Nội Dung Phát Triển Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao Ngành Đường Sắt Việt Nam

kiến thức cho người lao động, nhất là ngoại ngữ; tạo điều kiện cho nhân lực ngành có thể hội nhập quốc tế.

Hệ thống quản trị nhân lực của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế, trong đó trọng tâm là xây dựng và hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn chức danh, hệ thống đánh giá kết quả thực hiện công việc, hệ thống trả lương theo năng lực. Xây dựng đội ngũ lãnh đạo, quản lí, thực hiện các chương trình đào tạo về quản lý cho cán bộ có chức danh lãnh đạo, cán bộ nguồn trước khi bổ nhiệm; tiếp tục xây dựng đội ngũ chuyên gia kỹ thuật cho các lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh chính của ngành. Kết quả đạt được trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đã một phần đóng góp không nhỏ vào quá trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Đường sắt Việt Nam nói riêng và ngành Giao thông vận tải nói chung. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, đội ngũ cán bộ khoa học, công nghệ, đội ngũ lao động lành nghề có kiến thức và kỹ năng nghề giỏi, được đào tạo bài bản và tiếp cận nhanh những thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới.

Phân tích, làm rõ quan niệm, vai trò phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay, là một trong những cơ sở hết sức quan trọng để xác định nội dung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay.

2.2.2. Nội dung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay

Việc xác định nội dung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam là cần thiết để tạo nên sự thống nhất về nhận thức, hành động và sự phối hợp giữa các chủ thể cho đồng bộ. Theo quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng cho thấy, sự phát triển của một sự vật hiện tượng nói chung và vận dụng vào xem xét nội dung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nghành Đường sắt nói riêng là để làm thay đổi dần về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất của nguồn nhân lực. Theo hướng tiếp cận như vậy, nội

dung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nghành Đường sắt Việt Nam hiện nay sẽ tập trung vào một số vấn đề cơ bản sau:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 184 trang tài liệu này.

Sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt là gia tăng hợp lý về số lượng. Đây là yếu tố quan trọng, thước đo thể hiện sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt hiện nay so với giai đoạn trước. Nội dung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay, gắn với cơ cấu nguồn nhân lực ở mỗi bộ phận trong tổ chức, biên chế của ngành và thu hút từ ngoài xã hội. Trước hết, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao từ nguồn lao động được biên chế, công tác xây dựng nguồn ở mỗi đơn vị của ngành cho phù hợp về số lượng, cơ cấu cho sát thực tế. Sự gia tăng về số lượng nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành đường sắt phải có kế hoạch, bảo đảm cả số lượng nguồn trực tiếp và nguồn kế tiếp, cũng như tính ưu tiên cho mỗi nhóm nguồn; nhất là nguồn đối với cán bộ lãnh đạo cao cấp, cán bộ khoa học, lực lượng giảng viên trong các trường đào tạo các chuyên ngành của ngành đường sắt. Đây là lực lượng dẫn dắt, định hướng và có ý nghĩa quyết định phát triển số lượng nguồn nhân lực chất lượng cao theo đúng yêu cầu của ngành đường sắt. Chú trọng gia tăng lực lượng chuyên gia, đội ngũ cán bộ chuyên môn kỹ thuật cao ở ngoài xã hội để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành. Sự kết hợp hai con đường bên trong ngành và ngoài xã hội để thu hút được số lượng nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành cứ tăng dần, năm trước cao hơn năm sau gọi là phát triển về số lượng; ngược lại, số lượng nguồn nhân lực chất lượng cao suy giảm dần ở thì không thể gọi là nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành đường sắt có sự phát triển...

Sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành ngành Đường sắt Việt Nam có sự nâng cao về chất lượng. Đây là nội dung thể hiện thước đo cốt lõi, có ý nghĩa quyết định trong đánh giá sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam ở mỗi giai đoạn cụ thể. Theo quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, sự vận động về lượng đến điểm nút

sẽ chuyển hóa về chất. Đây là cơ sở để chúng ta vận dụng vào xem xét vấn đề cụ thể là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt hiện nay. Về mong muốn chủ quan sẽ có số lượng thật nhiều nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành đường sắt để gia tăng lợi thế trong thực hiện nhiệm vụ của ngành. Song, trên thực tế chứng minh rằng, đó phải là sản phẩm của sự phát triển lâu dài, vì thế cùng với sự gia tăng về số lượng thì tất yếu phải gắn với nội dung gia tăng về chất lượng để đánh giá sự phát triển của nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt Việt Nam trong giai đoạn cụ thể.

Nội dung đánh giá về chất lượng của nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt Việt Nam hiện nay, không thể trừu tượng chung chung mà có định lượng cụ thể. Theo nghiên cứu và xác định của tác giả luận án là đánh giá sự phát triển cả về phẩm chất, trí lực, thể lực của nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của ngành về mọi mặt gắn với mỗi nhóm. Song suy cho cùng, nói đến phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành là gắn với sự phát triển của những cá nhân, với sự hội tụ đầy đủ các phẩm chất, trí lực, thể lực... Do vậy, không được coi nhẹ hoặc đề cao quá mức một nhân tố nào trong cấu trúc tạo nên chất lượng nguồn nhân lực, là vấn đề then chốt, tạo nên yếu tố nền tảng để tiến hành hiện đại hóa ngành đường sắt hiện nay.

Nội dung thể hiện chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành là thống nhất, nhưng vận dụng vào đánh giá chất lượng của các bộ phận, các thành phần trong mỗi nhóm trong nguồn nhân lực của ngành đường sắt thì cần cụ thể. Bởi lẽ, mỗi đối tượng, mỗi nhóm cấu thành nên nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành có chức năng, nhiệm vụ không giống nhau. Qua trải nghiệm thực tiễn cho thấy, chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ngành đường sắt mà cao sẽ giữ vai trò dẫn dắt các nhóm đối tượng khác phát triển về chất. Bởi vì, đây là lực lượng đề ra chủ trương, định hướng phát triển và chiến lược của ngành, đáp ứng yêu cầu phát triển của giao thông vận tải trong thời kỳ phát triển mới của đất nước là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất

nước. Chất lượng đội ngũ này phải được phát triển toàn diện, trong đó đặc biệt chú trọng đến phẩm chất tư duy chiến lược, kỹ năng lãnh đạo, quản lý và đạo đức, tác phong công tác tốt...Tựu chung lại có thể khẳng định, nhân tố thể hiện chất lượng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt phải toàn diện cả về phẩm chất, về trí lực nguồn nhân lực và về thể lực nguồn nhân lực.

Sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay hợp lý về cơ cấu. Ngành Đường sắt Việt Nam là một ngành công nghiệp gắn với dịch vụ bảo đảm giao thông huyết mạch, vừa thể hiện trình độ phát triển kết cấu hạ tầng của đất nước và có nhiều bộ phận khác nhau. Vì thế, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành không được tiến hành đồng bộ ở các bộ phận, các nhóm khác nhau trong nguồn nhân lực thì cũng không thể gọi là sự phát triển nếu không có cơ cấu hợp lý.

Về đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý: Đây là bộ phận đầu ngành giữ vai trò dẫn dắt, quyết định phát triển của ngành và phát triển nguồn nhân lực nói chung. Vì thế, sự phát triển nguồn nhân lực là lãnh đạo, quản lý ở các cấp của ngành phải là đối tượng ưu tiên hàng đầu và phải bám sát vào cấu trúc, nội dung cấu thành của nguồn nhân lực chất lượng cao. Số lượng cán bộ lãnh đạo, quản lý của ngành không nhỏ và theo biên chế chứ không thể gia tăng vượt khung. Cơ cấu của nguồn lực này là theo phân cấp từ lãnh đạo ngành đến đơn vị cơ sở có vị trí, vai trò không ngang bằng nhau nên phải có kế hoạch bồi dưỡng cho phù hợp theo hướng phát triển chất lượng nguồn đương nhiệm, kế cận và kế tiếp tránh hiện tượng hẫng hụt.

Về đội ngũ cán bộ khoa học, công nghệ: Đây là lực lượng nòng cốt trong nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành, nên phải được quan tâm phát triển cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu. Vì thế, cần có kế hoạch, cơ chế, chính sách nhằm phát triển đội ngũ này. Nguồn tuyển chọn phải thu hút được những người thực sự đạt chất lượng cao, có khả năng, năng lực nghiên cứu để

đào tạo, bồi dưỡng và phát triển. Về trình độ, phải được chuẩn hoá về trình độ học vấn và chuyên ngành đào tạo để tham gia vào nâng cao chất lượng thực hiện các nhiệm vụ của ngành, ở mỗi đơn vị cụ thể. Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của mỗi nhóm cán bộ khoa học, công nghệ mà chuẩn hóa trình độ học vấn, trình độ chuyên môn. Thực tế những năm qua ở ngành đường sắt, đội ngũ này đều có trình độ từ thạc sĩ và tương đương trở lên. Cơ cấu đội ngũ nhà khoa học, đội ngũ giảng viên ngành đường sắt phải phù hợp, nếu thiếu hụt về số lượng và chất lượng của nguồn lực sẽ không đáp ứng được yêu cầu đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của ngành hiện nay.

Về đội ngũ doanh nhân ngành đường sắt: Đây là lực lượng chủ yếu đảm nhiệm quản lý công việc kinh doanh gắn với các đơn vị cơ sở của ngành. Do vậy, tất yếu phát triển đội ngũ doanh nhân có đủ về số lượng, cả về chất lượng. Họ phải được đào tạo bài bản, có tư duy kinh tế, kiến thức kinh tế thị trường sâu sắc. Đối với lực lượng này, việc tạo nguồn cần bảo đảm tính đa dạng, phong phú, chú trọng nâng cao chất lượng theo yêu cầu, nhiệm vụ. Trong mọi điều kiện, đòi hỏi đội ngũ này phải có lòng yêu nghề, trung thực, không tham ô, lãng phí, ý thức tiết kiệm cao.

Về đội ngũ lao động lành nghề: Đây là bộ phận trực tiếp, đông đảo nhất của nguồn nhân lực chất lượng cao góp phần to lớn vào thực hiện nhiệm vụ xây dựng ngành đường sắt ngày càng hiện đại. Vì vậy, phải tập trung phát triển có cơ cấu, số lượng của lực lượng này ngày càng nhiều càng tốt. Họ là những người trực tiếp dẫn dắt và là tấm gương để các nguồn nhân lực lao động noi theo cả về phẩm chất, trí tuệ, thể lực; đặc biệt về kỹ năng sáng tạo, cải tiến, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Theo quan niệm nhất quán của tác giả về sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Đường sắt Việt Nam, là phát triển toàn diện các yếu tố cấu thành của nó thì mới làm biến đổi về chất nguồn nhân lực của ngành. Đây là những nội dung có quan hệ chặt chẽ với nhau, trong đó phát triển về

chất lượng là mục đích và có tính chất chi phối đến các nội dung khác, phát triển về số lượng là cơ sở, là tiền đề và sự chuyển dịch hợp lý về cơ cấu là điều kiện để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay. Đồng thời việc xác định đúng nội dung trên đây, sẽ là khung lý thuyết quan trọng để tác giả thực hiện nhiệm vụ đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành đường sắt hiện nay.

2.2.3. Nhân tố tác động đến phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam hiện nay

2.2.3.1. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam phụ thuộc vào nhận thức, trách nhiệm, trình độ, năng lực của các chủ thể lãnh đạo, quản lý

Hoạt động thực tiễn của con người là hoạt động có mục đích, được tổ chức và đặt dưới sự chỉ đạo của nhận thức. Bởi, nhận thức của con người là nhằm để chỉ đạo hoạt động thực tiễn có hiệu quả hơn. Thực tế cho thấy, nếu con người nhận thức đúng thì hoạt động thực tiễn sẽ có hiệu quả, nhận thức càng cao thì hoạt động thực tiễn càng mang lại hiệu quả cao. Ngược lại, nhận thức không đúng đắn, không đầy đủ sẽ dẫn đến hoạt động thực tiễn không đúng hướng, hiệu quả mang lại không cao. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam là phát triển những chuyên gia có tài năng và đức độ làm nòng cốt, đầu tàu, mũi nhọn trong ngành vận tải quan trọng của đất nước. Đây là một công việc rất quan trọng nhưng cũng rất khó khăn, liên quan trực tiếp đến nhiều lực lượng, nhiều chủ thể và cán bộ, viên chức của ngành. Do đó, việc phát triển nguồn lực này, phụ thuộc trước hết vào nhận thức, thái độ trách nhiệm trình độ, năng lực của các chủ thể lãnh đạo, quản lý. Đây là nhân tố phản ánh mối quan hệ giữa chủ thể phát triển và đối tượng phát triển.

Nội dung của nhân tố chỉ ra rằng, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam phụ thuộc vào vai trò của các chủ thể lãnh đạo, quản lý mà quan trọng và trực tiếp nhất là nhận thức, trách nhiệm,

trình độ, năng lực của họ. Chủ thể lãnh đạo, quản lý, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt là Đảng, Nhà nước, trực tiếp là Bộ Giao thông vận tải, các cơ quan chức năng, các cơ sở đào tạo và các đơn vị trực thuộc ngành. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt hiện nay, trước hết phụ thuộc vào nhận thức, trách nhiệm, trình độ năng lực của các lực lượng này.

Nhận thức của các chủ thể có sự tác động trực tiếp đến toàn bộ quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành đường sắt; nếu các chủ thể nhận thức đầy đủ, sâu sắc về công tác phát triển nguồn lực này sẽ là cơ sở, tiền đề quan trọng để xác định quan điểm, chủ trương nghị quyết lãnh đạo sát đúng; mới xây dựng được chiến lược, kế hoạch phát triển cụ thể, thiết thực. Đồng thời, lựa chọn trúng, đúng các nội dung, hình thức, biện pháp phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đạt hiệu quả tốt. Nhận thức đúng đắn, đầy đủ sẽ giúp cho các chủ thể có sự quan tâm đầu tư thỏa đáng, có chính sách đãi ngộ đúng đắn nhằm phát triển, phát huy vai trò, tiềm năng sáng tạo của nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành. Sự nhận thức đầy đủ, sâu sắc cũng là cơ sở để các chủ thể xác định đúng thái độ, trách nhiệm của mình đối với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Ngược lại, nếu các chủ thể nhận thức không đầy đủ sẽ dẫn đến thiếu chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo sát đúng; xác định nội dung, hình thức, biện pháp phát triển không phù hợp; quan tâm, đầu tư không thỏa đáng, thiếu chính sách tạo động lực, làm cho việc phát triển nguồn lực này không mang lại hiệu quả thiết thực.

Nhận thức của các chủ thể đối với việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành đường sắt, trước hết thể hiện ở sự nhận thức về vị trí, vai trò của lực lượng tinh hoa trong ngành. Sự cần thiết phải phát triển nguồn lực này nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của ngành và vì sự phát triển chung của nước ta. Đó là nhận thức của các chủ thể về đặc thù lao động trí tuệ, sáng tạo khoa học và những đóng góp, cống hiến của nguồn nhân lực cho ngành và cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Đó

còn là nhận thức của các chủ thể về vai trò, trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân đối với công tác phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam.

Chủ thể tham gia vào quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành là khá đa dạng nên cần có sự thống nhất cao về nhận thức, cách thức và mục tiêu thì mới đạt được hiệu quả như mong muốn. Mỗi chủ thể có vai trò, chức năng, nhiệm vụ và sự tác động, ảnh hưởng khác nhau đến phát triển nguồn lực này. Do đó, nhận thức đầy đủ, sâu sắc, còn tạo ra sự thống nhất nhận thức giữa các chủ thể, là cơ sở để thống nhất ý chí, hành động, tạo nên sự đồng thuận, sức mạnh tổng hợp trong quá trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành; khắc phục được tình trạng thiếu thống nhất trong quá trình phát triển nguồn lực này. Theo đó, nếu các chủ thể có thái độ đúng đắn, luôn dành sự tôn trọng, đánh giá đúng vai trò và những cống hiến của nguồn nhân lực chất lượng cao, luôn đề cao trách nhiệm, thường xuyên quan tâm, chăm lo đến công tác phát triển nguồn lực này, thì chất lượng, hiệu quả mang lại sẽ cao. Ngược lại, các chủ thể có thái độ không đúng, thiếu tôn trọng, thiếu trách nhiệm, thậm chí thờ ơ, đùn đẩy trách nhiệm, trình độ, năng lực hạn chế sẽ làm cho việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không mang lại hiệu quả thiết thực, thậm chí triệt tiêu động lực phấn đấu của nguồn lực này. Kết quả điều tra xã hội cho thấy, có 82% ý kiến được hỏi đã cho rằng muốn phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao thì các chủ thể phải nhận thức đúng vị trí, vai trò quan trọng của nguồn lực [Phụ lục 10.3].

2.2.3.2. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành Đường sắt Việt Nam chịu sự quy định của chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nguồn lực của ngành và xã hội

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là phát triển những cán bộ khoa học, quản lý và công nhân kỹ thật có khả năng sáng tạo, làm nòng cốt trong sản xuất và kinh doanh của ngành đường sắt. Ngoại trừ những yếu tố thuộc về khả năng, năng khiếu bẩm sinh, còn lại về cơ bản các phẩm chất, năng lực của