Vai Trò Của Xuất Khẩu Hàng Hóa Trong Quá Trình Hội Nhập Ktqt

phép doanh nghiệp xuất khẩu kiểm tra được các chương trình hoạt động nhiều hơn trên thị trường nước ngoài, giải quyết các khâu bán hàng, phân phối, tồn kho, và công tác khuyến mại, khuyếch trương sản phẩm. Hệ thống chi nhánh, công ty con này thường cũng là nơi để doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa giới thiệu sản phẩm, hay được coi là một trung tâm triển lãm, và trung tâm dịch vụ khách hàng khi có các vấn đề khúc mắc của khách hàng liên quan tới hàng hóa.

Thứ ba, tổ chức các đại diện xuất khẩu lưu động của doanh nghiệp. Doanh nghiệp xuất khẩu có thể gửi các đại diện bán háng ở trong nước ra nước ngoài để tìm kiếm khách hàng, nghiên cứu trực tiếp nhu cầu tại thị trường nước dự định xuất khẩu, từ đó sẽ giúp doanh nghiệp có cái nhìn chính xác về nhu cầu thị trường tại quốc gia đó.

Thứ tư, sử dụng hệ thống các nhà phân phối hay các nhà đại lý ở nước ngoài. Doanh nghiệp có thể thuê các nhà phân phối hay các nhà đại lý ở nước ngoài bán hàng thay cho doanh nghiệp, điều này sẽ giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí, và tăng cơ hội giảm giá sản phẩm, và từ đó dễ dàng tiếp cận thị trường hơn, đặc biệt thông qua chiến lược giá.

+ Xuất khẩu uỷ thác

Là hình thức xuất khẩu trong đó đơn vị kinh doanh xuất khẩu đóng vai trò là người trung gian hay đơn vị sản xuất ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa, tiến hành các thủ tục cần thiết để xuất khẩu hàng hóa ra thị trường nước ngoài qua đó thu được một số tiền hoa hồng nhất định (theo tỷ lệ % giá trị lô hàng). Ưu điểm của hình thức này là mức độ rủi ro thấp, đặc biệt không cần bỏ vốn vào kinh doanh, tạo được việc làm cho người lao động, đồng thời cũng thu được một khoản lợi nhuận đáng kể. Ngoài ra, trách nhiệm trong việc tranh chấp và khiếu nại thuộc về người sản xuất.

Phương thức xuất khẩu ủy thác có nhược điểm là phải trải qua trung gian và phải mất một tỷ lệ hoa hồng nhất định, nắm bắt thông tin về thị trường chậm. Vì vậy, doanh nghiệp phải lựa chọn phương thức phù hợp với khả năng

của chính mình sao cho đạt hiệu quả cao nhất, tiết kiệm được chi phí, thu hồi vốn nhanh, doanh số bán hàng tăng, thị trường bán hàng được mở rộng thuận lợi trong quá trình xuất khẩu của mình. Có bốn loại nhà trung gian mà doanh nghiệp thường hay sử dụng:

Một là thương gia xuất khẩu đặt cơ sở trong nước: Nhà trung gian mua sản phẩm của nhà máy chế tạo rồi bán ra nước ngoài với chi phí riêng của mình.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 208 trang tài liệu này.

Hai là đại lý xuất khẩu đặt cơ sở trong ở nước: Nhà đại lý này sẽ tìm kiếm và thương lượng với khách mua hàng nước ngoài và được trả tiền hoa hồng. Nhóm này bao gồm sự tham gia của các doanh nghiệp thương mại.

Ba là tổ chức hợp tác xã: Thực hiện các hoạt động xuất khẩu thay cho nhiều nhà sản xuất và một phần nào đó chịu sự kiểm soát về hành chính của họ.

Bốn là công ty quản trị xuất khẩu: Nhà trung gian này đồng ý quản trị các hoạt động xuất khẩu của các công ty để hưởng thù lao.

+ Xuất khẩu hàng đổi hàng

Xuất khẩu hàng đổi hàng còn gọi là buôn bán đối lưu, đây cũng là hình thức xuất khẩu trong đó người xuất khẩu cũng đồng thời là người nhập khẩu với lượng hàng hóa và dịch vụ trao đổi với nhau có giá trị tương đương.

Trong quá trình mua bán, ký kết hợp đồng, thanh quyết toán muốn nhanh vẫn phải dùng tiền làm vật ngang giá chung.

+ Tạm nhập tái xuất

Là tái xuất trực tiếp ra nước ngoài những mặt hàng trước đây đã nhập khẩu với nguyên dạng khi nhập (có thể qua sơ chế hoặc không qua sơ chế).

Giao dịch tái xuất bao gồm nhập khẩu và xuất khẩu với mục đích thu về một lượng ngoại tệ lớn hơn so với lượng ngoại tệ ban đầu bỏ ra, giao dịch với hình thức này luôn luôn thu hút được ba nước tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu: nước xuất khẩu, nước tái xuất khẩu và nước nhập khẩu.

+ Sở giao dịch hàng hóa

Sở giao dịch hàng hóa là một thị trường đặc biệt tại đó thông qua những người môi giới, do Sở giao dịch chỉ định, người ta mua bán hàng hóa có khối lượng lớn, có tính chất đồng loạt và sản phẩm có thể thay thế cho nhau. Sở giao dịch hàng hóa thể hiện sự giao dịch tập trung quan hệ cung cầu về mặt hàng giao dịch trong một khu vực, ở một điểm nhất định.

1.1.3.2. Vai trò của xuất khẩu hàng hóa trong quá trình hội nhập KTQT

Xuất khẩu là một trong những hoạt động ngoại thương đầu tiên diễn ra giữa các quốc gia khác nhau trên thế giới nhằm khai thác lợi thế của mình với các quốc gia khác, được thừa nhận là một phương thức quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Đứng trên những cách nhìn nhận khác nhau, đã có nhiều quan niệm khác nhau về xuất khẩu. Trong hoạt động ngoại thương, xuất khẩu là hoạt động mang một mặt hàng bất kỳ ra khỏi lãnh thổ, là hoạt động đưa hàng hóa và dịch vụ từ quốc gia này sang quốc gia khác nhằm thu lợi nhuận. Dưới góc độ kinh doanh thì xuất khẩu là việc bán hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ, còn dưới góc độ phi kinh doanh thì xuất khẩu chỉ là việc lưu chuyển hàng hóa và dịch vụ qua biên giới quốc gia mỗi nước.

Hoạt động xuất khẩu ngày càng có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, nó là nhân tố góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia cũng như trong từng ngành, từng doanh nghiệp. Hoạt động xuất khẩu hàng hóa của một quốc gia được thực hiện bởi các đơn vị kinh tế của các quốc gia đó mà phần lớn là thông qua các doanh nghiệp ngoại thương. Do vậy, thực chất của hoạt động xuất khẩu hàng hóa của mỗi quốc gia, là hoạt động xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp. Vì thế, hoạt động xuất khẩu không chỉ có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế quốc dân mà còn đối với bản thân các doanh nghiệp tham gia.

a) Đối với nền kinh tế quốc dân

Xuất khẩu là hoạt động đầu tiên trong hoạt động thương mại quốc tế, vì vậy xuất khẩu có vai trò đặc biệt quan trong trong quá trình phát triển kinh tế của từng quốc gia cũng như trên phạm vi toàn thế giới. Nó là một trong những nhân tố cơ bản để thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển kinh tế quốc gia. Điều này có thể thấy:

Thứ nhất, xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu, phục vụ công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước.

Ngày nay con đường tất yếu để khắc phục tình trạng nghèo nàn, lạc hậu là phải công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước với những bước đi phù hợp. Nhưng sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đòi hỏi phải có số lượng vốn lớn để từng bước cải tiến kỹ thuật, nhập khẩu máy móc trang thiết bị tiên tiến hiện đại. Nguồn vốn này là không nhỏ và để huy dộng được một số lượng vốn lớn như vậy là một điều không dễ dàng. Đối với các nước kém phát triển, một trong những vật cản chính đối với sự tăng trưởng kinh tế là thiếu tiềm lực về vốn. Vì vậy, nguồn vốn huy động từ nước ngoài được coi là nguồn chủ yếu của họ cho quá trình phát triển. Nhưng mọi cơ hội đầu tư hoặc vay nợ từ nước ngoài và quốc tế chỉ tăng lên khi các chủ đầu tư và người cho vay thấy được khả năng xuất khẩu của nước đó, vì đây là nguồn chính để đảm bảo nước này có thể trả được nợ. Do vậy phải huy động từ các hoạt động xuất khẩu. Hoạt động xuất khẩu tạo nguồn thu cho ngân sách, nó tạo tiền đề cho các hoạt động nhập khẩu, quyết định quy mô, tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế.

Thứ hai, xuất khẩu khai thác lợi thế so sánh trong cạnh tranh, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển sản xuất.

Dưới tác động của xuất khẩu, cơ cấu sản xuất và tiêu dùng của thế giới đã, đang và sẽ thay đổi mạnh mẽ, hoạt động xuất khẩu làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế của các quốc gia từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ.

Có hai cách nhìn nhận về tác động của xuất khẩu đối với sản xuất và sự dịch chuyển cơ cấu kinh tế:

* Trước hết, nếu coi thị trường là mục tiêu để tổ chức sản xuất và xuất khẩu. Quan điểm này tác động tích cực đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sản xuất phát triển. Cụ thể là:

+ Xuất khẩu tạo điều kiện cho các ngành cùng có cơ hội phát triển.

+ Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng thị trường sản phẩm, góp phần ổn định sản xuất, tạo ra lợi thế nhờ qui mô.

+ Xuất khẩu tạo điều kiện mở rộng khả năng cung cấp đầu vào cho sản xuất, mở rộng khả năng tiêu dùng của một quốc gia. Hoạt động ngoại thương cho phép một nước có thể tiêu dùng tất cả các mặt hàng với số lượng lớn hơn nhiều lần so với khả năng sản xuất của quốc gia đó.

+ Xuất khẩu là phương tiện quan trọng để tạo vốn và thu hút kỹ thuật công nghệ từ các nước phát triển nhằm hiện đại hóa nền kinh tế nội địa, tạo năng lực cho sản xuất mới.

+ Xuất khẩu còn có vai trò thúc đẩy chuyên môn hóa, tăng cường hiệu quả sản xuất của từng quốc gia. Khoa học công nghệ ngày càng phát triển thì phân công lao động ngày càng sâu sắc. Ngày nay đã có những sản phẩm mà việc chế tạo từng bộ phận được thực hiện ở các quốc gia khác nhau. Để hoàn thiện được những sản phẩm này, người ta phải tiến hành xuất khẩu linh kiện từ nước này sang nước khác để lắp ráp sản phẩm hoàn chỉnh. Do đó, từng nước không nhất thiết phải sản xuất ra tất cả các loại hàng hóa mà mình cần, mà thông qua xuất khẩu họ có thể tập trung vào sản xuất một vài loại mà họ có lợi thế, sau đó tiến hành trao đổi lấy những hàng hóa mà mình cần.

* Một cách nhìn nhận khác lại cho rằng, hoạt động xuất khẩu chỉ xuất khẩu những sản phẩm hàng hóa dư thừa trong tiêu dùng nội địa.

Trong trường hợp nền kinh tế còn lạc hậu và chậm phát triển, sản xuất về cơ bản chưa đủ tiêu dùng. Nếu chỉ thụ động chờ sự dư thừa ra của sản xuất thì xuất khẩu chỉ bó hẹp trong một phạm vi hẹp và tăng trưởng hết sức chậm, do đó các ngành sản xuất không có cơ hội phát triển.

Thứ ba, xuất khẩu có tác động tích cực đối với việc giải quyết công ăn việc làm, cải thiện đời sống nhân dân.

Đối với việc giải quyết công ăn việc làm: Xuất khẩu thu hút hàng triệu lao động tham gia vào sản xuất hàng xuất khẩu, tạo thu nhập ổn định cho người lao động, vì vậy nó góp phần giải quyết nạn thất nghiệp đối với mỗi quốc gia. Thông qua hoạt động sản xuất hàng xuất khẩu, cơ cấu ngành nghề theo nó được mở rộng tạo thêm nhiều việc làm mới, tăng thu nhập cho người lao động cải thiện đời sống nhân dân. Mặt khác xuất khẩu còn tạo ra ngoại tệ để nhập khẩu những hàng hóa mà trong nước không thể sản xuất được hoặc sản xuất yếu kém phục vụ cuộc sống nhân dân. Nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất, công nghệ hiện đại phục vụ sản xuất tạo ra thế và lực mới cho các ngành sản xuất trong nước phát triển.

Thứ tư, xuất khẩu là cơ sở để mở rộng và thúc đẩy các mối quan hệ kinh tế đối ngoại.

Xuất khẩu và các mối quan hệ kinh tế đối ngoại có sự tác động qua lại và phụ thuộc lẫn nhau. Hoạt động xuất khẩu là hoạt động chủ yếu, cơ bản, là hình thức ban đầu của hoạt động kinh tế đối ngoại. Từ đây nó thúc đẩy các mối quan hệ khác phát triển theo như: du lịch, vận tải, bảo hiểm... từ đó hình thành mối quan hệ qua lại khăng khít, giữa các quốc gia. Hoạt động xuất nhập khẩu đã gắn kết sản xuất giữa các nước, các khu vực với nhau đẩy mạnh quá trình nhất thể hóa nền kinh tế khu vực và thế giới như hoạt động xuất nhập khẩu giữa các nước trong tổ chức WTO, ASEAN, AFTA... Để phát triển kinh tế, thì các quốc gia không thể phát triển khép kín, bế quan toả cảng, tự cung tự cấp nên hoạt động xuất nhập khẩu thúc đẩy hình thành các mối quan hệ kinh tế giữa các quốc gia.

Xu hướng chung ngày nay, tất cả các quốc gia đều muốn vươn ra thị trường ngoài nước theo hướng mở cửa, hội nhập, đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ, nhằm đạt tỷ lệ suất siêu cao. Bởi vì chính hoạt động xuất nhập khẩu đã tạo ra rất nhiều ưu thế:

thông qua xuất khẩu các quốc gia có cơ hội tham gia vào cạnh trạnh trên thị trường thế giới cả về chất lượng, số lượng và giá cả buộc các quốc gia phải luôn đổi mới hoàn thiện công tác quản lý để điều hành tốt quá trình này.

b) Đối với doanh nghiệp

Hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp có vai trò to lớn đối với bản thân các doanh nghiệp khi tham gia vào thương mại quốc tế.

Thứ nhất, thông qua xuất khẩu, các doanh nghiệp trong nước có điều kiện tham gia vào các cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới về giá cả, chất lượng. Những yếu tố này đòi hỏi các doanh nghiệp phải hình thành một cơ cấu sản xuất phù hợp với thị trường.

Thứ hai, sản xuất hàng xuất khẩu giúp doanh nghiệp thu hút được nhiều lao động, tao ra thu nhập ổn định cho họ, tạo nguồn ngoại tệ để nhập khẩu hàng tiêu dùng. Nó vừa đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của nhân dân, vừa thu được nhiều lợi nhuận. Sản xuất hàng xuất khẩu còn giúp doanh nghiệp phải luôn luôn đổi mới và hoàn thiện công tác quản lý kinh doanh, đồng thời có vốn để tiếp tục đầu tư vào sản xuất không chỉ về chiều rộng mà cả về chiều sâu.

Thứ ba, xuất khẩu tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng thị trường, mở rộng quan hệ kinh doanh với các bạn hàng cả trong và ngoài nước, trên cơ sở cả hai bên đều có lợi. Vì vậy đã giúp doanh nghiệp tăng được doanh số và lợi nhuận, đồng thời chia xẻ được rủi ro mất mát trong hoạt động kinh doanh, tăng cường uy tín kinh doanh của công ty.

Thứ tư, xuất khẩu khuyến khích phát triển các mạng lưới kinh doanh của doanh nghiệp, như hoạt động đầu tư, nghiên cứu và phát triển cong nghệ sản xuất, các hoạt động sản xuất, Marketing cũng như mở rộng mạng lưới phân phối và mở rộng địa bàn kinh doanh.

Như vậy, có thể nhận thấy, hoạt động xuất khẩu có vai trò quan trọng và có tác động tích cực tới sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp cũng như sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.

1.1.3.3. Sự cần thiết đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa trong quá trình hội nhập KTQT

Hoạt động thương mại quốc tế, là quá trình vừa hợp tác, vừa cạnh tranh quyết liệt giữa các chủ thể kinh tế. Đây là sự thử thách với bất cứ quốc gia nào tham gia vào quá trình này, đặc biệt đối với những nước kém phát triển, đang phát triển. Hội nhập kinh tế quốc tế vừa mở ra khả năng để phát triển kinh tế đất nước, nhưng đồng thời cũng buộc các quốc gia phải đối mặt với những thách thức không nhỏ. Hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực thương mại quốc tế là quá trình thực hiện tự do hóa thương mại thông qua việc cắt giảm các rào cản, là thực hiện các cam kết song phương và đa phương trong các cam kết giữa các quốc gia. Trong hoạt động thương mại quốc tế, quốc gia nào tạo được nhiều hàng hóa, hàng hóa có chất lượng cao được thị trường thế giới chấp thuận, thì nước đó sẽ mở rộng được hoạt động xuất khẩu. Điều đó cũng có nghĩa là quốc gia đó đã tận dụng, khai thác được lợi thế so sánh và thông qua thương mại quốc tế để thu được lợi ích cho quốc gia mình. Những lợi ích do hoạt động xuất khẩu mang lại cho mỗi quốc gia là hết sức rõ ràng, điều đó có thể nhận thấy:

- Khi xuất khẩu được nhiều hàng hóa, dịch vụ sẽ tạo ra nhiều việc làm, tăng thu nhập cho người lao động. Điều này là yếu tố quyết định cho việc nâng cao đời sống vất chất và tinh thần của dân cư trong điều kiện hội nhập;

- Đẩy mạnh được xuất khẩu hàng hóa chính là con đường để các doanh nghiệp trong nước vươn ra thị trường thế giới, cọ xát với doanh nghiệp quốc tế. Đây chính là môi trường để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của các doanh nghiệp trong nước, tạo dựng được vị thế của doanh nghiệp trong nước trên thị trường thế giới và quan trọng hơn dần dần tạo ra những thương hiệu ở tầm quốc tế;

- Đẩy mạnh xuất khẩu và nhất là xuất khẩu những mặt hàng có tính đặc thù của quốc gia còn tạo ra cơ hội sử dụng một cách hiệu quả nguồn lực của quốc gia và qua đó dần dần xây dựng được vị thế của quốc gia trên trường