Thực Trạng Phát Triển Và Tổ Chức Lãnh Thổ Du Lịch Tỉnh Thái Nguyên

bừng tổ chức Lễ hội đền Đuổm, một trong những lễ hội lớn nhất trên địa bàn tỉnh được tổ chức dịp đầu xuân năm mới.

Đền Đuổm nằm dưới chân núi Đuổm thuộc xã Động Đạt, huyện Phú Lương. Nơi đây thờ anh hùng dân tộc Dương Tự Minh (Đức thánh Đuổm) – Người đã có công lớn trong việc đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ vững chắc biên cương phía Bắc của nước Đại Việt dưới các triều vua Lý. Ông còn có công khai khẩn điền địa, phát triển kinh tế, giữ vững mối đoàn kết của dân tộc. Tương truyền, hơn 30 năm dưới sự cai quản của Dương Tự Minh, phủ Phú Lương dần trở thành một vùng đất đai phồn thịnh. Để tưởng nhớ công lao to lớn của ông, nhân dân làng Đuổm đã đời đời nối nhau phụng thờ. Ở các tỉnh phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Bắc Giang đều có đền thờ Dương Tự Minh, song tương truyền ngôi đền ở xã Động Đạt, huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên là ngôi đền cổ kính và linh thiêng nhất. Đến năm 2017, ngôi đền linh thiêng này đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Trong tâm thức tín ngưỡng dân gian, lễ hội Đền Đuổm có giá trị văn hóa - lịch sử và nhân văn sâu sắc.

Vào ngày chính lễ (mùng 6 tháng giêng), nhân dân địa phương đều dậy sớm, chuẩn bị mâm cỗ để rước ra lễ Đền. Đây cũng phần quan trọng nhất được nhân dân địa phương phục dựng và trở thành nét văn hóa độc đáo trong lễ hội Đền Đuổm. Thực hành và tham dự lễ hội, nhân dân và du khách thập phương có dịp được tưởng nhớ, tri ân công đức của một vị danh tướng, một phò mã áo chàm có nhiều công lao của dân tộc, cũng như để bảo tồn và gìn giữ những giá trị truyền thống.

Với các phần thi như: thi mâm cỗ cúng tiến vào Đền; thi trình diễn sao chè; thi giã bánh dày; người đẹp trong trang phục dân tộc; kéo co; đẩy gậy, cùng các gian trưng bày sản vật mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc, nét độc đáo, riêng biệt của địa phương đã tạo nên một không gian văn hóa vui tươi, lành mạnh trong những ngày đầu xuân mới.

- Hội Lồng Tồng

Lồng Tồng (Hội xuống đồng) là lễ hội lớn nhất, vui nhất của người Tày, người dân tộc thiểu số đông nhất ở tỉnh Thái Nguyên. Những người cao niên kể lại rằng, trước đây người Tày năm nào cũng tổ chức lễ hội ở những đám ruộng to nhất, đẹp nhất do dân bản lựa chọn nhằm cầu mong cho mưa thuận, gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu, đời sống ấm no. Ngày tổ chức do từng nơi ấn định cho phù hợp.

Lễ hội Lồng Tồng ATK Định Hóa được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đây là niềm vui, niềm vinh dự, tự hào của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên. Đồng thời là sự khích lệ tinh thần to lớn, động viên đồng bào các dân tộc vùng chiến khu Việt Bắc nâng cao ý thức giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống đặc sắc còn lưu giữ và được lưu truyền đến ngày nay. Lễ hội Lồng Tồng cũng là một điểm đến hấp dẫn thu hút đông đảo nhân dân và du khách cả nước du xuân về nguồn tham quan, vãn cảnh các di tích, danh thắng ở Thủ đô gió ngàn.

- Lễ hội Chùa Hang

Diễn ra vào khoảng ngày 20/1 âm lịch hàng năm. Chùa Hang ngự tại thị trấn Chùa Hang, thờ Phật Thích Ca Mâu Ni. Đây là ngôi chùa cổ có từ thế kỷ XI. Năm 1999, Chùa được xếp hạng Di tích thắng cảnh cấp Quốc gia. Năm 2011, chùa được lựa chọn đưa vào tuyển tập 100 ngôi chùa Việt Nam tiêu biểu của cả nước. Phần Lễ dâng có xôi, oản, quả, bánh, kẹo, tiền vàng… với lời cầu mong Quốc thái dân an, mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhà nhà được bình yên… Sau phần lễ, phần hội được tổ chức với các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao như tung còn, cờ người, trò chơi dân gian đi thăng bằng trên cây tre…

- Lễ hội “Hương sắc Trà Xuân” tại vùng chè đặc sản Tân Cương

Đây là lễ hội được tổ chức thường niên nhằm tôn vinh nghề trồng chè truyền thống của địa phương, là nơi gặp gỡ, giao lưu, học hỏi kinh nghiệm của những người sản xuất, chế biến chè và đặc biệt là những người thưởng trà, yêu thích trà. Phần lễ gồm các hoạt động như: Lễ rước cây chè cổ, gióng trống khai hội… Phần hội với một số hoạt động như: Thi sao chè ngon bằng phương pháp thủ công truyền thống danh hiệu “Bàn tay vàng”; thi văn nghệ, các trò chơi dân gian và các môn thi đấu cổ truyền dân tộc: Kéo co, đẩy gậy, cờ tướng… thu hút đông đảo người dân tham gia.

Là vùng đất được ưu đãi về thổ nhưỡng và khí hậu cho cây chè phát triển, sản phẩm trà Tân Cương với hương vị đặc trưng riêng có đã làm nên thương hiệu chè nổi tiếng được Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý vùng chè đặc sản Tân Cương, là điểm du lịch của tỉnh Thái Nguyên. Nhiều doanh nghiệp sản xuất trà Tân Cương đã đạt giải lớn tại các cuộc thi trong nước và quốc tế như: Chè Thái Nguyên là một trong 8 đặc sản quà tặng Việt Nam đoạt kỷ lục châu Á, mẫu chè "Đinh Vương Phẩm" của Công ty cổ phần Chè Tân Cương Hoàng Bình đạt giải đặc

biệt tại cuộc thi Trà Bắc Mỹ do Hiệp hội Trà Mỹ - Canada tổ chức vào tháng 9 năm 2017, sản phẩm của Hợp tác xã Chè Thiên Phú An đạt giải “Sản phẩm, dịch vụ thương hiệu Việt tiêu biểu”... Với tiềm năng, lợi thế và truyền thống lâu đời của người dân, vùng chè đặc sản Tân Cương ngày càng được mở rộng, phát triển. Hiện vùng chè đặc sản Tân Cương đạt mức thu nhập từ 600 triệu đến 800 triệu đồng/ha là một điểm du lịch hấp dẫn của Thái Nguyên. Hàng năm, Tân Cương đã thu hút hàng vạn du khách trong nước và quốc tế đến tham quan, tìm hiểu và trải nghiệm cùng người dân vùng chè.

- Lễ hội Núi Văn - Núi Võ

Diễn ra vào khoảng tháng giêng âm lịch thu hút hàng nghìn người dân Đại Từ và khách thập phương nô nức về dự được tổ chức ngay dưới chân dãy núi.

Sau phần khai hội bằng những hồi trống giục giã, đầy khí thế hào hùng là nghi thức dâng lễ, rước lễ trang nghiêm của các thế hệ con cháu dòng họ Lưu và chính quyền, nhân dân để tỏ lòng thành kính đối với công lao to lớn của danh nhân lịch sử Lưu Nhân Chú và ôn lại khí phách hào hùng của dân tộc trong cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại. Báo công với tổ tiên, các bậc tiền nhân về những kết quả trong công cuộc đổi mới, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Đồng thời, đây cũng là dịp để giáo dục truyền thống hào hùng của dân tộc cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Theo sử sách, Lưu Nhân Trú là một trong những vị công thần khai quốc của triều đại hậu Lê cuối thế kỷ thứ XV. Sau công lao to lớn góp phần vào chiến thắng chống giặc Minh, Lưu Nhân Chú được phong giữ chức Đại tư mã thống lĩnh toàn bộ quân đội của Lê Lợi. Để tưởng nhớ đến công lao to lớn của Lưu Nhân Chú, người dân hai xã Văn Yên, Ký Phú xây đền thờ ông dưới chân ngọn Núi Văn và Núi Võ.

Lễ hội Núi Văn, Núi Võ diễn ra hằng năm không chỉ là hoạt động văn hóa tín ngưỡng dân gian lâu đời của các dân tộc trong tỉnh mà qua đó còn góp phần quảng bá, giới thiệu tiềm năng du lịch của huyện Đại Từ nói riêng và tỉnh Thái Nguyên nói chung đến các du khách thập phương.

- Lễ hội mùa xuân của người Tày tại bản làng Thái Hải

Bản làng Thái Hải (thuộc xóm Mỹ Hào, xã Thịnh Đức, thành phố Thái Nguyên) là nơi bảo tồn và gìn giữ nét đẹp truyền thống văn hóa, phong tục tập quán dân tộc Tày

- Nùng vùng ATK Định Hóa. Cứ vào đầu xuân, bản làng Thái Hải tổ chức lễ hội mùa xuân của người Tày để duy trì, bảo tồn những giá trị văn hóa của dân tộc.

Lễ hội bao gồm 2 phần. Phần lễ có: Nghi lễ dựng cây nêu, lễ rước nước từ giếng làng về bản, lễ rước lửa làng (xua đi những điều không may mắn, cả bản làng cùng cầu phúc, cầu an, cầu mùa, giải hạn, cầu cho một năm mới mưa thuận, gió hoà nhà nhà bình an ấm no hạnh phúc). Phần hội: Hội xuống đồng; Hội tung còn; Hội bản (Hội bản được diễn ra ngay tại sân làng liên tục trong những ngày tết với các hoạt động dân ca, dân vũ hát then đàn tính, múa chầu, múa nàng then, hát ví, hát lượn, hát giao duyên…). Các trò chơi dân gian truyền thống (đi cà kheo, qua cầu thăng bằng, kéo co, bắn nỏ). Múa rối cạn (một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của người Tày được điều khiển bằng que thông qua các nhân vật rối phản ánh đời sống tinh thần của bà con bản làng về nghề trồng lúa từ xa xưa). ..

Lễ hội mùa xuân tại bản làng Thái Hải diễn ra bắt đầu từ ngày 30 Tết và kéo dài cho đến hết tháng Giêng.

- Lễ hội Đình, đền, chùa cầu Muối

Cụm Di tích Đình, đền, chùa Cầu Muối nằm trên địa bàn xóm Cầu Muối được xây dựng từ năm 1719 vào thời Hậu Lê, đời vua Lê Dụ Tông. Cụm Di tích gồm: Đình Cầu Muối thờ Thành Hoàng làng Cao Sơn Quý Minh Đại Vương (tức Dương Tự Minh), một danh tướng có công giúp vua Lý chống giặc Tống xâm lược; Chùa Cầu Muối thờ Phật; Đền Thượng thờ Mẫu Thượng Ngàn; đền Công Đồng thờ Mẫu Liễu Hạnh. Trong các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược, nơi đây từng là nơi đóng quân, huấn luyện của Đại đoàn 308 và Sư đoàn 304… Với những giá trị lịch sử đó, năm 2005, Cụm di tích Đình, đền, chùa Cầu muối được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh. Tại lễ khai hội, cùng với các nghi lễ dâng hương, thỉnh chuông cầu cho mưa thuân gió hòa, mùa màng tốt tươi, đời sống người dân no ấm, an bình là tiết mục văn nghệ, múa hát, múa lân và các trò chơi dân gian. Tất cả đã đem lại không khí tưng bừng, phấn khởi của đầu xuân năm mới. Lễ hội thu hút hàng nghìn lượt người dân địa phương, du khách thập phương đến dâng hương, làm lễ.

- Lễ hội đền Giá

Nói đến hội Gióng, mọi người thường nhớ làng Phù Đổng, Gia Lâm (Hà Nội), nơi tương truyền chàng trai Phù Đổng đứng lên đánh giặc. Tuy nhiên, ngoài làng Phù Đổng, ở Việt Nam còn có 4 ngôi đền khác liên quan đến truyền thuyết Thánh Gióng,

trong đó có một ngôi đền ở Thái Nguyên, đó là đền Giá, thuộc địa phận thôn Cẩm La, xã Đông Cao (Phổ Yên).

Lễ hội đền Giá được tổ chức mỗi năm hai lần. Lễ hội chính được tổ chức vào ngày mùng 5 và mùng 6 tháng Giêng âm lịch. Trong lễ chính, người dân địa phương có tục rước cành “dò” làm bằng tre tươi, bào mỏng thành tua, nhuộm màu đỏ, vàng tượng trưng cho "roi sắt” của Thánh Gióng, sau đó là rước các lễ vật từ các làng, xã đến làm lễ tại đền. Ngoài ra, còn tổ chức các trò chơi dân gian như: chọi gà, kéo co, đấu vật, hát trống quân, thi cờ tướng… Lễ hội lần thứ hai được tổ chức vào ngày mùng 9 tháng 4 âm lịch. Những năm gần đây, mỗi năm vào dịp lễ hội nhân dân đều về Đền để thắp hương ghi nhớ công ơn của những người đã có công giúp nước.

Ngôi đền không chỉ là nơi người dân địa phương cũng như khách thập phương thể hiện đời sống tâm linh mà nó còn thể hiện những tinh hoa trong kiến trúc của dân tộc. Khu đền có hai toà nhà: Nhà tiền tế ở phía trước rộng 5 gian và hậu cung rộng 3 gian đều có các phần kiến trúc bằng gỗ chạm trổ tinh vi, phong phú với các kiến trúc cuối Lê đầu Nguyễn. Phần tường xây ở hậu cung, đốc nhà…có đắp nổi các hình hoa lá và long, li, quy, phượng.

Đền Giá còn là nơi diễn ra một sự kiện lịch sử trọng đại của huyện Phổ Yên. Ngày 22/8/1945, tại ngôi đền này đã diễn ra hội nghị cán bộ chủ chốt để thành lập chính quyền cách mạng lâm thời đầu tiên của huyện, góp phần vào cuộc tổng khởi nghĩa cách mạng tháng Tám năm 1945 của tỉnh Thái Nguyên. Với giá trị kiến trúc và ý nghĩa lịch sử như vậy đền Giá đã được xếp hạng di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật.

- Một số làn điệu dân ca: Hát Then (người Tày – Định Hóa), Sọong Cô (dân ca dân tộc Sán Dìu), Sình ca (dân ca dân tộc Sán Chay), Pả dung (dân ca cổ truyền người Dao), hát ví bên sông Cầu, hát sly (dân ca dân tộc Nùng)… đã thu hút nhiều người dân địa phương và du khách trong nước, quốc tế.

d. Các nghề và làng nghề thủ công truyền thống

Thái Nguyên có nhiều nghề truyền thống (làng nghề mây tre đan Ngọc Lý, ở xã Tân Đức (Phú Bình), làng nghề dâu tằm tơ xã Tân Phú (Phổ Yên), làng nghề chè…) mỗi nghề đều có lịch sử phát triển lâu dài và khá độc đáo thuận lợi phát triển du lịch. Theo thống kê của Sở Công Thương, tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có 196 làng nghề và làng nghề truyền thống. Trong đó có 174 làng nghề chè; 10 làng nghề chế biến

nông, lâm sản, thực phẩm; 5 làng nghề gỗ mỹ nghệ, mộc dân dụng; 4 làng nghề mây tre đan; 1 làng nghề trồng dâu nuôi tằm; 2 làng nghề trồng đào, sinh vật cảnh.

Các sản vật phong phú: Chè Tân Cương, gạo bao thai Định Hóa, nấm hương, măng, trám, miến… Văn hóa ẩm thực đa dạng: canh gà nấu gừng, cơm lam, xôi ngũ sắc, nham, măng nhồi thịt, bánh tro, bánh chưng bờ đậu…

Phát triển du lịch gắn với làng nghề không đơn thuần chỉ là trình diễn và bán sản phẩm. Du lịch làng nghề phải gắn với không gian văn hóa của mỗi làng nghề, đó là các phong tục, tín ngưỡng, lễ hội của cộng đồng dân cư sống trong làng nghề đó. Du khách đến tham quan ngoài việc chiêm ngưỡng các quy trình để làm ra sản phẩm hoặc đích thân tham gia vào quy trình sản xuất sẽ được hòa mình vào với không gian văn hóa, kiến trúc của làng nghề để cảm nhận tận cùng những nét văn hóa ẩn chứa trong từng sản phẩm.

Hiện tại, du lịch Thái Nguyên đã tận dụng tốt sự kết hợp này, đem những làng nghề truyền thống vào phát triển du lịch, nhằm tạo việc làm cho người dân địa phương, thu hút khách du lịch, đồng thời cũng là cơ hội để quảng bá hình ảnh du lịch của Thái Nguyên đến với du khách, biết được những đặc trưng văn hóa, sinh hoạt sản xuất của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh việc phát triển làng nghề phục vụ cho du lịch thì hoạt động du lịch đôi khi cũng ảnh hưởng ngược trở lại, đó là do sự tập trung đông khách du lịch vào các làng nghề, làm mất đi tính tự nhiên, hoặc do sự xuất hiện của các dịch vụ phục vụ du khách làm cho các làng nghề truyền thống không còn mang tính đặc trưng riêng của mỗi nghề.

2.1.3. Cơ sở hạ tầng

CSHT là nhân tố quan trọng tạo nên sức hấp dẫn cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển du lịch tại điểm đến. Kết cấu hạ tầng bao gồm hệ thống các mạng lưới và phương tiện giao thông, hệ thống thông tin liên lạc, mạng lưới điện, hệ thống cấp thoát nước và xử lí rác thải... trong đó GTVT là nhân tố quan trọng hàng đầu.

Thái Nguyên được biết đến là một trung tâm kinh tế - chính trị - văn hoá của các tỉnh TDMNBB, một trong những đô thị được coi là thành phố vệ tinh của thủ đô Hà Nội.

Thái Nguyên có quốc lộ 3 (mới và cũ) nối với thủ đô Hà Nội, sân bay quốc tế Nội Bài, quốc lộ 1 B nối Thái Nguyên với Đồng Đăng, quốc lộ 19 nối Thái Nguyên với Bắc Ninh, có đường giao thông thuận tiện, cách khu chế xuất Sóc Sơn 45km, nằm

cạnh vùng tam giác kinh tế mạnh Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh… Hệ thống quốc lộ và tỉnh lộ phân bố khá hợp lí trên địa bàn cả tỉnh. Trên địa bàn tỉnh còn có các tuyến đường sắt: Đa Phúc – Quán Triều; Thái Nguyên – Hà Nội… các tuyến đường sông như Đa Phúc – Hải Phòng, Đa Phúc – Hồng Gai, Thái Nguyên – Phú Bình, Thái Nguyên – Chợ Mới… Tuyến đường 18, trục kinh tế công nghiệp sẽ được xây dựng (trục kinh tế công nghiệp) nối Thái Nguyên – Kép – Phả Lại – Uông Bí – Cái Lân ra biển, thuận lợi cho giao lưu giữa Thái Nguyên và miền Đông Bắc Tổ Quốc.

Trục kinh tế phía Bắc từ Hà Nội – Nội Bài – Sông Công – Thái Nguyên vùng kinh tế sầm uất, có lực lượng lao động công nghiệp dồi dào – số lượng khách du lịch của Thái Nguyên vì thế cũng rất lớn. Trong tương lai, Thái Nguyên sẽ là nơi nghỉ cuối tuần của du khách Thủ đô Hà Nội và các địa phương vùng Bắc Bộ.

Thành phố Thái Nguyên, một đô thị đã được quy hoạch, phát triển về phía Tây nối với vùng Hồ Núi Cốc, hình thành nên vùng Du lịch đô thị - sinh thái trung tâm thành phố và vùng hồ là điều kiện thuận lợi cho khách đến làm ăn kinh tế và du lịch sẽ tăng.

Với mạng lưới GTVT tương đối hoàn chỉnh gồm đầy đủ các loại hình được coi là điều kiện thuận lợi để tỉnh thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế.

Hoạt động bưu chính góp phần rút ngắn khoảng cách giữa tỉnh với các tỉnh, với các huyện, xã, thôn, bản... giúp cho người dân vùng nông thôn, vùng núi nắm bắt nhanh những thông tin, chính sách của tỉnh, Nhà nước.

Hiện nay, mạng lưới bưu chính có mặt ở tất cả các huyện, xã trong tỉnh như bưu điện có qui mô lớn nhất là bưu điện tỉnh Thái Nguyên, kế tiếp là hệ thống bưu điện của các huyện trong tỉnh và nhiều bưu điện của các xã.

Tuy nhiên, hoạt động bưu điện vẫn còn hạn chế: công nghệ nhìn chung còn lạc hậu, qui trình nghiệp vụ ở các huyện, xã vẫn còn mang tính thủ công, một số xã ở các huyện miền núi vẫn chưa có nhiều trạm bưu điện như ở huyện Võ Nhai, Đồng Hỷ, Phú Lương…

Mạng lưới viễn thông tương đối đa dạng và không ngừng phát triển bền vững. Trong đó mạng điện thoại là phát triển mạnh nhất thể hiện ở số thuê bao điện thoại không ngừng tăng. Ngoài ra mạng lưới internet, fax công cộng, mạng truyền trang báo trên kênh thông tin cũng được đưa vào sử dụng rộng rãi trong đời sống người dân nhằm giảm cước phí vận chuyển và phát hành nhanh tới vùng sâu, vùng xa.

Nhìn chung, Thái Nguyên có nguồn tài nguyên du lịch phong phú và đa dạng, cả tài nguyên du lịch tự nhiên lẫn nhân văn. Cả hai loại tài nguyên này bổ trợ cho nhau làm nên sức hút cho du lịch tỉnh. Trong đó, tài nguyên du lịch nhân văn có vai trò quan trọng. Những tài nguyên du lịch có khả năng khai thác cao cần được đầu tư thích đáng để hình thành những điểm đến lý tưởng, thỏa mãn nhu cầu du khách. Những tài nguyên du lịch ít có khả năng hơn có vai trò đáp ứng nhu cầu khách trong tỉnh. Cần đầu tư mạnh vào khu du lịch Hồ Núi Cốc để tăng tính cạnh tranh và tạo nên sắc thái riêng cho du lịch Thái Nguyên.

2.2. Thực trạng phát triển và tổ chức lãnh thổ du lịch tỉnh Thái Nguyên

2.2.1. Thực trạng phát triển du lịch theo ngành

2.2.1.1. Khách du lịch

- Số lượt khách du lịch

Trong những năm qua cùng với sự phát triển của du lịch cả nước, du lịch Thái Nguyên đã từng bước phát triển với nhiều mô hình hoạt động phong phú, dịch vụ phục vụ khách du lịch nội địa và khách quốc tế cũng ngày càng tốt hơn. Từ đó số lượt khách du lịch đến với tỉnh Thái Nguyên ngày càng tăng lên.

Bảng 2.1. Diễn biến khách du lịch đến tỉnh Thái Nguyên từ năm 2010 – 2016

Năm

Lượt khách	Trong đó
	Khách quốc tế		Khách nội địa
	Tổng số	Tỷ trọng %	Tổng số	Tỷ trọng %
2010	1.450.000	21.600	1,5	1.428.400	98,5
2011	1.600.000	36.300	2,3	1.563.600	97,7
2012	1.651.000	30.000	0,2	1.626.000	99,8
2013	1.784.381	34.369	1,9	1.750.012	98,1
2014	1.801.980	70.043	3,9	1.731.937	96,1
2015	1.936.370	63.551	3,3	1.872.819	96,7
2016	2.060.000	-	-	-