Tác động hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đến hiệu quả hoạt động tại các NHTM Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------------------

NGUYỄN ĐÌNH DŨNG

TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NGÀNH TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

HÀ NỘI - 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN

---------------------------------

NGUYỄN ĐÌNH DŨNG

TÁC ĐỘNG CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG Mã số: 9340201

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. PHAN THỊ THU HÀ

HÀ NỘI - 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Hà nội, ngày tháng năm 2022

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Đình Dũng

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i

MỤC LỤC ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU vii

DANH MỤC HÌNH viii

PHẦN MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ TÁC ĐỘNG GIỮA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP NƯỚC NGOÀI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 7

1.1. Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các ngân hàng thương mại 7

1.1.1. Khái quát về hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài 7

1.1.2. Các hình thức đầu tư trực tiếp ra nước ngoài 8

1.1.3. Các động lực khi thực hiện đầu tư trực tiếp ra nước ngoài 10

1.2. Cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và hiệu quả của công ty 13

1.2.1. Lý thuyết về lợi thế cạnh tranh 13

1.2.2. Lý thuyết về lợi thế độc quyền 14

1.2.3. Lý thuyết về quốc tế hóa – nội bộ hóa 16

1.2.4. Lý thuyết về chu kỳ (vòng đời) sản phẩm 18

1.2.5. Mô hình Upsala 19

1.3. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến tác động của đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và hiệu quả các ngân hàng 21

1.3.1. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến tác động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và hiệu quả các ngân hàng trên thế giới 21

1.3.2. Tổng quan các nghiên cứu liên quan đến hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài tại Việt Nam 27

1.3.3. Khoảng trống nghiên cứu 28

1.4. Xây dựng giả thuyết nghiên cứu 29

1.4.1. Giả thuyết về mối quan hệ giữa hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và hiệu quả hoạt động 29

1.4.2. Các giả thuyết về biến tác động đến mối quan hệ giữa hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và hiệu quả hoạt động 32

1.4.3. Tổng hợp các giả thuyết nghiên cứu 41

1.5. Kết luận chương 1 42

CHƯƠNG 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 43

2.1. Mô hình nghiên cứu 43

2.2. Định nghĩa và đo lường các biến trong mô hình định lượng 47

2.2.1. Mức độ đầu tư trực tiếp ra nước ngoài và đo lường mức độ hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM Việt Nam 47

2.2.2. Hiệu quả hoạt động và đo hiệu quả hoạt động các NHTM Việt Nam 52

2.2.3. Các biến điều tiết mối quan hệ giữa OFDI và hiệu quả hoạt động 75

2.2.4. Các biến kiểm soát 77

2.3. Phương pháp phân tích 78

2.3.1. Phương pháp sử dụng trong phân tích định lượng 78

2.3.2. Phân tích định tính 82

2.4. Kết luận chương 2 84

CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 85

3.1. Quá trình phát triển và đặc điểm hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM Việt Nam 85

3.2. Hiện trạng hệ thống hiện diện tại nước ngoài của các NHTM Việt Nam 88

3.2.1. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam 89

3.2.2. Ngân hàng TMCP Sài gòn thương tín 92

3.2.3 Ngân hàng TMCP Sài gòn Hà nội 92

3.2.4. Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 92

3.2.5 Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam 92

3.3. Thực trạng mức độ đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của NHTM Việt Nam..93

3.3.1. OFDI của BIDV 93

3.3.2. OFDI của Vietinbank 96

3.3.3. OFDI của Sacombank 98

3.3.4. OFDI của MB 100

3.3.5. OFDI của SHB 101

3.4. Thực trạng hoạt động kinh doanh tại thị trường nước ngoài của các NHTM Việt Nam 103

3.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của các NHTM Việt Nam 109

3.5.1 Những yếu tố thúc đẩy 109

3.5.2. Những yếu tố cản trở 111

3.6. Kết luận chương 3 115

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH MỐI QUAN HỆ GIỮA MỨC ĐỘ ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM 117

4.1. Kết quả kiểm định phân tích định lượng 117

4.1.1. Xử lý dữ liệu trước phân tích 117

4.1.2. Kết quả kiểm định mô hình 118

4.1.3. Kết quả phân tích định lượng 120

4.2 Kết quả phân tích định tính 132

4.3. Kết luận chương 4 140

CHƯƠNG 5. THẢO LUẬN KẾT QUẢ 142

NGHIÊN CỨU VÀ KHUYẾN NGHỊ 142

5.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu 142

5.1.1. Về mối quan hệ giữa mức độ OFDI và kết quả, hiệu quả hoạt động kinh doanh 142

5.1.2. Về vai trò của các yếu tố điều tiết trong mối quan hệ giữa mức độ OFDI và hiệu quả hoạt động 144

5.1.3. Về kết quả phân tích định tính và đánh giá thực trạng 145

5.2. Các khuyến nghị rút ra từ kết quả nghiên cứu 146

5.2.1. Nhóm vấn đề về lựa chọn định hướng phát triển OFDI 147

5.2.2. Nhóm khuyến nghị về nâng cao chất lượng công tác quản lý 148

5.3. Kết luận chương 5 151

KẾT LUẬN 152

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 154

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 155

PHỤ LỤC 1. DANH MỤC CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM CÓ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI 164

PHỤ LỤC 2. THỐNG KÊ MÔ TẢ ĐẦU RA – ĐẦU VÀO TRONG MÔ HÌNH TÍNH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG 165

PHỤ LỤC 3. THỐNG KÊ MÔ TẢ CÁC BIẾN TRONG MÔ HÌNH TÁC ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG 167

PHỤ LỤC 4. KẾT QUẢ KIỂM ĐỊNH MÔ HÌNH MÔ HÌNH TÁC ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG 168

PHỤ LỤC 5. KẾT QUẢ POOLED OLS VỚI MÔ HÌNH TÁC ĐỘNG ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP RA NƯỚC NGOÀI ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG 171

PHỤ LỤC 6. DANH SÁCH CHUYÊN GIA PHỎNG VẤN 176

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu	Ý nghĩa
1	Agribank	Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thông Việt Nam
2	BIDV	NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
3	CI	Cost on Income – Tỷ lệ chi phí trên thu nhập
4	DEA	Data envelopment analysis – Phương pháp phân tích bao dữ liệu
5	DOI	Degree of internationalization – Chỉ số mức độ quốc tế hóa
6	DPRR	Dự phòng rủi ro
7	FE	Fixed Effect – Tác động cố định
8	FP	Färe-Primon index – Chỉ số hiệu quả Färe-Primon
9	MBBank	NHTMCP Quân đội Việt Nam
10	NHTM	Ngân hàng thương mại
11	NHTMCP	Ngân hàng thương mại cổ phần
12	NIM	Net interest margin – Lãi cận biên ròng
13	NPL	Non performing loans – Tỷ lệ nợ xấu
15	OE	Operatinal Efficiency – Hiệu quả hoạt động
14	OFDI	Outward foreign direct investment – Đầu tư trực tiếp ra nước ngoài
16	RE	Random Effect – Tác động ngẫu nhiên
17	ROA	Return on asset – Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản bình quân
18	Sacombank	NHTMCP Sài gòn Thương tín
19	SHB	NHTMCP Sài gòn Hà nội
20	TFP	Total factor productivity
21	Vietcombank	NHTMCP Ngoại thương Việt Nam
22	Vietinbank	NHTMCP Công thương Việt Nam