Mục Tiêu Hoạt Động Trải Nghiệm, Hướng Nghiệp Cho Học Sinh Thpt

ngôn ngữ. Thanh niên có thể điều khiển được hoạt động của mình theo kế hoạch chung và chú ý đến mọi khâu.

- Trí nhớ: Ghi nhớ có chủ định giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động trí tuệ, mặt khác vai trò của ghi nhớ lôgíc trừu tượng, ghi nhớ ý nghĩa ngày một tăng rõ rệt. Đặc biệt các em đã tạo được tâm thế phân hóa trong ghi nhớ. Các em đã biết tài liệu nào cần nhớ chính xác, tài liệu nào chỉ cần hiểu mà không cần nhớ...

- Chú ý: Do có hứng thú ổn định đối với môn học nên chú ý sau chủ định của các em trở thành thường xuyên hơn. Năng lực di chuyển và phân phối chú ý cũng được phát triển và hoàn thiện một cách rõ rệt. Các em có khả năng vừa nghe giảng, vừa chép bài, vừa theo dõi câu trả lời của bạn.

- Tư duy: Hoạt động tư duy của các em đã tích cực, độc lập hơn. Các em có khả năng tư duy lí luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập, sáng tạo. Các em thích khái quát hóa, thích tìm hiểu những quy luật và những nguyên tắc chung của các hiện tượng hàng ngày, của những tri thức phải tiếp thu. Tư duy của các em chặt chẽ hơn, có căn cứ và nhất quán hơn; tính phê phán của tư duy cũng phát triển.

Từ những đặc điểm về tâm, sinh lý và điều kiện xã hội của lứa tuổi học sinh THPT như trên, có thể thấy rằng học tập trải nghiệm, hướng nghiệp sẽ giúp hình thành, phát triển ở học sinh năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp; đồng thời góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung.

1.3.3. Mục tiêu hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT là giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp học trước. Kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp để học sinh có khả năng thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản lý bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích.

1.3.4. Nội dung hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

Trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục bắt buộc, không phải là một môn học nhưng nó lại vô cùng cần thiết đối với học sinh THPT bởi vì chính các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp

trong chương trình giáo dục phổ thông mới các yêu cầu của chương trình rất cụ thể với từng khối lớp với 4 nội dung: Hoạt động hướng vào bản thân; Hoạt động hướng đến xã hội; Hoạt động hướng đến tự nhiên; Hoạt động hướng nghiệp.

Thông qua các chủ đề sinh hoạt tập thể, hoạt động lao động sản xuất, câu lạc bộ hướng nghiệp và các hoạt động định hướng nghề nghiệp khác, học sinh được đánh giá và tự đánh giá về năng lực, sở trường, hứng thú liên quan đến nghề nghiệp; có thể tự chọn cho mình ngành nghề phù hợp; được rèn luyện phẩm chất và năng lực để thích ứng với nghề nghiệp tương lai.

1.3.5. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được thực hiện thông qua các nhóm hình thức tổ chức sau đây:

- Hình thức có tính khám phá: Là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm với thế giới tự nhiên, trải nghiệm thực tế cuộc sống và công việc, giúp học sinh khám phá những điều mới lạ, tìm hiểu, phát hiện vấn đề từ môi trường xung quanh... và mang lại những cảm xúc tích cực, tình yêu quê hương đất nước... Nhóm hình thức tổ chức này bao gồm các hoạt động tham quan, cắm trại, thực địa, du lịch qua màn ảnh nhỏ, bài tập quan sát phát hiện, xử lí tình huống...

- Hình thức có tính thể nghiệm, tương tác: Là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh giao lưu và thể nghiệm ý tưởng như hoạt động nhóm, hoạt động cá nhân, diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, giao lưu, hội thi, trò chơi, triển lãm, tạo sản phẩm...

- Hình thức có tính cống hiến: Là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh mang lại những giá trị xã hội bằng những đóng góp và cống hiến thực tế của mình thông qua các hoạt động tình nguyện nhân đạo, lao động công ích, tuyên truyền nâng cao nhận thức xã hội...

- Hình thức có tính nghiên cứu: Là những hình thức tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh tham gia các đề tài, dự án nghiên cứu khoa học nhờ cảm hứng từ những trải nghiệm thực tế, qua đó đề xuất những biện pháp giải quyết vấn đề một cách khoa học. Nhóm hình thức tổ chức này bao gồm các hoạt động khảo sát, điều tra, làm dự án nghiên cứu, hội thảo khoa học, báo cáo trình diễn, sáng tạo công nghệ và nghệ thuật...

1.3.6. Các loại hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT.

Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường. Hoạt động này bao gồm bốn loại hình hoạt động chủ yếu: Sinh hoạt dưới cờ; Sinh hoạt lớp; Hoạt động giáo dục theo chủ đề (thường xuyên và định kì); Hoạt động câu lạc bộ.

Trong 4 loại hình trên, sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp là hai loại hình được kế thừa và tiếp tục trong chương trình GDPT mới, là giờ sinh hoạt bắt buộc và được tổ chức hàng tuần.

Hoạt động giáo dục theo chủ đề cũng là hoạt động bắt buộc và được chia thành hai loại tổ chức hoạt động là định kì và thường xuyên:

Hoạt động giáo dục theo chủ đề định kì là hoạt động thường được tổ chức ngoài giờ chính khoá, vào giữa hay cuối học kì, thường theo qui mô khối lớp hoặc qui mô trường. Hoạt động này mở rộng phạm vi, không gian hoạt động cho học sinh. Trên cơ sở đã được chuẩn bị các kiến thức và kỹ năng từ những hoạt động thường xuyên, học sinh có cơ hội trình diễn, thể hiện và tiếp tục củng cố rèn luyện những gì học được trong môi trường sống động hơn, gần với cuộc sống thực hơn.

Hoạt động giáo dục theo chủ đề thường xuyên là hoạt động được tổ chức hàng tuần theo qui mô lớp với các nhiệm vụ diễn ra trong suốt thời gian của chủ đề. Đây chính là hoạt động đảm bảo cho học sinh cơ hội được rèn luyện, nhờ đó các kỹ năng, thái độ, hay năng lực, thói quen… mới được hình thành dưới sự định hướng của nhà giáo dục.

Hoạt động câu lạc bộ là hoạt động tự chọn, không bắt buộc và được tổ chức ngoài giờ chính khoá.

Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp luôn cần có sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: Giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên môn học, cán bộ tư vấn tâm lí học đường, cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, cán bộ Hội Liên hiệp Thanh niên, Ban Giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội.

Bảng 1.1. Ma trận loại hình hoạt động và yêu cầu cần đạt trong chương trình trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

Nội dung hoạt động

Hoạt động	Nội dung hoạt động	Trải nghiệm thường xuyên	Trải nghiệm định kỳ	Sinh hoạt lớp	Sinh hoạt dưới cờ	Câu lạc bộ
Hoạt động hướng vào bản thân	Hoạt động khám phá bản thân	Tìm hiểu hình ảnh và tính cách của bản thân.	x		x
	Hoạt động khám phá bản thân	Tìm hiểu khả năng của bản thân.	x	x			x
	Hoạt động Rèn luyện bản thân	Rèn luyện nền nếp, thói quen tự phục vụ và ý thức trách nhiệm trong cuộc sống.	x	x	x	x
	Hoạt động Rèn luyện bản thân	Rèn luyện các kĩ năng thích ứng với cuộc sống.	x	x	x	x	x
Hoạt động hướng đến xã hội	Hoạt động chăm sóc gia đình	Quan tâm, chăm sóc người thân và các quan hệ trong gia đình.	x		x
	Hoạt động chăm sóc gia đình	Tham gia các công việc của gia đình.	x
	Hoạt động xây dựng nhà trường	– Xây dựng và phát triển quan hệ với bạn bè và thầy cô.	x	x	x	x
	Hoạt động xây dựng nhà trường	Tham gia xây dựng và phát huy truyền thống của nhà trường và của tổ chức Đoàn	x	x	x	x	x
	Hoạt động Xây dựng cộng đồng	Xây dựng và phát triển quan hệ với mọi người.	x	x	x	x	x
	Hoạt động Xây dựng cộng đồng	Tham gia các hoạt động xã hội, hoạt động giáo dục truyền thống, giáo dục chính trị, đạo đức, pháp luật.		x		x	x
Hoạt động hướng đến tự nhiên	Hoạt động tìm hiểu và bảo tồn cảnh quan thiên	Khám phá vẻ đẹp, ý nghĩa của cảnh quan thiên nhiên.	x	x
	Hoạt động tìm hiểu và bảo tồn cảnh quan thiên	Tham gia bảo tồn cảnh quan thiên nhiên.		x
	Hoạt động tìm hiểu và bảo vệ môi trường	Tìm hiểu thực trạng môi trường.		x		x
	Hoạt động tìm hiểu và bảo vệ môi trường	Tham gia bảo vệ môi trường.		x		x
Hoạt động	Hoạt động hiểu nghề	Tìm hiểu ý nghĩa, đặc điểm và yêu cầu của nghề.	x	x	x	x	x

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 114 trang tài liệu này.

Nội dung hoạt động

Hoạt động

Nội dung hoạt động

Trải nghiệm thường xuyên

Trải nghiệm định

kỳ

Sinh hoạt lớp

Sinh hoạt dưới cờ

Câu lạc bộ

nghiệp

Tìm hiểu yêu cầu về an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp.

Tìm hiểu thị trường lao động.

Hoạt động rèn luyện phẩm chất, năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp

Tự đánh giá sự phù hợp của bản thân với định hướng nghề nghiệp.

Rèn luyện phẩm chất và năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp.

Hoạt động lựa chọn hướng nghề nghiệp và lập kế hoạch học tập theo định hướng nghề nghiệp

Tìm hiểu hệ thống trường trung cấp, cao đẳng, đại học và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khác của

địa phương, trung ương.

Tham vấn ý kiến của thầy cô,

người thân và chuyên gia về định hướng nghề nghiệp.

Lựa chọn cơ sở đào tạo trong tương lai và lập kế hoạch học tập

phù hợp với định hướng nghề nghiệp.

Ma trận này cũng chỉ là một trong những phương án thực hiện chương trình. Hoạt động giáo dục theo chủ đề thường xuyên là loại hình tích cực nhất trong việc đạt được hầu hết các mục tiêu của chương trình đến từng cá nhân học sinh. Các loại hình còn lại có ý nghĩa, củng cố, hỗ trợ, mở rộng không gian hoạt động để hoàn thiện các phẩm chất và năng lực đang hình thành. Tất cả các loại hình được thực hiện sẽ tạo ra điều kiện đầy đủ cho sự rèn luyện của học sinh. Chính vì vậy, các nhà trường nên tổ chức đủ các loại hình, đặc biệt hoạt động giáo dục theo chủ đề định kì và các câu lạc bộ để học sinh có “sân chơi” phong phú và đa dạng.

1.4. Quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

1.4.1. Chủ thể quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

Tham gia quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT có nhiều chủ thể bên trong và bên ngoài nhà trường. Ban giám hiệu, giáo viên, các đoàn thể trong trường THPT, phụ huynh học sinh, các tổ chức xã hội bên ngoài nhà trường, các

công ty, doanh nghiệp trên địa bàn trường THPT đóng chân,… Trong luận văn này, chúng tôi xác định chủ thể chính quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong trường THPT là Hiệu trưởng. Các chủ thể phối hợp là giáo viên và các lực lượng đã nêu ở trên.

Trong tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT, người Hiệu trưởng giữ vai trò quyết định. Hoạt động này có được duy trì đều đặn, có đạt được kết quả như mong muốn hay không là phụ thuộc rất lớn vào sự chỉ đạo từ phía người Hiệu trưởng kiểm tra đánh giá, nhắc nhở thường xuyên thì hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp sẽ đi vào nề nếp và ngược lại.

Muốn vậy, đòi hỏi trước hết ở người Hiệu trưởng phải nhận thức đúng về vị trí, tầm quan trọng của công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh trong nhà trường. Có như vậy, người Hiệu trưởng mới thấy được tính cấp thiết của việc tổ chức các đợt hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT.

Khi đã hiểu được vị trí, vai trò và tác dụng của hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp Hiệu trưởng sẽ lên kế hoạch năm học, đưa vào kế hoạch và chỉ đạo cho các tổ nhóm chuyên môn tổ chức thực hiện. Hiệu trưởng chỉ đạo việc kiểm tra, đánh giá hiệu quả của hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, tiến hành rút kinh nghiệm để hoạt động này đi vào nề nếp và thành sinh hoạt thường kỳ trong nhà trường phổ thông.

Chất lượng chuyên môn sẽ được nâng lên một phần không nhỏ từ chính các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Bởi vậy, người Hiệu trưởng trong nhà trường phải có kế hoạch cụ thể, giao cho người phụ trách, dự trù các hoạt động chính trong kỳ, trong năm, hoàn toàn chủ động, chỉ đạo và điều hành các hoạt động của nhà trường trong đó có hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp.

Hiệu trưởng là người chỉ huy, tạo các điều kiện để tổ chức tốt các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và cũng là người kiểm tra, giám sát và đánh giá chất lượng của các hoạt đông này. Hiệu trưởng phải là người xây dựng cơ chế phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội để tổ chức có hiệu quả hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT.

1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT

1.4.2.1. Kế hoạch hóa hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp

Lập kế hoạch là một chức năng cơ bản của quản lý, trong đó phải xác định những vấn đề như nhận định và phân tích tình hình bối cảnh; dự báo các khả năng; lựa chọn và xác định các mục tiêu và hoạch định con đường, cách thức biện pháp để đạt được mục tiêu của quá trình. Trong mỗi kế hoạch thường bao gồm các nội dung như xác định hình thành mục tiêu, xác định và đảm bảo về các điều kiện, nguồn lực của tổ chức để đạt được mục tiêu và cuối cùng là quyết định xem hoạt động nào là cần thiết để đạt được mục tiêu đặt ra.

Xây dựng kế hoạch quản lý hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của học sinh THPT, người cán bộ quản lý trường học cần thực hiện các nội dung như: Xây dựng kế hoạch chung, trong đó nhà quản lý phải tiến hành những công việc cơ bản sau:

- Đánh giá được thực trạng của nhà trường liên quan đến hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, làm rõ điều kiện nguồn lực đáp ứng cho hoạt động.

- Xác định mục tiêu có tính khả thi.

- Lựa chọn được những hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cần tiến hành theo chủ đề của tuần, tháng, kỳ, năm học của từng bộ môn và cách thức tiến hành, quan tâm đến nội dung hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp: Trải nghiệm nhận thức, trải nghiệm xã hội, trải nghiệm tình cảm, trải nghiệm mô phỏng thông qua máy tính, trò chơi,...

+ Trải nghiệm nhận thức được thiết kế theo chủ đề môn học hay liên môn.

+ Trải nghiệm xã hội được thiết kế theo các chủ đề liên quan đến giải quyết các vấn đề xã hội: Dân số, môi trường, phòng chống tệ nạn xã hội, hòa nhập, bản sắc văn hóa dân tộc, nghề nghiệp,…

+ Trải nghiệm tình cảm được thiết kế theo các chủ đề về văn hóa, nghệ thuật đòi hỏi học sinh THPT phải thể hiện xúc cảm, tình cảm của mình trước các vấn đề nêu ra.

+ Trải nghiệm mô phỏng được thế kế theo các chủ đề ứng dụng công nghệ thông tin và trò chơi.

- Sắp xếp công việc theo tiến độ hợp lý, đáp ứng nguồn lực và các biện pháp để thực hiện có hiệu quả.

Những yêu cầu khi xây dựng kế hoạch hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp:

Để xây dựng kế hoạch hoạt động cần căn cứ vào nhiệm vụ năm học và chương trình học tập các môn học, Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch cho từng khối lớp hoặc toàn trường và chỉ đạo giáo viên tổ chức thực hiện. Kế hoạch cần xác định rõ:

- Mục tiêu của hoạt động: Phải phù hợp với các mục tiêu giáo dục của nhà trường, mặt khác, phải phù hợp với kiến thức, nhận thức, khả năng, năng lực của học sinh THPT,...

- Nội dung của hoạt động: Phù hợp với các hoạt động dạy học trong nhà trường và phù hợp với các hoạt động rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh THPT.

- Các lực lượng tham gia: Cán bộ giáo viên, học sinh THPT trong trường có năng lực triển khai thực hiện các hoạt động, ngoài ra có thể mời thêm các chuyên gia, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức có liên quan.

- Các nguồn lực tham gia: Con người, cơ sở vật chất, tài chính cần sử dụng, sự phối kết hợp với các tổ chức trong và ngoài nhà trường.

- Thời gian thực hiện: Phải rõ ràng: ngày, tuần, tháng, học kỳ.

- Kết quả cần đạt được: Thông qua hoạt động, kết quả cần đạt được là sự mở rộng về nhận thức, sự phát triển về kỹ năng ở học sinh THPT.

1.4.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp

Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT có liên quan mật thiết đến việc tổ chức hoạt động học tập văn hoá, rèn luyện đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh THPT trong nhà trường. Quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch gồm:

Hiệu trưởng thành lập Ban chỉ đạo tổ chức hoạt động do Hiệu trưởng làm trưởng ban, đại diện của các tổ chức đoàn thể và đại diện giáo viên ở các khối lớp, các bộ môn, các tổ chức trong và ngoài nhà trường có liên quan.

- Giải thích mục tiêu, yêu cầu, của kế hoạch hoạt động. Thảo luận biện pháp thực hiện kế hoạch.

- Sắp xếp bố trí nhân sự, phân công trách nhiệm quản lý, huy động cơ sở vật chất, tài chính phục vụ cho thực hiện kế hoạch. Khi sắp xếp bố trí nhân sự, Hiệu trưởng phải biết được phẩm chất và năng lực của từng người, mặt mạnh, mặt yếu, nếu cần có thể phân công theo từng “ê kíp” để công việc được tiến hành một cách thuận lợi và có hiệu quả. Nhiệm vụ tổ chức thực hiện các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp trong trường