Tổ Chức Thực Hiện Dự Toán Chi Ngân Sách Nhà Nước

+ Lập dự toán các khoản chi cho con người: Tiền lương, tiền công, phụ cấp, phúc lợi tập thể, tiền thưởng, các khoản đóng góp theo tiền lương và các khoản thanh toán khác cho cá nhân.

+ Lập dự toán các khoản chi về nghiệp vụ chuyên môn: Được tính vào chi nghiệp vụ chuyên môn phải là những khoản chi mà xét về nội dung kinh tế của nó phải thực sự phục vụ cho hoạt động này.

+ Lập dự toán các khoản chi mua sắm, sửa chữa: Trong quá trình hoạt động, các cơ quan hành chính nhà nước còn được cấp kinh phí để mua sắm thêm các tài sản (kể cả tài sản cố định) hay sửa chữa các tài sản đang trong quá trình sử dụng, nhằm phục vụ kịp thời cho nhu cầu hoạt động và nâng cao hiệu suất sử dụng của các tài sản đó.

Tuy nhiên, mức chi cho mua sắm, sửa chữa của mỗi đơn vị lại phụ thuộc vào: (i) tình trạng tài sản của đơn vị thuộc diện được sử dụng vốn NSNN; (ii) khả năng nguồn vốn NSNN có thể dành cho nhu cầu chi này ở mức độ nào. Trong điều kiện hiện tại, được tính vào chi cho mua sắm, sửa chữa ở các cơ quan hành chính nhà nước bao gồm: Các khoản chi để mua sắm thêm tài sản (bao gồm cả công cụ, dụng cụ và tài sản cố định), các khoản chi để thực hiện sửa chữa thường xuyên và sửa chữa lớn tài sản cố định.

+ Lập dự toán các khoản chi khác: Thuộc phạm vi các khoản chi khác nằm trong cơ cấu chi thường xuyên của một đơn vị, có thể nói một cách khái quát nhất là những khoản chi có thời hạn tác động ngắn nhưng chưa được đề cập tới ở 03 nhóm mục trên.

- Lập dự toán chi đầu tư phát triển

Chi đầu tư phát triển là một khoản chi lớn và chiếm tỷ trọng chủ yếu. Việc lập dự toán kinh phí đầu tư đầu tư phát triển phải đảm bảo các yêu cầu sau:

- Dự toán chi đầu tư phát triển được lập trên cơ sở quy hoạch, kế hoạch,chương trình, dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt;

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 140 trang tài liệu này.

- Phù hợp với kế hoạch tài chính 05 năm, kế hoạch đầu tư trung hạn nguồnngân sách nhà nước, khả năng cân đối các nguồn lực trong năm dự toán.

- Phù hợp với các quy định của pháp luật về đầu tư công, xây dựng và quy định khác của pháp luật có liên quan.

- Lập dự toán chi khác

Dự toán chi thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia được lập căn cứvào danh mục các chương trình, tổng mức kinh phí thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia trong từng giai đoạn do Quốc hội quyết định, mục tiêu, nội dung, nhiệm vụ và chi tiết các dự án thành phần đối với từng chương trình mục tiêu quốc gia;

Dự toán chi trả nợ được lập trên cơ sở bảo đảm trả các khoản nợ đến hạn củanăm dự toán ngân sách;

1.3.2.2 Tổ chức thực hiện dự toán chi ngân sách nhà nước

Sau khi được giao kế hoạch ngân sách, các cơ quan Nhà nước các đơn vị dự toán cấp I có trách nhiệm phân bổ dự toán ngân sách được giao cho các đơn vị sử dụng ngân sách đúng với dự toán được giao kể cả về tổng mức chi và chi tiết theo từng loại và các khoản mục của mục lục ngân sách nhà nước. Đồng thời, thông báo cho cơ quan Tài chính cùng cấp và Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch để theo dõi, cấp phát và quản lý. Quá trình thực hiện ngân sách phải tính đến những thay đổi trong thực tế và làm tăng hiệu suất hoạt động. Cần phải kiểm soát chi tiêu chặt chẽ, đảm bảo kiểm soát chi phí có hiệu quả

Hệ thống chấp hành ngân sách cần đáp ứng 3 mục tiêu của quản lý chi tiêucông là: kiểm soát tổng chi tiêu, phân bổ nguồn lực có tính chiến lược và bảo đảmhiệu quả hoạt động. Việc chấp hành ngân sách phải đáp ứng các yêu cầu sau:

- Bảo đảm rằng ngân sách sẽ được thực hiện phù hợp với thẩm quyền do luậtpháp xác định, cả về khía cạnh tài chính và chính sách.

- Bảo đảm sự phù hợp của quá trình chấp hành ngân sách với những thay đổi cơ bản trong môi trường kinh tế vĩ mô.

- Giải quyết các vấn đề xuất hiện trong quá trình chấp hành ngân sách

- Quản lý việc huy động và sử dụng nguồn lực một cách hiệu lực và hiệu quả

- Bảo đảm sự tuân thủ về thẩm quyền ngân sách

- Bảo đảm năng lực giám sát và báo cáo để xác định các vấn đề trong thực thi ngân sách một cách chính xác nhất. Trao cho người quản lý sự linh hoạt nhất định trong thực thi.

Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước cấp huyện

Về phân bổ và giao dự toán chi ngân sách, sau khi UBND huyện giao dự toán ngân sách, các đơn vị dự toán cấp I tiến hành phân bổ và giao dự toán chi ngân sách cho các đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc. Dự toán giao cho đơn vị sử dụng ngân sách được phân bổ chi tiết theo các nhóm mục chi chủ yếu của mục lục ngân sách nhà nước. Đối với những khoản chi có tính chất thời vụ hoặc chỉ phát sinh vào một số thời điểm như đầu tư xây dựng cơ bản, mua sắm, sửa chữa lớn và các khoản có tính chất không thường xuyên khác phải phân theo tiến độ thực hiện từng quý.

Phương án phân bổ dự toán ngân sách cho các đơn vị sử dụng ngân sách phải gửi Phòng Tài chính để thẩm tra. Trường hợp việc phân bổ không phù hợp với nội dung dự toán do cơ quan có thẩm quyền giao, không đúng với chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức thì Phòng Tài chính yêu cầu cơ quan phân bổ ngân sách điều chỉnh lại. Việc phân bổ và giao dự toán ngân sách cho các đơn vị sử dụng ngân sách phải hoàn thành trước 31 tháng 12 năm trước

Đối với chi đầu tư phát triển, các khoản chi này được thực hiện trên nguyên tắc quản lý cấp phát thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản như cấp phát vốn trên cơ sở thực hiện nghiêm chỉnh trình tự đầu tư và xây dựng, đảm

bảo đầy đủ các tài liệu thiết kế, dự toán; việc cấp phát thanh toán vốn đầu tư và xây dựng cơ bản phải đảm bảo đúng mục đích, đúng kế hoạch; cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản chỉ được thực hiện theo đúng mức độ thực tế hoàn thành kế hoạch, trong phạm vi giá dự toán được duyệt; việc cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản được thực hiện bằng hai phương pháp cấp phát không hoàn trả và có hoàn trả.

1.3.2.3. Quyết toán chi ngân sách nhà nước

Quyết toán ngân sách huyện là khâu cuối cùng của một chu trình ngân sách. Kết thúc một năm ngân sách, các đơn vị sử dụng ngân sách phải tập hợp số kinh phí được cấp đã sử dụng để lập báo cáo theo quy định, gửi cơ quan cấp trên tổng hợp và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Đó là việc tổng hợp lại quá trình thực hiện dự toán chi ngân sách khi năm ngân sách kết thúc nhằm đánh giá kết quả toàn bộ hoạt động của một năm ngân sách, từ đó rút ra ưu, nhược điểm và bài học kinh nghiệm cần thiết trong việc điều hành NSNN trong những chu trình ngân sách tiếp theo. Ngoài ra công tác quyết toán còn giúp UBND thành phố đánh giá tình hình phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn và có những điều chỉnh phù hợp, kịp thời.

Trong quá trình quyết toán ngân sách nhà nước phải chú ý đến các yêu cầu cơ bản sau:

- Số liệu quyết toán ngân sách nhà nước phải chính xác, trung thực, đầy đủ.

- Số quyết toán chi ngân sách nhà nước là số chi đã thực thanh toán và số chiđã hạch toán chi ngân sách nhà nước theo quy định.

- Số liệu quyết toán ngân sách của đơn vị sử dụng ngân sách, của chủ đầu tưvà của ngân sách các cấp phải được đối chiếu, xác nhận với Kho bạc Nhà nước nơigiao dịch.

- Nội dung báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước phải theo đúng các

nội dung ghi trong dự toán ngân sách nhà nước được giao và theo mục lục ngân sáchnhà nước.

- Báo cáo quyết toán của đơn vị sử dụng ngân sách, đơn vị dự toán cấp trên,ngân sách các cấp phải kèm theo thuyết minh đánh giá kết quả, hiệu quả chi ngânsách gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ của đơn vị, địa phương, lĩnh vực, chươngtrình, mục tiêu được giao phụ trách.

- Những khoản chi ngân sách nhà nước không đúng với quy định của phápluật phải được thu hồi đủ cho ngân sách.

Quy trình thực hiện quyết toán chi ngân sách nhà nước cấp huyện

-Về trình tự lập, gửi, xét duyệt báo cáo thu, chi ngân sách nhà nước năm đối với đơn vị dự toán: sau khi kết thúc công tác khóa sổ kế toán cuối ngày 31/12, số liệu trên sổ sách kế toán của đơn vị phải bảo đảm cân đối và khớp đúng với chứng từ thu, chi ngân sách của đơn vị và số liệu của KBNN huyện về tổng số và chi tiết; trên cơ sở đó đơn vị dự toán tiến hành lập báo cáo quyết toán năm. Phòng Tài chính kế hoạch huyện thẩm định quyết toán năm của các đơn vị dự toán cấp huyện, xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm trong quyết toán của đơn vị dự toán cấp huyện, ra thông báo thẩm định quyết toán gửi đơn vị dự toán cấp huyện.

- Về trình tự lập, thẩm định, phê chuẩn và gửi báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách nhà nước năm của ngân sách cấp huyện: mẫu, biểu báo cáo quyết toán năm của NSNN nói chung và ngân sách huyện nói riêng thực hiện theo chế độ kế toán nhà nước và các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài chính. Phòng Tài chính Kế hoạch huyện có trách nhiệm thẩm định quyết toán thu, chi ngân sách xã; lập quyết toán thu, chi ngân sách cấp huyện; Tổng hợp, lập báo cáo quyết toán thu NSNN trên địa bàn huyện và quyết toán thu, chi ngân sách huyện (bao gồm quyết toán thu, chi ngân sách cấp huyện và quyết toán thu, chi ngân sách cấp xã) trình UBND huyện xem xét gửi Sở Tài chính, đồng thời trình HĐND huyện phê chuẩn.

- Duyệt quyết toán năm đối với đơn vị dự toán: cơ quan quản lý xét duyệt từng khoản thu, chi phát sinh tại đơn vị, các khoản thu phải đúng pháp luật, pháp lệnh thuế, pháp lệnh phí, lệ phí và các chế độ thu khác của nhà nước; các khoản chi phải đảm bảo các điều kiện chi quy định, thu chi phải hạch toán theo đúng chế độ kế toán, đúng mục lục ngân sách nhà nước, đúng niên độ ngân sách; Chứng từ thu, chi phải hợp pháp, sổ sách và báo cáo quyết toán phải khớp với chứng từ và khớp với số liệu của Kho bạc nhà nước.

1.3.2.4. Thanh tra, kiểm tra và giám sát chi ngân sách nhà nước

Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị dự toán ngân sách có trách nhiệm kiểm tra việc thực hiện các chế độ chi và quản lý ngân sách, quản lý tài sản của Nhà nước. Là quá trình các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, thực hiện thẩm định, kiểm tra, kiểm soát các khoản chi ngân sách nhà nước theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức do Nhà nước quy định theo những nguyên tắc, hình thức và phương pháp quản lý tài chính trong quá trình cấp phát, thanh toán và chi trả các khoản chi của ngân sách nhà nước.

Khi thấy dấu hiệu không lành mạnh trong quản lý tài chính của đơn vị nào đó, cơ quan chức năng chuyên trách của ngành hoặc Nhà nước sẽ tổ chức thanh tra, kiểm toán tài chính đột xuất tại đơn vị.

Hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm soát nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện tham nhũng, lãng phí và những tồn tại, vướng mắc, sơ hở trong cơ chế quản lý để kiến nghị kịp thời với cơ quan có thẩm quyền. Thông qua hoạt động này, công tác quản lý chi ngân sách nhà nước cho quản lý hành chính được đảm bảo chặt chẽ, trung thực và hiệu quả.

1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước

1.4.1. Các nhân tố khách quan

Một là, Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội

Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội ảnh hưởng quyết định đến cơ cấu kinh tế, chi phí xây dựng kết cấu hạ tầng và mức sống của dân cư, qua đó, ảnh hưởng đến thu và chi thường xuyên ngân sách nhà nước. Nếu điều kiện tự nhiên thuận lợi thì kinh tế phát triển, thu thường xuyên ngân sách nhà nước nhiều và thuận lợi, do đó, quy mô chi ngân sách nhà nước rộng rãi hơn. Ngược lại, các vùng núi và trung du, điều kiện sản xuất khó khăn, giao thông cách trở, dân trí thấp, kinh tế chậm phát triển, thu thường xuyên ngân sách nhà nước sẽ khó khăn, trong khi nhu cầu chi xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng và hỗ trợ mức sống của dân cư cao, khó khăn về nguồn lực tài chính cho thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính trên địa bàn.

Quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn địa phương đều chịu ảnh hưởng bởi điều kiện kinh tế xã hội. Với môi trường kinh tế ổn định, chi ngân sách nhà nước sẽ được thực hiện đầy đủ, đúng tiến độ. Ngược lại, nền kinh tế mất ổn định, mức tăng trưởng kinh tế chậm Nhà nước sẽ khó khăn trong cân đối thu chi, chi ngân sách sẽ giảm.

Hai là, Cơ chế chính sách và phân cấp ngân sách nhà nước về quản lý chi ngân sách nhà nước

Luật Ngân sách Nhà nước là văn bản chế định nội dung, phương thức, thẩm quyền quản lý ngân sách. Nếu Luật Ngân sách Nhà nước phù hợp với thực tế, việc quản lý chi ngân sách nhà nước cho quản lý hành chính ở địa phương sẽ thuận lợi hơn và ngược lại. Ở Việt Nam, các văn bản hướng dẫn của Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như các quyết sách của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định của Quốc hội có ảnh hưởng rất lớn đến quản lý ngân sách cấp tỉnh. Chẳng hạn, hệ thống định mức chi tiêu do Chính phủ ban hành là một trong những căn cứ quan trọng để xây dựng dự toán, phân bổ dự toán và kiểm soát chi ngân sách nhà nước cho quản lý hành chính, cũng là một trong những chỉ tiêu để đánh giá chất lượng quản lý và

điều hành ngân sách nhà nước của chính quyền cấp tỉnh. Việc ban hành các định mức chi một cách khoa học, cụ thể, kịp thời sẽ góp phần không nhỏ trong việc quản lý chi ngân sách nhà nước.

Việt Nam hiện nay đang tồn tại nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Trong đó, Pháp luật đã trở thành công cụ đắc lực; đồng thời, là phương tiện để Nhà nước thể hiện quyền lực của mình trong điều tiết và quản lý nền kinh tế vĩ mô. Chỉ có hệ thống pháp luật chặt chẽ, minh bạch mới có thể thúc đẩy hoạt động quản lý hiệu quả, phát huy được hiệu lực của bộ máy Nhà nước. Môi trường pháp lý còn là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến quản lý chi thường xuyên cho quản lý hành chính tại địa phương. Ví dụ, định mức chi tiêu và các quy định của Bộ Tài chính hoặc UBND các cấp là căn cứ để xây dựng dự toán và kiểm soát chi thường xuyên cho quản lý hành chính. Việc ban hành các quy định một cách cụ thể, chính xác, hợp lý và khoa học góp phần không nhỏ vào việc quản lý chi tiêu ngân sách hiệu quả, tiết kiệm hơn.

Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước là xác định phạm vi trách nhiệm và quyền hạn của chính quyền Nhà nước các cấp trong việc quản lý, điều hành thực hiện nhiệm vụ thu, chi của ngân sách gắn với các hoạt động kinh tế

- xã hội ở từng địa phương một cách cụ thể nhằm nâng cao tính năng động và tự chủ của địa phương. Phân cấp quản lý là cách tốt nhất để tập trung đầy đủ, kịp thời, tiết kiệm các nguồn lực, sát với thực tế địa phương, nhờ đó mà phát huy được lợi thế của từng vùng, địa phương trong cả nước.

Ba là, Chế độ, định mức chi ngân sách nhà nước

Trong điều kiện quản lý chi ngân sách theo hệ thống chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách nhà nước là căn cứ quan trọng trong việc xây dựng, phân bổ ngân sách nhà nước. Vì vậy, phải đảm bảo tính chính xác, phù hợp với tình hình thực tế; tính thống nhất giữa các ngành, các địa phương, đơn vị