Đối Tượng Nghiên Cứu: Những Vấn Đề Lý Luận Và Thực Tiễn Về Quản Lý Chi

công bằng đối với các đối tượng tham gia BHXH. Tác giả đưa ra các tiêu chí để đánh giá đảm bảo tài chính cho BHXH bao gồm: mức độ bao phủ của hệ thống BHXH, mức độ tuân thủ BHXH, mức độ bền vững về tài chính BHXH. Trên cơ sở những tiêu chí đó, luận văn đã làm rõ những kết quả và những hạn chế về đảm bảo tài chính cho BHXH Việt Nam, nguyên nhân của hạn chế và đề xuất các giải pháp mới. Tuy nhiên, nghiên cứu trên chỉ nghiên cứu một cách tổng quan về ASXH mà chưa đề cập cụ thể đến công tác quản lý chi BHXH, vai trò, giải pháp của công tác quản lý chi BHXH đến đảm bảo cân bằng quỹ BHXH nói riêng, đến hệ thống ASXH nói chung.

- Nguyễn Chí Công (2019) với đề án “Xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN - Thực trạng và giải pháp”. Đây là một tài liệu đáp ứng yêu cầu cấp thiết về hướng dẫn áp dụng pháp luật trong xử lý những vấn đề liên quan đến bảo hiểm. Mục tiêu của đề án là nghiên cứu, phân tích, đánh giá lý luận chung về BHXH, BHYT, BHTN cũng như thực tiễn ở nước ta trong thời gian qua. Trên cơ sở đó đưa ra một số kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà nước cũng như việc xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN ở Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới. Đề án được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng về Nhà nước và pháp luật, về cải cách hành chính và cải cách tư pháp. Đề án được nghiên cứu dựa trên phương pháp kết hợp giữa lý luận với thực tiễn, phương pháp lịch sử cụ thể, phương pháp phân tích, tổng hợp, phương pháp thống kê, so sánh. Để đảm bảo thực hiện các yêu cầu chung và yêu cầu đặc thù trong công tác xử lý vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHTN thì bên cạnh việc hoàn thiện các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm, bổ sung chức năng thanh tra đầy đủ cho cơ quan BHXH,... thì cũng cần quan tâm đến các giải pháp nâng cao chất lượng công tác tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN và quan trọng hơn là việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về các hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, BHTN để người dân hiểu và phòng ngừa, phản ánh, tố giác các hành vi vi phạm, đồng thời cũng tạo sức răn đe đối với đối tượng vi phạm.

2.2. Tổng quan về quản lý chi bảo hiểm xã hội

2.2.1. Những nghiên cứu của các học giả ngoài nước

Trong công tác quản lý BHXH thì quản lý chi là một trong những công tác phức tạp và đòi hỏi phải có độ chính xác cao đúng đối tượng, đúng chế độ có như vậy việc sử dụng quỹ BHXH mới hiệu quả, tránh thất thoát. Chính vì vậy đã có nhiều nghiên cứu đề cập đến vấn đề này cụ thể là:

- Tổ chức Lao động Quốc tế-ILO (2010), “Governance of Social Security Systems: 8 a Guide for Board Members in Africa”.. Tài liệu này giúp các thành viên hội đồng quản trị thực hiện các nhiệm vụ của họ với tư cách là thành viên của cơ quan quản lý của một tổ chức ASXH công. Đặc biệt là trách nhiệm của họ đối với việc quản lý tài chính của một chương trình. Tổ chức có thể bao gồm tất cả các chi nhánh của ASXH, hoặc nó có thể là một trong một số tổ chức chi trả lương hưu, chăm sóc sức khỏe, thương tật, bảo hiểm thất nghiệp hoặc các phúc lợi khác như trợ cấp ốm đau, thai sản. Hướng dẫn này tập trung vào các chương trình trả trợ cấp tiền mặt. Cũng như giám sát tài chính của một chương trình, hội đồng quản trị sẽ giám sát các hoạt động hành chính như thu tiền đóng góp, lưu trữ hồ sơ, xác định tính đủ điều kiện để nhận trợ cấp và thanh toán quyền lợi. Ở cấp độ chương trình cá nhân, quản trị tài chính phù hợp có nghĩa là hội đồng quản trị đảm bảo rằng các nguồn lực được ủy thác cho chương trình bảo trợ xã hội được sử dụng một cách hiệu quả và hiệu quả để tránh lãng phí hoặc thiếu hụt các lợi ích đã hứa. Sự kém hiệu quả và không hiệu quả làm giảm uy tín của một kế hoạch, dẫn đến trốn đóng góp và dẫn đến các vấn đề tài chính. Chúng có thể dẫn đến sự thất bại của kế hoạch và có thể là toàn bộ hệ thống bảo trợ xã hội quốc gia. Sự tín nhiệm là vốn quan trọng nhất của hệ thống bảo trợ xã hội.

2.2.2. Những nghiên cứu của các học giả trong nước

Trong những năm qua, hoạt động BHXH ở Việt Nam đã được tổ chức thực hiện theo cơ chế mới. Cho đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu về BHXH nói chung, tài chính BHXH nói riêng, một số công trình cụ thể là:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 128 trang tài liệu này.

- Nguyễn Thị Chính (2010), “Hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam”, Luận văn Tiến sĩ tại trường Đại học Kinh tế

Quốc Dân. Luận văn đã hệ thống hóa và có đóng góp bổ sung làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về khái niệm, bản chất, vai trò của BHXH; hệ thống các chế độ BHXH; quỹ BHXH; hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH. Luận văn cũng đã tổng hợp phân tích có hệ thống về hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH giai đoạn năm 2003 - 2008 về quy trình chi trả, phương thức chi trả, lệ phí chi trả, cơ sở vật chất phục vụ công tác chi trả…từ đó rút ra kết quả đạt được và một số vấn đề còn tồn tại. Luận văn đã dựa trên các cơ sở phân tích khoa học đó để đưa ra các giải pháp cụ thể, có tính khả thi cao nhằm hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam, bao gồm: Hoàn thiện hệ thống tổ chức chi trả; Đổi mới công tác lập kế hoạch chi trả; Hoàn thiện phương thức chi trả; Quản lý chặt chẽ nguồn kinh phí chi trả; Tăng cường phương tiện phục vụ công tác chi trả; Kiện toàn công tác cán bộ; Tăng cường kiểm tra và thanh tra trong các khâu chi trả; Quản lý chặt chẽ chi trả các chế độ ngắn hạn; Tăng lệ phí chi trả và một số giải pháp khác.

- Đào Thế Khoa (2012), “Thực trạng và giải pháp tăng cường quản lý chi tại BHXH Tỉnh Thái Nguyên”, Luận văn Thạc sỹ quản lý kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân. Tác giả đã hệ thống hóa một số vấn đề lý luận chung về quản lý chi BHXH; phân tích đánh giá thực trạng quản lý chi BHXH tại BHXH tỉnh Thái Nguyên. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường quản lý chi tại BHXH tỉnh Thái Nguyên.

- Nguyễn Thị Chính (2010), “Hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam”, Luận án tiến sỹ kinh tế, Trường Đại học Kinh tế quốc dân. Tác giả đã đi sâu phân tích những vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH; phân tích đánh giá thực trạng hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam. Đề xuất định hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH ở Việt Nam.

- Ngô Võ Lược (2014), “Phân tích và đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH tỉnh 5 Hòa Bình”, Luận văn Thạc sỹ quản trị kinh doanh, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Tác giả

đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về BHXH, BHYT và quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu, chi BHXH, BHYT bắt buộc tại BHXH tỉnh Hòa Bình. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý thu, chi quỹ BHXH, BHYT bắt buộc ở BHXH tỉnh Hòa Bình.

- Trần Thị Thu Hà (2014), “Kiểm soát chi bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Nam”, Luận văn Thạc sĩ tại trường Đại học Kinh tế Đà Nẵng. Luận văn đã khái quát được cơ sở lý luận cơ bản về công tác kiểm soát chi trong hệ thống BHXH, nêu ra thực trạng và đánh giá thực trạng công tác kiểm soát chi BHXH tại BHXH tỉnh Quảng Nam, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi BHXH tại BHXH tỉnh Quảng Nam. Tuy nhiên, luận văn trên chỉ tập trung vào khía cạnh kiểm soát, chưa đánh giá được tình hình trong công tác quản lý chi BHXH tại BHXH tỉnh Quảng Nam.

- Lâm Thuyết Minh (2015), “Hoàn thiện công tác chi trả các chế độ Bảo hiểm xã hội tại tỉnh Kiên Giang” Luận văn Thạc sĩ tại Trường Đại học Tài chính - Marketing. Tác giả đã hệ thống hóa và làm rõ các vấn đề lý luận về quản lý chi trả các chế độ BHXH, trên cơ sở lý luận chung đã khái quát hóa vai trò của quản lý chi BHXH trong công tác quản lý nhà nước. Luận văn cũng đã đánh giá được thực trạng công tác quản lý chi trả các chế độ BHXH tại tỉnh Kiên Giang giai đoạn năm 2010 - 2014, qua đó xác định những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong công tác quản lý chi trả các chế độ BHXH tại tỉnh Kiên Giang và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả các chế độ BHXH tại tỉnh Kiên Giang trong thời gian tới. Tuy nhiên, luận văn chưa nêu được cơ sở lý thuyết quan trọng về nội dung cũng như mục tiêu của công tác quản lý chi, các tiêu chí đánh giá thực trạng công tác quản lý chi. Hơn nữa, luận văn hoàn thiện trước khi quyết định số 828/QĐ-BHXH ban hành ngày 27/5/2016 quy định về quản lý chi các chế độ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp và quyết định số 636/QĐ-BHXH ban hành ngày 22/4/2016 quy định về hồ sơ và quy trình giải quyết hưởng các chế độ BHXH nên luận văn chưa đánh giá và giải quyết được những thực trạng công tác quản lý chi BHXH đang diễn ra.

- Đỗ Văn Sinh (2015), “Quản lý tài chính trong BHXH của Việt Nam - Thực trạng và giải pháp”, Luận án Tiến sỹ kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã hệ thống hóa và làm rõ hơn những vấn đề lý luận chung về quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam, trong đó có nội dung thu, chi BHXH; phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu, chi trong BHXH Việt Nam. Từ đó, tác giả đã Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý tài chính trong BHXH Việt Nam.

Tuy nhiên, những nghiên cứu trên chỉ đánh giá thực trạng và nêu ra các biện pháp chung, trong khi đó, mỗi địa phương có những thuận lợi, khó khăn riêng trong công tác tổ chức và hệ thống chi trả các chế độ BHXH thì luận văn chưa đánh giá được. Luận văn cũng chưa nêu được mục tiêu cũng như các tiêu chí đánh giá thực trạng của hệ thống tổ chức và hoạt động chi trả. Hơn nữa, luận văn mới chỉ đề cập đến một khía cạnh của công tác quản lý chi BHXH. Với nhiều góc độ khác nhau, từ cách tiếp cận, mục tiêu, đối tượng, phạm vi nghiên cứu, các đề tài trên đã đề cập đến các lĩnh vực hoạt động của BHXH. Các đề tài nghiên cứu này được thực hiện khi chưa có Luật BHXH và chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống đến công tác quản lý chi BHXH tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2018-2020, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang diễn ra trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Từ đó, đưa ra các giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý chi BHXH cho phù hợp giai đoạn này trên địa bàn Tỉnh Nghệ An.

3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục tiêu nghiên cứu

Trên cơ sở những lý luận và thực tiễn về quản lý chi BHXH tại Tỉnh Nghệ An, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý chi BHXH và kiến nghị đối với Nhà nước, BHXH tại Tỉnh Nghệ An đến năm 2025.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:

Để giải được quyết được mục tiêu nghiên cứu đề ra, nhiệm vụ của đề tài luận văn bao gồm:

Một là, hệ thống hoá các vấn đề lý luận chung về quản lý chi BHXH. Trong đó, làm rõ quan điểm về quản lý chi BHXH, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả của

hoạt động quản lý chi BHXH và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi BHXH.

Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi BHXH tại Tỉnh Nghệ An trong giai đoạn 2018 - 2020 theo bộ tiêu chí đánh giá và chỉ rõ những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của chúng làm cơ sở để đề xuất các giải pháp cho chương tiếp theo.

Ba là, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị chủ yếu nâng cao hiệu quả của công tác quản lý chi BHXH tại Tỉnh Nghệ An đến năm 2025, tầm nhìn 2030.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi BHXH ở Nghệ An.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về không gian: Đề tài được tiến hành nghiên cứu hoạt động quản lý chi BHXH của Tỉnh Nghệ An.

- Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu thực trạng quản lý chi BHXH tại Tỉnh Nghệ An giai đoạn 2018 - 2020, đề xuất giải pháp, kiến nghị đến 2025, và những năm tiếp theo.

- Phạm vi về nội dung: Đề tài nghiên cứu về quản lý chi BHXH ở Nghệ An bao gồm BHYT, BHHT, BHTN. Luận văn nhìn nhận và giải quyết vấn đề từ góc độ cơ quan BHXH.

5. Phương pháp nghiên cứu

5.1. Phương pháp tổng quan tài liệu

Tác giả tổng hợp và đánh giá các công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước có liên quan đến đề tài luận văn để khái quát lại những mặt đạt được, những vấn đề còn hạn chế để tìm ra khoảng trống trong nghiên cứu. Đồng thời đưa ra những minh chứng không có sự trùng lắp với các đề tài trước đó và công trình này là công trình nghiên cứu mới của tác giả.

5.2. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu

Để tiến hành nghiên cứu, học viên sử dụng phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp. Những tài liệu thứ cấp được thu thập từ những công bố chính thức của BHXH

Việt Nam, cơ quan BHXH Tỉnh Nghệ An, chi cục thuế Tỉnh Nghệ An, Phòng tài chính - kế hoạch, Phòng lao động - thương binh xã hội, phòng thống kê và các cơ quan, tổ chức có liên quan đến ngành BHXH. Tài liệu thứ cấp thu thập bao gồm:

- Báo cáo tổng kết công tác hàng năm của BHXH Tỉnh Nghệ An giai đoạn từ năm 2018 đến 2020.

- Báo cáo chuyên đề về công tác thu BHXH tại Tỉnh Nghệ An với các nội dung như: Kết quả thu BHXH hàng năm, số đơn vị SDLĐ tham gia BHXH, số lao động tham gia BHXH, số đơn vị SDLĐ nợ tiền đóng BHXH, số tiền nợ BHXH, tình hình khởi kiện hành vi vi phạm pháp luật BHXH...

- Tin bài trên trang Website của BHXH Việt Nam, BHXH Tỉnh Nghệ An.

- Các tài liệu, nghiên cứu về quản lý chi BHXH như: sách giáo trình, sách chuyên khảo, tạp chí BHXH, đề tài NCKH các cấp, các nghiên cứu có liên quan tại Thư viện Quốc gia Việt Nam và Thư viện Trường Đại học Thương mại.

Mục đích của phương pháp thu thập tài liệu thứ cấp là thu thập kết quả nghiên cứu, số liệu có liên quan đến đề tài luận văn. Trên cơ sở thông tin, dữ liệu thu thập được, học viên sẽ tiến hành phân tích thực trạng quản lý thu BHXH tại Tỉnh Nghệ An.

6. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu

- Ý nghĩa về mặt lý luận: Đề tài góp phần hệ thống hóa và làm rõ hơn những vấn đề lý luận cơ bản về chi và tổ chức quản lý chi BHXH.

- Ý nghĩa về mặt thực tiễn

Đối với hoạt động quản lý chi Bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An: Đây là cơ sở khoa học và khách quan giúp các nhà quản lý trong ngành BHXH Nghệ An thấy được những tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại trong công tác chi BHXH, từ đó đưa ra được những giải pháp cần thiết để pháp hoàn thiện công tác quản lý chi tại BHXH Nghệ An trong thời gian tới. Đồng thời là một tài liệu tham khảo hữu ích cho các cán bộ tại BHXH nói chung và BHXH tại Tỉnh Nghệ An nói riêng.

Đối với học viên: Đề tài nghiên cứu giúp học viên nâng cao khả năng tự nghiên cứu, xuyên suốt vấn đề từ lý luận đến thực tiễn và phát triển các nghiên cứu sâu hơn đối với vấn đề quản lý Nhà nước về BHXH trong tương lai.

7. Kết cấu của luận văn

Kết cấu của luận văn ngoài phần mở đầu, mục lục, kết luận và tài liệu tham khảo bao gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chi bảo hiểm xã hội

Chương 2: Thực trạng quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý chi bảo hiểm xã hội tại Tỉnh Nghệ An