Kinh Nghiệm Về Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Của Ngân Hàng Thương Mại Một Số

dụng khách hàng của các cơ quan xếp hạng bên ngoài... sẽ giúp người quản lý, cán bộ thẩm định có thể đưa ra những quyết định cần thiết liên quan đến việc cho vay, quản lý đảm bảo tiền vay, giảm thiểu rủi ro tín dụng.

Ngoài ra sự liên kết giữa có NHTM trong việc quản lý thông tin tín dụng khách hàng cũng có tác động không nhỏ. Hiện tại sự liên kết này còn lỏng lẻo, chưa có sự kết nối chặt chẽ, dẫn đến việc một khách hàng với một phương án kinh doanh có thể vay vốn tại nhiều ngân hàng với tổng số vốn vượt nhiều lần nhu cầu thực tế.

1.3.1.4 Công cụ đo lường rủi ro tín dụng

Việc đo lường mức độ tổn thất dự kiến trước khi quyết định cấp tín dụng cho khách hàng là rất quan trọng. Ngân hàng có công cụ và phương pháp đo lường càng chính xác thì xác suất rủi ro xảy ra càng được giảm thiểu.

Hiện nay, các ngân hàng thường đo lường mức độ rủi ro thông qua việc chấm điểm xếp hạng tín dụng khách hàng. Kết quả chấm điểm phản ánh khả năng trả nợ của khách hàng và là cơ sở để đo lường mức rủi ro dự kiến của ngân hàng. Mức độ xếp hạng càng thấp đồng nghĩa với việc khả năng trả nợ của khách hàng thấp và rủi ro cho ngân hàng tăng.

1.3.1.5 Hệ thống công nghệ của ngân hàng

Trong lĩnh vực tài chính thì ngân hàng là ngành có mức độ ứng dụng công nghệ thông tin rất cao. Hệ thống công nghệ thông tin hiện đại đáp ứng yêu cầu về độ chính xác trong công việc đánh giá khách hàng, đo lường rủi ro, kiểm soát khách hàng và khoản vay, giúp ngân hàng ra các quyết định ứng xử tín dụng phù hợp.

1.3.2 Nhóm nhân tố khách quan

* Nhóm nhân tố từ phía khách hàng vay vốn

Bao gồm các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của khách hàng

Tình hình tài chính, năng lực quản trị của khách hàng

Năng lực tài chính của khách hàng là một yếu tố rất quan trọng trong quyết định cấp tín dụng của ngân hàng. Một doanh nghiệp có tiềm lực tài

chính mạnh, hoạt động kinh doanh ổn định, có uy tín thì khi có rủi ro xảy ra khách hàng có khả năng chống đỡ rủi ro bằng nguồn vốn chủ sở hữu, hạn chế ảnh hưởng đến khả năng trả nợ ngân hàng.

Ngược lại nếu năng lực tài chính của khách hàng yếu, nguồn vốn hoạt động của khách hàng chủ yếu là nợ vay và vốn chiếm dụng thì khi có rủi ro xảy ra, khả năng khách hàng không thực hiện được nghĩa vụ với ngân hàng là rất lớn.

Bên cạnh năng lực tài chính thì năng lực quản trị điều hành của khách hàng cũng rất quan trọng. Khách hàng có năng lực, họ sẽ biết cách sử dụng đồng vốn tự có và vốn vay ngân hàng sao cho có hiệu quả nhất, họ sẽ có khả năng đánh giá để lựa chọn những cơ hội đầu tư có hiệu quả nhưng cũng an toàn cho bản thân họ và cho ngân hàng; từ đó sẽ hạn chế được rủi ro tín dụng cho ngân hàng.

Đạo đức của người đi vay

Ngân hàng chỉ quyết định cho vay sau khi đã phân tích kỹ các yếu tố liên quan đến khả năng của người vay trong cách thức sử dụng vốn vay và việc hoàn trả nợ. Tuy nhiên, những thông tin này có thể bị thay đổi sau khi doanh nghiệp nhận tiền vay, thực tế đã xảy ta những vụ việc khách hàng lừa đảo, chiếm dụng vốn ngân hàng để sử dụng sai mục đích và không có thiện chí trả nợ ngân hàng.

Triển vọng phát triển của ngành nghề mà khách hàng hoạt động

Thể hiện qua vị thế của lĩnh vực, ngành sản xuất kinh doanh của khách hàng, uy tín của khách hàng trên thị trường, mức độ ổn định của các yếu tố đầu vào và thị trường đầu ra; tình hình chính trị và chính sách của các nước tham gia thị trường xuất nhập khẩu chính đối với sản phẩm của doanh nghiệp.

* Môi trường chính trị, pháp lý, kinh tế

Môi trường chính trị ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của người đi vay và hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Tình hình

chính trị bất ổn thì cả ngân hàng và các khách hàng sản xuất kinh doanh đều không thể yên tâm tập trung đầu tư, mở rộng kinh doanh, mở rộng tín dụng.

Môi trường pháp lý có vị trí quan trọng đối với hoạt động cho vay cảu ngân hàng. Xác lập khuân khổ pháp lý đồng bộ, nhất quán trong điều chỉnh các hoạt động kinh tế là điều kiện tiên quyết để thị trường hoạt động có hiệu quả. Hơn nữa môi trường pháp lý còn thể hiện qua các quy định về hoạt động ngân hàng nói chung và quy định về đảm bảo an toàn tín dụng nói riêng. Các quy định phù hợp sẽ đảm bảo sự phát triển an toàn của các ngân hàng.

Môi trường kinh tế phản ánh qua chu kỳ kinh tế, chính sách kinh tế vĩ mô từng thời kỳ. Khi nền kinh tế tăng trưởng và ổn định thì hoạt động tín dụng sẽ tăng trưởng và ít rủi ro hơn. Ngược lại nếu nền kinh tế trong giai đoạn suy thoái, mất ổn định thì hoạt động tín dụng sẽ gặp rủi ro cao, biểu hiện ở khía cạnh hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng bị thu hẹp, không hiệu quả, nhiều khách hàng bị thua lỗ, phá sản, mất khả năng trả nợ ngân hàng.

Chính sách kinh tế vĩ mô trong từng thời kỳ thông qua những quy định về thuế, chính sách xuất nhập khẩu, ... sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh của khách hàng, qua đó tacs động đến hoạt động tín dụng của NHTM.

1.4. KINH NGHIỆM VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI MỘT SỐ NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM

1.4.1. Kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của một số ngân hàng trên thế giới

Mô hình quản trị rủi ro tín dụng từng ngân hàng sẽ không còn hoàn toàn giống nhau, nó tuỳ thuộc vào trình độ phát triển, tính chất hoạt động, hình thức sở hữu của ngân hàng.... Để có một chuẩn mực, ta có thể tham khảo một số ngân hàng ở các quốc gia.

a. Citibank của Mỹ

Để quản trị rủi ro tín dụng, Citibank đã có những biện pháp sau:

Thứ nhất, Citibank có sự phân định rõ chức năng các ban trong cơ cấu tổ chức có liên quan đến quy trình tín dụng:

- Ban lãnh đạo: Đây là bộ phận có quyền quyết định cao nhất của Citibank. Ban lãnh đạo phân bổ nguồn vốn, điều hành hoạt động của cả ngân hàng trong đó có hoạt động tín dụng. Ban lãnh đạo có trách nhiệm đề ra mức rủi ro của ngân hàng; đề ra những mục tiêu chiến lược và các quy định chung áp dụng trong toàn ngân hàng; kiểm tra lại quyết định cấp tín dụng của các cán bộ tín dụng nếu thấy nghi ngờ có khả năng gây ra thiệt hại về vật chất, hoặc ảnh hưởng tới uy tín của ngân hàng.

- Ban hoạch định chính sách tín dụng: Bao gồm các cán bộ cao cấp, đứng đầu là trưởng ban. Ban này phải chịu trách nhiệm trong việc duy trì một hình thức quản trị rủi ro tín dụng hoàn chỉnh, có hiệu quả; tham gia vào việc lập kế hoạch đầu tư gián tiếp, dự đoán những tổn thất tín dụng; thiết lập các chính sách và tiêu chuẩn tín dụng phù hợp với luật, với quy định chung của ngân hàng; xem xét và chỉnh sửa chính sách tín dụng nếu xét thấy chúng có thể gây ra rủi ro bất thường; xem xét trao quyền cấp tín dụng cho những cán bộ có đủ năng lực; lập các báo cáo về đầu tư gián tiếp, tập trung đánh giá chất lượng các thông tin rủi ro, tiến trình xử lý rủi ro đối với tất cả các trường hợp quá hạn mức tín dụng cho phép.

- Ban quản trị hạn ngạch tín dụng: Những người quản trị hạn ngạch tín dụng có nhiệm vụ điều hành và phát triển các kế hoạch kinh doanh, xem xét và thông qua các khoản tín dụng, chịu trách nhiệm về chất lượng của khoản tín dụng đó. Những người quản trị hạn ngạch tín dụng còn có trách nhiệm phát triển chiến lược kinh doanh, xét và duyệt cho vay các chương trình tín dụng, quản trị đầu tư gián tiếp và kiểm tra chất lượng, sửa chữa các thiếu sót khi cần.

- Ban đánh giá rủi ro kinh doanh: Nhân viên của ban này ít nhất phải có 10 năm làm việc về nghiệp vụ tín dụng và luân phiên nhau làm trong ban theo yêu cầu phát triển nghiệp vụ. Ban này thực hiện việc đánh giá tình hình kinh doanh của các đơn vị và cung cấp thông tin rủi ro trong đầu tư gián tiếp; đưa ra sự đánh giá độc lập về các hoạt động tín dụng, về các chính sách, sự thi hành và các thủ tục trong quản trị tín dụng; phối hợp hoạt động với giám sát viên và kiểm toán viên độc lập.

Thứ hai, Citibank thực hiện đánh giá độ tin cậy của người đi vay: việc đánh giá độ tin cậy của người đi vay tập trung vào những điểm chủ yếu theo truyền thống “ Tín dụng 5 chữ C ” như sau:

- Character of management: Năng lực quản trị của người vay;

- Financial capacity of the venture: Năng lực tài chính của người vay;

- Collateral security: Thế chấp đảm bảo khoản vay;

- Condition of the industry: Lĩnh vực mà người vay hoạt động;

- Condition of terms: Các điều khoản và điều kiện tín dụng.

Để đưa ra một quyết định đúng đắn là chấp thuận hay từ chối cho vay thì phải đánh giá thận trọng dựa vào các chỉ tiêu đề ra. Việc xét duyệt cho vay bao gồm quá trình kiểm tra hồ sơ, kiểm tra việc thanh toán đúng hạn của các khoản vay trước đó, kiểm tra và đánh giá tài sản thế chấp và đánh giá mức độ rủi ro của khoản vay.

Thứ ba, Citibank có sự phân biệt giữa quyền cấp tín dụng và quyền phê

duyệt:

- Quyền cấp tín dụng được uỷ nhiệm cho cán bộ tín dụng dựa trên năng

lực và tư cách, kỹ năng và kinh nghiệm nghề nghiệp, trình độ học vấn và đào tạo của nhân viên, chứ không dựa vào chức vụ của cá nhân đó trong ngân hàng.

- Quyền phê duyệt: Ở Citibank, việc cấp tín dụng không do một người quyết định, mà được quyết định bởi 3 cán bộ tín dụng, những người chịu trách

nhiệm về cho vay và phải thông qua các chương trình tín dụng hay giao dịch tín dụng riêng lẻ.

b. Ngân hàng ING bank

ING Bank được coi là ngân hàng hàng đầu Châu âu về hiệu quả trong quản trị rủi ro tín dụng. Mô hình mà ngân hàng này áp dụng có một số điểm chính như sau:

Cơ cấu bộ máy: Mô hình hiện đại đều có sự tách bạch rõ ràng giữa nhiệm vụ quản trị rủi ro và việc thực hiện kinh doanh, đây là nguyên tắc hàng đầu để đảm bảo hiệu quả trong quản trị rủi ro. Hệ thống quản trị rủi ro tại ngân hàng này được tách bạch hoàn toàn với bộ phận kinh doanh và khách hàng và được báo cáo trực tiếp lên lãnh đạo cao nhất. Cơ cấu bộ máy quản trị rủi ro tín dụng được tổ chức riêng bao gồm bộ phận chính sách và bộ phận quản lý rủi ro và bộ phận xây dựng mô hình tính toán lượng hoá rủi ro.

Thẩm quyền: ý kiến của bộ phận quản trị rủi ro tín dụng là yêu cầu bắt buộc của các quyết định tín dụng. Ngân hàng có xu hướng áp dụng hình thức cấp hạn mức tín dụng trên cơ sở đề xuất của bộ phận kinh doanh/khách hàng, bộ phận rủi ro sẽ lập báo cáo đề xuất đánh giá độc lập đề nghị duyệt một hạn mức tín dụng phù hợp cho từng khách hàng trong một thời hạn thường là một năm và bộ phận kinh doanh/khách hàng được sử dụng hạn mức đó. Các khoản tín dụng vượt hạn mức này hoặc với các khách hàng chưa có hạn mức thì đều phải qua bộ phận rủi ro.

Thẩm quyền của bộ phận rủi ro còn được thể hiện việc tham gia vào hội đồng tín dụng. Các ngân hàng đều qui định mọi cấp hội đồng tư vấn tín dụng phải có thành viên từ bộ phận rủi ro và các thành viên phải chiếm 1/2 thành viên của hội đồng này.

Kỹ thuật: việc phân tích tín dụng tại đây sử dụng phương pháp định lượng RAROC kết hợp với phương pháp định tính nhưng đã trình bày ở phần phân tích tín dụng ở luận văn.

Hệ thống giới hạn tín dụng : Có nhiều loại giới hạn được sử dụng, với mỗi khách hàng ngân hàng áp dụng một giới hạn rủi ro tổng thể, dưới mức rủi ro tổng thể này, có hạn mức chia theo loại sản phẩm hoặc giao dịch cho vay, bảo lãnh , phát hành thư tín dụng … Để đảm bảo quản lý tổng thể và linh hoạt việc xây dựng giới hạn này tuân theo nguyên tắc : Mọi giới hạn giao dịch đều không vượt quá giới hạn tổng nhưng tổng các giới hạn sản phẩm lại luôn lớn hơn hoặc bằng hạn mức tổng thể.

c. Ngân hàng KasiKorn của Thái Lan

Sau cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu Á năm 1997 - 1998 hệ thống ngân hàng Thái Lan bị chao đảo, nhiều NHTM bị phá sản hoặc phải sát nhập. Tình hình đó buộc các ngân hàng phải xem lại toàn bộ chính sách, cách thức, quy trình trong hoạt động ngân hàng, trong đó đặc biệt là lĩnh vực tín dụng, nhằm giảm thiểu rủi ro. Để giải quyết vấn đề này, một loạt thay đổi cơ bản trong tín dụng đã được các ngân hàng Thái Lan triển khai nhanh chóng và triệt để. Trong đó trước hết phải kể đến kinh nghiệm quản trị rủi ro tín dụng của KasiKorn Bank, đó là:

Tách bạch, phân công rõ chức năng các bộ phận và tuân thủ các khâu trong quy trình giải quyết các khoản vay: KasiKorn Bank đã tổng kết quy trình cho vay cần được tuân thủ như sau:

Tiếp

Phân tích	Thẩm	Phân tích	Quyết	Thủ tục	Đánh giá
xúc	tín dụng	định tín	đánh giá	định cho	giấy tờ,	chất
khách		dụng	rủi ro tín	vay	hợp đồng	lượng
hàng			dụng		giải ngân	xem lại
						khoản vay