Đánh giá tác động dự kiến của Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam

EU và cải thiện chất lượng các dự án FDI ngoài EU vào Việt Nam nhằm tiếp cận thị trường EU.

Kết quả từ phỏng vấn chuyên gia ủng hộ cho những nhận định trên. Ý kiến chuyên gia tuy nhiên làm rõ hơn các phân ngành và các đối tác đầu tư có thể chịu tác động nhiều nhất từ EVFTA. Các chuyên gia đồng thời chỉ ra rằng trong ngắn hạn, các cam kết về thuế quan và dịch vụ là các kênh tác động chính của EVFTA đến FDI vào Việt Nam. Tuy nhiên, việc cải cách về thể chế, chính sách và cải thiện môi trường đầu tư trong bối cảnh EVFTA mới là kênh tác động chính trong dài hạn và có tác động quan trọng trong việc cải thiện chất lượng dòng vốn FDI vào Việt Nam. Điều này hàm ý rằng Việt Nam cần tiến hành điều chỉnh về chính sách, thể chế cho phù hợp với các cam kết trong EVFTA, thực hiện nghiêm túc các cam kết; đồng thời tiếp tục nỗ lực cải thiện môi trường đầu tư trong nước.

Thứ ba, luận án đánh giá một cách định lượng tác động của EVFTA đến FDI từ EU vào Việt Nam. Dựa trên cơ sở lý luận và các nghiên cứu thực nghiệm trước đây, luận án xây dựng mô hình kinh tế lượng xác định các yếu tố nước chủ nhà tác động đến đầu tư của EU sang các nước đang phát triển. Kinh nghiệm của EU cho thấy việc cùng tham gia FTA có thể làm tăng 20% lượng vốn FDI từ EU sang các nước đang phát triển. Kết quả từ mô hình kinh tế lượng cũng chỉ ra rằng quy mô thị trường nội địa và khu vực của nước chủ nhà cũng như FDI sẵn có là những yếu tố quan trọng khi các nhà đầu tư EU quyết định đầu tư sang các nước đang phát triển. Điều này cho thấy triển vọng thu hút FDI từ EU có nhiều thuận lợi trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết FTA với EU, nền kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế tương đối cao, đồng thời Việt Nam đã và đang tích cực tham gia vào rất nhiều FTA song phương và đa phương khiến quy mô thị trường khu vực mà nhà đầu tư EU có thể tiếp cận thông qua đầu tư vào Việt Nam được gia tăng đáng kể. Tuy nhiên, với quy mô nền kinh tế nhỏ hơn nhiều nước ASEAN khác đang đàm phán FTA với EU, Việt Nam cần nhanh chóng tận dụng các cơ hội mà EVFTA mang lại trước khi các lợi thế bị triệt tiêu.

Cuối cùng, luận án đưa ra một số hàm ý chính sách để Việt Nam có thể tận dụng các cơ hội và hạn chế các thách thức từ EVFTA trong thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam. Một số giải pháp được đưa ra bao gồm: (i) tăng cường công tác nghiên cứu, tuyên truyền và phổ biến về EVFTA; (ii) rà soát, điều chỉnh về pháp luật, thể chế đồng thời nâng cao khả năng thực thi của các quy định pháp lý; (iii) xây dựng chiến lược và các chính sách chủ động thu hút FDI có chọn lọc, đặc biệt là FDI từ EU; (iv) cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao trình độ công nghệ và cải thiện chất lượng nguồn nhân lực; và (v) nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng liên kết của doanh nghiệp trong nước.

Bên cạnh những đóng góp mới, tuy nhiên luận án vẫn còn một số hạn chế. Thứ nhất, luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính để đánh giá tác động của EVFTA đến FDI nói chung vào Việt Nam; đánh giá định lượng mới chỉ giới hạn trong đánh giá tác động của EVFTA đến FDI từ EU vào Việt Nam. Thứ hai, luận án mới nhận diện các ngành có thể chịu tác động nhiều nhất từ EVFTA mà không đi sâu phân tích tác động đối với từng ngành cụ thể. Thứ ba, số lượng quan sát trong mô hình kinh tế lượng sử dụng trong luận án còn ít do số lượng các nước đã ký kết FTA với EU chưa nhiều và sự hạn chế của số liệu sẵn có.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN