Quản lý hoạt động của nhóm chuyên môn ở trường trung học cơ sở quận Hồng Bàng - Hải Phòng

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng như tiến tới một nền kinh tế tri thức thì con đường ngắn nhất và hiệu quả nhất đó là thông qua giáo dục, đào tạo. Cùng với xu thế phát triển của các nền giáo dục trên thế giới, chúng ta đang hướng tới việc xây dựng một xã hội học tập, một nền giáo dục đại chúng hóa.

Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ rõ "Phát triển giáo dục đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa là điều kiện phát huy nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững"... [2].

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011- 2020, được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua, đã nêu rõ: Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Cùng với đổi mới quản lí giáo dục thì xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục được coi là những giải pháp đột phá trong Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020.

Khi nói về vai trò của đội ngũ giáo viên trong nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Tại Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa VIII đã khẳng định: “Muốn nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo thì một trong những biện pháp chủ yếu có ý nghĩa quyết định là xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên....” [1]. Chỉ thị 40 - CT/TƯ ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục đã chỉ đạo: “…phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng nhu cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài…” [15].

Thực hiện nghị quyết của Đảng về nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo trong giai đoạn hiện nay, các nhà trường phổ thông trong hệ thống giáo dục

quốc dân, đặc biệt là các nhà trường THCS luôn chú trọng đến công tác nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Trong đó, người quản lí trong các nhà trường xác định việc phát huy vai trò của Nhóm chuyên môn là một trong những biện pháp quan trọng hàng đầu trong việc bồi dưỡng, rèn luyện, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên.

Nhóm chuyên môn, tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong trong bộ máy tổ chức, quản lí của trường THCS. Trong trường, các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với nhau, phối hợp với các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, đoàn thể trong nhà trường nhằm thực hiện chiến lược phát triển của nhà trường, chương trình giáo dục, các hoạt động giáo dục và các hoạt động khác hướng tới mục tiêu giáo dục. Nhóm chuyên môn có nhiệm vụ: xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ, hướng dẫn xây dựng và quản lí kế hoạch cá nhân của tổ viên theo kế hoạch giáo dục, phân phối chương trình môn học của Bộ Giáo dục và Đào tạo và kế hoạch năm học của nhà trường; tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và nghiệp vụ; tham gia đánh giá, xếp loại các thành viên của tổ theo các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo; đề xuất khen thưởng, kỷ luật đối với giáo viên.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 115 trang tài liệu này.

Nhóm chuyên môn có vai trò quan trọng trong quá trình thực hiện đổi mới chương trình giáo dục đào tạo, là “trung tâm” bồi dưỡng giáo viên nhằm giúp giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn. Đồng thời, nhóm chuyên môn là nơi quản lí trực tiếp bồi dưỡng giáo viên về nhận thức, chuyên môn nghiệp vụ; phát hiện ra những điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi và khó khăn của từng giáo viên trong quá trình giảng dạy và giáo dục. Do đó, công tác quản lí hoạt động nhóm chuyên môn có vai trò, ý nghĩa quan trọng giúp người quản lí có thể nắm chắc được chất lượng của đội ngũ giáo viên và chất lượng giáo dục của nhà trường.

Tuy nhiên, hoạt động của nhóm chuyên môn ở nhiều nhà trường trung học cơ sở trên địa bàn quận Hồng Bàng, thành phố Hải Phòng hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế như: vẫn chủ yếu quá tập trung vào công tác xây dựng kế

hoạch, quy định chế độ sinh hoạt, ký duyệt giáo án, tổ chức dự giờ, thao giảng, tổ chức hội thảo, hội thi giáo viên dạy giỏi, tiến hành các hoạt động kiểm tra… Mặt khác, hầu hết các nhà trường chưa thật sự chú trọng đến công tác bồi dưỡng giáo viên; phát huy năng lực, tính sáng tạo, chủ động của giáo viên trong thực hiện các hoạt động dạy học, giáo dục tại trường THCS. Thực tế này ảnh hưởng không nhỏ đến việc nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục của các nhà trường.

Từ những lí do trên, tôi lựa chọn đề tài: “Quản lí hoạt động của nhóm chuyên môn ở trường THCS quận Hồng Bàng - Hải Phòng”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng quản lí hoạt động của nhóm chuyên môn ở các trường THCS quận Hồng Bàng, đề tài đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động của nhóm chuyên môn ở các trường THCS quận Hồng Bàng - Hải Phòng, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhóm chuyên môn góp phần nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục của nhà trường.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Quản lí hoạt động của nhóm chuyên môn trường THCS.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp quản lí hoạt động của nhóm chuyên môn ở các trường THCS quận Hồng Bàng - Hải Phòng.

4. Giả thuyết khoa học

Hoạt động của nhóm chuyên môn ở các trường THCS quận Hồng Bàng đã được quan tâm và thực hiện, tuy nhiên còn mang tính hình thức, chưa phát huy được vai trò trong việc đổi mới hoạt động dạy học, nâng cao chất lượng dạy học. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động của nhóm chuyên môn ở các trường THCS hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động của giáo viên với các hoạt động sinh hoạt phong phú, đa dạng phù hợp với đặc điểm

giáo viên và điều kiện thực tế của nhà trường thì sẽ nâng cao hiệu quả hoạt động dạy của nhóm chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục ở các trường THCS quận Hồng Bàng.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường trung học cơ sở.

5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường THCS quận Hồng Bàng - Hải Phòng.

5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường THCS quận Hồng Bàng - Hải Phòng.

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Giới hạn về nội dung nghiên cứu: Đề tài tập trung đi sâu nghiên cứu quản lí hoạt động nhóm chuyên môn Toán, Lý, Hóa, Văn, Sử, Địa, Tiếng Anh ở các trường THCS.

Đề tài khảo sát tại 8 trường THCS thuộc Quận Hồng Bàng.

Tổng số khách thể khảo sát: 120 người. Trong đó: CBQL: 16; GV: 104 Số liệu khảo sát được lấy trong năm học: 2016 - 2017.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu, văn bản về đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước; nghiên cứu các đề tài khoa học, luận án, luận văn về khoa học quản lí giáo dục liên quan để xây dựng khung lí luận của đề tài như: khái niệm nhóm chuyên môn, hoạt động nhóm chuyên môn, quản lí, quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường THCS.

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Phương pháp quan sát sư phạm: Thu nhập các thông tin qua việc quan sát các hoạt động quản lí của hiệu trưởng và hoạt động của nhóm chuyên môn, hoạt động dạy học của giáo viên và hoạt động học của học sinh.

7.2.2. Phương pháp phỏng vấn: Trao đổi trực tiếp với cán bộ quản lí, giáo viên và HS của các trường THCS nhằm tìm hiểu kỹ hơn về thực trạng quản lí hoạt động nhóm chuyên môn.

7.2.3. Phương pháp chuyên gia: Thông qua các cuộc trao đổi, xin ý kiến của đội ngũ chuyên gia có trình độ cao và có nhiều kinh nghiệm về Giáo dục, các thầy cô đã giảng dạy lâu năm và có nhiều đóng góp trong ngành GD&ĐT.

7.2.4. Phương pháp điều tra: Tiến hành điều tra bằng phiếu hỏi với các loại câu hỏi đóng, mở dành cho Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, giáo viên, học sinh về hoạt động nhóm chuyên môn, hoạt động giảng dạy, học tập và quản lí hoạt động nhóm chuyên môn của hiệu trưởng.

7.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Phân tích, tổng kết kinh nghiệm của những cán bộ quản lí, của đội ngũ giáo viên và học sinh.

7.3. Phương pháp bổ trợ

Sử dụng toán thống kê để xử lý các kết quả khảo sát.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị và Tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường trung học cơ sở.

Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường THCS quận Hồng Bàng, Hải Phòng.

Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động nhóm chuyên môn ở trường THCS quận Hồng Bàng, Hải Phòng.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG NHÓM CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

* Những nghiên cứu ngoài nước

Nghiên cứu về quản lý hoạt động chuyên môn, hoạt động của nhóm chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THCS là một vấn đề tưởng như đơn giản nhưng lại rất khó khăn, phức tạp và cơ bản. Vì thực chất công tác quản lý trường học của Hiệu trưởng chủ yếu là quản lý hoạt động chuyên môn với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên THCS. Việc nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường nói chung và nhà trường THCS nói riêng từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển Giáo dục và Đào tạo của xã hội, nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò đóng góp của các biện pháp là hết sức quan trọng. Đây là vấn đề luôn luôn được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm. Họ nghiên cứu thực tiễn các nhà trường để tìm ra biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn sao cho có hiệu quả nhất.

Các nghiên cứu quản lý giáo dục Xô Viết cũ đã cho rằng: Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt động của đội ngũ giáo viên thông qua các hoạt động của nhóm chuyên môn, tổ chuyên môn. Các tác giả nhấn mạnh đến sự phối hợp chặt chẽ, sự thống nhất quản lý giữa Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng và tổ trưởng chuyên môn, nhóm chuyên môn để đạt mục tiêu đề ra. Các tác giả đều khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của Hiệu trưởng trong việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong lao động và tạo ra khả năng ngày càng hoàn thiện vì tay nghề sư phạm của mình. Muốn xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn, tâm huyết với

nghề, người hiệu trưởng phải có quyền lựa chọn đội ngũ giáo viên cho trường mình, đó là những người yêu trẻ, phải biết giao tiếp với trẻ, nắm vững chuyên môn giảng dạy, nắm vững các khoa học có liên quan các môn trong nhà trường, vận dụng linh hoạt lý luận dạy học, lý luận giao tiếp, tâm lý học...

Hiệu trưởng phải biết đề ra yêu cầu nâng cao trình độ chuyên môn của từng giáo viên trong trường, từ đó có nội dung, hình thức tổ chức bồi dưỡng cho phù hợp. Những biện pháp bồi dưỡng có hiệu quả được các tác giả đề cập đến là tổ chức cho giáo viên học tập có hệ thống về triết học, kinh tế chính trị học, với các hình thức phong phú và hấp dẫn, trao đổi thông tin, triển lãm khoa học, giao lưu với giáo viên dạy giỏi... nhằm mục đích: Nâng cao nhận thức của giáo viên về chủ nghĩa Mác - Lênin, nâng cao trình độ về bộ môn mình dạy, đồng thời cũng hoàn thiện tay nghề sư phạm của mình.

V.A.Xukhomlinki và Xvecxlenrơ nhấn mạnh tầm quan trọng của biện pháp dự giờ, phân tích bài học. Xvecxlenrơ cho rằng việc dự giờ và phân tích bài học là đòn bẩy quan trọng nhất trong công tác quản lý quá trình dạy học của giáo viên. Việc phân tích bài học trước hết phải nêu cho giáo viên biết cách khắc phục thiếu sót, phát huy các mặt mạnh để nâng cao chất lượng bài giảng. Tác giả đã đề ra các yêu cầu và quy trình phân tích một giờ dạy để giúp cho hiệu trưởng thực hiện có hiệu quả biện pháp quản lý này. Tác giả V.AXukhomlinki đã nêu lên rất cụ thể cách tiến hành dự giờ và phân tích sư phạm của sách giáo khoa, nội dung dạy trong chương trình. Tiếp theo là giáo viên và hiệu trưởng dự giờ lẫn nhau và cùng nhau dự giờ giáo viên giỏi, cứ như vậy giáo viên đã được hiệu trưởng hướng dẫn cho rất nhiều về phương pháp dạy học, về cách thức tổ chức dạy học để nâng cao trình độ học vấn của học sinh.

* Những nghiên cứu trong nước

Nghiên cứu về quản lý tổ (nhóm) chuyên môn của người hiệu trưởng không phải là vấn đề mới mà là vấn đề đã được nghiên cứu có cơ sở pháp lý và

cơ sở lý luận từ quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về công tác tổ chức cán bộ, công tác xây dựng phát triển đội ngũ. Nghiên cứu công tác quản lý tổ (nhóm) chuyên môn của hiệu trưởng trường trung học cơ sở (THCS) là một trong những nội dung quan trọng và cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Một số công trình nghiên cứu về quản lí chuyên môn và hoạt động chuyên môn, tổ chuyên môn được công bố trên các tạp chí chuyên ngành như: “Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng xây dựng văn hóa học tập ở nhà trường thông qua nghiên cứu bài học” của tác giả Vũ Thị Sơn, tạp chí Giáo dục số 269 kì 1/2011; “Thực trạng và biện pháp quản lý của hiệu trưởng trường trung học phổ thông nhằm nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn” của Trần Văn Quang, tạp chí Giáo dục số 257 kì 1/2011; “Xây dựng đội ngũ giáo viên đầu đàn ở tổ chuyên môn trường trung học phổ thông” của Trần Thị Hải Yến, tạp chí quản lý Giáo dục số 36. 12/2012; “Tìm hiểu vai trò của tổ trưởng chuyên môn ở trường trung học phổ thông” của Nguyễn Thị Lan Anh, tạp chí Quản lý Giáo dục số 43/2012; “Nâng cao năng lực quản lý cho tổ trưởng chuyên môn các trường trung học phổ thông” của thạc sĩ Trần Thị Hải Yến, tạp chí Quản lý Giáo dục, số 45/2013…

Một số luận án, luận văn nghiên cứu về quản lý hoạt động chuyên môn, quản lí hoạt động tổ chuyên môn trong các trường phổ thông như: Nguyễn Hồng Quang (2011), Quản lí hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng tại các trường THPT huyện Chương Mỹ, Hà Nội, luận văn thạc sĩ QLGD; Bùi Thị Yến Nhi (2013), Thực trạng quản lí hoạt động tổ chuyên môn của tổ trưởng tại các trường THPT huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương, luận văn thạc sĩ QLGD; Lê Văn Biên (2014), Quản lí hoạt động chuyên môn của hiệu trưởng trường THCS Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương, luận văn Thạc sĩ QLGD; Phạm Tuấn Dũng (2017), Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Hưng - Tỉnh Long An và giải pháp, luận văn thạc sĩ QLGD [30], [24], [11], [14].