Bảo vệ quyền lợi của cổ đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán theo pháp luật Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

ĐINH THỊ KIỀU TRANG

BẢO VỆ QUYỀN LỢI CỦA CỔ ĐÔNG

TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN CHƯA NIÊM YẾT CHỨNG KHOÁN THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT

ĐINH THỊ KIỀU TRANG

BẢO VỆ QUYỀN LỢI CỦA CỔ ĐÔNG

TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN CHƯA NIÊM YẾT CHỨNG KHOÁN THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM

Chuyên ngành : Luật kinh tế

Mã số : 60 38 50

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Viết Tý

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

MỞ ĐẦU 1

Chương 1: những vấn đề lý luận cơ bản về bảo vệ cổ đông ở 6

công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán

1.1.

Khái niệm về công ty cổ phần	6
1.1.1.	Khái niệm công ty	6
1.1.2.	Các loại công ty	8
1.1.3.	Khái niệm về công ty cổ phần theo pháp luật một số nước trên thế giới	12
1.1.4.	Khái niệm về công ty cổ phần theo pháp luật Việt Nam	17
1.1.5.	Công ty cổ phần niêm yết chứng khoán và công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán	20
1.2.	Khái quát về bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần	21
1.2.1.	Cổ đông, quyền cổ đông	21
1.2.2.	Sự cần thiết bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần	25
1.2.3.	Vai trò của bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần	28
1.2.4.	Bảo vệ cổ đông theo pháp luật một số quốc gia trên thế giới	29
1.2.5.	Bảo vệ cổ đông theo Bộ Nguyên tắc quản trị công ty của OECD	32
	Chương 2: Thực trạng pháp luật Việt Nam vũ bảo vệ cổ	43
	đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 90 trang tài liệu này.

chứng khoán

2.1. Bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần theo Luật Doanh 43 nghiệp (2005)

2.1.1. Các quyền của cổ đông 43

2.1.2. Công khai hóa các giao dịch tư lợi và các lợi ích liên quan 56

2.1.3.

Công khai thông tin về công ty cổ phần	56
2.1.4.	Trách nhiệm của Hội đồng quản trị và Giám đốc	57
2.1.5.	Kiểm soát nội bộ	58
2.2.	Thiết chế thực thi pháp luật về bảo vệ cổ đông công ty cổ phần	59
2.2.1.	Thực thi pháp luật vũ bảo vệ cổ đông	59
2.2.2.	Cơ chế bảo vệ cổ đông	60
2.2.3.	Quyền được thông tin cân xứng và tham gia quản lý công ty gián tiếp	61
	Chương 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT	64
	VỀ BẢO VỆ CỔ ĐÔNG TRONG CÔNG TY CỔ PHẦN

CHƯA NIÊM YẾT CHỨNG KHOÁN TẠI VIỆT NAM

3.1. Thực trạng bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần ở Việt Nam 63

3.1.1. Tình trạng vi phạm các quyền cơ bản của cổ đông 63

3.1.2. Sự lạm quyền của cổ đông Nhà nước trong các công ty cổ 65

phần chuyển đổi từ doanh nghiệp nhà nước

3.1.3. Sự lạm quyền của người quản lý xâm phạm lợi ích cổ đông 67

3.1.4. Bất cập trong cách thức thực hiện quyền cổ đông 70

3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về bảo vệ cổ 71 đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết ở Việt Nam

3.2.1. Kiến nghị đối với Luật Doanh nghiệp năm 2005 72

3.2.2. Kiến nghị đối với các quy định pháp luật về cổ phần hóa công 73 ty nhà nước

3.2.3. Kiến nghị về các vấn đề chung nhằm bảo vệ tốt quyền của cổ 74 đông trong công ty cổ phần

KẾT LUẬN 77

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 79

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong những năm gần đây, từ những vụ phá sản của nhiều công ty cổ phần lớn ở Mỹ như Enron, Worldcom, Lehman Brothers, Barclays, Bank of America... đã làm lo ngại tới các nhà đầu tư vào mô hình công ty cổ phần cũng như thị trường chứng khoán.

Công ty cổ phần luôn đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển và ổn định của cả nền kinh tế. Phát triển và đảm bảo sự ổn định của thị trường chứng khoán luôn là mối quan tâm hàng đầu của các quốc gia trên thế giới, vì thị trường chứng khoán giúp khơi thông các nguồn vốn trong xã hội và phân bổ một cách có hiệu quả các nguồn vốn này vào những dự án mang lại hiệu quả cao.

Việc xâm phạm quyền lợi và lợi ích của nhà đầu tư, cổ đông ở Việt Nam diễn ra một cách phổ biến cũng là điều đáng báo động. Những hệ quả tức thời đối với cá nhân người đầu tư sẽ có những tác động tiêu cực đến sự phát triển thị thường khoán còn non trẻ ở Việt Nam, đồng thời nó sẽ là nguyên nhân làm đẩy lùi sự phát triển các hoạt động huy động vốn của công ty cổ phần ở Việt Nam.

Thị trường chứng khoán Việt Nam được đánh dấu bằng sự vận hành của Trung tâm Giao dịch Chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh ngày 20 tháng 7 năm 2000. Tuy nhiên, với đặc điểm là một thị trường non trẻ, các định chế hỗ trợ cho sự phát triển của thị trường chưa được hình thành một cách đầy đủ và toàn diện, việc quyền lợi của các nhà đầu tư trên thực tế được bảo vệ như thế

nào đang là mối quan tâm hàng đầu không những của cơ quan quản lý mà còn cả của các nhà đầu tư tiềm năng trong nước cũng như nhà đầu tư nước ngoài.

Trong bối cảnh hiện nay, các công ty cổ phần ngày càng phát triển nhanh về số lượng, tính đến ngày 30 tháng 6 năm 2009, có 3.894 doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hóa [59], và khoảng hơn 2000 công ty cổ phần hiện có cổ phiếu đang được giao dịch mạnh trên thị trường chứng khoán không chính thức (OTC). Nếu vậy thì con số này lớn hơn nhiều so với 437 công ty hiện đang được niêm yết trên Trung tâm Giao dịch chứng khoán thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh [56]. Do vậy, vấn đề thiết lập các thể chế và thiết chế hữu hiệu để bảo vệ tốt quyền và lợi ích của nhà đầu tư càng trở lên cấp thiết.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Vấn đề làm thế nào để bảo vệ các cổ đông là vấn đề có tính chất quan trọng, vì việc bảo vệ các cổ đông quyết định đến sự tồn tại và phát triển của thị trường chứng khoán. Chính vì vậy, việc bảo vệ các cổ đông trong công ty cổ phần là vấn đề thu hút được nhiều sự quan tâm của các nhà quản lý trên thị trường cũng như các nhà khoa học kinh tế và đặc biệt là các nhà lập pháp như: hai tác giả Rafael La Porta, Florencio Lopez-de-silanesb trong các tác phẩm "Law and Finance" và "Investor Protection and Corporate governence"; Kenneth A.Kim, Pattanaporn Kitsabunnarat với "Shareholder Protection Laws and Corporate Boards Evidence from Europe". Ngoài ra, còn có các nghiên cứu về luật công ty và quản trị công ty như Henry Hannsman and Reinier Kraakman "What is Corporate law" của Benard Black và Reinier Kraakman "A self - enforcing model of coporate law"; hay của TS. Bùi Quốc Tuấn "The Protection of Shareholders in the Compulsory share Exchange System for the Establishment of whole Parent Subsidary Relations a comparative legal study of Japanese -American Laws".

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu ở Việt Nam mới chỉ quan tâm vấn đề này ở một chừng mực nhất định, thường là trong khuôn khổ của một nghiên cứu về luật công ty và quản trị công ty như: "Báo cáo so sánh Luật công ty ở 4 quốc gia Đông Nam Á: Thái Lan, Singapore, Malaysia và Philippines" của CIEM; "Báo cáo đánh giá các điểm mạnh và yếu của Luật Doanh nghiệp: Kiến nghị giải pháp bổ sung, sửa đổi" của CIEM, GTZ và UNDP; của PGS.TS Phạm Duy Nghĩa "Chuyên khảo Luật kinh tế", Giáo trình Luật kinh tế (Tập 1: Luật Doanh nghiệp); của TS. Phạm Trọng Bình (Chủ nhiệm đề tài) "Bảo vệ nhà đầu tư cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam, thực trạng và giải pháp"; "Nghiên cứu so sánh thực trạng quản trị công ty tại Việt Nam với các nguyên tắc quản trị công ty của OECD" do MCG Management Consulting thực hiện trong dự án được Quỹ ASEM-TF 052643 tài trợ thông qua Ngân hàng thế giới. Với khả năng tiếp cận thông tin còn nhiều hạn chế, tác giả chưa thấy có một công trình nào nghiên cứu về vấn đề bảo vệ quyền lợi của cổ đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán công bố công khai. Do vậy, tác giả đã mạnh dạn chọn đề tài "Bảo vệ quyền lợi của cổ đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán theo pháp luật Việt Nam" trong bối cảnh hiện nay rất có ý nghĩa về mặt khoa học và thực tiễn, đồng thời mang tính cấp thiết cao. Kết quả nghiên cứu hy vọng sẽ góp phần xây dựng cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất những giải pháp khả thi nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các cổ đông trong công ty cổ phần theo pháp luật Việt Nam.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Với mục tiêu nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận của pháp luật về bảo vệ quyền lợi của các cổ đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán. Đặc biệt là các công ty cổ phần hậu cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, đánh giá thực trạng pháp luật cũng như tình hình vi phạm các quyền lợi của cổ đông, trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp

nhằm hoàn thiện các quy định về bảo vệ cổ đông nói chung và cổ đông trong các công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán nói riêng theo pháp luật Việt Nam.

Để đạt được mục tiêu trên, luận văn tập trung vào một số vấn đề sau:

- Các vấn đề cơ bản về công ty cổ phần, cổ đông và bảo vệ cổ đông;

- Quy định pháp luật Việt Nam nhằm bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần hiện nay, đặc biệt là các công ty cổ phần chưa niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam;

- Thực trạng bảo vệ cổ đông trong công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán ở Việt Nam. Trên cơ sở thực tiễn, tìm ra một số giải pháp và cơ chế nhằm bảo vệ tốt hơn quyền lợi của các cổ đông cũng như việc hoàn thiện pháp luật về vấn đề này.

4. Phạm vi nghiên cứu

Quyền lợi của các cổ đông ở trong các công ty cổ phần là một lĩnh vực rất nhạy cảm và có quan hệ mật thiết với nhiều lĩnh vực: Chính trị, kinh tế - xã hội và pháp luật. Pháp luật là phương tiện quan trọng để đảm bảo cho các cổ đông cũng như đảm bảo cho thị trường chứng khoán vận hành ổn định và phát huy tác dụng. Tuy nhiên, Luận văn chỉ tập trung nghiên cứu trong khuôn khổ pháp luật về bảo vệ các quyền lợi của cổ đông ở công ty cổ phần chưa niêm yết chứng khoán.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về doanh nghiệp, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, chứng khoán; áp dụng các phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, của lý luận nhà nước và pháp luật trong điều kiện cơ chế kinh tế mới gắn liền với thực