Cơ Cấu Sinh Viên Viện Đại Học Mở 2007

Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh cũng là một trường đại học đa ngành trong lĩnh vực kinh tế và quản trị kinh doanh, gồm nhiều bậc đào tạo từ cử nhân đến tiến sĩ, với cả hệ chính qui và không chính qui. Qui mô hệ đào tạo chinh qui của trường tương đối ổn định và tăng dần qua các năm theo chỉ tiêu tuyển sinh chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tuy nhiên số sinh viên không chính qui của trường có xu hướng giảm (năm học 2004-2005 giảm gần 10.000 sinh viên so với năm học 2000-2001) [21].

Viện Đại học Mở Hà Nội tập trung vào việc đào tạo bậc cử nhân với rất nhiều ngành (điện tử - thông tin, sinh học, du lịch, ngoại ngữ, kinh tế, luật) và áp dụng hình thức đào tạo từ xa là chủ yếu (biểu đồ 2.5).

Biểu đồ 2.5. Cơ cấu sinh viên Viện Đại học Mở 2007 - 2008

(Nguồn: http://www.hou.edu.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=6&Itemid=2)

Lĩnh vực nghiên cứu khoa học:

Hàng năm các trường đại học công lập tiến hành lập kế hoạch và thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở, cấp bộ và cấp nhà nước. Các trường tiến hành nghiên cứu ứng dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật vào thực tiễn, tham gia tư vấn cho việc hoạch định chính sách của Đảng và nhà nước và cải thiện quá trình hoạt động của nhiều tổ chức hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế quốc dân. Các trường cũng tiến hành tổ chức và tham gia các hội thảo khoa học trong nước và quốc tế. Các hoạt động này nhằm gắn kết giữa lý

thuyết và thực tế, nâng cao trình độ cho giảng viên, nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học của giảng viên để từng bước hội nhập với khu vực và quốc tế về lĩnh vực nghiên cứu khoa học.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 233 trang tài liệu này.

Hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng khoa học công nghệ vào thực tiễn trong các trường đại học công lập hiện nay mới chỉ tập trung chủ yếu tại các trường đại học lớn với đội ngũ các nhà khoa học hàng đầu của đất nước. Tuy nhiên các trường này cũng chủ yếu tập trung thực hiện nhiệm vụ đào tạo mà chưa chú trọng và quan tâm đúng mức đến nhiệm vụ nghiên cứu khoa học. Một trong những vấn đề quan trọng ảnh hưởng đến hoạt động nghiên cứu khoa học là nguồn tài chính. Nguồn tài chính cho hoạt động nghiên cứu khoa học trong các trường đại học tuy đã có tăng theo từng năm nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu nghiên cứu khoa học của các trường đại học, chưa được phân bổ và sử dụng có hiệu quả. Bên cạnh đó, hoạt động nghiên cứu khoa học trong các trường đại học thường được chỉ đạo và quản lý bởi phòng Khoa học nhưng theo số liệu thống kê của 99 trường mà Bộ Giáo dục và Đào tạo nhận được thì chỉ có 48,5% số trường có phòng Khoa học và công nghệ riêng; 32,3% có phòng khoa học và hợp tác quốc tế; 8,1% có phòng quản lý khoa học và sau đại học; 8,1% có phòng đào tạo, khoa học và hợp tác quốc tế; 1% có phòng quản lý khoa học và thiết bị; 1% có đơn vị quản lý khoa học và tư vấn đào tạo và 1% chưa có phòng đảm nhiệm chức năng quản lý khoa học. [23]

2.1.2.2. Đặc điểm tổ chức quản lý

Theo Điều lệ Trường Đại học, cơ cấu tổ chức của trường đại học công lập bao gồm:

Hội đồng trường: Hội đồng trường là cơ quan quản trị của trường đại học. Hội đồng trường có các thành viên là Hiệu trưởng, Bí thư Đảng ủy trường, đại diện các giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục có uy tín trong và ngoài trường, các tổ chức chính trị xã hội trong trường. Hội đồng trường quyết nghị các chủ trương lớn để thực hiện quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của trường đại học được nhà nước giao và theo qui định của pháp luật. Hội đồng trường có nhiệm vụ quyết nghị về mục tiêu chiến lược, kế hoạch phát triển

của trường; quyết nghị về dự thảo qui chế tổ chức và hoạt động của trường hoặc các bổ sung sửa đổi qui chế trước khi Hiệu trưởng trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt; quyết nghị chủ trương chi tiêu, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị từ các nguồn thu sự nghiệp và các nguồn thu khác (ngoại trừ nguồn ngân sách nhà nước cấp); giám sát việc thực hiện “qui chế thực hiện dân chủ trong các hoạt động ở nhà trường”.

Hiệu trưởng trường đại học: Hiệu trưởng là người đại diện theo pháp luật của nhà trường, chịu trách nhiệm trực tiếp quản lý và điều hành các hoạt động của nhà trường theo các qui định của pháp luật. Hiệu trưởng có quyền ban hành và bãi bỏ các nội qui trong nội bộ trường nhằm đảm bảo việc điều hành, kiểm tra và giám sát mọi hoạt động của trường theo đúng các qui định hiện hành; tổ chức tuyển dụng và bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, cán bộ, nhân viên của trường; tổ chức các hoạt động đào tạo và khoa học - công nghệ trong trường theo đúng các qui định hiện hành. Hiệu trưởng là chủ tài khoản của trường đại học, chịu trách nhiệm trước pháp luật về toàn bộ công tác quản lý tài chính và tài sản của đơn vị.

Phó Hiệu trưởng trường đại học: Các Phó Hiệu trưởng giúp Hiệu trưởng trong việc quản lý và điều hành các hoạt động của trường, trực tiếp phụ trách một số lĩnh vực công tác theo sự phân công của Hiệu trưởng.

Hội đồng khoa học và đào tạo: Hội đồng khoa học và đào tạo là tổ chức tư vấn cho Hiệu trưởng về mục tiêu, chương trình đào tạo, khoa học và công nghệ của trường; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên, cán bộ, nhân viên. Hội đồng khoa học và đào tạo bao gồm hiệu trưởng, một số phó hiệu trưởng, các trưởng khoa, các viện trưởng, một số giám đốc trung tâm, trưởng phòng, giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, giảng viên, cán bộ hoạt động khoa học – công nghệ của trường.

Các phòng chức năng: Các phòng có nhiệm vụ tham mưu và giúp việc hiệu trưởng trong việc quản lý, tổng hợp, đề xuất ý kiến, tổ chức thực hiện các mảng công việc chủ yếu của trường: hành chính – tổng hợp, tổ chức – cán

bộ, đào tạo đại học và sau đại học, khoa học và công nghệ, công tác chính trị

- quản lý người học, kế hoạch – tài chính, quan hệ quốc tế, thanh tra.

Các khoa và bộ môn trực thuộc trường: Khoa là đơn vị hành chính cơ sở của trường có các nhiệm vụ xây dựng chương trình, kế hoạch giảng dạy, học tập, biên soạn giáo trình và tổ chức quá trình đào tạo một hoặc một số ngành; tổ chức hoạt động khoa học và công nghệ, chủ động khai thác các dự án hợp tác quốc tế; phối hợp với các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở sản xuất – kinh doanh, gắn đào tạo với nghiên cứu khoa học, sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội.

Các bộ môn: Bộ môn là đơn vị cơ sở về đào tạo, khoa học và công nghệ của trường đại học, chịu trách nhiệm về học thuật trong các hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ. Bộ môn chịu trách nhiệm về nội dung, chất lượng, tiến độ giảng dạy, học tập một số môn học trong chương trình, kế hoạch giảng dạy chung của trường, của khoa; xây dựng và hoàn thiện nội dung, chương trình, biên soạn giáo trình, tài liệu tham khảo liên quan đến chuyên ngành đào tạo và môn học được khoa và trường giao; tiến hành nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và cung ứng các dịch vụ khoa học và công nghệ theo kế hoạch của trường và khoa giao; chủ động phối hợp với các cơ sở đào tạo, tổ chức khoa học và công nghệ, sản xuất kinh doanh, dịch vụ nhằm gắn đào tạo, nghiên cứu khoa học với hoạt động sản xuất và đời sống xã hội, bổ sung nguồn tài chính cho trường.

Các tổ chức khoa học và công nghệ, các doanh nghiệp và các đơn vị sự nghiệp: Các tổ chức khoa học và công nghệ trong trường đại học gồm có các tổ chức nghiên cứu và phát triển và các tổ chức dịch vụ khoa học và công nghệ. Các tổ chức nghiên cứu và phát triển (được tổ chức dưới hai hình thức: viện, trung tâm) có nhiệm vụ triển khai các hoạt động khoa học và công nghệ, đưa tiến bộ khoa học và chuyển giao công nghệ phục vụ phát triển đất nước; tham gia đào tạo, gắn đào tạo với hoạt động khoa học và công nghệ. Các tổ chức dịch vụ khoa học và công nghệ có nhiệm vụ triển khai các hoạt

động liên quan đến sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ, các dịch vụ về thông tin, tư vấn, đào tạo, bồi dưỡng, phổ biến và ứng dụng tri thức khoa học và công nghệ vào thực tiễn. Các doanh nghiệp và các đơn vị sự nghiệp được tổ chức phù hợp với ngành nghề đào tạo của trường, phục vụ cho mục tiêu phát triển của trường.

Các cơ sở phục vụ đào tạo, khoa học và công nghệ: Các cơ sở phục vụ đào tạo và khoa học – công nghệ của trường đại học bao gồm trung tâm thông tin tư liệu phục vụ hoạt động đào tạo, khoa học và công nghệ; tổ chức in ấn; các phòng thí nghiệm, trạm nghiên cứu, xưởng thực hành, câu lạc bộ, nhà văn hóa, ký túc xá, nhà ăn...

CÁC KHOA ĐÀO TẠO CHUYÊN NGÀNH

CÁC KHOA KHÔNG ĐÀO TẠO CHUYÊN NGÀNH VÀ BỘ MÔN

TRỰC THUỘC TRƯỜNG

CÁC PHÒNG CHỨC NĂNG

CÁC DOANH NGHIỆP, TRUNG TÂM DỊCH VỤ - LAO ĐỘNG SẢN XUẤT

CÁC ĐƠN VỊ KHOA HỌC – CÔNG NGHỆ

CÁC TỔ CHỨC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI

CÁC PHÓ HIỆU TRƯỞNG

Cơ cấu tổ chức của trường đại học được khái quát qua sơ đồ 2.1

HỘI ĐỒNG TRƯỜNG

HIỆU TRƯỞNG

HỘI ĐỒNG KHOA HỌC VÀ ĐÀO TẠO

Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức trường đại học

Trên cơ sở qui định chung, mỗi trường đại học tiến hành tổ chức bộ máy hoạt động phù hợp theo qui mô và lĩnh vực riêng của mình.

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, ngoài Hội đồng Khoa học và Đào tạo còn tổ chức Hội đồng Giáo sư. Tại Đại học Kinh tế Quốc dân có 14 khoa đào tạo chuyên ngành và năm khoa không đào tạo chuyên ngành và bộ môn trực thuộc trường. Các đơn vị khoa học - công nghệ tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân rất đa dạng, bao gồm Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, các viện và trung tâm trực thuộc trường (Viện Nghiên cứu kinh tế và phát triển; Viện Dân số và các vấn đề xã hội; Trung tâm Nghiên cứu, tư vấn kinh tế và kinh doanh; Trung tâm Pháp – Việt đào tạo và quản lý, Trung tâm Kinh tế phát triển và chính sách công Việt Nam – Hà Lan,...) và các trung tâm trực thuộc khoa (Trung tâm Tư vấn kế toán và kiểm toán thuộc khoa Kế toán; Trung tâm Đào tạo, bồi dưỡng và tư vấn về ngân hàng - tài chính và chứng khoán thuộc khoa Ngân hàng – Tài chính; Trung tâm Bồi dưỡng, nghiên cứu và tư vấn quản lý thuộc khoa Quản trị kinh doanh ...). Các đơn vị tham gia quản lý và phục vụ đào tạo tại Đại học Kinh tế Quốc dân bao gồm Trung tâm Tư liệu, thông tin và thư viện, Trung tâm Dịch vụ, Trạm Y tế). Các doanh nghiệp và trung tâm dịch vụ - lao động sản xuất tại Đại học Kinh tế Quốc dân hiện nay gồm Nhà xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân, Nhà in Đại học Kinh tế Quốc dân, Trung tâm Ngoại ngữ kinh tế, Trung tâm Đào tạo liên tục...

Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh có cơ cấu tổ chức về cơ bản tuân thủ theo qui định của Điều lệ trường đại học. Trường không tổ chức Hội đồng giáo sư, chỉ tổ chức Hội đồng Khoa học và Đào tạo. Trường có 12 phòng chức năng và 11 khoa đào tạo chuyên ngành và hai ban chuyên môn (Ban ngoại ngữ và ban giáo dục thể chất). Các đơn vị khoa học công nghệ - thông tin kinh tế của trường gồm Tạp chí Phát triển, Viện Nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực, Viện Nghiên cứu kinh tế phát triển và Trung tâm Nghiên cứu và phát triển quản trị. Trường có rất nhiều các doanh nghiệp và trung tâm dịch vụ - lao động sản xuất, như Công ty TNHH một thành viên Sách Kinh tế, Công ty TNHH một thành viên In Kinh tế, Công ty TNHH một thành viên Nghiên cứu ứng dụng điện toán kinh tế,

Công ty cổ phần Sài Gòn Kinh tế, Trung tâm Ngoại ngữ kinh tế - thương mại, và Trung tâm Nghiên cứu và ứng dụng khoa học kinh tế.

Viện Đại học Mở Hà Nội là một trường đại học công lập tương đối trẻ, được thành lập năm 1993 và có qui mô không lớn, có chín khoa đào tạo chuyên ngành.

Trường không tổ chức Hội đồng giáo sư, chỉ tổ chức Hội đồng Khoa học và Đào tạo. Trường không có các đơn vị khoa học công nghệ, và cũng không có các doanh nghiệp hay các trung tâm dịch vụ - lao động sản xuất.

2.1.3. Cơ chế quản lý tài chính

2.1.3.1. Các nguồn thu, chi tài chính

Trường đại học công lập là đơn vị sự nghiệp có thu hoạt động trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng. Trường đại học công lập là đơn vị dự toán cấp 3, thụ hưởng ngân sách nhà nước thông qua đơn vị dự toán cấp 1 (Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với các trường do Bộ Giáo dục và Đào tạo quản lý, các bộ chủ quản khác đối với các trường thuộc các Bộ chuyên ngành, hoặc Ủy ban nhân dân các tỉnh thành phố trực thuộc TW đối với các trường đại học địa phương). Các đặc điểm này quyết định đến các nguồn thu, chi của trường đại học công lập.

Các nguồn thu

Nguồn thu của các trường đại học công lập là các khoản kinh phí mà nhà trường nhận được không phải hoàn trả trực tiếp theo luật pháp dùng để triển khai các hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và các hoạt động khác. Nguồn thu của các trường đại học công lập bao gồm:

- Ngân sách nhà nước cấp. Nguồn thu này là các loại kinh phí sự nghiệp nhà trường nhận được từ Ngân sách nhà nước, bao gồm: kinh phí hoạt động thường xuyên; kinh phí thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước, cấp bộ, ngành, chương trình mục tiêu quốc gia; vốn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học theo dự án và kế hoạch hàng năm, vốn đối ứng cho các dự án được cập có thẩm quyền phê duyệt.

- Nguồn thu sự nghiệp. Nguồn thu sự nghiệp là thu nhập các trường nhận được để triển khai các hoạt động giảng dạy, nghiên cứu khoa học và các hoạt động phụ trợ của chúng. Nguồn thu sự nghiệp bao gồm thu học phí, lệ phí từ người học theo qui định của nhà nước; thu từ các hoạt động hợp tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, sản xuất thử; thu từ hoạt động sản xuất, dịch vụ.

- Các nguồn thu khác. Ngoài các nguồn thu chính nêu trên, các trường đại học công lập còn có thêm một số nguồn thu khác, như tài trợ, viện trợ, ủng hộ, quà tặng của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước; vốn vay ngân hàng và các tổ chức tín dụng.

Theo số liệu điều tra đào tạo và tài chính giai đoạn 2001 – 2005 của Dự án Giáo dục đại học, trong số các nguồn thu của các trường đại học công lập, nguồn thu từ ngân sách nhà nước chiếm tỷ trọng lớn nhất - gần 58%, thu sự nghiệp chỉ chiếm gần 36%, trong đó chủ yếu là thu từ học phí, lệ phí [7, tr87]. Cơ cấu nguồn thu khác nhau giữa các nhóm ngành, nguồn thu từ ngân sách nhà nước cấp đối với các trường kinh tế và luật chỉ chiếm khoảng 35% tổng nguồn thu, nhưng nguồn thu từ ngân sách nhà nước cấp đối với các trường y dược lên tới 75% tổng nguồn thu. Trong các khoản mục ngân sách nhà nước cấp cho các trường đại học công lập, ngân sách nhà nước cấp cho chi thường xuyên là lớn nhất (từ 50,23% đến 67,75% tổng đầu tư từ ngân sách nhà nước), tiếp đó là chi cho xây dựng cơ bản (từ 16,98% đến 37,78%), các khoản mục khác chiếm tỷ trọng rất nhỏ. [7, tr88]. Tuy nhiên cùng với tiến trình thực hiện tự chủ tài chính trong các trường đại học công lập, các con số này có sự thay đổi đáng kể. Theo kết quả điều tra của tác giả, năm 2008 tỷ trọng nguồn thu từ ngân sách nhà nước của nhóm các trường đại học Trung ương quản lý giảm mạnh, thay vào đó là tăng tỷ trọng của nguồn thu sự nghiệp. Điển hình là trường Đại học Kinh tế quốc dân, thu từ ngân sách chỉ chiếm 17%, và nguồn thu từ học phí, lệ phí chiếm 77%; Viện Đại học Mở Hà Nội không có nguồn thu từ ngân sách và nguồn thu từ học phí chiến 90% tổng nguồn thu của nhà trường; nguồn thu từ ngân sách nhà nước của trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh chỉ chiếm 10%, và nguồn thu từ học phí chiếm tới 79% tổng nguồn thu của nhà trường.