Yêu cầu điều tra của kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai

giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai” là đề tài luận văn Thạc sĩ là đáp ứng yêu cầu tất yếu khách quan hiện nay.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Vấn đề đề ra yêu cầu điều tra trong giai đoạn điều tra các vụ án về chức vụ của Kiểm sát viên luôn nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu lý luận và những người làm công tác thực tiễn đặc biệt là đội ngũ Kiểm sát viên VKSND các cấp được giao nhiệm vụ THQCT và KSĐT, KSXX vụ án hình sự. Chính vì vậy có thể viện dẫn một số công trình luận văn, bài viết điển hình sau đây có liên quan đến đề tài luận văn.

- Vũ Đắc Thới (2011), bàn về bản yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên, tạp chí kiểm sát số 16. Hà Nội.

- Nguyễn Huy Phượng (2011), Kinh nghiệm của VKSND tỉnh Vĩnh Phúc trong việc ban hành bản yêu cầu điều tra có chất lượng, tạp chí kiểm sát số 16. Hà Nội.

- Nguyễn Quang Thành (2011), Một số giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả bản yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên, Tạp chí kiểm sát số 16, Hà Nội.

- Trần Thanh Thủy (2017), Bản yêu cầu điều tra theo BLTTHS 2015, kiểm sát.vn ngày 30/03/2017, Hà Nội.

- Bùi Mạnh Cường (2017), Tăng cường trách nhiệm công tố trong giai đoạn điều tra theo yêu cầu các đạo luật mới, Tạp chí kiểm sát số 04, Hà Nội.

- Nguyễn Tuấn Anh (2018), Một số vấn đề cần lưu ý khi đề ra yêu cầu điều tra, Cơ quan điều tra, VKSND tối cao.gov.vn 04/01/2021. Hà Nội.

- Thái Thân (2018), vị trí, vai trò của bản yêu cầu điều tra trong vụ án hình sự, VKSND tỉnh Hậu Giang trang thông tin điện tử 25/07/2019.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 96 trang tài liệu này.

- Trường Đào tạo, Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát tại Thành phố Hồ Chí Minh (2020), kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát

xét xử sơ thẩm các vụ án tham nhũng, chức vụ, tập bài giảng bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát.

- Vũ Thị Bích Hằng (2016), Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm về chức vụ trong luật hình sự Việt Nam, luận văn thạc sĩ, khoa luật trường Đại học Quốc Gia Hà Nội.

- Trần Văn Luyện, Phùng Thế Vác, Bình luận BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017) Chương XXII các tội phạm về chức vụ, nhà xuất bản Công an nhân dân. Hà Nội.

- Nguyễn Diệp Ngọc (2018), Tội tham ô tài sản trong pháp luật hình sự Việt Nam, luận văn thạc sĩ. Trường Đại học Luật Hà Nội.

Qua nghiên cứu các sách chuyên khảo, luận văn, các bài viết nêu trên cho thấy, các tác giả đã nghiên cứu trên nhiều phương diện, dưới nhiều góc độ khác nhau về những vấn đề liên quan đến định tội danh, liên quan đến các quy định của BLHS về các tội phạm chức vụ; về vị trí, tầm quan trọng của yêu cầu điều tra; về hình thức và nội dung của yêu cầu điều tra... Đây là những kiến thức lý luận và thực tiễn mà tác giả luận văn có thể tham khảo, kế thừa và phát triển trong quá trình thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chưa có công trình nào nghiên cứu sâu về lý luận đề ra YCĐT của KSV, về đối tượng chứng minh trong các vụ án hình sự về chức vụ để làm cơ sở đề ra YCĐT của KSV, cũng như chưa đánh giá được những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong việc đề ra và thực hiện YCĐT của KSV… Đặc biệt, tại địa bàn tỉnh Đồng Nai, việc đề ra YCĐT và thực hiện YCĐT trong các vụ án hình sự về chức vụ của KSV Viện kiểm sát 02 cấp thời gian qua cũng còn nhiều hạn chế, bất cập và trên thực tế, chưa có một công trình, đề tài, bài viết nào nghiên cứu về vấn đề “Yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai”. Do đó, đề tài luận văn hoàn toàn mới, không trùng lặp với bất cứ công trình, đề tài, bài viết nào đã được công bố.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

- Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn là: nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên khi được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án về chức vụ từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự về chức vụ.

- Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục đích nghiên cứu đã đề ra, trong quá trình thực hiện, đề tài có những nhiệm vụ cụ thể sau đây.

+ Nghiên cứu và phân tích, làm rò khái niệm, đặc điểm, vai trò, mục đích và ý nghĩa của yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ.

+ Nghiên cứu, phân tích và làm rò thẩm quyền, phạm vi, cơ sở, nội dung và hình thức của yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án về chức vụ.

+ Khảo sát, thu thập thông tin, số liệu có liên quan đến các vụ án về chức vụ; các bản YCĐT một số vụ án về chức vụ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

+ Đánh giá thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ và thực tiễn thi hành tại tỉnh Đồng Nai rút ra những kết quả đạt được, những tồn tại, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân.

+ Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

- Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận văn là những vấn đề lý luận và pháp luật về yêu cầu điều tra và thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ.

- Phạm vi nghiên cứu

+ Về nội dung bao gồm những vấn đề liên quan đến yêu cầu điều tra của KSV khi được phân công THQCT, KSĐT các vụ án về chức vụ.

+ Về không gian: Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

+ Về thời gian: 05 năm, kể từ năm 2016 đến năm 2020.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp luận: Trong quá trình thực hiện đề tài, luận văn sử dụng phương pháp luận là phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin; quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đấu tranh phòng chống các tội phạm về tham nhũng, chức vụ nhằm bảo đảm cho việc nghiên cứu đề tài đi đúng hướng.

- Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Để đạt được mục đích yêu cầu đã đề ra trong quá trình thực hiện, đề tài sử dụng các phương pháp cụ thể sau đây:

+ Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh được sử dụng trong quá trình nghiên cứu lý luận, pháp luật và đánh giá thực tiễn hoạt động đề ra yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án về chức vụ để làm rò sự khác biệt giữa yêu cầu điều tra loại án này so với các loại án khác.

+ Phương pháp thu thập thông tin, số liệu các vụ án về chức vụ có bản yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên và hồ sơ một số vụ án điển hình có hoặc không có bản yêu cầu điều tra để phân tích đánh giá thực trạng đề ra yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên đối với các vụ án về chức vụ.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn

- Ý nghĩa lý luận. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hoàn thiện về mặt lý luận về yêu cầu điều tra và bổ sung những kinh nghiệm thực tiễn cho đội ngũ KSV khi đề ra YCĐT đối với các vụ án hình sự nói chung và các vụ án hình sự về chức vụ nói riêng nhằm bảo đảm thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ.

- Ý nghĩa thực tiễn. Kết quả nghiên cứu của đề tài luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu tại các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng của ngành Kiểm sát.

7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu; kết luận; tài liệu tham khảo; nội dung của luận văn được kết cấu thành 03 chương, cụ thể như sau:

Chương 1. Những vấn đề lý luận và pháp luật về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ.

Chương 2. Thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ và thực tiễn thi hành tại tỉnh Đồng Nai.

Chương 3. Các giải pháp nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ

1.1. Những vấn đề lý luận về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ

1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò, mục đích và ý nghĩa của yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ

- Khái niệm

Yêu cầu điều tra là hoạt động tố tụng của KSV trong thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự nói chung và án hình sự về chức vụ nói riêng nhằm đảm bảo việc điều tra vụ án tuân thủ đúng các quy định của pháp luật để xác định sự thật khách quan của vụ án, không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội. Yêu cầu điều tra của KSV có thể bằng lời nói hoặc bằng văn bản.

Khái niệm về Bản yêu cầu điều tra

Hiện nay chưa có khái niệm chính thức về bản yêu cầu điều tra. Qua tham khảo bài viết của một số tác giả khi nghiên cứu về bản YCĐT của KSV được đăng trên tạp chí ngành kiểm sát có thể đưa ra một số khái niệm về bản yêu cầu điều tra như sau:

Theo quan điểm của tác giả Vũ Đức Thới [28, tr 15]. thì: “Bản yêu cầu điều tra là một văn bản pháp lý do Kiểm sát viên thực hiện trong quá trình giám sát hoạt động điều tra. Nhằm xác định điều tra vụ án đúng hướng và việc điều tra phải khách quan, toàn diện, đầy đủ, chính xác đúng pháp luật nhằm tránh làm oan, sai và bỏ lọt tội phạm”.

Qua nghiên cứu và phân tích cho thấy khái niệm này đã làm rò và xác định được giá trị của bản yêu cầu điều tra; chủ thể là KSV ban hành trong quá trình thực hiện chức năng THQCT và KSĐT vụ án hình sự. Tuy nhiên hạn chế của khái niệm này là chưa làm rò được mục đích và ý nghĩa của việc ban hành yêu cầu điều tra do đó chưa thỏa mãn được yêu cầu của khái niệm bản yêu cầu điều tra.

Theo quan điểm nghiên cứu của tác giả Bùi Mạnh Cường [2, tr.23]. và tác giả Vũ Việt Hùng thì: “Bản yêu cầu điều tra là một văn bản tố tụng do Kiểm sát viên thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra thực hiện (ban hành), nêu rò những vấn đề cần điều tra để thu thập, củng cố chứng cứ, hoàn thiện các thủ tục tố tụng bảo đảm cho việc điều tra, truy tố được toàn diện, khách quan và triệt để theo đúng quy định của pháp luật”.

Qua nghiên cứu và phân tích, chúng tôi thống nhất cao với quan điểm của tác giả Bùi Mạnh Cường và tác giả Vũ Việt Hùng về khái niệm bản yêu cầu điều tra của KSV. Khái niệm này không chỉ làm rò được giá trị pháp lý, chủ thể ban hành trong giai đoạn nào của TTHS mà còn lãm rò được nội hàm của khái niệm bản yêu cầu điều tra, mục đích, ý nghĩa của việc ban hành bản yêu cầu điều tra.

Khi đưa ra khái niệm về bản yêu cầu điều tra, các tác giả đều dựa trên các quy định của pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ của VKS, của KSV trong việc ban hành bản yêu cầu điều tra khi THQCT và KSĐT vụ án hình sự, từ đó xác định nội dung, phạm vi và ý nghĩa của bản YCĐT để khái quát chúng thành khái niệm. Tuy nhiên, do sự thay đổi của các quy định pháp luật và yêu cầu của thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới đặc biệt là đối với tội phạm về chức vụ, đòi hỏi VKS phải tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, theo đó “Viện kiểm sát các cấp chủ động, tích cực đề ra yêu cầu điều tra đảm bảo có căn cứ, sát với nội dung vụ án”. Do vậy khái niệm về bản yêu

cầu điều tra cũng được nhận thức đầy đủ và toàn diện hơn. Trên cơ sở kế thừa các quan điểm về khái niệm bản yêu cầu điều tra của KSV của các tác giả nêu trên đồng thời trên cơ sở nghiên cứu những quy định của pháp luật thực định, nội hàm của bản yêu cầu điều tra, tác giả đưa ra khái niệm bản yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ như sau:

“Bản yêu cầu điều tra là văn bản tố tụng do Kiểm sát viên ban hành trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ theo quy định của pháp luật TTHS, nêu rò những vấn đề cần yêu cầu CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, những vấn đề cần điều tra để thu thập, củng cố chứng cứ, làm rò tội phạm, người phạm tội và những vấn đề cần chứng minh trong vụ án hình sự hoặc để hoàn thiện các thủ tục tố tụng nhằm bảo đảm việc điều tra được tiến hành một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, không làm oan, sai và không bỏ lọt tội phạm”.

- Yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ có những đặc điểm cơ bản sau:

- Yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ là văn bản pháp lý trong TTHS do KSV được giao nhiệm vụ THQCT và KSĐT trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ ban hành. Bản yêu cầu điều tra phải được đưa vào hồ sơ vụ án hình sự và lưu hồ sơ kiểm sát theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19/10/2018 của Viện KSND tối cao - Bộ Công an - Bộ Quốc phòng và quy định tại khoản 1 Điều 47 Quy chế công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố, điều tra và truy tố ban hành kèm theo Quyết định số 111/QĐ-VKSTC ngày 17/4/2020 của Viện trưởng VKSND tối cao.

- Yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ của KSV có tính chất định hướng cho hoạt động điều tra giúp cho việc điều tra, xử lý vụ án được tiến hành một cách khách quan, nhanh chóng và kịp thời. Do đó, ĐTV được phân công điều