Đánh giá năng lực suy luận thống kê y học của sinh viên khi giải quyết vấn đề thực tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THÚY HIỀN

ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC SUY LUẬN THỐNG KÊ Y HỌC CỦA SINH VIÊN KHI GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ THỰC TẾ

Chuyên ngành:

LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN TOÁN Mã số: 62.14.01.11

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS.TS. TRẦN VUI

2. TS. NGUYỄN THỊ NGA

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2021

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, được hoàn thành dưới sự hướng dẫn và giúp đỡ tận tình của nhiều nhà khoa học. Các số liệu, kết quả được trình bày trong luận án là trung thực. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Trần Thúy Hiền

Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận án, tôi đã nhận được sự động viên, giúp đỡ nhiệt tình, sự quan tâm, tạo điều kiện của các cấp lãnh đạo, quý thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp và gia đình.

Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng cảm ơn:

Quý thầy cô giáo của Khoa Toán Tin, Phòng Đào tạo Sau đại học, Trung tâm Thông tin - Thư viện Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; quý thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy, lãnh đạo Nhà trường đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu;

PGS.TS. Trần Vui, TS. Nguyễn Thị Nga, đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và đã tận tình giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận án;

Lãnh đạo Trường Đại học Y – Dược, Đại học Huế; lãnh đạo Phòng Đào tạo Đại học, Phòng Đào tạo Sau đại học; Khoa Cơ bản, Trường Đại học Y – Dược, Đại học Huế đã hỗ trợ, tư vấn, cung cấp số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực hiện luận án;

Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, giúp đỡ, chia sẻ khó khăn, động viên và tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Trân trọng cảm ơn!

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 12 năm 2021

Người thực hiện

Trần Thúy Hiền

MỤC LỤC

Trang

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU VẤN ĐỀ 1

1.1. Lý do chọn đề tài 1

1.1.1. Vai trò của Suy luận thống kê y học 2

1.1.2. Đánh giá – yếu tố quan trọng của quá trình dạy học 3

1.1.3. Nhu cầu và xu hướng đổi mới trong dạy học Thống kê y học 4

1.2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu 5

1.2.1. Liên quan đến Hiểu biết thống kê, Suy luận thống kê và Tư duy thống kê.. 5

1.2.2. Liên quan đến các loại Suy luận thống kê và năng lực Suy luận thống kê.. 9 1.2.3. Liên quan đến đánh giá Suy luận thống kê 10

1.2.4. Liên quan đến dạy học Thống kê y học và Suy luận thống kê y học 11

1.3. Mục đích nghiên cứu 13

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 14

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu 14

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu 14

1.5. Giả thuyết khoa học 14

1.6. Nhiệm vụ nghiên cứu 14

1.7. Nội dung nghiên cứu 14

1.8. Phương pháp nghiên cứu 15

1.8.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận 15

1.8.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 15

1.9. Những luận điểm cần bảo vệ 15

1.10.Ý nghĩa khoa học và thực tiễn 15

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN 16

2.1. Suy luận thống kê và mô hình phát triển Suy luận thống kê 16

2.1.1. Khái niệm Suy luận thống kê và các loại Suy luận thống kê 16

2.1.2. Phân biệt giữa Hiểu biết thống kê, Suy luận thống kê và Tư duy thống kê 18

2.1.3. Mô hình phát triển của Suy luận thống kê 21

2.2. Suy luận thống kê y học và Năng lực suy luận thống kê y học 25

2.2.1. Suy luận thống kê y học và các loại Suy luận thống kê y học 25

2.2.2. Năng lực Suy luận thống kê y học 25

2.3. Cơ sở lý thuyết về đánh giá trong giáo dục 28

2.3.1. Đánh giá nhằm nâng cao chất lượng dạy và học 28

2.3.2. Các tiêu chí của đánh giá 31

2.3.3. Các loại hình đánh giá 32

2.4. Lý thuyết về đánh giá trong giáo dục Toán – Cơ sở tham chiếu cho việc xây dựng đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học 33

2.4.1. Chất lượng cao về việc học 33

2.4.2. Đo lường chất lượng học toán theo phân loại tư duy Bloom 34

2.4.3. Phân loại tư duy MATH (thứ bậc nhiệm vụ đánh giá toán) 38

2.4.4. Phân loại Hiểu biết toán trong PISA 41

2.5. Vận dụng lý thuyết đánh giá toán xây dựng thang đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học 42

2.5.1. Phân loại tư duy Bloom, MATH và phân loại Hiểu biết toán của PISA đối với Suy luận thống kê y học 42

2.5.2. Xây dựng thang đánh giá tổng quát năng lực Suy luận thống kê y học...43 Tiểu kết chương 2 46

CHƯƠNG 3. THỐNG KÊ Y HỌC TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN THỰC TIỄN DẠY HỌC 47

3.1. Cơ sở lý thuyết Didactic Toán trong phân tích thể chế 47

3.1.1. Chuyển hóa sư phạm 47

3.1.2. Quan hệ thể chế và quan hệ cá nhân đối với một đối tượng tri thức 49

3.1.3. Một công cụ phân tích quan hệ thể chế: tổ chức tri thức 49

3.2. Thống kê y học trong các loại thiết kế nghiên cứu y học 52

3.3. Phân tích thể chế dạy học Thống kê y học ở trường ĐH Y Dược Huế 59

3.3.1. Thống kê y học trong chương trình đào tạo ngành y khoa ở trường ĐH Y Dược Huế 59

3.3.2. Phân tích giáo trình sử dụng ở trường ĐH Y Dược Huế 61

3.3.3. Hình thức kiểm tra, đánh giá đã và đang áp dụng trong dạy học Thống kê y học 77

3.4. Kỹ năng Toán cơ bản – chất lượng đầu vào của sinh viên ngành y khoa 79

3.5. Đề xuất một số giải pháp đổi mới trong thực tiễn dạy học Thống kê y học . 84

3.5.1. Giải pháp 1: Xây dựng Mục tiêu học tập đáp ứng chuẩn đầu ra và hướng đến Suy luận thống kê y học 84

3.5.2. Giải pháp 2: Cập nhật nội dung kiến thức trong giáo trình GTV91

3.5.3. Giải pháp 3: Khai thác ứng dụng của công cụ công nghệ thúc đẩy khả năng tự học của sinh viên 93

3.5.4. Giải pháp 4: Xây dựng bài giảng thực hành chú trọng mục tiêu tập dượt cho sinh viên các kỹ năng nghiên cứu khoa học 93

Tiểu kết chương 3 97

CHƯƠNG 4. XÂY DỰNG THANG ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC SUY LUẬN THỐNG KÊ Y HỌC CỦA SINH VIÊN KHI GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ THỰC TẾ 99

4.1. Giải quyết vấn đề thực tế 99

4.1.1. Giải quyết vấn đề 99

4.1.2. Mô hình hóa toán học 100

4.2. Mô hình đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học của sinh viên khi giải quyết vấn đề thực tế 102

4.3. Thang đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học của SV khi giải quyết vấn đề thực tế 103

4.3.1. Thang đánh giá năng lực SLTKYH Mô tả 104

4.3.2. Thang đánh giá năng lực SLTKYH Giải thích 106

4.3.3. Thang đánh giá năng lực SLTKYH Dự đoán 109

4.4. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học của SV khi giải quyết vấn đề thực tế 112

4.4.1. Căn cứ để xây dựng câu hỏi đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học 112

4.4.2. Xây dựng ma trận đề kiểm tra đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học 120

4.4.3. Biên soạn bộ câu hỏi theo ma trận đề kiểm tra 125

4.4.4. Chấm điểm 129

4.4.5. Qui trình phân tích và hiệu chỉnh bộ công cụ đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học 130

4.4.6. Thiết kế đề kiểm tra đánh giá năng lực Suy luận thống kê y học của SV khi giải quyết vấn đề thực tế với sự hỗ trợ của phần mềm thống kê SPSS .. 132 Tiểu kết chương 4 135

CHƯƠNG 5. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 137

5.1. Mục đích thực nghiệm 137

5.2. Chọn đối tượng thực nghiệm 137

5.3. Kế hoạch và tiến trình thực nghiệm 137

5.4. Phân tích kết quả thực nghiệm 138

5.4.1. Phân tích kết quả thực nghiệm Đợt 1 138

5.4.2. Phân tích kết quả thực nghiệm Đợt 2 161

Tiểu kết chương 5 171

KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 173

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 178

TÀI LIỆU THAM KHẢO 179

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiệu, viết tắt

Viết đầy đủ
BG	Bài giảng
Bộ GD&ĐT	Bộ Giáo dục và Đào tạo
ĐGCĐ	Đánh giá chẩn đoán
ĐGĐH	Đánh giá định hình
ĐGTK	Đánh giá tổng kết
ĐH	Đại học
GQVĐ	Giải quyết vấn đề
GTv	Giáo trình
GV	Giảng viên
HBTK	Hiểu biết thống kê
HBTKYH	Hiểu biết thống kê y học
HS	Học sinh
HTVĐ	Học tập dựa trên vấn đề (Problem based learning)
MATH	Thứ bậc nhiệm vụ đánh giá Toán (Mathematical Assessment Task Hierarchy)
MT	Mục tiêu
MTBG	Mục tiêu bài giảng
NLC	Nhiều lựa chọn
OECD	Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development)
PISA	Chương trình đánh giá HS Quốc tế (Programe for International Student Assessment)
SGK	Sách giáo khoa
SLTK	Suy luận thống kê
SLTKYH	Suy luận thống kê y học
SPSS	Phần mềm thống kê SPSS (Statistical Package for Social Sciences)
SV	Sinh viên