Kết Quả Nghiên Cứu Thực Nghiệm Về Quản Trị Hoạt Động Tín Dụng Tại Các

ngân hàng không phát hiện kịp thời việc vốn đã bị sử dụng sai mục đích.

- Ngân hàng không có đủ thông tin về các số liệu thống kê, để phân tích và đánh giá khách hàng, dẫn đến tính sai hiệu quả của phương án xin vay, hoặc xác định kỳ hạn nợ không phù hợp với phương án kinh doanh của khách hàng.

- Cơ cấu tín dụng chưa hợp lý: cho vay ngành thương mại và dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh số cho vay của NH, nhưng khó kiểm tra mục đích sử dụng vốn của khách hàng có theo đúng hợp đồng tín dụng hay không.

- Sự cạnh tranh giữa các ngân hàng quá gay gắt thậm chí không lành mạnh, chạy theo doanh số, bỏ qua các tiêu chuẩn, điều kiện cho vay, thiếu quan tâm đến chất lượng khoản vay.

Môi trường pháp lý chưa đồng bộ và sự kém hiệu quả của cơ quan pháp luật ở địa phương. Trên thực tế, các NHTM không làm được điều này vì ngân hàng chỉ là một đơn vị kinh tế, không phải là cơ quan quyền lực nhà nước, không có chức năng cưỡng chế buộc khách hàng bàn giao tài sản đảm bảo cho ngân hàng để xử lý. Thủ tục tố tụng ở Tòa án thường kéo dài nhiều năm dẫn đến tình trạng NHTM không thể sớm giải quyết được nợ tồn đọng, tài sản treo lâu ngày bị hư hỏng, xuống cấp, mất giá….

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4

Thế kỷ 21 là thời đại kinh tế tri thức. Khoa học và công nghệ tiến như vũ bão, thúc đẩy mọi ngành, mọi lĩnh vực phát triển mạnh, đặc biệt là tín dụng trong ngân hàng. Những đổi mới về quản trị hoạt động tín dụng ngân hàng góp phần rất nhiều trong việc phát triển ngành ngân hàng. Việc nâng cấp nghiệp vụ ngân hàng đòi hỏi khâu quản trị hoạt động tín dụng ngân hàng cũng phải được nâng lên một tầm cao hơn so với trước đây.

Quản trị hoạt động tín dụng ngân hàng Lào Lào vẫn còn non trẻ về thời gian hoạt động, bước đầu tiếp cận với thế giới nên đòi hỏi phải có một sự thay đổi lớn để có thể hoàn thiện các quy trình và chuẩn mực để cạnh tranh với các ngân hàng nước ngoài.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 224 trang tài liệu này.

CHƯƠNG 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ QUẢN TRỊ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI CÁC NHTM TẠI LÀO

5.1. Kết quả nghiên cứu định tính

5.1.1. Phỏng vấn chuyên gia

- Kết quả câu hỏi 1 (phụ lục 1) cho thấy hiện nay cơ cấu dư nợ cho vay khách hàng của hệ thống NHTM Lào chưa thật đồng đều, mặc dù thị phần được mở rộng cả nước nhưng ngành thương mại, dịch vụ còn là chủ đạo chưa mạnh dạng đầu tư mở rộng đối với doanh nghiệp hay hộ gia đình chuyên sản xuất nông nghiệp, công nghiệp. Vì vậy “Trong thời gian tới hệ thống NHTM Lào cần mở rộng cho vay đối với các thành phần kinh tế này để mở rộng thị trường, đạt được mục tiêu tăng trưởng tín dụng” từ nhận định của Ông Syvixay Phut Tha Xay, Vụ trưởng vụ quản lý ngân hàng thương mại NHTW. Tuy nhiên, vịêc mở rộng tín dụng đầu tư cần dựa trên nguyên tắc bảo đảm an toàn tín dụng. Theo quan điểm và kinh nghiệm của Ông Som Khid Vo La Vong thư ký thứ trưởng Bộ tài chình thì Việc chọn lĩnh vực, ngành nghề có tiềm năng để mở rộng cho vay là vô cùng cần thiết. Song, không dễ xác định đúng những đối tượng này; hơn nữa, môi trường kinh tế và pháp luật thường biến động bất ngờ khó dự đoán được nên không dễ đánh giá xác thực về xu thế phát triển của các lĩnh vực ngành nghề trong tương lai. Vì vậy, các NHTM Lào phải hết sức thận trọng lựa chọn dự án, ngành nghề để cho vay, giúp ngân hàng giảm thiểu nợ quá hạn.

- Nhận định về vấn đề trong câu hỏi số 2 (phụ lục 1), Tiến sĩ Somphao Phaysith Thống đốc Ngân hàng nhà nước Lào và ông Syvixay Phut tha xay Vụ trưởng vụ quản lý ngân hàng thương mại NHTW cho rằng nợ xấu hiện đang là một vấn đềđang được chú ý trong giai đoạn hiện nay. Nó là nguyên nhân gây mất thanh khoản, nguy cơ đỗ vỡ của các NHTM nói riêng và toàn hệ thống NH nói chung đồng thời nó cũng làm tắc nghẽn dòng tín dụng trong nền kinh tế.

Tiến sĩ Somphao Phaysith cho biết “Xử lý nợ xấu là nhiệm vụ trọng tâm ngắn hạn của chương trình tái cơ cấu các tổ chức tín dụng, đặc biệt là khi kinh tế gặp nhiều khó khăn.Vì vậy xử lý nợ xấu được các TCTD gấp rút triển khai. Các biện

pháp xữ lý nợ xấu được triển khai hiện nay là: tự tái cơ cấu lại nợ, thu nợ, xử lý tài sản đảm bảo, bán nợ dự phòng rủi ro giảm thiểu chi phí…”. Tuy nhiên trong dài hạn, ưu tiên cho các biện pháp tăng cường nănglực của thanh tra giám sát của NHNN và năng lực quản trị của các ngân hàng thương mại. Cụ thể hiện nay đã xuất hiện một số hình thức tái cấu trúc như tự tái cơ cấu; M&A; Cổ phần hoá NHNN; Hỗ trợ từ chính phủ và NHNN ; Thành lập công ty quản lý quỹ ( VACM) theo quan điểm của ông Som Khid Vo La vong thư ký thứ trưởng Bộ tài chính

Tiến sĩ Bun Lưa Sitthi Deth, Vụ trưởng vụ kế toán – tài chính Ngân hàng trung ương cho rằng: “Chính phủ và NHNN vẫn giữ vai trò chủ đạo trong kiểm soát, thanh tra việc xử lý nợ xấu, chất lượng hoạt động của NHTM nâng cao tính lành mạnh của hệ thống ngân hàng thông qua việc ban hành các chính sách điều tiết vĩ mô.” Các Ngân hàng yếu kém cần gấp rút tái cấu trúc tình trạng hoạt động kém hiệu quả của mình. Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong việc tái cấu trúc hệ thống NHTM, nhưng hoạt động của các hệ thống NHTM vẫn phải đảm bảo an toàn, từng bước cải thiện năng lực tài chính, nâng cao khà năng đối phó với những khó khăn của hệ thống ngân hàng và phải đàm bảo khả năng chi trả của các TCTD được cải thiện, nguy cơ đỗ vỡ, mất an toàn hệ thống giảm dần, tiển gữi của nhân dân phải được đảm bảo an toàn.

- Từ kết quả phỏng vấn câu hỏi số 3 (phụ lục 1), Tiến sĩ Somphao Phaysith Thống đốc Ngân hàng nhà nước Lào cho rằng: “Chất lượng hoạt động tín dụng của các NHTM chưa đạt hiệu quả cao. Trong cơ cấu dư nợ của NH, tỷ trọng cho vay có tài sản đảm bảochiếm đa số nhưng phần lớn là bất động sản kém thanh khoản, còn lại là cho vay không có tài sảnđảm bảo, tiềm ẩn rủi ro lớn.”

Theo quan điểm của Ông Syvixay Phut Tha Xay, Vụ trưởng vụ quản lý ngân hàng thương mại NHTW và Ông Som Khid Vo La vong, Thư ký thứ trưởng Bộ tài chính thì hiện này quy trình tín dụng chưa thực sự hoàn thiện, sự phối hợp giữa bộ phận cho vay với các bộ phận chức năng khác chưa được chặt chẽ, công tác đánh giá hiệu quả trong hoạt động tín dụng chưa được chú ý đúng mức, điều này ít nhiều đã ảnh hưởng đến chất lượng trong tín dụng tại Chi nhánh những năm qua. Khi

quyết định cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, cá nhân vay, các NHTM chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, chưa chấm điểm tín dụng.

Tiến sĩ Somphao Phaysith, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Lào cho biết: “Vấn đề cho vay không chỉ là giải ngân được mà phải đảm bảo hiệu quả, đảm bảo tính an toàn của hệ thống cũng như giữ được những nguyên tắc trong hoạt động quản lý Ngân hàng. Giữ chất, đủ lượng được xem là bài toàn dài lâu mà các ngân hàng cần tính toán, cân nhắc kỹ càng. Các NHTM hiện nay cần phải xem xét, tìm hiểu và đánh giá kỹ kế hoạch, dự án của DN xin vay vốn. Và khi đã giải ngân thì NH cũng cần phải theo dõi sát dòng tiền của DN để tránh trường hợp DN sử dụng vốn không đúng mục đích.”

Ngoài ra, củng cố và nâng cao chất lượng tín dụng trên cơ sở thực hiện nghiêm túc cơ chế tín dụng nâng cao chất lượng thẩm định, đặc biệt chú trọng các khâu thủ tục, hồ sơ, thực hiện các quy trình tín dụng, quản lý rủi ro, kiểm tra, kiểm soát tiền vay, chấm điểm, xếp hạng khách hàng…

Trả lời cho câu hỏi này, Ông Syvixay Phut Tha Xay Vụ trưởng vụ quản lý ngân hàng thương mại NHTW cho biết: “Khi mức tăng trưởng càng cao thì càng đòi hỏi ở các ngân hàng phải thẩm định kỹ càng và hợp lý, nhất là dựa trên sức khoẻ tài chính lành mạnh của khách hàng. Bên cạnh đó các NHTM cũng không nên quá chú trọng vào lợi nhuận mà nới lỏng các quy định về kiểm soát rủi ro, nợ xấu cũng như chuẩn cho vay. Bởi điều đó cũng đồng nghĩa với việc khoản vay sẽ dễ mất kiểm soát và khó thu hồi làm nợ xấu tăng cao.

Cần phải hài hòa các mục tiêu vừa tăng tín dụng, vừa tạo động lực phát triển KT vừa để đảm bảo cái cho vay theo chuẩn theo quy trình cũng như đảm bảo tín hiệu quả của tổng đầu tư xã hội thì các NH trong quá trình tìm kiếm khách hàng vay thì cũng cần phải có những hoạt động kiểm soát tránh những rủi ro, kể cả rủi ro đạo đức. Rủi ro về mặt nghiệp vụ đồng thời tránh hiện tượng lợi ích nhóm.”

Như vậy, trong bối cảnh khó khăn hiện nay cộng với nợ xấu còn cao thì việc các Ngân hàng phải hài hòa cả chất và lượng tín dụng là điều rất cần thiết. Điều đó

sẽ giúp hệ thống ngân hàng phát triển lành mạnh hơn là chạy theo chỉ tiêu bằng mọi giá.

- Nhận định của Tiến sĩ Somphao Phaysith, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Lào cho câu hỏi số 4 (phụ lục 1) cho rằng “Trong tình hình kinh tế có nhiều biến động như hiện nay, rủi ro tín dụng tiềm ẩn là rất lớn. Vì vậy, có tài sản đảm bảo khi cho vay là yêu cầu bức thiết, nhằm hạn chế rủi ro cho ngân hàng khi khách hàng không trả được nợ”. Với tỷ trọng cho vay các thành phần kinh tế như hiện nay, để giàm thiểu rủi ro, yêu cầu cấp thiết là phải tăng cường tỷ trọng cho vay có tài sản đảm bảo. Đối với những khoản cấp tín dụng mới, các NHTM Lào cần chú trọng tài sản đảm bảo ngay từ khi xét duyệt cấp tín dụng, còn đối với những khách hàng đã được duyệt cấp tín dụng, yêu cầu khách hàng bổ sung tài sản đảm bảo có giá trị tương ứng với dư nợ hiện tại. Đặc biệt đối với những khoản vay có nguy cơ phát sinh nợ xấu, nợ quá hạn, các NHTM Lào phải tìm mọi cách để tăng thêm tài sản cầm cố, thế chấp. Ông Som Khid Vo La vong, Thư ký thứ trưởng Bộ tài chính còn cho biết “Khi xem xét, thẩm định tài sản đảm bảo, cán bộ tín dụng cần lưu ý đến các đặc điểm sau của tài sản: Thuộc quyền sở hữu, quyền quản lý, sử dụng của khách hàng vay hoặc bên bảo lãnh”

Theo quan điểm của Ông Syvixay Phut tha xay, vụ trưởng vụ quản lý ngân hàng thương mại NHTW cho biết thì cần phải mua bảo hiểm đối với các tài sản mà pháp luật quy định phải mua bảo hiểm thì NHTM Lào yêu cầu khách hàng vay, bên bảo lãnh xuất trình Hợp đồng mua bảo hiểm trong thời hạn bảo đảm tiền vay. Trường hợp khoản vay có thời hạn dài, khách hàng vay và bên bảo lãnh có thể xuất trình hợp đồng mua bảo hiểm có thời hạn ngắn hơn song phải có cam kết bằng văn bản về việc tiếp tục mua bảo hiểm trong thời gian tiếp theo cho đến khi hết thời hạn bảo đảm.

5.1.2. Phỏng vấn nhóm

- Kết quả phỏng vấn câu hỏi số 1 (phụ lục 2) cho thấy theo ý kiến chung cho rằng hiện nay các ngân hàng thương mại Lào đều chưa chú trọng đúng mức đến chất lượng tín dụng. Khâu thẩm định dự án đầu tư còn nhiều hạn chế, các chỉ tiêu

phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp đều ở trạng thái tĩnh, chưa tính đến các biến động, nên việc xét duyệt các dự án không lường trước được các biến động của thị trường. Hơn nữa việc thẩm định chủ yếu dựa vào yếu tố định tính, yếu tố định lượng chưa được xem nặng và sử dụng nhiều. Có nhiều ý kiến cho rằng chính sách và qui trình cho vay chưa chặt chẽ, chưa có quy trình quản trị rủi ro hữu hiệu, chưa chú trọng phân tích khách hàng, xếp loại rủi ro tín dụng để tính toán điều kiện và khả năng trả nợ, quyết định cho vay của NH chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, chưa áp dụng công cụ chấm điểm tín dụng theo thông lệ của quốc tế. Sự nới lỏng trong quá trình giám sát trước, trong và sau khi cho vay, làm cho ngân hàng không phát hiện kịp thời dù vốn đã bị sử dụng sai mục đích. Tiến sĩ Sompadith Volachit, Phó phòng quản lý ngân hàng thương mại cho rằng “Hệ thống ngân hàng không có đủ thông tin về các số liệu thống kê, để phân tích và đánh giá khách hàng, dẫn đến việc xác định sai hiệu quả của phương án xin vay, hoặc xác định thời hạn cho vay và trả nợ không phù hợp với phương án kinh doanh của khách hàng.”

Nhìn chung cơ cấu tín dụng chưa hợp lý: Việc cho vay ngành thương mại và dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng doanh số cho vay của hệ thống ngân hàng, đặc biệt là cho vay ngắn hạn, nhưng khó kiểm tra việc sử dụng vốn của khách hàng có đúng mục đích ghi trên hợp đồng tín dụng hay không.

Theo kinh nghiệm của Tiến sĩ Khăm Ma ny see som nhong, Chuyên gia tư vấn về tín dụng của Ngân hàng nhà nước và Tiến sĩ Somsa ạt Ùn sy Đa, Trưởng phòng tín dụng ngân hàng phát triển Lào trong việc quản trị chất lượng tín dụng để giảm thiểu rủi ro thì cần chấp hành tốt các quy định của NHNN về tỷ lệ an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng do Thống đốc NHTW Lào ban hành và các quy định liên quan về bảo đảm tiền vay.

- Việc thẩm định các dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh được coi là khâu quan trọng nhất trước khi quyết định cho vay hay bảo lãnh.

Thực trạng hiện nay, các báo cáo tài chính của nhiều doanh nghiệp nhất là doanh nghiệp tư nhân gửi cho ngân hàng thường mang tính đối phó hơn là tuân theo chuẩn mực kế toán của Bộ Tài chính Lào, các chỉ tiêu đều thiếu độ tin cậy. Để thẩm

định tình hình và năng lực tài chính của doanh nghiệp, ngân hàng nên tùy theo phân loại mức xin vay của dự án mà yêu cầu có xác nhận của tổ chức kiểm toán độc lập, đặc biệt là đối với các công ty cổ phần. Có như vậy mới giảm bớt tình trạng báo cáo tài chính thiếu trung thực.

Kết quả khảo sát cho thấy Trong quá trình cho vay, ngân hàng cần chuyển khoản thẳng vào tài khoản của tổ chức cung ứng vật tư, hàng hóa, dịch vụ hoặc đơn vị thi công công trình theo các hợp đồng kinh tế đã ký kết, trên cơ sở hóa đơn bán hàng, biên bản nghiệm thu từng hạng mục công trình, hạn chế phát tiền mặt hoặc chuyển vào tài khoản của khách hàng vay trừ các món nhỏ như chi phí cho Ban quản lý dự án. Đối với khách hàng cá nhân, tuỳ trường hợp cụ thể có thể phát tiền mặt nhưng thông thường số tiền cho cá nhân vay không lớn như đối với doanh nghiệp. Đây là biện pháp để đảm bảo sử dụng tiền vay đúng mục đích.

- Tổ chức theo dõi chặt chẽ tiến độ hoàn thành từng hạng mục dự án đầu tư, quá trình nhập vật tư hàng hóa thông qua các báo cáo định kỳ của doanh nghiệp và các hóa đơn mua, bán hàng để xem xét việc giải ngân tiền vay, nếu phát hiện những sai phạm trong quá trình sử dụng vốn vay sai mục đích, cán bộ tín dụng kiến nghị thu nợ trước hạn, chuyển nợ quá hạn hoặc đưa ra cơ quan pháp luật để xử lý.

- Sau khi hoàn thành dự án đầu tư hoặc hoàn thành chu chuyển vốn vay đối với sản xuất kinh doanh theo thời hạn cho vay, cán bộ tín dụng cần bám sát diễn biến về thu nhập của người vay để đôn đốc thu nợ đúng hạn. Nếu không hoàn trả nợ do nguyên nhân khách quan, khi người vay có đơn xin gia hạn, cán bộ tín dụng xác nhận rồi đề nghị Giám đốc ngân hàng cho gia hạn nợ theo qui định.

- Kết quả phỏng vấn câu hỏi số 2 (phụ luc 2) cho thấy năng lực chuyên môn và đạo đức nghề nghiệp của một số cán bộ tín dụng chưa theo kịp yêu cầu. Việc quản lý, sử dụng, đãi ngộ cán bộ ngân hàng chưa thỏa đáng, không giữ được các cán bộ có tài năng. Ông Som xay xit pha xay, Trưởng phòng nhân sự Ngân hàng Lào – Trung Quốc cho rằng cần phải: “Chú trọng bồi dưỡng, đào tạo nâng cao trình độ cho cán bộ ngân hàng; thường xuyên tổ chức các lớp học, tập huấn cho cán bộ làm công táctín dụng hay phi tín dụng về kiến thức pháp luật, kinh tế, bồi dưỡng kiến

thức để nâng caonăng lực thẫm định đánh giá, phân tích rủi ro, đủ khả năng ứng phó với những biến động. ” Ngoài ra xây dựng chính sách đào tạo, khuyến khích cán bộ đang công tác tại các NHTM đi học cao học, tiến sỹ tại các trường đại học trong và ngoài nước nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ ngân hàng có kỹ năng chuyên môn cũng là điều cần thiết.

Kết quả phỏng vấn cho thấy cần thiết phải nâng cao tinh thần và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ ngân hàng. Để hạn chế rủi ro tín dụng, rủi ro đạo đức nghề nghiệp, đồng thờinâng cao tinh thần trách nhiệm, cần có chế độ lương bổng thích hợp để đãi ngộ khuyến khích cán bộ ngân hàng; cần xây dựng một chính sách lương, thưởng tương xứng với đóng góp của người đó. Đồng thời cũng áp dụng mức phạt nhất định trong trường hợp xảy ra rủi ro đối với khoản vay như khi nợquá hạn, nợ khó đòi phát sinh,...để từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, gắn quyền lợi và nghĩa vụ của cán bộ tín dụng trong công việc chuyên môn.

- Dựa trên kinh nghiệm của các chuyên gia trong nhóm phỏng vấn về câu hỏi số 3 (phụ lục 2) để xây dựng tiêu thức phân loại khách hàng ngân hàng cần thu thập thông tin liên quan đến khách hàng vay vốn, từ đó có thể phân tích, nhận định và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn vay và khả năng trả nợ của khách hàng. Sau khi thẩm định, ngân hàng mới đưa ra quyết định cho vay hay không cho vay, điều này giúp giảm bớtrủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng.

Ngân hàng cần xây dựng tiêu thức phân loại khách hàng, từ đó có thể lượng hóa mức độ rủi ro tín dụng, cụ thể hơn là phải hoàn thiệnmô hình chấm điểm tín dụng. Kết quả phỏng vấn nhóm đưa ra những biện pháp sau:

- Đối với khách hàng cá nhân, ngân hàng chấm điểm tín dụng căn cứ vào các chỉ tiêu như:

+ Tuổi, trình độ học vấn, nghề nghiệp, thời gian công tác, thời gian làm công việc hiện tại, nơi cư trú, tình trạng gia đình, số người ăn theo, thu nhập hàng năm của cá nhân, thu nhập hàng năm của gia đình, có phải là khách hàng truyền thống của ngân hàng không....