Chương Trình Đào Tạo, Bồi Dưỡng Đội Ngũ Cán Bộ Lãnh Đạo Chưa Thực Sự

Trên thực tế, không ít cán bộ lãnh đạo ở nước ta còn chưa kịp thời tổng kết thực tiễn một số vấn đề nảy sinh từ thực tế. Bởi vậy họ còn lúng túng, bị động trong xử lý, giải quyết những vấn đề đó. Trong khi đó, đòi hỏi của sự nghiệp đổi mới phải kịp thời tổng kết thực tiễn, góp phần chỉ đạo sự nghiệp đổi mới, việc tổng kết thực tiễn của đội ngũ cán bộ lãnh đạo ở nước ta vẫn còn chậm và chưa đáp ứng yêu cầu, còn thiếu tầm nhìn xa, trông rộng, thiếu những dự đoán chính xác và lâu dài trong sự phát triển chung của toàn thế giới. Với mục tiêu nâng cao trình độ tư duy chiến lược, đây là yêu cầu cần được nâng cao nhằm đảm bảo theo kịp xu hướng phát triển của quá trình toàn cầu hóa sâu rộng hiện nay.

Yêu cầu về rèn luyện đạo đức cách mạng đối với người cán bộ lãnh đạo

Đạo đức cách mạng là tình cảm, niềm tin, ý chí, nhiệt tình cách mạng là những nhân tố bên trong thôi thúc cán bộ không ngừng học tập, rèn luyện về mọi mặt, trong đó có việc học tập, rèn luyện, bồi dưỡng tư duy chiến lược. Chỉ có những cán bộ có tâm huyết vì nhân dân, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm thì trong các quyết định của mình mới thể hiện tầm nhìn xa, trông rộng, đó là cơ sở để có tư duy chiến lược. Đối với người cán bộ lãnh đạo, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ những phẩm chất cần có được đó là: Cần - Kiệm - Liêm - Chính - Chí công vô tư. Để rèn luyện những phẩm chất đó, người cán bộ lãnh đạo phải tự tu dưỡng, tự rèn luyện, phát huy nội lực của bản thân. Hồ Chí Minh chỉ ra con đường người cán bộ, đảng viên tự vươn lên hoàn thiện mình, đó là phải học tập, rèn luyện bền bỉ suốt đời. Bên cạnh đó, để quá trình tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng đạt kết quả, đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo trước hết phải nêu cao tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình. Chỉ có không ngừng đấu tranh, tự phê bình và phê bình, người cán bộ lãnh đạo mới nhận rõ đúng sai, phát huy cái đúng, khắc phục cái sai; qua đó mới có thể làm cho mình, cho Đảng, cho cách mạng tiến bộ mãi. Cùng với trau dồi phẩm chất cách mạng, phải kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân, bài trừ bệnh quan liêu, xa rời quần chúng, phải thực sự là người đầy tớ, là công bộc của nhân dân. Rèn luyện đạo đức cách mạng để gột rửa sạch những vết tích xấu còn tồn dư từ xã hội cũ. Để được như

vậy, không còn cách nào khác, người cán bộ lãnh đạo phải ra sức học tập, tu dưỡng, tự cải tạo để tiến bộ; nếu không cố gắng để tiến bộ tức là thoái bộ, là lạc hậu. Đấu tranh tự phê bình và phê bình là để tự cải tạo được bản thân, để tự mình hoàn thiện tính cách người cán bộ, đảng viên, đấu tranh để tự nhận thức được những ưu điểm và khiếm khuyết của mình để tự giác, tự xây dựng kế hoạch, đề ra mục tiêu, thời gian sửa chữa, học tập, rèn luyện, tu dưỡng để hoàn thiện và đây là quá trình phấn đấu, rèn luyện lâu dài, bền bỉ và tự giác mới gặt hái được thành quả tốt. Sau này, Nghị quyết Trung ương 4, khóa XI cũng đặt ra yêu cầu: Mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý kiểm điểm, liên hệ theo chức trách, nhiệm vụ được giao, tự phê bình và phê bình thẳng thắn, dân chủ, nghiêm túc, chân thành, gắn với thực hiện quy định về những điều đảng viên không được làm, theo cương vị công tác.

Công cuộc cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành một xã hội mới, tiến bộ là một sự nghiệp vẻ vang nhưng cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh phức tạp, lâu dài, gian khổ. Có đạo đức cách mạng thì người cán bộ mới kiên định, vững vàng trong mọi hoàn cảnh; không sờn lòng khi gặp khó khăn, thất bại; không chủ quan, tự mãn khi thành công thuận lợi. Học tập, rèn luyện nâng cao năng lực tư duy chiến lược là công việc khó khăn, đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo phải có tinh thần vượt khó rất cao. Thực tiễn ngày nay biến chuyển nhanh và đầy phức tạp. Việc phát triển tư duy không chỉ dừng lại ở nhận thức cho kịp, mà để có được tư duy chiến lược thì còn phải có sự vượt trước. Công việc học tập cũng không chỉ dừng lại ở một thời điểm hay học vị nào, mà việc học là công việc cả đời. Rèn luyện đạo đức như lời Bác Hồ căn dặn thì người cán bộ lãnh đạo mới đáp ứng được nhu cầu của thời đại, đưa được kinh tế - xã hội của nước ta hòa nhập vào sự phát triển chung toàn cầu.

Rèn luyện đạo đức theo lời Bác căn dặn để có được tinh thần cầu thị trong học tập phát triển năng lực tư duy chiến lược. Trên thực tế, một người cán bộ đảng viên có đạo đức, có tâm huyết thì sẽ cố gắng học tập để có kiến thức, năng lực đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đặt ra. Biết lắng nghe ý kiến của nhân dân cũng là một phẩm chất của người cán bộ lãnh đạo mà Bác Hồ đã từng căn dặn.

Người cán bộ phải biết lắng nghe ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của quần chúng nhân dân, lắng nghe cả những ý kiến phê bình, trái chiều để có được cái nhìn toàn diện, khách quan. Người cán bộ lãnh khi biết lắng nghe, sẵn sàng đối thoại với nhân dân thì sẽ được nhân dân tôn trọng và bày tỏ ý kiến nhiều hơn, chân thành hơn, từ đó nắm bắt được nhiều thông tin để có được những giải pháp phù hợp đưa ra được những quyết định đúng đắn, mang tính chiến lược, phù hợp với thực tiễn địa phương.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 175 trang tài liệu này.

Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, trước những tác động của mặt trái kinh tế thị trường, người cán bộ lãnh đạo đảng viên còn tồn tại những hạn chế trong nhận thức, thiếu kiên định trong việc rèn luyện, làm theo đạo đức Hồ Chí Minh, lơ là, mất cảnh giác, lúng túng trong nhận diện và đấu tranh, ngăn chặn "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"; việc đấu tranh, phản bác những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử cơ hội, bất mãn chính trị còn bị động, thiếu sắc bén và hiệu quả chưa cao. Trong khi đó, nguy cơ sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống dẫn tới "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" chỉ là một bước ngắn. Do vậy, việc rèn luyện đạo đức cách mạng của người cán bộ theo tư tưởng Hồ Chí Minh càng giữ vai trò quan trọng trong việc góp phần hoàn thiện những phẩm chất cần thiết. Người cán bộ lãnh đạo cần có đức tính hy sinh cho lợi ích của nhân dân, cho Tổ quốc, việc gì có lợi cho dân thì dù nhỏ cũng cố làm, có hại cho dân thì dù nhỏ cũng cố tránh. Có được tinh thần ấy vì nhân dân, người cán bộ lãnh đạo nâng cao được ý thức trách nhiệm trong công việc của mình, dù việc lớn hay nhỏ đều dồn hết tâm huyết, không thụ động, trông chờ, ỷ lại mà chủ động học hỏi và làm phù hợp với nguyện vọng chính đáng của đông đảo quần chúng nhân dân, đáp ứng được sự phát triển tất yếu của thực tiễn. Học tập, nêu gương đạo đức Hồ Chí Minh với tinh thần như thế làm cho người cán bộ lãnh đạo nâng cao được năng lực bản thân, hiểu được dân sẽ đem lại lợi ích cho nhân dân, cho Tổ quốc, cho Đảng một cách lâu dài. Khi nhận thức được như vậy, họ sẽ cố gắng học tập và rèn luyện, trau dồi mọi mặt, trong đó có tư duy chiến lược.

Phải là những người cán bộ lãnh đạo như lời Bác Hồ đã dạy mới có thể phát huy hết mọi năng lực nói chung, năng lực tư duy nói riêng vì sự phát triển

của nhân dân, vì sự tiến bộ xã hội. Với đạo đức cách mạng như thế, ở người cán bộ lãnh đạo sẽ nảy sinh những tư duy trong sáng, thúc đẩy sự phát triển theo đúng tinh thần mà nguyên lý về sự phát triển của chủ nghĩa duy vật biện chứng đã chỉ ra.

3.2.3. Chương trình đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chưa thực sự góp phần nâng cao hiệu quả trình độ tư duy chiến lược đáp ứng yêu cầu hiện nay

Với mục tiêu đào tạo cán bộ lãnh đạo, quản lý của Đảng, chính quyền, đoàn thể nhân dân có bản lĩnh chính trị, có trình độ lãnh đạo, quản lý, có kỹ năng tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của Đảng và nhân dân giao phó; các chương trình lý luận chính trị - hành chính đặt ra yêu cầu cả về lý luận và thực tiễn đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo cần đạt được. Những nội dung này sẽ trang bị những kiến thức cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; những quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; một số nội dung về khoa học hành chính; trang bị một số kiến thức về kỹ năng lãnh đạo, quản lý và nghiệp vụ về công tác Đảng, chính quyền, đoàn thể nhằm nâng cao năng lực tổ chức thực tiễn, khả năng giáo dục, động viên, tổ chức quần chúng thực hiện nhiệm vụ chính trị ở cơ sở góp phần nâng cao niềm tin vào sự nghiệp đổi mới dưới sự lãnh đạo của Đảng; kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; nâng cao phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên.

Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng lý luận hiện nay được thực hiện với phương châm lý luận liên hệ với thực tiễn, gắn lý thuyết với thực hành; gắn việc học tập ở trường với đời sống xã hội, thực tiễn công tác ở cơ sở; liên hệ, vận dụng lý luận với thực tiễn lãnh đạo, quản lý ở địa phương; gắn học tập với rèn luyện tư cách đạo đức của người cán bộ. Các phương pháp giảng dạy tích cực áp dụng nhằm phát huy tính tự giác, chủ động học tập của học viên. Bên cạnh đó, tổ chức cho học viên đi nghiên cứu thực tế, giúp người học nắm bắt, phân tích, đánh giá, tổng hợp tình hình và giải quyết một số vấn đề đặt ra

từ thực tiễn ở cơ sở gắn với nhiệm vụ công tác sau khi kết thúc khóa học. Với chương trình cao cấp lý luận chính trị sẽ bổ sung, hoàn thiện và nâng cao hơn trình độ tư duy lý luận cho người cán bộ lãnh đạo. Chương trình trang bị có hệ thống về những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; những quan điểm, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước, quan điểm đổi mới được thể hiện trong các nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng và một số nội dung về khoa học hành chính. Thông qua chương trình học này góp phần bổ sung, nâng cao phẩm chất chính trị, vững vàng tư tưởng và chủ động sáng tạo trong lãnh đạo quản lý, góp phần tích cực và có hiệu quả vào sự nghiệp đổi mới của cách mạng nước ta hiện nay. Thêm vào đó, từ chương trình này sẽ giúp người cán bộ lãnh đạo nắm vững tương đối có hệ thống những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng, củng cố thế giới quan và phương pháp khoa học. Qua đó nâng cao năng lực tổ chức, chỉ đạo thực tiễn một cách chủ động, sáng tạo có hiệu quả, góp phần tích cực vào sự nghiệp đổi mới của cách mạng theo mục tiêu dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh. Đồng thời, củng cố vững chắc thêm quan điểm, lập trường giai cấp công nhân, rèn luyện về đạo đức cách mạng, giữ vững phẩm chất chính trị; kiên quyết đấu tranh chống mọi biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội, của sự thoái hóa, biến chất... góp phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh.

Không có khuôn mẫu tuyệt đối hay phương pháp vạn năng nào khơi dậy khả năng tư duy và tiềm năng tư duy khổng lồ ẩn chứa trong mỗi con người. Tùy theo hoàn cảnh cụ thể, môi trường làm việc, đối tượng tác động của mình mà người cán bộ lãnh đạo tìm ra những giải pháp riêng cho mình trong cách lĩnh hội, mở mang nhận thức và khả năng tư duy của bản thân. Hưởng ứng phong trào học tập tư tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, tư tưởng của Người ngày càng đi sâu, thấm nhuần trong đội ngũ những người cán bộ lãnh đạo các cấp. Từ đó mà người cán bộ lãnh đạo ghi nhớ, nêu cao tinh thần học tập mà Bác là người đã chỉ ra, đồng thời chính Bác cũng là tấm gương về tinh thần học tập.

Bác từng nhắn nhủ đội ngũ cán bộ phải ham học, học suốt đời, học ở mọi nơi, lấy tự học làm cốt; học để biết phải trái, để làm việc, làm người, làm cán bộ, để phụng sự nhân dân.

Đội ngũ cán bộ lãnh đạo ngoài việc được tham gia học tập nâng cao năng lực tư duy lý luận, tư duy chiến lược thông qua các môn học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì còn được tham gia học nghị quyết của Đảng, nghe các báo cáo chuyên môn của các chuyên gia về tình hình phát triển các ngành, các lĩnh vực cụ thể nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Việc học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ về mọi mặt của cán bộ lãnh đạo nói chung đặc biệt được quan tâm đáp ứng nhu cầu tình hình mới. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo cũng thường xuyên được cập nhật những kiến thức khoa học mới trên mọi lĩnh vực của đời sống thông qua việc tự tiếp thu từ các phương tiện thông tin đại chúng, thông qua việc tổ chức tập huấn, nghe báo cáo của các chuyên gia ở từng lĩnh vực cụ thể.

Những yêu cầu trên mọi mặt nói chung, về tư duy chiến lược nói riêng đặt ra đối với người cán bộ lãnh đạo nước ta ngày càng cao. Người cán bộ lãnh đạo ngày nay tham gia nhiều hơn vào thực tiễn công việc gồm hàng loạt khâu: ra quyết định, tổ chức thực hiện quyết định, vận dụng các bài học kinh nghiệm vào việc chuẩn bị ra quyết định mới. Thông qua quá trình này, người cán bộ lãnh đạo phải vận dụng năng lực trí tuệ, sự hiểu biết, các phương pháp tư duy, các thao tác tư duy. Trong mỗi công đoạn của quy trình lãnh đạo, người cán bộ đều phải vận dụng tư duy chiến lược. Đối với việc ra quyết định của người cán bộ lãnh đạo, tính chiến lược thể hiện ở chỗ ngoài việc đưa ra những quyết định chính xác còn có các quyết định dự phòng, các phương án dự phòng, dự báo các tình huống có thể xảy ra trong tương lai.

Không chỉ đạt những tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị, cán bộ lãnh đạo còn phải đáp ứng những yêu cầu về mặt năng lực thực tiễn. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng khi đưa ra quan điểm, phương hướng về công tác tổ chức cán bộ đã yêu cầu cán bộ chủ chốt phải cụ

thể hóa năng lực tư duy trí tuệ, năng lực tổ chức thực tiễn thành các chương trình công tác cụ thể ở cơ sở, xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là cán bộ lãnh đạo và quản lý ở các cấp, vững vàng về chính trị, gương mẫu về đạo đức, trong sạch về lối sống, có trí tuệ, kiến thức và năng lực hoạt động thực tiễn, sáng tạo, gắn bó với nhân dân. Điều này mang tính định hướng, đồng thời cũng chính là những yêu cầu đặt ra đòi hỏi người cán bộ lãnh đạo phải đạt được, đáp ứng nhu cầu của thực tiễn.

Nhìn chung, toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo của nước ta hiện nay có được sự nhạy cảm chính trị tương đối tốt, đã có sự định hướng chính trị thành công trong nhận thức và tổ chức hoạt động thực tiễn. Đa số cán bộ là những người có quá trình lăn lộn và trưởng thành từ hoạt động thực tiễn tại cơ sở nên có thêm thế mạnh về kinh nghiệm thực tiễn, có năng lực nhất định trong vận dụng đường lối đổi mới của Đảng vào xây dựng các chủ trương, chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cụ thể cho địa phương; có năng lực tổng kết kinh nghiệm thực tiễn, có khả năng nhạy bén trong nắm bắt và dự báo xu hướng phát triển kinh tế - xã hội.

Các chủ trương phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ngày càng thể hiện được tính lâu dài, tính định hướng phát triển khá rõ. Những điều này thể hiện qua những thành tích mà nước ta đã đạt được trong thời gian qua: kinh tế - xã hội tăng trưởng, phát triển khá, đời sống nhân nhân ngày càng được nâng cao, việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế đúng hướng, thu hút được sự đầu tư cho phát triển mọi mặt. Bài học kinh nghiệm được rút ra sau những thành công đó cũng được chỉ ra qua tổng kết 30 năm đổi mới cho thấy những thành công đó đã thể hiện được tầm nhìn của cán bộ lãnh đạo các cấp. Họ đã thực hiện công việc của mình bằng khả năng tư duy chiến lược cùng tâm huyết đối với sự nghiệp phát triển của đất nước và nhận loại.

Đội ngũ cán bộ lãnh đạo nước ta ngày càng ý thức rõ ràng hơn vai trò của lý luận cũng như những kinh nghiệm có được từ hoạt động thực tiễn. Bởi vậy họ không ngừng trau dồi kiến thức, đồng thời cũng là những người tích cực lăn lộn trong thực tiễn, không ngại khó khăn, thử thách sẵn sàng lao vào thực tiễn để trải nghiệm và cải tạo thực tiễn.

Năng lực dự báo của người cán bộ lãnh đạo từng bước được nâng cao. Đây là khả năng phán đoán nhưng là phán đoán một cách có căn cứ khoa học xu hướng phát triển của vùng miền, của các lĩnh vực khác nhau. Nội dung của dự báo bao gồm những biến động bên trong, bên ngoài theo chiều hướng có lợi và cả những bất lợi. Với những dự báo chính xác đã cung cấp căn cứ để lập kế hoạch hoạt động cho đơn vị, tổ chức một cách phù hợp, hiệu quả. Chất lượng dự báo tốt, diện dự báo rộng cho phép cán bộ lập kế hoạch của cơ sở để xuất được các phương án, mục tiêu sát thực và khả thi, nếu dự báo không tốt dễ dẫn đến hành động cảm tính, duy ý chí, quan liêu trong việc đề ra mục tiêu và kế hoạch hành động. Như vậy, ngày nay người cán bộ lãnh đạo của nước ta đã có sự nhạy bén, chính xác nhất định trong việc nhận thức và phát hiện các vấn đề mới nảy sinh; có quan điểm khách quan, toàn diện hơn trong việc xây dựng các chủ trương, phương hướng phát triển đời sống kinh tế - xã hội của đất nước. Tất cả những yếu tố đó góp phần nâng cao trình độ tư duy chiến lược của đội ngũ cán bộ lãnh đạo ở nước ta.

Tuy nhiên, việc phát triển nâng cao trình độ tư duy chiến lược của cán bộ lãnh đạo nước ta từ những nội dung đào tạo, bồi dưỡng còn nhiều bất cập chưa đáp ứng yêu cầu của thời kỳ cách mạng mới. Điều này thể hiện ở chỗ, nhiều nội dung giáo trình xây dựng cho việc học tập của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chưa kịp với sự biến đổi của thực tiễn; công tác tổng kết thực tiễn, rút ra những vấn đề mang tính lý luận, tính quy luật còn chậm trễ. Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo, bồi dưỡng đối với đội ngũ cán bộ, lãnh đạo nội dung kỹ năng còn hạn chế. Các nội dung kỹ năng chủ yếu được giới thiệu đến người học thông qua đội ngũ giảng viên, chuyên gia mà chưa có phần thực hành, đánh giá việc thực hành trong thực tế và tổng kết kết quả thực hành đó. Tham gia vào thực tiễn, tổng kết thực tiễn là một trong những phương pháp đề rèn luyện sự nhạy bén trong tư duy, góp phần nâng cao trình độ tư duy chiến lược. Tuy vậy, nội dung này chưa được xây dựng và thực hiện tương xứng với vai trò của nó. Đây là một trong những yêu cầu đặt ra đối với việc xây dựng các nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao hiệu quả trình độ, năng lực nói chung, trình độ tư duy chiến lược nói riêng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo nước ta hiện nay.