Sự Cần Thiết Phải Tổ Chức Hệ Thống Kế Toán Trách Nhiệm Trong Các Tổng

Tổng công ty để làm cơ sở đánh giá tình hình thực hiện của các cấp. Từ thực trạng nêu trên, vấn đề cần phải đặt ra cho các công ty xây dựng là phải thiết lập một dự toán bao hàm cả vấn đề kinh tế, môi trường và xã hội để tính đúng, tính đủ chi phí; thuận lợi cho công tác dự toán lợi nhuận đạt được.

Cần phải nhận thức rằng, trong xu thế quản lý hiện nay, vấn đề đặt ra cho nhà quản lý các cấp là phải nắm rò và kiểm soát tốt mọi hoạt động để điều hành và quản lý trong phạm vi trách nhiệm được giao. Nhà quản trị cấp cao cần phải tổ chức theo dòi và đánh giá trách nhiệm các cấp dưới được phân cấp quản lý. Nhà quản lý cấp cao cần hướng các bộ phận trong cùng tổ chức bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ của mình còn phải hướng đến mục tiêu, lợi ích chung của toàn đơn vị. Kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng là một trong những công cụ hữu hiệu giúp nhà quản lý thực hiện được nhiệm vụ đó. Công tác quản lý đòi hỏi ngày càng cao về số lượng lẫn chất lượng thông tin phục vụ cho việc thực hiện các chức năng quản trị, đặc biệt là chức năng kiểm soát và đánh giá trách nhiệm quản trị bộ phận, cá nhân trong việc góp phần hoàn thành mục tiêu chung của các doanh nghiệp. Thực tế hiện nay đòi hỏi các doanh nghiệp phải xây dựng cho mình quy trình đánh giá hiệu quả hoạt động một cách khoa học, minh bạch, rò ràng; làm cơ sở cho các đơn vị theo dòi, chấp hành và thực hiện nghiêm túc. Vấn đề này chưa được các Tổng công ty quan tâm, thực hiện.

2.3.2. Nguyên nhân ảnh hưởng

Nguyên nhân sâu xa đối với những hạn chế nêu trên chính là việc vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp ở Việt Nam chưa được quan tâm đúng

mức. Kê

toán quản tri

nói chung và kế

toán trách nhiệm nói riêng vân

con có

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 176 trang tài liệu này.

khoảng cách xa giữa lý luận và thực tiễn. Vai trò của kế toán quản trị nói chung,

kế toán trách nhiệm nói riêng trong doanh nghiệp rất mờ nhạt, chưa đúng bản

chất, chưa giúp được nhiều cho công tác quản lý của đơn vị.

Các Tổng công ty xây dựng nhận thức chưa đúng, chưa đầy đủ về tầm nhìn chiến lược cũng như việc xây dựng tầm nhìn chiến lược nên đã dẫn đến hậu quả là việc đầu tư đã diễn ra tràn lan, nhiều lĩnh vực, kém hiệu quả … gây lãng phí, thất thoát lớn. Bên cạnh đó, do quy mô lớn, cơ chế phân cấp quản lý phức tạp …

nên các tổng công ty hầu như không thể kiểm soát nổi tình hình thực hiện, đánh giá thành quả quản lý … tại các bộ phận trong đơn vị. Các đơn vị thiếu các thông tin hữu ích cần thiết cho nhà quản trị trong quá trình quản lý, điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh. Đây chính là một trong những lý do chính mà Thủ tướng Chính phủ đã phải ban hành Quyết định số 929/QĐ-TTg ngày 17/7/2012 để chấn chỉnh tình trạng trên.

Tâm lý chạy theo lợi nhuận trong ngắn hạn, bất chấp những tác hại có thể xảy ra cho xã hội, cho cộng đồng, cho doanh nghiệp, cho cán bộ, nhân viên … trong tương lai vẫn còn tồn tại phổ biến trong các doanh nghiệp. Cụ thể như khói, bụi trong quá trình thi công, tác hại của việc biến đổi môi trường, nguồn nước, sinh kế của người dân … chưa được các tổng công ty xây dựng quan tâm đúng mức. Việc đóng góp cho xã hội, vì cộng đồng mang ý nghĩa “đánh bóng” thương hiệu nhiều hơn là đi vào thực chất.

Sự thay đổi nhanh chóng của cách mạng khoa học công nghệ, yêu cầu đòi hỏi bức bách của môi trường kinh doanh cạnh tranh, … dẫn đến các hệ thống kiểm soát, quản lý, đánh giá trách nhiệm cũ bộc lộ những nhược điểm, không còn phù hợp với xu thế thời đại. Hệ thống đánh giá trách nhiệm quản lý dựa trên các chỉ tiêu về tài chính chỉ là một nội dung quan trọng chứ chưa phải là một hệ thống đánh giá toàn diện, phù hợp với yêu cầu của sự phát triển bền vững.

2.3.3. Sự cần thiết phải tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng

Qua những hạn chế và những nguyên nhân nêu trên, một số vấn đề có thể tổng kết, rút ra được như sau:

- Muốn phát triển phải thay đổi, thay đổi để phát triển. Đó chính là xu thế của thời đại hội nhập, phát triển bền vững.

- Xu thế hội nhập, toàn cầu hóa đòi hỏi ngày càng cao về số lượng lẫn chất lượng thông tin phục vụ cho việc thực hiện các chức năng quản trị, đánh giá trách nhiệm quản lý.

- Dư

luận của xã hội, phương tiện thông tin, truyền thông, thái độ

của

người dân, đạo đức trong kinh doanh … gây sức ép không nhỏ lên công tác quản

lý, tổ chức thi công các công trình xây dựng, đánh giá trách nhiệm quản lý của các cá nhân, bộ phận.

- Các tổng công ty xây dựng đang đứng trước những thách thức, khó khăn trong việc thu thập, xử lý các thông tin hữu ích cung cấp cho nhà quản trị. Đặc biệt là các thông tin có thể kiểm soát theo phạm vi trách nhiệm của từng nhà quản trị nhằm đạt được mục tiêu chung của tổ chức.

Từ những vấn đề nêu trên, cần thiết phải xác lập mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho tổng công ty xây dựng. Dựa vào đặc điểm và tình hình tại Tổng công ty xây dựng hiện nay kết hợp với các điều kiện về tổ chức kế toán trách nhiệm, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cần phải được thiết kế từ cấu trúc, nội dung, điều kiện vận hành cho mô hình đó từ thu thập, xử lý, tổng hợp và cung cấp thông tin; kiểm soát chất lượng thông tin cho đến đánh giá chất lượng thông tin và trách nhiệm quản lý.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

Các Tổng công ty xây dựng có quy mô lớn, hoạt động trên nhiều lĩnh vực. Công tác tổ chức kế toán quản trị nói chung, kế toán trách nhiệm nói riêng chưa được triển khai và áp dụng một cách hiệu quả. Mặc dù Tổng công ty đã phân cấp quản lý cho các đơn vị thành viên, các bộ phận, nhưng chưa hình thành nên các trung tâm trách nhiệm gắn liền với các cấp quản lý. Việc thu thập thông tin phục vụ cho công tác quản lý hiện nay còn nhiều bất cập. Các báo cáo hiện tại hầu hết mới chỉ dừng lại ở việc phục vụ cho công tác thống kê; chưa đánh giá được tình hình thực hiện, trách nhiệm quản lý của các cá nhân, bộ phận, các đơn vị trong tổ chức. Chất lượng các công trình xây dựng hiện nay đáng báo động. Công tác tổ chức thi công xây dựng gây một số tác động đến môi trường và xã hội. Xu thế hội nhập, toàn cầu hóa đòi hỏi ngày càng cao về số lượng lẫn chất lượng thông tin phục vụ cho việc thực hiện các chức năng quản trị, đánh giá trách nhiệm quản lý của các cá nhân, bộ phận.

Trong chương 2, tác giả đã khái quát được những đặc điểm cơ bản về đặc điểm các hoạt động xây dựng. Tác giả cũng đã đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm của các Tổng công ty xây dựng và từ đó tìm ra những nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế. Đây chính là căn cứ để đề xuất các giải pháp tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại các Tổng công ty, qua đó phát huy tác dụng tối đa trong môi trường phân cấp quản lý hiện nay ở Tổng công ty xây dựng.

CHƯƠNG 3:

XÁC LẬP MÔ HÌNH TỔ CHỨC HỆ THỐNG

KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM CHO TỔNG CÔNG TY XÂY DỰNG THUỘC BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI

3.1. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG XÁC LẬP MÔ HÌNH

3.1.1. Quan điểm

3.1.1.1. Quan điểm chung về

vận dụng kế

toán quản trị cũng như kế toán

trách nhiệm trong các Tổng công ty xây dựng

Trong xu thế hội nhập, toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới, quy mô, phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp ngày càng lớn và sự phân cấp quản lý ngày càng đạt đến trình độ cao là xu hướng tất yếu. Vì vậy, công tác quản lý đòi hỏi ngày càng cao về số lượng lẫn chất lượng thông tin phục vụ cho việc thực hiện các chức năng quản trị, đặc biệt là chức năng kiểm soát và đánh giá trách nhiệm quản trị của các bộ phận, cá nhân, trong việc góp phần hoàn thành mục tiêu chung của các doanh nghiệp. Công cụ quản lý được cho là có hiệu quả và cần thiết để thu thập, xử lý và cung cấp thông tin này chính là hệ thống kế toán trách nhiệm.

Xét điều kiện hiện tại của nền kinh tế nước ta, và cho dù Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 53/2006/TT-BTC về việc hướng dẫn áp dụng Kế toán quản trị trong doanh nghiệp, việc nghiên cứu, vận dụng kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng cho các doanh nghiệp ở Việt Nam là một việc không hề đơn giản. Vì vậy, cần phải đánh giá đúng về tình hình tổ chức kế toán quản trị và kế toán trách nhiệm thực tế của các Tổng công ty xây dựng nói chung và các Tổng công ty xây dựng thuộc Bộ giao thông vận tải nói riêng; đánh giá đúng những khó khăn, phức tạp khi xây dựng nội dung và phương pháp vận dụng kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm nói riêng vào thực tế của quá trình hoàn thiện công cụ quản lý và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh trong các tổng công ty xây dựng.

3.1.1.2. Quan điểm về xác lập mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm cho các Tổng công ty xây dựng

Thứ nhất, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải phù hợp với mô hình tổ chức quản lý tổng công ty, đặc điểm của ngành xây dựng.

Theo Quyết định số 929/QĐ-TTg ngày 17/7/2012 của Thủ tướng chính phủ về việc phê duyệt Đề án “Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2011 - 2015”, các tổng công ty nói chung và các tổng công ty xây dựng nói riêng phải thực hiện các nội dung chủ yếu như sau:

- Rà soát, xác định lại nhiệm vụ, ngành nghề kinh doanh chính. Tổng công ty nhà nước chỉ kinh doanh những ngành chính và những ngành liên quan phục vụ

trực tiếp ngành, nghề

kinh doanh chính. Chấm dứt tình trạng đầu tư

ra ngoài

ngành, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh chính trước năm 2015

- Xây dựng chiến lược phát triển đến năm 2015, tầm nhìn đến 2020 phù hợp chiến lược phát triển ngành, nhu cầu của thị trường, khả năng về vốn và năng lực trình độ quản lý.

- Xây dựng phương án tổ chức lại sản xuất kinh doanh, triển khai tái cơ cấu các doanh nghiệp thành viên để thực hiện chuyên môn hóa, phân công, hợp tác, không dàn trải, phân tán nguồn lực, tránh cạnh tranh nội bộ theo hướng sáp nhập, hợp nhất các doanh nghiệp thành viên kinh doanh cùng ngành nghề.

- Xây dựng phương án tài chính để triển khai thực hiện nhiệm vụ chính được giao và xử lý các tồn tại về tài chính trong quá trình tái cơ cấu.

Trước đó, chỉ thị số 02/CT-BXD ngày 16/7/2009 của Bộ Xây Dựng về việc tiếp tục đẩy mạnh công tác sắp xếp, cổ phần hoá các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước thuộc Bộ Xây dựng, các tổng công ty xây dựng phải nhanh chóng tiến hành cổ phần hóa và phải tập trung vào ngành nghề kinh doanh chính.

Vì vậy, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng cần thiết phải phù hợp với mô hình tổ chức quản lý theo yêu cầu và nhiệm vụ mới cũng như đặc điểm tổ chức sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng.

Thứ hai, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý các tổng công ty xây dựng.

Trình độ tổ chức, phong cách, tư duy quản lý của các tổng công ty xây dựng khác nhau. Một mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm dù có tốt bao nhiêu nhưng không phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý thì không thể đánh giá một cách đúng đắn, toàn diện thành quả của các bộ phận trong quá trình thực hiện mục tiêu, chiến lược đề ra. Do đó, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý của các tổng công ty xây dựng, của các công ty thành viên và đội ngũ cán bộ, nhân viên trong đơn vị.

Thứ ba, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải đảm bảo thống nhất với hệ thống kế toán trong các tổng công ty xây dựng.

Kế toán trách nhiệm là một nội dung cơ bản của kế toán quản trị. Do đó, nó không thể tách rời với hệ thống kế toán nói chung trong các tổng công ty xây dựng. Hệ thống này phải hòa quyện với hệ thống kế toán tài chính trong tổng công ty nhằm hướng đến mục tiêu chung là cung cấp thông tin hữu ích cho nhà quản lý trong điều hành quản trị công ty.

Thứ tư, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải đảm bảo tính hài hòa giữa chi phí và lợi ích

Nguyên tắc cơ bản đặt ra khi thực hiện tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm là cần cân nhắc giữa chi phí bỏ ra cho hệ thống này với lợi ích thực sự mà nó mang lại. Hệ thống kế toán trách nhiệm ngoài việc phù hợp với mô hình, yêu cầu và trình độ quản lý trên, nó còn phải mang lại tính hiệu quả cao cho đơn vị. Nói cách khác, việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm vừa đảm bảo cung cấp thông tin vừa không chiếm tỷ lệ chi phí quá lớn cho đơn vị.

Thứ năm, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải đảm bảo phù hợp với đặc thù của quốc gia trong tiến trình hội nhập, phát triển bền vững.

Trong điều kiện hiện nay, công tác quản lý đòi hỏi ngày càng cao về số lượng lẫn chất lượng thông tin phục vụ cho việc thực hiện các chức năng quản trị, đặc biệt là chức năng kiểm soát và đánh giá trách nhiệm quản trị của các bộ phận, cá nhân, trong việc góp phần hoàn thành mục tiêu chung của các doanh

nghiệp. Thêm vào đó, trong tiến trình phát triển và hội nhập, sự phát triển của doanh nghiệp gắn liền với việc bảo vệ môi trường; trách nhiệm với cộng đồng, với xã hội; góp phần cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đó chính là sự phát triển bền vững mà các doanh nghiệp luôn phải hướng tới. Vì vậy, mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm phải đảm bảo phù hợp với đặc thù của quốc gia trong tiến trình hội nhập, phát triển bền vững.

3.1.2. Định hướng

Quán triệt tinh thần Đề án “Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước giai đoạn 2011 - 2015” đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt và dựa vào đặc điểm, tình hình tại các Tổng công ty xây dựng hiện nay kết hợp với các điều kiện về tổ chức kế toán trách nhiệm, định hướng xác lập hệ thống kế toán trách nhiệm trong các TCT xây dựng trong thời gian tới là:

- Thiết kế mô hình hệ thống kế toán trách nhiệm trong các tổng công ty xây dựng gắn với các cấp quản lý và mục tiêu, nhiệm vụ của từng trung tâm.

- Xác lập các điều kiện cho mô hình được thiết kế vận hành. Cụ thể phải đáp ứng được cho việc thu thập, xử lý, tổng hợp và cung cấp thông tin cũng như kiểm soát, đánh giá chất lượng thông tin và trách nhiệm quản lý trong đặc thù doanh nghiệp xây lắp theo chỉ đạo của Thủ tướng chính phủ và Bộ xây dựng. Như vậy, tổng công ty phải tập trung vào việc xây dựng hệ thống tài khoản chi tiết để thực hiện sự phân cấp và xử lý thông tin liên quan đến các tài khoản trách nhiệm; phải xây dựng hệ thống các báo cáo dự toán, hệ thống các báo cáo thực hiện, hệ thống các báo cáo phân tích nhằm đánh giá thành quả quản lý của các trung tâm trách nhiệm. Đồng thời, tổng công ty phải thiết kế lại bộ máy kế toán trong đó kế toán trách nhiệm được tổ chức như thế nào để đạt được các mục tiêu đề ra.

- Xác lập hệ thống chỉ tiêu đánh giá trách nhiệm theo mục tiêu phát triển bền vững. Vì vậy, cần bổ sung các chỉ tiêu về môi trường, xã hội; nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng, của nhân dân vào việc đánh giá thành quả quản lý của các trung tâm trách nhiệm.