Nội Dung Quản Lý Nhà Nước Đối Với Hoạt Động Du Lịch Của Chính Quyền Cấp

trên cơ sở chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nếu Quản lý nhà nước về du lịch được thực hiện bởi cả cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp thì quá trình triển khai các hoạt động quản lý lại chủ yếu được thực hiện bởi cơ quan hành pháp. Đứng đầu cơ quan hành pháp là Chính phủ. Chính phủ thống nhất QLNN về du lịch và thực hiện phân công, phân cấp cho các cơ quan chức năng, từ Trung ương đến địa phương. Trên thế giới, các Nhà nước thường chọn ra một cơ quan làm đầu mối, chủ trì, phối hợp các hoạt động quản lý nhà nước về du lịch. Ở Việt Nam, Chính phủ đã trao quyền QLNN về du lịch cho Bộ Văn hóa, thể thao và Du lịch. Trong đó, cơ quan tham mưu cho Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về du lịch trên phạm vi cả nước là Tổng cục du lịch. Tổng cục du lịch là tổ chức trực thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi là cấp tỉnh), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch là đơn vị trực thuộc UBND cấp tỉnh, thực hiện chức năng tham mưu, giúp UBND giúp UBND cấp tỉnh QLNN về du lịch và các hoạt động khác. Trong cơ cấu tổ chức của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Phòng quản lý du lịch là tổ chức tham mưu về chuyên môn cho Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Đối tượng quản lý nhà nước về du lịch là hoạt động du lịch, do vậy các tổ chức cá nhân tiến hành các hoạt động du lịch như các công ty lữ hành, các tổ chức du lịch, các cơ sở lưu trú, khách du lịch, các cơ sở kinh doanh dịch vụ … là đối tượng của QLNN. Với tư cách là đối tượng quản lý, HĐDL phải được tổ chức và vận động trên cơ sở các quy định của pháp luật và chịu sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Mục tiêu QLNN về du lịch là tạo môi trường thông thoáng, ổn định,

an toàn cho khách du lịch và doanh nghiệp hoạt động du lịch, thúc đẩy du lịch phát triển bền vững, góp phần tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.

1.2.2. Sự cần thiết quản lý nhà nước về du lịch

Hoạt động du lịch được tiến hành bởi nhiều cá nhân, tổ chức, là những chủ thể có mục tiêu khác nhau. Trong khi, Nhà nước đại diện cho lợi ích của đại đa số các giai tầng trong xã hội, hoạt động vì mục tiêu chung. Chức năng của Nhà nước là đảm bảo hài hòa các loại lợi ích xã hội. Do đó, Nhà nước cần phải thực hiện quản lý hoạt động du lịch, nhằm hướng hoạt động của các chủ thể đến mục tiêu chung. Theo đó, một mặt Nhà nước phải hỗ trợ, bảo vệ khách du lịch, mặt khác phải bảo đảm cho các doanh nghiệp hoạt động du lịch phát triển trong sự khai thác tài nguyên du lịch hợp lý, gắn khai thác tài nguyên với phát triển bền vững. Hoạt động QLNN về du lịch là đòi hỏi tất yếu khách quan mà các quốc gia không thể bỏ qua vì những lý do sau đây.

Thứ nhất, định hướng hoạt động du lịch vận động theo hướng tích cực, có lợi cho lợi ích chung

Quản lý nhà nước đối với du lịch là thực hiện vai trò, chức năng quản lý của Nhà nước đối với tất cả các hoạt động trong lĩnh vực du lịch, giúp du lịch phát triển đúng định hướng, phù hợp với yêu cầu phát triển chung của nền kinh tế, nếu không có sự quản lý của Nhà nước thì HĐDL sẽ vận động theo hai hướng vừa tích cực, vừa tiêu cực. Nhà nước nắm quy luật vận động của nền kinh tế thị trường, định hướng cho HĐDL phát triển theo hướng tích cực, hạn chế tiêu cực để nhanh chóng đạt được các mục tiêu đã đề ra. Nhà nước tạo cơ sở pháp lý, có chính sách khuyến khích các tổ chức và cá nhân tham gia HĐDL; thông qua các công cụ quản lý nhằm thúc đẩy hoạt động du lịch phát triển theo mục tiêu, định hướng và quy hoạch.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

Thứ hai, hỗ trợ các đối tượng tham gia hoạt động du lịch

Trong quá trình tham gia HĐDL, các tổ chức và cá nhân không thể tự giải quyết những vấn đề vượt quá khả năng của mình như các vấn đề về môi trường, an ninh, an toàn cho du khách cũng như các vấn đề về hợp tác quốc tế và vấn đề về thủ tục hành chính trong du lịch. Do đó, cần phải có sự quản lý của Nhà nước nhằm tạo điều kiện cho HĐDL phát triển.

Thứ ba, định hướng sử dụng tài nguyên du lịch và phát triển bền vững

Du lịch là ngành có định hướng tài nguyên. Vì thế, trong quá trình hoạt động, tổ chức và doanh nghiệp du lịch thường chỉ quan tâm đến lợi nhuận riêng của mình mà không quan tâm đến việc bảo vệ tài nguyên du lịch. Do vậy, Nhà nước phải tham gia vào việc phân phối và sử dụng tài nguyên bằng việc ban hành các quy định về duy trì và bảo vệ tài nguyên du lịch. Chẳng hạn như cơ quan nhà nước tỉnh Đắk Nông đã giao cho doanh nghiệp kinh doanh du lịch quản lý, bảo vệ hơn 65 ha rừng tự nhiên để tạo cảnh quan, sinh thái cho Điểm du lịch sinh thái thác Lưu Ly, tuy nhiên công ty chỉ tập trung vào lợi nhuận và đã không thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý, bảo vệ, khiến cho nhiều diện tích rừng nơi đây bị tàn phá nghiêm trọng.

Thứ tư, kiểm soát, bảo vệ lợi ích của Nhà nước

Quản lý nhà nước về du lịch thực chất cũng là để Nhà nước bảo vệ lợi ích của chính mình. Bởi vì bất cứ một hoạt động KT-XH nào cũng có một phần tài sản của Nhà nước, đó là các doanh nghiệp du lịch của Nhà nước, KCHT, CSVC-KT của Nhà nước đầu tư cho HĐDL. Du lịch là một ngành KT-XH liên quan đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác. Để du lịch phát triển tốt, Nhà nước cần ban hành những quy định pháp luật nhằm điều hòa lợi ích cũng như đảm bảo sự hỗ trợ phát triển giữa du lịch với các ngành, lĩnh vực có liên quan.

Thứ năm, tạo lập môi trường cho các nhà đầu tư trong lĩnh vực du lịch hoạt động và phát triển

Quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch còn xuất phát từ chính nhu cầu khách quan của sự gia tăng vai trò của chính sách, pháp luật... trong nền kinh tế thị trường với tư cách là công cụ quản lý. Hoạt động du lịch với những quan hệ kinh tế rất đa dạng và năng động đòi hỏi có một sân chơi an toàn và bình đẳng, đặc biệt khi lượng khách du lịch tăng cao. Trong bối cảnh đó, phải có một hệ thống chính sách, pháp luật hoàn chỉnh, phù hợp không chỉ với điều kiện ở trong nước mà còn với thông lệ và luật pháp quốc tế.

1.2.3. Chức năng quản lý nhà nước đối với du lịch

1.2.3.1. Chức năng định hướng

Nhà nước thực hiện chức năng hoạch định để định hướng hoạt động du lịch, bao gồm các nội dung cơ bản là hoạch định chiến lược, kế hoạch phát triển du lịch, phân tích và xây dựng các chính sách du lịch, quy hoạch và định hướng chiến lược phát triển thị trường, xây dựng hệ thống luật pháp có liên quan tới du lịch. Xác lập các chương trình, dự án cụ thể hóa chiến lược, đặc biệt là các lộ trình hội nhập khu vực và quốc tế.

Thiết lập khuôn khổ pháp lý thông qua việc ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về du lịch, tạo ra môi trường pháp lý cho hoạt động du lịch.

Chức năng hoạch định giúp cho các doanh nghiệp du lịch có phương hướng hình thành phương án chiến lược, kế hoạch kinh doanh. Nó vừa giúp tạo lập môi trường kinh doanh, vừa cho phép Nhà nước có thể kiểm soát hoạt động của các doanh nghiệp và các chủ thể kinh doanh du lịch trên thị trường.

1.2.3.2. Chức năng tổ chức và phối hợp

Nhà nước tạo lập các cơ quan và hệ thống tổ chức quản lý về du lịch, sử dụng bộ máy này để hoạch định các chiến lược, quy hoạch, chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật,... đồng thời sử dụng sức mạnh của bộ máy tổ

chức để thực hiện những vấn đề thuộc về quản lý nhà nước, nhằm đưa chính sách phù hợp về du lịch vào thực tiễn, biến quy hoạch, kế hoạch thành hiện thực, tạo điều kiện cho du lịch phát triển.

Hình thành cơ chế phối hợp hữu hiệu giữa cơ quan quản lý nhà nước về du lịch với các cấp trong hệ thống tổ chức quản lý du lịch của trung ương, tỉnh (thành phố), và quận (huyện, thị xã).

Trong lĩnh vực du lịch quốc tế, chức năng này được thể hiện ở sự phối hợp giữa các quốc gia có quan hệ song phương hoặc trong cùng một khối kinh tế, thương mại du lịch trong nỗ lực nhằm đa dạng hóa đa phương thức quan hệ hợp tác quốc tế trong du lịch, đạt tới các mục tiêu và đảm bảo thực hiện các cam kết đã ký kết.

Tổ chức và quản lý công tác đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực du lịch, nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ, bảo vệ tài nguyên du lịch, môi trường, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, thuần phong mỹ tục của dân tộc trong hoạt động du lịch.

1.2.3.3. Chức năng điều tiết các hoạt động du lịch

Nhà nước là người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các chủ thể kinh doanh nói chung và kinh doanh du lịch nói riêng, khuyến khích và đảm bảo bằng pháp luật cạnh tranh bình đẳng, chống độc quyền. Để thực hiện chức năng này, một mặt, Nhà nước hướng dẫn, kích thích các doanh nghiệp du lịch hoạt động theo định hướng đã vạch ra, mặt khác, Nhà nước phải can thiệp, điều tiết thị trường khi cần thiết để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Trong hoạt động kinh doanh du lịch ở nước ta hiện nay, cạnh tranh chưa bình đẳng, không lành mạnh là một trong những vấn đề gây trở ngại lớn cho quá trình phát triển ngành.

1.2.3.4. Chức năng giám sát

Nhà nước giám sát hoạt động của mọi chủ thể kinh doanh du lịch cũng

như chế độ quản lý của các chủ thể đó (về các mặt đăng ký kinh doanh, phương án sản phẩm, chất lượng và tiêu chuẩn sản phẩm, môi trường ô nhiễm, cơ chế quản lý kinh doanh, nghĩa vụ nộp thuế...), cấp và thu hồi giấy phép, giấy hoạt động trong hoạt động du lịch; phát hiện những lệch lạc, nguy cơ chệch hướng hoặc vi phạm pháp luật và các quy định của Nhà nước, từ đó đưa ra các quyết định điều chỉnh thích hợp nhằm tăng cường hiệu quả của quản lý nhà nước về hoạt động du lịch; kiểm tra, đánh giá hệ thống tổ chức quản lý du lịch của Nhà nước cũng như năng lực của đội ngũ cán bộ công chức quản lý nhà nước về hoạt động du lịch.

1.2.4. Nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch của chính quyền cấp tỉnh

Du lịch là hoạt động liên ngành, liên vùng và xã hội hóa cao, nếu để tự nó phát triển, để thị trường tự phát phát triển, buông lỏng quản lý của Nhà nước, không có sự thống nhất các yếu tố liên ngành, liên vùng, hoạt động du lịch sẽ bị chệch hướng, thị trường bị lũng đoạn, tài nguyên du lịch bị khai thác kiệt quệ, không đảm bảo phát triển du lịch bền vững. Nhiều vấn đề như quy hoạch tổng thể phát triển du lịch, bảo vệ môi trường sinh thái, trật tự an toàn xã hội, liên kết hội nhập, những thỏa thuận đa phương hoặc song phương về tạo điều kiện đi lại cho du khách,… nếu không có vai trò của Nhà nước không thể giải quyết được.

Tùy theo điều kiện của từng quốc gia, trong từng giai đoạn phát triển mà xác định nội dung quản lý nhà nước về du lịch phù hợp. Đồng thời, nội dung quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch còn được quy định bằng pháp luật, nó mang tính pháp lý chặt chẽ buộc các cấp chính quyền và các doanh nghiệp phải tuân thủ.

Để thúc đẩy du lịch phát triển nhanh và bền vững, đảm bảo các mục tiêu về kinh tế, văn hóa, xã hội, đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, bảo

vệ môi trường,... quản lý nhà nước về du lịch có các nội dung chủ yếu sau:

1.2.4.1. Xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch

Xây dựng và công khai các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch là một trong những nội dung quản lý nhà nước có tính quyết định đối với sự phát triển du lịch trên địa bàn của chính quyền cấp tỉnh. Nó giúp cho các cá nhân, tổ chức an tâm khi quyết định đầu tư kinh doanh vào lĩnh vực du lịch.

Trong hoạt động kinh doanh du lịch, mục tiêu cuối cùng của các đơn vị kinh doanh là lợi nhuận. Do đó, nếu không được định hướng phát triển đúng sẽ gây ra lãng phí, kém hiệu quả do không phù hợp với nhu cầu thị trường và thực tế phát triển của địa phương, nhất là các hoạt động đầu tư xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng các khu, điểm du lịch,... hoặc đầu tư xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật như các nhà hàng, khách sạn, nhà nghỉ... Vì thế, chính quyền cấp tỉnh phải hết sức quan tâm đến việc xây dựng và công khai kịp thời các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch của địa phương. Các mục tiêu, chỉ tiêu trong chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển du lịch phải phù hợp với chiến lược, quy hoạch phát triển chung của cả nước. Đáp ứng những yêu cầu của quá trình hội nhập ngày càng sâu, rộng vào nền kinh tế thế giới gắn với tiến trình đẩy mạnh thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Có như vậy, mỗi đơn vị hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực du lịch mới có thể xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển riêng phù hợp với chiến lược và kế hoạch phát triển chung của địa phương.

1.2.4.2. Ban hành và phổ biến văn bản pháp luật, triển khai chính sách, pháp luật của Nhà nước về hoạt động du lịch

Chính quyền cấp tỉnh phải tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về du lịch cho cán bộ, công nhân viên chức và nhân dân trên địa bàn giúp họ nhận thức đúng đắn, từ đó có hành động đúng trong hoạt động thực

tiễn; đảm bảo sự tuân thủ, thi hành chính sách, pháp luật về du lịch một cách nghiêm túc. Mặt khác, chính quyền cấp tỉnh phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật du lịch trên địa bàn tỉnh, xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm pháp luật. Không tùy tiện thay đổi các chính sách của mình, nhanh chóng xóa bỏ các văn bản cũ trái với các văn bản mới ban hành, giảm tối đa sự trùng lặp, gây khó khăn cho hoạt động du lịch.

Chính quyền cấp tỉnh phải tích cực cải thiện môi trường pháp lý, môi trường đầu tư và kinh doanh thông qua việc cụ thể hóa và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật chung của Nhà nước về phát triển du lịch phù hợp với điều kiện ở địa phương. Đồng thời, nghiên cứu và ban hành các cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền mang tính đặc thù ở địa phương như chính sách khuyến khích đầu tư, chính sách ưu đãi tiền thuê đất, thời hạn thuê đất, chính sách ưu đãi tín dụng,... nhằm tạo điều kiện thuận lợi, tạo sự an tâm, tin tưởng cho các tổ chức, cá nhân (kể cả trong nước và ngoài nước) khi bỏ vốn đầu tư kinh doanh du lịch. Tuy nhiên, việc ban hành các cơ chế, chính sách của địa phương vừa phải bảo đảm theo đúng các quy định của pháp luật và quy định của cơ quan Nhà nước cấp trên, vừa phải thông thoáng trên cơ sở sử dụng nguồn lực của địa phương để khuyến khích phát triển, đồng thời cũng phải đảm bảo tính ổn định và bình đẳng, tính nghiêm minh trong quá trình thực thi. Bên cạnh đó, chính quyền cấp tỉnh cần thực hiện cải cách thủ tục hành chính, công khai minh bạch, chuyên nghiệp và hiệu quả.

Chính quyền cấp tỉnh cần có chính sách ưu tiên, hỗ trợ cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng du lịch tại các khu, điểm du lịch như: mở đường giao thông, xây dựng hệ thống điện, cung cấp nước sạch, phát triển hệ thống thông tin liên lạc, hỗ trợ trong việc tôn tạo các di tích văn hóa, lịch sử, các công trình kiến trúc, cảnh quan du lịch... Bên cạnh đó chính quyền cấp tỉnh cần phải đảm bảo bình ổn giá cả tiêu dùng và thị trường du lịch, có chính sách