Mức Độ Kỹ Năng Qlcx Của Học Viên Ở Ntn Và Nđc Sau Tác Động

Kết quả từ biểu đồ 4.7 cho thấy, mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên ở NĐC đã có sự phát triển so với trước khi thực nghiệm (ĐTB: 3.84

→ 3.95, độ chênh lệch: 0.11). Tìm hiểu sự khác nhau giữa mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên thuộc NĐC giữa hai lần đo, chúng tôi sử dụng kiểm định trị trung bình của hai mẫu phối hợp từng cặp (Paired samples T test). Kết quả [Phụ lục 10.4] cho thấy: có t(40) = -1.289, p = 0.205 (> 0.05), chứng tỏ không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên thuộc NĐC ở hai lần đo (trước và sau tác động). Kết quả này một lần nữa khẳng định, sau thời gian tác động thực nghiệm ở NTN và duy trì các mặt hoạt động ở NĐC như bình thường, thì kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên ở NĐC vẫn có sự phát triển do quá trình học tập, rèn luyện của họ, tuy nhiên đó là sự phát triển nhỏ, không đều, không tạo ra sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Hay sự phát triển mang tính ngẫu nhiên, không mang tính quy luật và không mang tính dự báo.

Đối với các kỹ năng thành phần khác và kỹ năng quản lý cảm xúc nói chung, từ biểu đồ cho thấy, kỹ năng nhận diện cảm xúc có sự phát triển rõ rệt nhất (ĐTB: 3.64 → 3.81, độ chênh lệch: 0.17); kế tiếp là kỹ năng kiểm soát cảm xúc (ĐTB: 3.50 → 3.58, độ chênh lệch: 0.80); kỹ năng điều khiển cảm xúc (ĐTB: 3.60 → 3.69, độ chênh lệch: 0.09); kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên thuộc NĐC đã có sự phát triển so với lần đo trước (ĐTB: 3.65 → 3.76, độ chênh lệch: 0.11). Tìm hiểu sự khác nhau giữa mức độ các kỹ năng thuộc kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên thuộc NĐC giữa hai lần đo, chúng tôi sử dụng kiểm định trị trung bình của hai mẫu phối hợp từng cặp (Paired samples T test). Kết quả [Phụ lục 10.4] cho thấy: t(40) = -1.782; p = 0.82 (> 0.05), chứng tỏ không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa mức độ kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên thuộc NĐC ở hai lần đo (trước và sau tác động). Trong đó, số liệu thu được cũng cho thấy không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa mức độ các kỹ năng thành phần trước và sau thực nghiệm: Kỹ năng nhận diện cảm xúc có t(40) = -2.140, p = 0.38 (> 0.05); Kỹ năng kiểm soát cảm xúc có t(40)

= -1.172, p = 0.248 (> 0.05); Kỹ năng điều khiển cảm xúc có t(40) = -1.165, p =

0.251 (> 0.05). Kết quả này một lần nữa khẳng định, sau thời gian tác động thực nghiệm ở NTN và duy trì các mặt hoạt động ở NĐC như bình thường, thì kỹ năng kiểm soát cảm xúc và các kỹ năng thành phần của học viên vẫn có sự

phát triển do quá trình học tập, rèn luyện tuy nhiên không tạo ra sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.

* Sự khác biệt về kỹ năng sử dụng cảm xúc giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng sau tác động thực nghiệm

Qua các kết quả nghiên cứu trên cho thấy, sau tác động thực nghiệm, ở NTN đã có sự phát triển kỹ năng sử dụng cảm xúc một cách rõ rệt và có ý nghĩa thống kê, các kỹ năng thành phần khác cũng có sự phát triển có ý nghĩa thống kê. Bên cạnh đó, do không được tác động thực nghiệm nên sự phát triển ở NĐC là không rõ rệt, không đồng đều và không có ý nghĩa về mặt thống kê. Tuy vậy, để khẳng định hiệu quả của quá trình tác động thực nghiệm, cần tìm hiểu sự phát triển kỹ năng sử dụng cảm xúc giữa NTN và NĐC có ý nghĩa thống kê hay không. Hay nói cách khác, tìm hiểu sự khác biệt về giá trị trung bình của NTN và NĐC về kỹ năng sử dụng cảm xúc sau thực nghiệm. Để thực hiện nhiệm vụ này, luận án sử dụng kiểm định Independent Samples Test để kiểm tra sự khác biệt về mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc sau tác động giữa hai nhóm khách thể. Kết quả [Phụ lục 10.5] thể hiện ở bảng 4.21, dưới đây:

Bảng 4.21. Mức độ kỹ năng QLCX của học viên ở NTN và NĐC sau tác động

Nội dung đánh giá	Số liệu sau tác động
	NTN		NĐC		T -test
	ĐTB	ĐLC	ĐTB	ĐLC	t(80)	P (.sig)
1	Kỹ năng NDCX của học viên	4.28	0.36	3.80	0.49	6.760	0.000
2	Kỹ năng KSCX của học viên	3.80	0.31	3.57	0.38	2.206	0.004
3	Kỹ năng ĐKCX của học viên	3.73	0.35	3.68	0.43	1.741	0.049
4	Kỹ năng SDCX của học viên	4.20	0.29	3.95	0.44	14.024	0.002
Kỹ năng QLCX của học viên		3.98	0.30	3.75	0.38	16.504	0.001

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 248 trang tài liệu này.

Qua bảng kết quả 4.21 cho thấy, mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên thuộc các NĐC và NTN đều tăng lên so với lần đo thứ nhất (biểu đồ 3.11). Nếu ở lần đo trước thực nghiệm, kỹ năng sử dụng cảm xúc của NTN (ĐTB

= 3.65) thấp hơn, không có ý nghĩa về mặt thống kê so với NĐC (ĐTB = 3.83) là

0.18 thì sau tác động thực nghiệm kỹ năng sử dụng cảm xúc của NTN (ĐTB 4.20) phát triển cao hơn ở NĐC (ĐTB = 3.95) là 0.05. Tương tự, điều này cũng xảy ra với các kỹ năng thành phần khác như: kỹ năng nhận diện cảm xúc, kỹ năng kiểm soát cảm xúc và kỹ năng điều khiển cảm xúc.

Tìm hiểu mối quan hệ phương sai giữa hai giá trị trung bình về kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên giữa nhóm NTN và NĐC sau tác động thực

nghiệm bằng kiểm định independent samples T test. Kết quả [Phụ lục 10.5] cho thấy: t(80) = 14.024, P = 0.002 (< 0.05) chứng tỏ có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên thuộc NTN sau tác động so với NĐC.

Đi sâu tìm hiểu về mối quan hệ của NTN và NĐC về các kỹ năng thành phần khác sau tác động thực nghiêm. Các kết quả nghiên cứu đều chỉ ra có sự khác biệt có ý nghĩa giữa hai nhóm học viên này về các kỹ năng thành phần: Kỹ năng nhận diện cảm xúc có t(80) = 6.760, P = 0.000 (< 0.05); Kỹ năng kiểm soát cảm xúc có t(80) = 2.206, P = 0.004 (< 0.05); Kỹ năng điều khiển cảm xúc có t(80) = 1.741, P = 0.049 (< 0.05); đồng thời, với t(80) = 2.206, P = 0.004 (< 0.05), chứng tỏ

có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về mức độ kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên thuộc NTN sau tác động so với NĐC.

Nhận xét chung, từ các kết quả thực nghiệm ở trên cho thấy, kỹ năng sử dụng cảm xúc của NTN đã tăng lên sau tác động thực nghiệm, tạo ra sự phát triển có ý nghĩa thống kê so với chính nó và so với NĐC. Bản thân NĐC, kỹ năng sử dụng cảm xúc ở lần đo sau tác động thực nghiệm cũng nhận thấy có sự thay đổi, tuy nhiên không có ý nghĩa về mặt thống kê. Điều này diễn ra với các kỹ năng thành phần và bản thân kỹ năng quản lý cảm xúc của NTN và NĐC.

4.4.3. Một số vấn đề rút ra từ phân tích kết quả thực nghiệm

Từ kết quả thực nghiệm đã chỉ ra, chúng tôi đi đến một số khẳng định:

Cùng với kỹ năng quản lý cảm xúc, kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên biến đổi, phát triển có tính quy luật và chịu tác động của các yếu tố chủ quan và khách quan mà đề tài đã chỉ ra. Việc được trang bị kiến thức và kỹ năng sử dụng cảm xúc có vai trò, ảnh hưởng quan trọng đến kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên. Nếu tăng cường bồi dưỡng kỹ năng sử dụng cảm xúc cho học viên phù hợp với các quy luật phát triển thì sẽ phát triển được kỹ năng sử dụng cảm xúc nói riêng và kỹ năng quản lý cảm xúc nói chung.

Các biện pháp tâm lý - sư phạm phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc cho học viên đã được đề xuất là có cơ sở khoa học, cả về lý luận và thực tiễn. Đồng thời các biện pháp đó có tính khả thi rất cao.

Quá trình tổ chức thực nghiệm đảm bảo khách quan, khoa học và thu được các kết quả phản ánh thực thực trạng của khách thể nghiên cứu.

Kết luận chương 4

Kết quả nghiên cứu thực trạng cho thấy, mức độ kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các trường sĩ quan trong QĐNDVN đang ở mức khá. Trong đó, kỹ năng nhận diện cảm xúc ở mức khá nhất, mức thất nhất là kỹ năng sử dụng cảm xúc. Các kỹ năng thành phần tương quan thuận và từ chặt đến rất chặt với kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các trường sĩ quan. Điều đó có nghĩa kỹ năng thành phần tăng hay giảm thì kỹ năng quản lý cảm xúc cũng tăng hay giảm (tỷ lệ thuận), mức độ kéo từ mạnh đến rất mạnh. Kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên các khóa học có sự khác nhau, học viên khóa mới kỹ năng quản lý cảm xúc kém hơn học viên khóa sau.

Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên, được chia thành hai nhóm chủ yếu: nhóm yếu tố khách quan và nhóm yếu tố chủ quan. Trong đó, các yếu tố thuộc về chủ quan như: Kiến thức, kinh nghiệm của học viên hay các yếu tố khách quan như: Áp lực học tập, thi cử; mục tiêu, yêu cầu, nội dung đào tạo có vai trò quan trọng nhất tạo nên sức ảnh hưởng của nhóm yếu tố chủ quan và nhóm yếu tố khách quan. Đồng thời, mỗi yếu tố tác động còn có mức độ khác nhau, ưu điểm và hạn chế riêng. Để phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên cần tác động vào các yếu tố ảnh hưởng này thông qua hệ thống biện pháp tâm lý - sư phạm đã đề xuất.

Kết quả thực nghiệm kiểm định cho thấy, có sự phát triển mức độ kỹ năng sử dụng cảm xúc của học viên. Điều này chứng tỏ việc nghiên cứu thực trạng và đề xuất các biện pháp tâm lý - sư phạm phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc cho học viên là đúng đắn, các biện pháp đều có tính khả thi cao.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Kỹ năng sống nói chung, kỹ năng quản lý cảm xúc nói riêng đóng vai trò rất quan trọng, không thể thiếu đối với học viên đang học tạp, rèn luyện, sinh hoạt, các mối quan hệ giao tiếp ở các trường sĩ quan. Nghiên cứu kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các trường sĩ quan có ý nghĩa thiết thực về lý luận và thực tiễn. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn về kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các trường sĩ quan chúng tôi nhận thấy:

Tổng quan tình hình nghiên cứu cho thấy: kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các trường sĩ quan trong QĐNDVN đã được một số tác giả nghiên cứu nhưng chưa hệ thống, lôgic cả về góc độ lý luận và thực tiễn, góc độ tiếp cận cũng khác nhau.

Kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các trường sĩ quan là sự vận dụng những kiến thức, kinh nghiệm để nhận diện, kiểm soát, điều khiển, sử dụng cảm xúc của bản thân khi có những tác động nhằm giúp học viên làm chủ được cảm xúc của mình trong quá trình học tập, rèn luyện, sinh hoạt, các mối quan hệ giao tiếp đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường. Đây là một kỹ năng quan trọng giúp học viên hoàn thành mục tiêu, yêu cầu đào tạo ở các trường sĩ quan quân đội. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mức độ thực hiện kỹ năng này ở học viên đạt mức khá và có sự khác nhau về mức độ kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên ở các năm học.

Biểu hiện kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên bao gồm 4 kỹ năng: Kỹ năng nhận diện cảm xúc, kỹ năng kiểm soát cảm xúc, kỹ năng điều khiển cảm xúc, kỹ năng sử dụng cảm xúc. Trong đó, kỹ năng nhận diện cảm xúc thực hiện ở mức khá nhất; mức thấp nhất là kỹ năng sử dụng cảm xúc nhưng chỉ riêng giữa kỹ năng quản lý cảm xúc và kỹ năng nhận diện cảm xúc có quan hệ thuận tương đối chặt.

Có hai nhóm yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên, nhóm yếu tố chủ quan và nhóm yếu tố khách quan. Mức độ ảnh hưởng của hai nhóm gần tương đương nhau. Trong đó các yếu tố quan trọng tạo ra sự ảnh hưởng của nhóm yếu tố chủ quan gồm: Kiến thức, kinh nghiệm của học viên, phương pháp học tập, rèn luyện của học viên…; ở nhóm yếu tố khách quan gồm: Áp lực học tập, thi cử, phẩm chất, năng lực, phương pháp, phong cách công tác của đội ngũ cán bộ, giảng viên, mục tiêu, yêu cầu, nội dung chương trình đào tạo,…

Có 5 biện pháp tâm lý - sư phạm cơ bản được đề xuất nhằm phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc cho học viên ở các trường sĩ quan trong QĐNDVN. Thực nghiệm kiểm định đã chỉ ra việc thực hiện các biện pháp trên là phù hợp và có tính khả thi nhằm phát triển kỹ năng sử dụng cảm xúc cho học viên ở các trường sĩ quan.

Luận án đã hoàn thành được các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra. Kết quả nghiên cứu đã khẳng định được giả thuyết khoa học ban đầu.

2. Kiến nghị

2.1. Đối với các Cơ quan - Bộ Quốc phòng (Cục Nhà trường/ Bộ Tổng Tham mưu, Cục Tuyên huấn/ Tổng cục Chính trị)

Chuẩn hóa nội dung, chương trình đào tạo học viên sĩ quan phân đội ở các trường sĩ quan trong QĐNDVN, bảo đảm nội dung kiến thức toàn diện, chú trọng nội dung kiến thức góp phần phát triển phẩm chất nhân cách của người cán bộ, sĩ quan tương lai.

Bổ sung thêm môn học giáo dục kỹ năng sống (kỹ năng mềm), trong đó có kỹ năng quản lý cảm xúc vào nội dung, chương trình đào tạo.

2.2. Đối với các trường sĩ quan

Các kết quả nghiên cứu của đề tài luận án cho thấy, để phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc cho học viên ở các trường sĩ quan cần mở các lớp tập huấn về bồi dưỡng kỹ năng sống nói chung, kỹ năng quản lý cảm xúc cho học viên nói riêng thông qua các hình thức khác nhau.

2.3. Đối với giảng viên và cán bộ quản lý học viên

Đối với giảng viên cần phải sâu sát trong việc nắm bắt diễn biến cảm xúc, nhận thức, suy nghĩ liên quan đến cảm xúc của học viên, cần làm gương cho học viên trong mối quan hệ, ứng xử, giao tiếp nhất là giảng viên giảng dạy các môn khoa học xã hội và nhân văn. Trong dạy học cần kết hợp trang bị kiến thức chuyên ngành với huấn luyện kỹ năng quản lý cảm xúc tích cực, rèn luyện khả năng kiểm soát cảm xúc nhất là cảm xúc tiêu cực, học cách giải tỏa cảm xúc hữu hiệu.

Đối với cán bộ quản lý học viên cần quan tâm đến đời sống cảm xúc, tình cảm của học viên. Quan tâm, theo dõi cảm xúc bất thường nảy sinh để can thiệp kịp thời. Tổ chức phong phú, đa dạng hoạt động ngoại khóa thông qua đó để học viên phát triển ký năng quản lý cảm xúc.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1. Vũ Văn Long (2016), Kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các trường quân đội hiện nay, Kỷ yếu Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam, tháng 12/2016, tr.425-432.

2. Vũ Văn Long (2017), Những yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở trường sĩ quan trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Tạp chí Giáo dục, số đặc biệt, tháng 6/2017, tr.111, 118-120.

3. Vũ Văn Long (2017), Các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên Hệ 2 ở Học viện Chính trị hiện nay, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số đặc biệt, tháng 10/2017, tr.66-68.

4. Vũ Văn Long (2017), Một số biện pháp bồi dưỡng khả năng kiểm soát cảm xúc cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở các nhà trường quân đội hiện nay, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số đặc biệt, tháng 11/2017, tr.352-356.

5. Vũ Văn Long (2017), Các kỹ năng thành phần trong kỹ năng quản lý cảm xúc của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở trường sĩ quan trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số 81 (142), tháng 12/2017, tr.77-79.

6. Vũ Văn Long (2018), Thực trạng kỹ năng kiểm soát cảm xúc và kỹ năng điều khiển cảm xúc của học viên Hệ 2 ở Học viện Chính trị hiện nay, Tạp chí Tâm lý học xã hội, số 1/2018, tr.94-104.

7. Vũ Văn Long (2018), Thực nghiệm biện pháp phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc cho học viên các trường sĩ quan trong Quân đội nhân dân Việt Nam, Tạp chí Tâm lý học xã hội, số 11/2018, tr.123-132.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1. Allan Pease (1994), Ngôn ngữ của cử chỉ - Ý nghĩa của cử chỉ trong giao tiếp, Nxb Đà Nẵng.

2. Allan và Barbara Pease (2010), Cuốn sách hoàn hảo về ngôn ngữ cơ thể,

Lê Huy Lâm dịch, Nxb Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh.

3. Andrea Bacon & Ali Dawson (2012), Giải mã trí tuệ cảm xúc, Nxb Trẻ.

4. Hoàng Anh (1993), Kỹ năng giao tiếp sư phạm của sinh viên, Luận án phó tiến sĩ khoa học Sư phạm - Tâm lý, Đại học Sư phạm 1 Hà Nội, Hà Nội.

5. Nguyễn Thanh Bình (Chủ nhiệm), (2008), Xây dựng và thực nghiệm một số chủ đề giáo dục kỹ năng sống cơ bản cho học sinh trung học phổ thông, Đề tài cấp trường Đại học Sư phạm, Hà Nội, Mã số: B 2007-17-57.

6. Nguyễn Thanh Bình (2009), Giáo trình chuyên đề giáo dục kỹ năng sống, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.

7. Bộ Quốc phòng (2013), Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong quân đội giai đoạn 2011 - 2020, Hà Nội.

8. Carrol E. Izard (1992), Những cảm xúc của người, Nxb Giáo Dục.

9. Covaliop A. G. (1994), Tâm lý học cá nhân, tập 1, 2, Nxb Hà Nội.

10. Đặng Văn Công (2011), Phát triển trí tuệ cảm xúc cho học viên đào tạo sĩ quan trong nhà trường quân đội, Thông tin Khoa học - Giáo dục - Đào tạo, số 36 (Quý 1/2011), tr.13 - 16.

11. Crucheski V. A. (1981), Những cơ sở của tâm lý học sư phạm, tập 1, 2, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

12. Daniel Goleman (1995), Trí tuệ xúc cảm, Nxb Lao động - Xã hội, Hà Nội.

13. Daniel Goleman (1998), Trí tuệ xúc cảm trong công việc, Nxb Tri thức, Hà Nội.

14. Daniel Goleman (2002), Trí tuệ cảm xúc: Làm thế nào để những cảm xúc của mình trở thành trí tuệ - Lê Diên dịch, Nxb, Khoa học xã hội, Hà Nội.

15. Daniel Goleman (2003), Trí thông minh xúc cảm, những vấn đề về phương pháp luận tiếp cận, Nguyễn Công Khanh dịch.