Vai Trò Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Trên Địa Bàn Cấp Quận

thu NSNN từ khâu lập kế hoạch cho đến khâu tổ chức triển khai các biện pháp quy trình thu và kiểm tra giám sát quá trình thực hiện kế hoạch thu sẽ mất phương hướng và không sát với thực tế, mang tính chủ quan.

Thứ tư, quản lý thu NSNN là sự quản lý mang tính chất tổng hợp, là sự phối kết hợp giữa quản lý mang tính chất nghiệp vụ thu và quản lý các hoạt động kinh tế của các chủ thể thực hiện nghĩa vụ đối với NSNN.

1.1.2.3. Vai trò quản lý thu ngân sách nhà nước trên địa bàn cấp quận

Thứ nhất, giúp UBND quận kiểm soát, điều tiết các hoạt động SXKD của mọi thành phần kinh tế, kiểm soát thu nhập của mọi tầng lớp dân cư trong địa bàn quận quản lý nhằm động viên sự đóng góp đảm bảo công bằng, hợp lý.

Thứ hai, động viên, huy động các nguồn lực tài chính trên địa bàn quận nhằm tạo lập quỹ tiền tệ tập trung của NSNN. Huy động các nguồn tài chính cần thiết vào nhà nước là nhiệm vụ chủ yếu của hệ thống thu dưới bất kỳ chế độ nào, đó là đòi hỏi tất yếu của mọi nhà nước.

Thứ ba, nhằm khai thác, phát hiện tính toán chính xác các nguồn tài chính của quận để có thể động viên được và cũng đồng thời không ngừng đưa ra các kiến nghị, đề xuất với cấp trên để hoàn thiện các chính sách, các chế độ thu để có cơ chế tổ chức quản lý, hợp lý.

Thứ tư, góp phần tạo môi trường bình đẳng, công bằng giữa các thành phần kinh tế, giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước trong quá trình SXKD trên địa bàn quận. Với hình thức thu và mức thu thích hợp kèm với các chế độ miễn giảm công bằng, thu NSNN trên địa bàn quận có tác động trực tiếp đến quá trình SXKD của cơ sở. Với sự tác động quản lý thu ngân sách sẽ góp phần tạo nên môi trường kinh tế thuận lợi đối với quá trình SXKD. Đồng thời nó là công cụ quan trọng góp phần thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát của cơ quan nhà nước trên địa bàn quận đối với toàn bộ hoạt động SXKD của các tổ chức, cá nhân trên địa bàn.

Thứ năm, tác động đến số lượng và sản lượng tiềm năng, cân bằng của kinh tế quận. Việc Chi cục thuế tăng mức thuế khoán quá mức đối với các hộ kinh doanh thường dẫn tới giảm sản lượng, tức thu hẹp quy mô SXKD và ảnh hưởng đến kinh

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 112 trang tài liệu này.

tế của toàn quận. Ngược lại, giảm mức thuế chung có xu thế làm tăng sản lượng cân bằng.

1.1.2.4. Phân cấp quản lý thu ngân sách Nhà nước cấp quận

a. Khái niệm:

Phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước là việc phân bổ theo pháp luật trách nhiệm, quyền hạn quản lí qua các khoản thu của ngân sách nhà nước cho các cấp chính quyển nhà nước để họ có quyền chủ động và tự chịu trách nhiệm quản lý thu ngân sách của mình nhằm bảo đảm giải quyết các nhiệm vụ uan trọng, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội ở các địa phương.

Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, hệ thống NSNN được tổ chức phù hợp với hệ thống tổ chức bộ máy hành chính nhà nước. Đối với Việt Nam, trên cơ sở Hiến pháp và luật NSNN, NSNN bao gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân.

b. Sự cần thiết phải phân cấp quản lý thu Ngân sách nhà nước:

Trên thực tế các Nhà nước đều thực hiện phân cấp quản lý ngân sách ở mức độ nhất định cho chính quyền địa phương, bao gồm phân cấp quản lý thu ngân sách.

Phân cấp quản lý thu ngân sách được xem như một phương thức để tăng tính dân chủ, linh hoạt, hiệu quả và trách nhiệm của các cấp chính quyền trong việc thực hiện công tác thu ngân sách, thúc đẩy thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, mục tiêu kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.

Đối với quản lý hành chính nhà nước: Việc phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước là công cụ cần thiết khách quan để phục vụ cho việc phân cấp quản lý hành chính và có tác động quan trọng đến hiệu quả của quản lý hành chính từ trung ương đến địa phương. Ngân sách nhà nước cung cấp phương tiện tài chính cho các cấp chính quyền nhà nước từ trung ương đến địa phương hoạt động, thực hiện mục tiêu phân phối hợp lý nguồn lực quốc gia. Một cơ chế phân cấp quản lý thu ngân sách hợp lý sẽ tạo điều kiện giúp chính quyền nhà nước thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ của mình.

Đối với điều hành vĩ mô nền kinh tế: Phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước hợp lý không chỉ đảm bảo phương tiện tài chính cho việc duy trì phát triển hoạt động của các cấp chính quyền nhà nước từ trung ương đến các địa phương mà còn tạo điều kiện phát huy được các lợi thế nhiều mặt của từng vùng địa phương trong cả nước. Nó cho phép quản lý và kế hoạch hoá ngân sách nhà nước tốt hơn, điều chỉnh mối quan hệ giữa các cấp chính quyền cũng như mối quan hệ giữa các cấp ngân sách để phát huy vai trò là công cụ điều chỉnh vĩ mô ngân sách nhà nước.

Cơ chế phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước có tác động quan trọng đến hoạt động điều hành vĩ mô nền kinh tế của nhà nước thông qua chính sách tài khoá, có tác động lớn đối với mục tiêu điều chỉnh kinh tế bằng chính sách tài khoá của nhà nước. Chủ trương và định hướng thu ngân sách nhà nước theo hướng “nới lỏng” hay “thắt chặt” là những biện pháp cốt yếu của Chính phủ để ứng phó với những diễn biến của nền kinh tế nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng, ổn định và phát triển bền vững. Nếu mức độ phân cấp tập trung về phía trung ương lớn thì quá trình điều chỉnh được thực thi nhanh hơn và ngược lại nếu mức độ phân cấp tập trung về phía địa phương nhiều hơn sẽ dẫn đến thời gian điều chỉnh chậm hơn bởi vì khi địa phương được phân cấp mạnh thì quyền hạn trong thu ngân sách địa phương được mở rộng và linh hoạt hơn. Chính vì vậy cần xây dựng một phương án phân cấp quản lý thu NS hợp lý để vừa đảm bảo thực hiện được mục tiêu của chính sách tài khoá vừa tránh được việc tập trung quá cao.

Do đó, phân cấp quản lý NSNN cũng như phân cấp quản lý thu NSNN là thực sự cần thiết.

c. Nguyên tắc phân cấp quản lý thu ngân sách nhà nước:

Đối với quản lý thu ngân sách nhà nước được phân cấp theo các nguyên tắc

- Ngân sách trung ương, ngân sách mỗi cấp chính quyền địa phương được

phân cấp nguồn thu cụ thể.

- Ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, hỗ trợ các địa phương cân đối được ngân sách.

- Ngân sách địa phương được phân cấp nguồn thu bảo đảm chủ động thực hiện những nhiệm vụ chi được giao. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định việc phân cấp nguồn thu giữa các cấp ngân sách ở địa phương phù hợp với phân cấp quản lý kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh và trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn.

- Thực hiện phân chia theo tỷ lệ phần trăm (%) đối với các khoản thu phân chia giữa các cấp ngân sách và số bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới trên cơ sở bảo đảm công bằng, phát triển cân đối giữa các vùng, các địa phương.

1.2. Nội dung, công cụ và nguyên tắc quản lý thu ngân sách Nhà nước cấp quận

1.2.1. Nội dung quản lý thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn cấp quận

1.2.1.1. Xây dựng dự toán thu ngân sách

Công tác hướng dẫn lập dự toán ngân sách nhà nước và thông báo số kiểm tra dự toán ngân sách nhà nước

Căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán NSNN năm sau, Bộ Tài chính ban hành Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn lập dự toán ngân sách nhà nước và thông báo số kiểm tra về dự toán NSNN cho các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành “phố trực thuộc Trung ương.

Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư hướng dẫn, số kiểm tra về dự toán ngân sách của Bộ Tài chính và căn cứ yêu cầu nhiệm vụ cụ thể của bộ, cơ quan, thông báo số kiểm tra về dự toán ngân sách cho các đơn vị trực thuộc.

Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư hướng dẫn, số kiểm tra về dự toán ngân sách của Bộ Tài chính, căn cứ vào định hướng phát triển KT-XH, yêu cầu và nhiệm vụ cụ thể của địa phương, căn cứ khả năng cân đối ngân sách địa phương, hướng dẫn và thông

báo số kiểm tra về dự toán ngân sách cho các đơn vị trực thuộc và Uỷ ban nhân dân cấp dưới.

Yêu cầu và căn cứ lập dự toán và phương pháp lập dự toán thu ngân sách Nhà nước cấp quận

+ Yêu cầu của lập dự toán:

Dự toán thu NSNN phải được tổng hợp theo từng khoản thu, từng lĩnh vực thu và được tổng hợp theo đúng nội dung, mẫu biểu, thời hạn quy định.

Dự toán thu NSNN vừa phải đảm bảo tính hiện thực vừa phải có tính tiên tiến đây là một yêu cầu không thể thiếu trong quá trình xây dựng dự toán thu.

Dự toán phải có kèm theo báo cáo giải trình, thuyết minh về cơ sở, căn cứ tính toán các nội dung trong dự toán.

+ Căn cứ lập dự toán:

Một là căn cứ vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm năm và nhiệm vụ hàng năm của quận và bảo đảm quốc phòng - an ninh của năm kế hoạch. Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của từng địa phương đạt kết quả tốt phụ thuộc chủ yếu từ nguồn thu ngân sách đồng thời nó cũng tạo điều kiện cho việc phân tích dự báo mức độ và cơ cấu nguồn thu sẽ phát sinh khi triển khai thực hiện.

Hai là căn cứ vào hệ thống chính sách chế độ và các văn bản pháp luật về thu ngân sách nhà nước như các luật, pháp lệnh thuế, các văn bản về thuế mới sửa đổi bổ sung và các lộ trình cắt giảm thuế, cơ chế phân cấp nguồn thu, tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu do HĐND thành phố quy định.

Ba là căn cứ vào thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính về việc lập dự toán ngân sách, và văn bản hướng dẫn của Sở Tài Chính về việc xây dựng dự toán NSNN hàng năm trong đó đã hướng dẫn chi tiết về lập dự toán thu ngân sách địa phương cụ thể tới từng chỉ tiêu thu.

Bốn là căn cứ vào số kiểm tra về dự toán thu ngân sách do Sở Tài chính thông báo.

Năm là căn cứ vào tình hình thực hiện dự toán thu năm hiện hành của quận và kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện thu ngân sách các năm trước đồng

thời căn cứ vào dự toán các xã, phường và các đơn vị báo cáo.

+ Phương pháp và trình tự lập dự toán thu NSNN cấp quận

Lập dự toán thu NSNN cấp quận được thực hiện theo phương pháp phân bổ từ trên xuống và tổng hợp từ dưới lên theo nguyên tắc phân cấp thu NSNN. Với việc sử dụng phương pháp này trong lập dự toán thu NSNN tạo được sự kết hợp hài hòa giữa yêu cầu quản lý vĩ mô và yêu cầu quản lý vi mô trong việc điều hành các khoản thu NSNN. Với phương pháp phân bổ từ trên xuống và tổng hợp từ dưới lên quá trình lập dự toán thu NSNN phải tuân thủ theo trình tự sau:

Bước 1: Hướng dẫn và giao số kiểm tra

UBND thành phố giao Sở Tài chính hướng dẫn các quận, cục thuế thành phố lập dự toán thu NSNN hàng năm và giao số kiểm tra thu cho các đơn vị làm cơ sở để xây dựng dự toán gửi Sở Tài chính thẩm định.

Bước 2: Lập và tổng hợp dự toán thu ngân sách

UBND các xã, phường và Chi cục thuế quận căn cứ vào số thu NSNN dự kiến do các tổ chức sản xuất kinh doanh thực hiện nghĩa vụ đối với NSNN cùng lập và báo cáo, hướng dẫn và số kiểm tra của quận thông báo, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn quản lý, kết quả phân tích tình hình dự toán thu của năm trước thực hiện tính toán số thu phải nộp NSNN trên địa bàn trong năm kế hoạch và giải pháp thực hiện kèm theo bản thuyết minh chi tiết gửi phòng Tài chính kế hoạch quận.

Phòng Tài chính - kế hoạch quận căn cứ vào dự toán thu NSNN của Chi cục thuế và các xã, phường báo cáo sẽ tiến hành thảo luận với các đơn vị. Trên cơ sở đó và số ước thực hiện thu năm hiện hành và số thực hiện các năm trước của quận và số kiểm tra của Sở Tài chính thông báo và kế hoạch phát triển KT- XH của quận tiến hành phân tích tính toán để thực hiện tổng hợp và lập dự toán thu NSNN của quận.

Bước 3: Quyết định và giao dự toán thu NSNN.

Dự toán thu NSNN cấp quận do Phòng Tài chính tổng hợp gửi Sở Tài chính kiểm tra xem xét và tiến hành tổ chức thảo luận với từng quận, sau đó trình HĐND

thành phố quyết định, UBND thành phố sẽ phân bổ và giao dự toán thu NSNN cho các quận và các đơn vị dự toán của thành phố.

Trên cơ sở dự toán thu đã được UBND thành phố giao, UBND quận giao phòng Tài chính kế hoạch quận xây dựng dự toán thu chính thức tổng hợp trình UBND quận xem xét. UBND quận trình HĐND duyệt và quyết định. Căn cứ luật NSNN trên cơ sở xem xét báo cáo của UBND quận về phương án giao dự toán thu NS cấp quận, báo cáo thẩm tra của Ban Kinh tế HĐND quận, HĐND quận phê chuẩn dự toán thu NSNN cấp quận để giao cho các cho các xã, phường và các đơn vị. Dự toán thu NSNN cấp quận không được thấp hơn dự toán thành phố giao.

1.2.1.2. Chấp hành dự toán thu ngân sách

Trong khâu chấp hành dự toán thu yêu cầu phải triển khai thực hiện các chỉ tiêu thu trong kế hoạch ngân sách năm từ khả năng, dự kiến thành hiện thực, từ đó góp phần thực hiện các chỉ tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của nhà nước. Công tác chấp hành dự toán thu phải đảm bảo thu đúng, thu đủ và thu kịp thời vào NSNN đảm bảo phục vụ cho nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Trong tổ chức thu cần đảm bảo tính công bằng và tránh thất thu và phải đảm bảo hiệu quả công tác thu nộp về mặt xã hội, đó là đảm bảo việc chi phí cho mỗi đồng tiền thu vào ngân sác h, gồm chi phí của công tác tổ chức bộ máy thu nộp và cả chi phí của người nộp vào ngân sách là thấp nhất.

Kiểm tra việc thực hiện các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức của Nhà nước trong quá trình chấp hành dự toán và thông qua đó có đánh giá sự phù hợp của chính sách với thực tiễn.

Việc kiểm tra lại các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn định mức về thu ngân sách là một yêu cầu quan trọng để làm căn cứ có điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện cụ thể trong từng giai đoạn và thời kỳ khác nhau.

1.2.1.3. Quyết toán thu ngân sách

Quyết toán là khâu cuối cùng trong chu trình ngân sách nhằm xác định kết quả thực hiện các khoản thu trong dự toán ngân sách và chế độ chính sách và các văn bản pháp luật về thu, trách nhiệm pháp lý của các cơ quan quản lý thu NSNN

khi thực hiện chính sách động viên của nhà nước. Từ đó đánh giá kết quả hoạt động của năm ngân sách đã qua, rút ra những ưu điểm, hạn chế và bài học kinh nghiệm trong quản lý thu ngân sách cấp quận.

- Yêu cầu của quyết toán thu ngân sách Nhà nước cấp quận

+ Số liệu trong báo cáo quyết toán phải chính xác, trung thực, đầy đủ. Số quyết toán là số thu đã thực nộp hoặc đã hạch toán thu NSNN qua KBNN.

+ Báo cáo quyết toán phải phản ánh rõ tính tuân thủ, tính chịu trách nhiệm về mặt pháp lý về thu NSNN.

+ Báo cáo quyết toán năm gửi cấp có thẩm quyền để thẩm định, phê duyệt phải có xác nhận của Kho bạc Nhà nước quận về tổng số và chi tiết.

+ Báo cáo quyết toán phải bảo đảm về mặt thời gian và đúng quy trình trình

duyệt.

- Trình tự lập, xét duyệt, thẩm định và phê chuẩn quyết toán thu ngân sách

Nhà nước cấp quận.

Trước khi lập báo cáo quyết toán thu NSNN, cơ quan tài chính, KBNN và cơ quan thu cùng cấp đôn đốc các cơ quan liên quan xử lý số tạm thu, tạm giữ để nộp vào NSNN theo quy định; thực hiện đối chiếu số thu NSNN phát sinh trên địa bàn và số thu đảm bảo khớp đúng cả về tổng số và chi tiết theo theo Chương, Loại, Khoản, Mục và Tiểu mục của Mục lục NSNN theo quy định của Thông tư số 342/2016/TT-BTC ngày 30/12/2016.

Trình tự lập, gửi, thẩm định, phê chuẩn quyết toán thu ngân sách hàng năm của ngân sách các cấp được tiến hành như sau:

Ban Tài chính xã, phường lập quyết toán thu ngân sách cấp xã trình UBND xã, phường xem xét gửi Phòng Tài chính quận; sau khi nhận được báo cáo quyết toán của các đơn vị cấp dưới gửi lên Phòng Tài chính có trách nhiệm xét duyệt quyết toán và thông báo kết quả cho đơn vị cấp dưới.

Phòng Tài chính quận thẩm định quyết toán thu ngân sách xã, phường; phối hợp với Chi cục thuế và Kho bạc nhà nước tổng hợp đối chiếu số quyết toán thu năm trên địa bàn quận và tổng hợp, lập báo cáo quyết toán thu NSNN trên địa bàn

Xem toàn bộ nội dung bài viết ᛨ