Hoàn Thiện Hệ Thống Chính Sách Quản Lý Vĩ Mô Của Nhà Nước.

các công cụ năng lượng mặt trời. Mô hình này còn được áp dụng thành công ở Hàn Quốc và các nước châu Âu khác.

Ở nước ta, từ hơn hai mươi năm trở lại đây đã sử dụng nhiều loại thiết bị thu hứng ánh sáng mặt trời để phục vụ cho quá trình sản xuất như: thiết bị sấy, thiết bị đung nước nóng, thiết bị chưng cất nước và dàn pin mặt trời. Các thiết bị này nhìn chung phù hợp với điều kiện khí hậu và đặc điểm địa lý nước ta. Cụ thể, Việt Nam nằm ở khu vực xích đạo nên rất có tiềm năng về năng lượng mặt trời, cường độ bức xạ trung bình vào khoảng 1346,8 –

2153,5kWh/m2/năm và số giờ nắng trung bình từ 1.600-2.720h/năm, rất thuận

lợi cho việc phát triển và sử dụng năng lượng mặt trời. Tiềm năng năng lượng mặt trời nước ta rất lớn, đặc biệt là khu vực phía Nam. Bức xạ mặt trời thay đổi từ 3–4,5 kWh/m2/ ngày vào mùa hè. Cả nước có khoảng hơn 100 trạm quan trắc để theo dõi dữ liệu về năng lượng mặt trời. Tính trung bình trên toàn quốc thì năng lượng bức xạ mặt trời là 4-5kWh/m2 mỗi ngày 61.

Việt Nam đã phát triển nguồn điện mặt trời từ những năm 1960 song tới nay vẫn chưa được ứng dụng rộng rãi. Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam công bố chọn địa điểm đặt các nhà máy điện nguyên tử đầu tiên ở Ninh Thuận, Phú Yên. Theo kế hoạch, các nhà máy trên sẽ hoạt động từ năm 2015 đến 2020 với công suất tổng cộng là 2000 MW 62.

Nhìn chung, nguồn năng lượng mặt trời ở nước ta hiện nay chưa phát triển xứng với tiềm năng vốn có. Trong điều kiện giá xăng dầu ngày càng tăng và có nguồn khai thác có xu hướng cạn kiệt, ngay từ bây giờ, Nhà nước cần có chính sách khuyến khích đầu tư nghiên cứu khai thác nguồn năng lượng này vừa để giảm bớt và thay thế xăng dầu, vừa tiết kiệm chi phí sản xuất và đặc biệt là không ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường.

61 Báo Công nghiệp tiếp thị, số 5-2004 và Trung tâm nghiên cứu năng lượng và môi trường Việt Nam. 62 Website Bộ ngoại giao: http://www.mofa.gov.vn/vi/nr040807104143/nr040807105001/ns070806153331,tra cứu 06/10/2007.

2.3.3. Năng lượng gió

Một trong những loại năng lượng có thể tái tạo nữa là gió. Theo thống kê của ngành điện, sản lượng điện năng sản xuất từ sức gió hiện nay trên thế giới tăng liên tục, năm 1994 là 3.527,5 MW, năm 1997 là 7.500 MW và hiện nay là trên 10.000 MW…Sử dụng nguồn điện bằng sức gió không lo hết nhiên liệu hay cạn kiệt nguồn nước như thủy điện hay nhiệt điện, đặc biệt không gây những tác động đáng kể tới môi trường. Mặc dù Việt Nam không có nhiều tiềm năng gió như các nước châu Âu song so với Đông Nam Á thì lại có tiềm năng tốt nhất. Tuy nhiên năng lượng gió ở Việt Nam hiện nay vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng sẵn có. Theo ước tính, tiềm năng xây dựng năng lượng gió ở nước ta từ nay tới năm 2030 là 400 MW. Cho tới nay, Việt nam đã xây dựng xong và đang vận hành cột gió phát điện công suất 850 kW ở Bạch Long Vỹ. Ngoài ra, trung tâm năng lượng tái tạo và thiết bị nhiệt (RECTARE), ĐH Bách Khoa- TP Hồ Chí Minh đã lắp đặt trên 800 cột gió ở hơn 40 tỉnh thành. Hiện còn có dự án xây dựng 20 cột gió với tổng công suất 15 MW tại tỉnh Bình Định. Viện năng lượng đang nghiên cứu xây dựng

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 99 trang tài liệu này.

các trang trại gió quy mô lớn, một trong số đó là trang trại 20MW ở Khánh Hòa63. Tổng công ty điện lực Việt Nam dự định tài trợ xây dựng một trang trại gió với công suất 20MW. Như vậy, năng lượng gió cùng với năng lượng mặt trời những nguồn năng lượng thiên nhiên hữu ích và ngày càng phổ biến trong đời sống kinh tế và xã hội.

2.3.4. Tế bào nhiên liệu.

Đây là một loại biến đổi năng lượng hóa học của nhiên liệu ( ví dụ như hidro) trực tiếp thành năng lượng điện. Khác với pin và ắc quy, tế bào nhiên liệu không bị mất điện và cũng không có khả năng tích điện. Tế bào nhiên liệu hoạt động liên tục khi nhiên liệu (hydro) và oxy được đưa từ ngoài vào.

63 Công nghiệp tiếp thị : http://irv.moi.gov.vn/KH-CN/diendan/2006/10/16110.ttvn,tra cứu 06/10/2007.

Hiện nay, trên thị trường ô tô, hãng Toyota đã cho ra đời loại xe Toyota Fine N sử dụng pin nhiên liệu. Tiếp đó, tới năm 2007 hãng Ford Motor cũng giới thiệu loạt xe buýt thử nghiệm chạy bằng nhiên liệu hydro vừa thay thế nhiên liệu xăng vừa làm giảm khí thải. Công nghệ này đang được thúc đẩy để tiến gần tới sản xuất đại trà trong vòng 5 năm tới. Trên thế giới, từ 20 năm nay, nhiều hãng sản xuất xe đã nghiên cứu về xe có nhiên liệu là hydro, sử dụng tế bào nhiên liệu để chuyển hóa năng lượng và dùng động cơ điện để vận hành. Kỹ thuật này đã được phát triển cho xe buýt, xe du lịch, xe tải nhẹ. Ở Đức đã có 2 hãng đóng tàu cung cấp loại tàu ngầm vận hành bằng điện được cung cấp từ máy phát điện diesel hoặc từ một hệ thống tế bào nhiên

liệu hydro. Ngoài ra, người ta cũng tiến hành thử nghiệm chạy xe buýt sử dụng nhiên liệu hydro trên cùng tuyến đường xe buýt bình thường64. Loại tế bào nhiên liệu này khi được đưa vào ứng dụng sẽ giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ, giảm lượng dioxit cacbon, một trong các khí gây ra hiệu ứng nhà kính, các oxit của lưu huỳnh và ni tơ là các khí gây ô nhiễm môi trường. Theo ý

kiến từ Bộ năng lượng Mỹ, nhiên liệu hydro cũng có thể sử dụng một cách an toàn như các loại nhiên liệu phổ biến khác nếu như nó được bảo quản một cách thích hợp.65

Tuy vậy, tế bào nhiên liệu ngay cả trên thế giới vẫn còn là một công nghệ non trẻ. Việc phát triển nó vẫn còn gặp nhiều thách thức về mặt kỹ thuật và vấn đề lớn nhất là giá thành quá cao. Tuy nhiên,với sự tiến bộ về công nghệ, trong tương lai, pin nhiên liệu sẽ cạnh tranh với nhiều loại thiết bị chuyển đổi năng lượng khác, trong đó có tuốc bin khí của một số nhà máy điện, pin trong máy tính xách tay và động cơ xăng trong ô tô.

64 Bách khoa toàn thư mở :http://vi.wikipedia.org.

65 Tổng hợp từ Hội Khoa học công nghệ tự động Việt Nam và www.vietbao.vn

3. Hoàn thiện hệ thống chính sách quản lý vĩ mô của Nhà nước.

Nhà nước trong nền kinh tế thị trường có vai trò rất quan trọng trong việc tạo ra môi trường và các điều kiện kinh tế để thị trường phát huy hết hiệu quả của mình. Nhà nước thực hiện việc quản lý, điều hành sự vận động của thị trường giá cả và bình ổn giá cả chủ yếu bằng phương thức gián tiếp thông qua việc xây dựng môi trường pháp lý; sử dụng các chính sách, biện pháp kinh tế vĩ mô để tác động đến sự hình thành và vận động của giá cả, cụ thể như: chính sách phát triển sản xuất, điều hòa cung cầu, chính sách tài chính tiền tệ, chính sách thương mại, tổ chức kiểm soát thị trường, chống buôn lậu và gian lận thương mại dưới mọi hình thức…Cùng với việc đổi mới hàng loạt chính sách kinh tế vĩ mô trong tiến trình cải cách kinh tế như: kế hoạch, tài chính, tiền tệ, cơ cấu kinh tế, mở rộng và đa dạng hóa kinh tế đối ngoại.

3.1. Chính sách tài khóa- tiền tệ.

Mặc dù giá cả vận động theo quy luật cung- cầu trên thị trường song Nhà nước vẫn có khả năng vận dụng quy luật giá cả tích cực thông qua một trong những chính sách quản lý vĩ mô là chính sách tài khóa- tiền tệ. Đồng thời qua đó kìm hãm nguy cơ lạm phát cũng như đảm bảo chỉ tiêu phát triển kinh tế.

Để thực hiện chính sách tài khóa cần phân tích, đánh giá, đề xuất các quan hệ về giá cả và các biến số kinh tế vĩ mô khác (tăng trưởng, tỉ giá, thu chi Ngân sách…) nghiên cứu đề xuất các chính sách, chiến lược quan trọng về giá cả; thu thập, phân tích dự báo diễn biến giá cả, chủ động dự đoán những biến động khó lường do tính bất ổn của thị trường thế giới đưa lại góp phần giúp Nhà nước làm tốt chức năng hoạch định chiến lược, quy hoạch và kế hoạch định hướng phát triển.

Khi giá xăng dầu tăng, Ngân hàng Trung Ương đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh chính sách nhằm đảm bảo những cân đối cơ bản

như lạm phát, tăng trưởng hay thất nghiệp và cán cân thanh toán. Do đó, thông thường Ngân hàng sẽ áp dụng 2 động thái: thắt chặt hoặc nới lỏng tiền tệ. Thắt chặt tiền tệ sẽ có tác động vào lãi suất của các ngân hàng khiến chi phí sản xuất tăng lên nhưng sẽ góp phần hạn chế nhu cầu đầu tư và làm giảm sức ép lạm phát. Hơn nữa, nó cũng giúp ngăn chặn ảnh hưởng lan truyền đến giá của các nhóm hàng hóa khác cũng như tác động tới yếu tố tâm lý “lạm phát kỳ vọng”. Tuy nhiên cũng phải linh hoạt kết hợp với động thái nới lỏng tiền tệ khi cần thiết nhằm hài hòa cân đối vĩ mô cho nền kinh tế. Đây cũng chính là biện pháp Ngân hàng TW đã áp dụng khi giá cả hàng hóa nói chung và giá xăng dầu nói riêng trên thị trường nội địa không ngừng biến động trong thời gian qua.

3.2. Hoàn thiện chính sách thuế.

Thuế có vai trò quan trọng, nếu mức thuế hợp lý sẽ có tác dụng thúc đẩy kinh tế phát triển, ổn định lâu dài. ngược lại, nó có thể cản trở cho nền kinh tế, làm sản xuất kém phát triển. Sử dụng thuế, Nhà nước có thể tác động tới việc khuyến khích hoặc hạn chế phát triển sản xuất kinh doanh.

Nhìn chung, đối với mặt hàng xăng dầu cũng như các mặt hàng nhập khẩu khác, cần lưu ý là đề ra thuế phải tương đối ổn định ở mức nào đó để doanh nghiệp chủ động phương án kinh doanh và ổn định đầu vào. Trong trường hợp thật cần thiết khi giá thế giới tăng quá cao hoặc giảm quá thấp thì mới điều chỉnh song cần công khai chính sách này để doanh nghiệp biết và có biện pháp phản ứng kịp thời. Như hiện nay, mặc dù doanh nghiệp được quyết định giá song Bộ tài chính sẽ quản lý thuế theo cơ chế mới theo nguyên tắc nhất định. Cụ thể, khi giá dầu thô tăng bao nhiêu thì phải giảm thuế và ngược lại, nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp tự ý tăng giá quá mức. Các năm trước đây thuế suất xăng là 25%. Giá xăng dầu thế giới năm 2005-2006 biến động mạnh, do vậy Chính phủ phải hạ thuế suất xuống 5%, thậm chí có thời điểm 0%. Thuế suất xăng dầu có thể tăng giảm theo từng giai đoạn, nhưng

nếu không có gì đột biến thì mức trung bình năm 2007, theo tính toán của Liên Bộ, là khoảng 10% để bảo đảm giá xăng không tăng cao quá để góp phần kiềm chế chỉ số giá chung khoảng 7%.66

Trường hợp giá xăng tăng quá mức thì thuế của Nhà nước sẽ giảm xuống bằng 0% và doanh nghiệp phải chịu lỗ mà không được tăng giá quá mức vì nền kinh tế không chịu được. Còn nếu giá xăng dầu tụt xuống thấp thì sẽ nâng thuế lên để bảo đảm tăng thu ngân sách.

Để thuận lợi cho doanh nghiệp trong kinh doanh xăng dầu theo quy định mới tại Nghị định 55 về kinh doanh xăng dầu, ngày 31/05/2007 Bộ tài chính đã chính thức ban hành biểu thuế nhập khẩu xăng dầu. Theo đó, biểu thuế đưa ra 5 mức thuế tương ứng với các mức biến động của giá xăng A92 nhập khẩu tại thị trường Singapore. Cụ thể: mức thuế 0% khi giá xăng trên 89 USD/thùng, mức thuế 5% áp dụng khi giá xăng từ 83 USD đến dưới 89 USD/thùng; mức thuế 10% khi giá xăng 78 USD đến dưới 83 USD/ thùng; mức thuế 15% nếu giá xăng từ 72 USD đến dưới 78 USD/thùng và mức 20% áp dụng cho xăng nhập 72 USD/thùng.67

Như vậy với khung thuế mới của giá xăng dầu nhập khẩu này, doanh nghiệp kinh doanh sẽ chủ động hơn trong điều chỉnh giá xăng dầu trong nước cho phù hợp. Đồng thời cũng giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro so với trước do khó ước tính được giá nhập vì không dự báo được mức thuế Nhà nước đưa ra.

3.3. Quản lý tốt chính sách giá.

Nền kinh tế giá ổn định và có xu hướng thấp là nền kinh tế lành mạnh trong kinh doanh, doanh nghiệp thông qua giá cả thực hiện mục tiêu lợi nhuận. Giá hợp lý là thước đo đánh giá khách quan để đánh giá hiệu quả của hoạt động sản xuất kinh doanh trong cơ chế thị trường.

66 Họp báo và đối thoại trực tuyến về cơ chế kinh doanh xăng dầu với bộ trưởng TM Trương Đình Tuyển 20/ 04/2007(www.vietnamnet.vn)

67 Website doanh nghiệp : http://www.doanhnghiep24g.com.vn/cms/detail.php?id=12268

Từ năm 2003 tới tháng 4/2007, mặt hàng xăng dầu nước ta kinh doanh dưới sự quản lý trực tiếp của Nhà nước. Theo quy định số 187/2003/QĐ-TTg ngày 15/9/2003, giá bán xăng dầu do doanh nghiệp tự quyết định song phải trên cơ sở giá định hướng (Nhà nước quy định). Mức chênh lệch giữa giá bán của doanh nghiệp và giá định hướng của Nhà nước không vượt quá mức sau: Xăng các loại: tối đa thêm 10%, các mặt hàng khác: tối đa thêm 5%. Đối với các địa bàn xa cảng tiếp nhận, giá định hướng được tăng thêm 2%. Tuy nhiên, sau một thời gian áp dụng, hình thức này bộc lộ những điểm không phù hợp với cơ chế thị trường hiện nay. Đặc biệt trong giai đoạn giá cả xăng dầu thế giới biến động liên tục, điều chỉnh giá xăng dầu trong nước theo phương pháp giá định hướng thường chậm trễ, không theo kịp tình hình biến động chung, gây khó khăn cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Do vậy, tới tháng 5/2007, Nhà nước ban hành quy chế mới về kinh doanh xăng dầu theo Nghị định số 55/2007/NĐ-CP thay thế cho Nghị định 187 nhằm thực hiện giá bán xăng theo cơ chế thị trường trong khi đó, Nhà nước vẫn kiểm soát bằng những biện pháp thích hợp nhằm ổn định giá cả trong nước. Theo nghị định mới, Nhà nước rời bỏ quyền định giá, chuyển giao quyền này cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Giá xăng dầu theo đó sẽ vận hành theo quy luật cung- cầu và trực tiếp chịu ảnh hưởng của giá thế giới. Do giá điều chỉnh theo tín hiệu thị trường nên sẽ linh hoạt hơn giá định hướng (thực tế là giá bán lẻ cứng). Trong khi đó, doanh nghiệp được quyền căn cứ vào giá nhập khẩu trên thị trường thế giới, tính đủ giá vốn nhập khẩu, các loại thuế, phí theo luật định, chi phí kinh doanh và lợi nhuận hợp lý để tái đầu tư phát triển mà quy định mức giá bán. Hơn nữa, doanh nghiệp được quyền chủ động trong kinh doanh như: tự lựa chọn bạn hàng, thời điểm nhập khẩu, thị trường có lợi nhất, chủ động lựa chọn áp dụng các phương thức kinh doanh hiện đại, phòng chống rủi ro; tự chịu trách nhiệm về hiệu quả kinh

doanh, làm đủ nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước theo luật định. Nghị định cũng đề ra lộ trình trao cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, quy định giá dầu mazut vào thời điểm thích hợp trong năm 2007, diezen, dầu hỏa vào cuối năm 2007 hoặc đầu năm 2008. Như vậy thị trường xăng dầu chuyển sang một giai đoạn mới, phù hợp với cơ chế thị trường mở cửa hiện nay.

Sau khi Nghị định mới được ban hành, có nhiều lo ngại rằng các doanh nghiệp có khả năng sẽ tăng giá tùy ý trong khi người tiêu dùng không nắm được giá trên thị trường thế giới. Trên thực tế, hiện nay hầu hết các doanh nghiệp nhập khẩu xăng chủ yếu từ một số nguồn cung cấp chính như từ Singapore, Trung Quốc, Đài Loan…nên Nhà nước sẽ dễ dàng trong việc xác

định giá gốc. Khoảng 1, 2 ngày trước khi tăng giá, các doanh nghiệp phải đăng ký với Liên bộ (Thương mại và Tài chính)68. Liên bộ sẽ xem xét, nếu thấy mức tăng giá đó bất hợp lý sẽ yêu cầu tính toán lại. Việc tính mức giá mới phải dựa trên các chi phí hình thành thực tế như giá nhập, thuế, chi phí lưu thông và lợi nhuận hợp lý.

Ngoài ra, Bộ tài chính cũng đang hoàn chỉnh công thức tính giá xăng để người dân tiện theo dõi những biến động trên thị trường để xem giá mình mua có hợp lý không. Những thông số cơ bản để tính giá bán lẻ cho người tiêu dùng gồm giá nhập khẩu cộng thêm các loại thuế như thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, VAT, tỷ giá USD/VND, lệ phí giao thông (500đ/lít), chi phí quản lý, bán hàng, khấu hao69.

Đi liền với chính sách giá như trên, cần phải tổ chức thiết kế và thực thi có hiệu quả ngay các biện pháp để hạn chế những tác động bất lợi khi giá xăng dầu tăng đột biến đối với nền kinh tế trong nước như: phải dự đoán, dự báo sự vận động của giá xăng dầu trên thị trường thế giới một cách thường xuyên và

68 http://www.tienphongonline.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=81987&ChannelID=3, tra cứu 07/10/2007

69 Tin nhanh Việt Nam: http://vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2007/05/3B9F6038/,tracứu 08/10/2007.