Biện Pháp 2: Quản Lí Việc Xây Dựng Kế Hoạch Và Thực Hiện Kế Hoạch Dạy

các mặt đã làm được và khắc phục các hạn chế.

3.2.2. Biện pháp 2: Quản lí việc xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS.

* Mục đích của biện pháp

Kế hoạch hoạt động đóng vai trò quan trọng nhất trong việc triển khai hoạt động của mỗi cá nhân. Nhận thức đúng cũng như các kiến thức, kỹ năng được trang bị đầy đủ. Những kế hoạch định hướng không khả thi thì không đạt hiệu quả. Vì vậy, việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS cần xác định đúng mục tiêu:

Để đảm bảo thực hiện tốt nội dung chương trình môn Toán theo yêu cầu của Bộ GD & ĐT thì việc xây dựng các chuyên đề, chủ đề dạy học, dạy học phải theo hướng nghiên cứu bài học, tích hợp liên môn, lựa chọn nội dung sao cho phù hợp với HS, đáp ứng với mục tiêu môn học và nhiệm vụ giáo dục của từng năm học.

Đội ngũ GV phải được quán triệt về tầm quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ năm học, xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS.

Từ đó, CBQL dễ dàng kiểm tra các hoạt động của các tổ cũng như hoạt động của GV và làm cơ sở để xét thi đua cuối năm giữa các tổ.

* Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Vào đầu năm học, HT phải tổ chức cho tất cả cán bộ, GV nhận thức được nhiệm vụ trọng tâm của năm học, triển khai kế hoạch chuyên môn và yêu cầu các tổ nhóm chuyên môn, các bộ phận công tác liên quan cụ thể hóa kế hoạch chuyên môn.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 190 trang tài liệu này.

Huy động tất cả đội ngũ GV đều tham gia xây dựng kế hoạch dạy học theo các chuyên đề, chủ đề phát triển năng lực HS trên cơ sở nội dung chương trình của Ban giáo dục và kế hoạch thời gian năm học của UBND tỉnh ngay từ đầu mỗi năm học. Phân công GV xây dựng kế hoạch dạy học của bộ môn ở từng khối lớp được chia thành các chuyên đề, chủ đề dạy học. Mỗi chuyên đề, chủ đề có tính lựa chọn nội dung, phương pháp, cách thức thực hiện, cách thức kiểm tra đánh giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo được mục tiêu dạy học cho phù hợp. Mọi kế hoạch dạy học phải được thông qua tổ chuyên môn và được HT phê duyệt trước khi đưa vào thực hiện.

Đề ra các quy định cụ thể, yêu cầu rõ ràng về việc lập kế hoạch giảng dạy bộ môn của cá nhân, thực hiện đầy đủ, nghiêm túc kế hoạch giảng dạy đã được phê duyệt.

Xây dựng nội quy, quy định trong nhà trường về thực hiện quy chế chuyên môn, kỷ luật lao động; gắn hoạt động giảng dạy của GV với quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm nghề nghiệp. Quy định rõ ràng về mức độ kỷ luật GV khi không thực hiện đầy đủ và nghiêm túc kế hoạch dạy học, nề nếp lên lớp.

Ban giám hiệu phân công tổ chuyên môn thường xuyên kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giảng dạy thông qua sổ ghi đầu bài, vở ghi HS hàng tuần để nắm tiến độ thực hiện kế hoạch bộ môn và phải báo về Ban giám hiệu. Đồng thời, thông qua kiểm tra và đề nghị của GV để có kế hoạch điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện kế hoạch. Đưa kết quả việc lập và thực hiện kế hoạch giảng dạy của GV vào một trong những tiêu chí thi đua để đánh giá, xếp loại GV cuối năm.

Để thực hiện tốt các biện pháp trên, HT nhà trường cần phải quan tâm đến các điều kiện thiết yếu như: Quán triệt để GV nắm vững nhiệm vụ năm học, mục tiêu môn học, phân công chuyên môn hợp lý, quản lí tốt các mặt công tác liên quan đến HĐDH và các điều kiện phục vụ hoạt động giảng dạy.

3.2.3. Biện pháp 3: Quản lí việc đổi mới PPDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS.

*Mục tiêu của biện pháp

Việc dạy học môn Toán thực chất là GV đưa các phương pháp dạy cho phù hợp với từng hoạt động. Để đạt được hiệu quả cao cho việc dạy học môn Toán đòi hỏi GV phải sử dụng một cách linh hoạt từng hoạt động để cuốn hút HS vào những hoạt động học tập, từ đó HS tự tìm hiểu để khám phá những điều mình chưa biết. Theo tinh thần này, trong tiết lên lớp, GV là người tổ chức và chỉ đạo HS tiến hành các hoạt động học tập: củng cố kiến thức cũ, tìm tòi khám phá kiến thức mới, luyện tập vận dụng kiến thức vào các tình huống khác nhau... GV không cung cấp, không áp đặt những kiến thức có sẵn mà hướng dẫn HS thông qua các hoạt động để phát hiện và chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thói quen vận dụng kiến thức

toán học và học tập các môn khác vào thực tiễn cuộc sống, từ đó hình thành phát triển năng lực cho HS.

Giúp cho GV Toán nắm vững các PPDH theo định hướng phát triển năng lực HS. Có khả năng vận dụng linh hoạt các PPDH tích cực vào từng bài, phù hợp với từng đối tượng HS. Đề nghị GV đổi mới PPDH.

* Nội dung và cách thực hiện biện pháp

- Nâng cao nhận thức cho GV môn Toán về tầm quan trọng của việc đổi mới PPDH. Chỉ đạo đổi mới, tổ chức các hoạt động nâng cao kĩ năng sử dụng PPDH tích cực.

- Yêu cầu GV dự các lớp tập huấn về kỹ năng sử dụng TBDH và các phần mềm hỗ trợ dạy học môn Toán, cung cấp các tài liệu liên quan đến các lớp tập huấn. Từ đó, nâng cao vai trò của TBDH và việc tổ chức cho HS được tham gia hoạt động hợp tác, thực hành. Trong quá trình thực hành thí nghiệm và sử dụng CNTT trong dạy học đòi hỏi người GV phải có điều kiện thử nghiệm, thao tác thuần thục thì người GV mới có điều kiện hướng dẫn gợi mở tốt cho HS trong quá trình giảng dạy. Vì thế, trong việc chỉ đạo đổi mới PPDH, HT các trường cần phải chú ý đến điều kiện thực tế tại đơn vị mình để xây dựng kế hoạch, CSVC – kỹ thuật, TBDH để GV có thể phát huy hết khả năng của mình.

- Tổ chức các buổi chuyên đề, chủ đề, tổ chức các tiết dạy mẫu (chọn GV có năng lực, có kinh nghiệm), CBQL, GV dự giờ, rút kinh nghiệm.

- Lập kế hoạch đổi mới PPDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực

HS.

- Tổ chức hội thi GV dạy giỏi các cấp.

- Tổ chức các chuyên đề nói rõ quy trình thực hiện về PPDH tích cực

Quy trình thực hiện phương pháp vấn đáp Trước giờ học:

Bước 1: Xác định mục tiêu bài học và đối tượng dạy học. Xác định các đơn vị

kiến thức kĩ năng cơ bản trong bài học và tìm cách diễn đạt các nội dung này dưới dạng câu hỏi gợi ý, dẫn dắt HS.

Bước 2: Dự kiến nội dung các câu hỏi dưới hình thức gợi mở tùy thuộc lúc GV hỏi vào thời điểm đặt câu hỏi, trình tự của các câu hỏi. Dự kiến nội dung các câu trả lời của HS, trong đó dự kiến về mặt kiến thức cũng như các khó khăn, sai lầm phổ biến mà HS thường mắc phải. Dự kiến các câu nhận xét hoặc trả lời của GV đối với HS.

Dự kiến những câu hỏi phụ đưa ra tùy theo tình hình, từng đối tượng cụ thể mà tiếp tục gợi ý, dẫn dắt HS.

Trong giờ học:

Bước 3: GV sử dụng hệ thống câu hỏi dự kiến (phù hợp với trình độ nhận thức của từng loại đối tượng HS) trong tiến trình bài dạy và chú ý thu nhập thông tin phản hồi từ phía HS.

Quy trình đặt câu hỏi trên lớp thường bao gồm các bước sau đây:

- Đặt câu hỏi.

- Dành thời gian phù hợp để HS xem xét câu hỏi và suy nghĩ câu trả lời.

Có thể tạo điều kiện để HS tự nhận xét đánh giá cho nhau, GV đánh giá câu trả lời của HS và chốt lại. Trên cơ sở những câu trả lời và ý kiến của HS khác, GV có thể đặt ra những câu hỏi, vấn đề nhằm làm cho HS hiểu, khắc sâu kiến thức hơn hoặc dẫn dắt sang kiến thức mới.

Sau giờ học: GV chú ý rút kinh nghiệm về tính rõ ràng, chính xác và trật tự logic của hệ thống câu hỏi đã được sử dụng trong giờ dạy.

Quy trình thực hiện phương pháp luyện tập và thực hành:

Bước 1. Xác định tài liệu cho luyện tập và thực hành

Bước này bao gồm việc tập trung chú ý của HS về một kĩ năng cụ thể hoặc những sự kiện cần luyện tập hoặc thực hành.

Bước 2. Giới thiệu mô hình luyện tập hoặc thực hành.

Khuôn mẫu để HS bắt chước hoặc làm theo được GV giới thiệu, có thể thông qua ví dụ cụ thể.

Bước 3. Thực hành hoặc luyện tập sơ bộ.

HS tìm hiểu về tài liệu để luyện tập hoặc thực hành. HS có thể tự thử kĩ năng của mình và có thể đặt câu hỏi về những kĩ năng đó. Việc nhắc lại sơ bộ có thể được

tiến hành trong hoạt động của cả lớp dưới sự hướng dẫn của GV. Nếu luyện tập hay thực hành một kĩ năng tự động thì mỗi bước cần có lời chỉ dẫn cụ thể. Bài tập loại này cần được tiếp tục cho tới khi nào HS biết chính xác họ phải làm gì và nhận rõ mức độ hoàn thành mà các em cần đạt được.

Bước 4. Thực hành đa dạng

GV đưa ra các bài tập đòi hỏi HS phải sử dụng nhiều kiến thức, định lí, công thức,... Các bài tập càng đa dạng thì HS càng có cơ hội rèn luyện kĩ năng, vận dụng các kiến thức khác nhau để giải quyết nhiệm vụ đặt ra.

Bước 5. Bài tập cá nhân

HS có thể luyện tập, thực hành những bài tập có trong SGK hoặc sách bài tập hoặc các bài tập tham khảo khác nhằm phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề và rèn luyện tư duy.

Quy trình thực hiện phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề:

Bước 1: Phát hiện và thâm nhập vấn đề;

Bước 2: Tìm giải pháp. Bước này thường được thực hiện theo các bước sau:

- Phân tích vấn đề;

- Hướng dẫn HS tìm chiến lược giải quyết vấn đề thông qua đề xuất và thực hiện hướng giải quyết vấn đề;

- Kiểm tra tính đúng đắn của giải pháp. Bước 3: Trình bày giải pháp;

Bước 4: Nghiên cứu sâu giải pháp.

Quy trình thực hiện phương pháp đóng vai

Bước 1: Lựa chọn tình huống; Bước 2: Lựa chọn vai;

Bước 3: Tập đóng vai;

Bước 4: Thảo luận, đánh giá, trao đổi kinh nghiệm và rút ra kết luận.

Quy trình thực hiện phương pháp dạy học theo nhóm

Bước 1: Tổ chức nhóm; Bước 2: Làm việc theo nhóm;

Bước 3: Làm việc chung cả lớp;

Bước 4: Thảo luận, tổng kết trước toàn lớp.

Quy trình thực hiện dạy học theo dự án:

Bước 1: GV/HS đề xuất chủ đề, xây dựng mục tiêu dự án; Bước 2: HS lập kế hoạch làm việc, phân công việc;

Bước 3: HS làm việc theo nhóm và tác nhân để tạo ra sản phẩm; Bước 4: HS thu thập sản phẩm, giới thiệu công bố sản phẩm; Bước 5: GV và HS đánh giá kết quả và rút kinh nghiệm.

CBQL nắm bao quát và hướng dẫn GV khi sử dụng các phương pháp nên tránh khuynh hướng tuyệt đối hóa một vài phương pháp hoặc hình thức tổ chức dạy học cần vận dụng linh hoạt một số phương pháp, hình thức dạy học trong mỗi bài học để khơi dậy niềm đam mê, hứng thú học tập ở HS.

Muốn có được những người GV tích cực, chủ động trong việc đổi mới PPDH thì điều kiện làm việc của GV cần phải được cải thiện một cách triệt để. GV tự giác và được khuyến khích để đạt trình độ năng lực cao hơn, có quyền tự chủ trong hoạt động giảng dạy của chính họ, được tạo điều kiện tốt hơn về CSVC, có tinh thần trách nhiệm cao đối với công tác giảng dạy. Đây chính là môi trường thúc đẩy và tạo điều kiện cho GV nghiên cứu khoa học ngày một tốt hơn.

3.2.4. Biện pháp 4: Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS theo định hướng phát triển năng lực HS.

* Mục đích của biện pháp

Việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS không chỉ là công cụ để đo lường kết quả học tập của HS mà còn là cơ sở đánh giá chất lượng giảng dạy của GV. Công việc kiểm tra đánh giá phải được quản lí, cải tiến thì mới thực sự trở thành những công cụ thúc đẩy quá trình dạy và học.

* Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp.

Căn cứ vào thực trạng về công tác kiểm tra đánh giá ở các nhà trường, tác giả đã đề xuất một số biện pháp đánh giá kết quả học tập của HS nhằm nâng cao hiệu quả quản lí HĐDH của nhà trường. Việc kiểm tra đánh giá có hiệu quả phải thực hiện gồm những nội dung sau:

- Chuyển từ chủ yếu đánh giá kiến thức, kỹ năng sang đánh giá năng lực của

người học, tức là chuyển trọng tâm đánh giá chủ yếu từ ghi nhớ, hiểu kiến thức,... sang đánh giá năng lực vận dụng, giải quyết những vấn đề của thực tiễn, đặc biệt chú trọng đánh giá các năng lực tư duy bậc cao như tư duy sáng tạo.

- Cải tiến đồng bộ các khâu chính của việc kiểm tra đánh giá bao gồm: xây dựng công cụ đánh giá thích hợp, xây dựng ngân hàng đề dựa trên chuẩn kiến thức kĩ năng (theo định hướng phát triển năng lực) của chương trình môn Toán THCS; tổ chức thi, kiểm tra, chấm thi, phân loại, phân tích kết quả nghiêm túc:

+ Nhà trường chủ động chỉ đạo GV dựa theo kế hoạch dạy học, tiến độ kiểm tra và hình thức kiểm tra của bộ môn, xây dựng được ngân hàng đề của tổ và của nhà trường.

+ Vận dụng được nhiều hình thức kiểm tra đánh giá: Trắc nghiệm khách quan, tự luận, vấn đáp, kiểm tra kĩ năng thực hành,... Đặc biệt, đối với hình thức kiểm tra miệng của HS, GV luôn có những phương án thay đổi gây sự chú ý của HS như: tổ chức các trò chơi ô chữ, trò chơi chạy tiếp sức, chọn màu trả lời câu hỏi,... Đây là hình thức kiểm tra hiệu quả nhất, lôi cuốn được HS, loại kiểm tra này mất ít thời gian trên lớp lại đạt được dung lượng kiến thức nhiều nhất và vừa sức với HS; đề kiểm tra cần chú trọng sự phân hoá HS ở các mức độ giỏi, khá, trung bình, yếu. Bên cạnh đó có thể đánh giá thông qua các hình thức như: thuyết trình; hợp tác theo nhóm; kết quả hoạt động chung của nhóm, của tổ,...

+ Quản lí chặt chẽ về khâu coi thi, kiểm tra, chấm thi. Nâng cao trách nhiệm thực hiện quy chế thi, kiểm tra của GV và HS; khen thưởng cá nhân thực hiện tốt quy chế và xử lý các cá nhân vi phạm quy chế.

+ Để việc cho điểm được công bằng, khách quan và không chạy theo thành tích, không phụ thuộc vào cảm tính thì nhà trường cần phải xây dựng được kế hoạch kiểm tra chung các bài kiểm tra từ 45 phút trở lên. Các bài kiểm tra này sẽ lấy từ ngân hàng đề của tổ, của nhà trường và đã được thẩm định về mặt khoa học, các bài kiểm tra trước khi lấy điểm và trả bài HS phải được sự kiểm duyệt của TTCM và PHT phụ trách. Đối với bài thi học kì có hệ số cao, thì tổ chức ra đề chung và kiểm tra chung theo khối (hình thức này được Phòng GD & ĐT thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc

Trăng thí điểm từ năm học 2014 - 2015). Tổ chức chấm thi luôn đảm bảo tính chính xác, tính khách quan để có kết quả trung thực, phân loại một cách tích cực.

+ Nghiên cứu phân tích khoa học về kết quả thi, kiểm tra để xác định được năng lực của người học, đánh giá về mức độ thích ứng của các chủ đề dạy học và PPDH. Trên cơ sở đó có những hướng điều chỉnh về kế hoạch dạy học, phương pháp phù hợp cho từng đối tượng và mục tiêu. Ra quyết định cải thiện kịp thời các hoạt động dạy của GV, hoạt động học của HS và các kết quả của HS đạt được như: lên lớp, thi lại, ở lại lớp, khen thưởng,…

+ Thông tin hai chiều, báo kết quả học tập của HS cho các bên liên quan (HS, cha mẹ HS, Hội đồng giáo dục nhà trường và cơ quan quản lí cấp trên,…).

3.2.5. Biện pháp 5: Bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ GV môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS.

Mục tiêu của biện pháp

Chất lượng dạy học của trường phụ thuộc vào chất lượng dạy học của từng GV trong nhà trường. Để nâng cao chất lượng của bộ môn thì GV phải có trình độ chuyên môn vững vàng và có kĩ năng sử dụng các PPDH, PTDH, ứng dụng CNTT, xử lý các tình huống tốt. Qua khảo sát các GV Toán ở các trường THCS thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng cho thấy GV có trình độ chuyên môn tốt nhưng kĩ năng sử dụng các PPDH, PTDH, ứng dụng CNTT,… trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS vẫn còn chưa cao. Do đó đã ảnh hưởng đến chất lượng bộ môn. Chính vì thế mà phải bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ GV môn Toán theo định hướng phát triển năng lực HS.

Nội dung và cách thực hiện biện pháp

- Khi xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho đội ngũ GV, HT các trường THCS cần dựa trên các văn bản chỉ đạo của cấp trên như Thông tư số 31/2011/TT-BGDĐT, Hà Nội, ngày 08 tháng 8 năm 2011 về ban hành Chương trình bồi dưỡng thường xuyên GV THCS, Thông tư số 26/2012/TT-BGDĐT, Hà Nội, ngày 10 tháng 7 năm 2012 về ban hành quy chế bồi dưỡng thường xuyên GV mầm non, phổ thông và giáo dục thường xuyên. Đặc biệt là phải dựa vào điều kiện cụ thể của từng trường như: tình hình thực tế về trình độ và năng lực mà đội ngũ GV hiện có, CSVC,…