Tác Động Của Kinh Tế - Xã Hội Đối Với Sự Phát Triển Của Kinh Tế Du Lịch .

Theo quy luật có tính phổ biến của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên thế giới hiện nay, giá trị ngành dịch vụ ngày càng chiếm tỷ lệ cao trong tổng sản phẩm xã hội. Do vậy, các nhà kinh doanh đi tìm hiệu quả của đồng vốn, thì du lịch là một lĩnh vực kinh doanh hấp dẫn so với nhiều ngành kinh tế khác. Du lịch đem lại tỷ suất lợi nhuận cao, vì vốn đầu tư vào du lịch tương đối ít so với ngành công nghiệp nặng, giao thông vận tải mà khả năng thu hồi vốn lại nhanh, kỹ thuật không phức tạp, mức độ rủi ro thấp. Đặc biệt, trong lĩnh vực kinh doanh dịch vụ bổ sung thì nhu cầu về vốn đầu tư không lớn như lĩnh vực kinh doanh dịch vụ cơ bản, mà thu hồi vốn nhanh, doanh thu cao, thu hút được nhiều lao động góp phần giải quyết nhu cầu về việc làm, giảm sức ép cho toàn xã hội.

- Sự phát triển của KTDL góp phần củng cố và phát triển các mối quan hệ kinh tế như: quan hệ hợp tác đầu tư, hợp tác sản xuất, quan hệ buôn bán, hợp tác về các lĩnh vực dịch vụ…giữa các chủ thể và thành phần kinh tế.

Để đạt được mục tiêu phát triển KTDL, các tổ chức quốc tế mang tính chất chính phủ và phi chính phủ về du lịch đã tác động tích cực với nhau nhờ đó mà hình thành được các mối quan hệ kinh tế.

KTDL quốc tế phát triển, nhiều du khách có xu hướng khám phá những miền đất mới lạ, đi đến nhiều điểm du lịch trong một chuyến hành trình của mình...Vì vậy, để đáp ứng yêu cầu đi lại thuận tiện cho quá trình du lịch của du khách mà ngành giao thông quốc tế đã không ngừng quan tâm đầu tư phát triển. Du lịch quốc tế như một đầu mối “xuất - nhập khẩu” ngoại tệ, góp phần làm phát triển quan hệ ngoại hối quốc tế, v.v…

Đối với những vùng lạc hậu xa xôi hẻo lánh, kinh tế khó khăn không thích hợp phát triển công nghiệp thì phát triển du lịch sẽ có ý nghĩa quan trọng đến việc xoá đói, giảm nghèo, dần đi đến làm giàu. Đồng thời, sự phát triển của KTDL sẽ trực tiếp tăng thu nhập tài chính của nước nơi đón tiếp. Ngoài ra, du lịch phát triển còn “đánh thức” một số ngành sản xuất thủ công mỹ nghệ truyền thống của các dân tộc bởi các lý do sau:

Khách du lịch rất thích mua các đồ lưu niệm mang tính dân tộc, đó là các sản phẩm của các nghề thủ công mỹ nghệ cổ truyền. Nhờ vậy, nghề thủ công mỹ nghệ cổ truyền dân tộc như: nghề khảm, sơn mài, tạc tượng, làm tranh lụa, gốm sứ v.v... có điều kiện phục hồi và phát triển.

- Sự phát triển KTDL góp phần tăng qui mô việc làm và thu nhập trong xã hội.

KTDL là ngành dịch vụ, có nhu cầu về lao động cao cả về lao động trực tiếp cũng như lao động gián tiếp. Chính điều này có tác dụng lớn trong việc giảm áp lực trong việc giải quyết công ăn việc làm cho chính phủ, giảm tình trạng thất nghiệp, góp phần giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 198 trang tài liệu này.

Theo thống kê năm 2011 của thế giới, KTDL là ngành tạo việc làm quan trọng: cứ 2,5 giây, KTDL tạo ra được một việc làm mới và dự báo đến năm 2015 cứ 10 lao động thì có một người làm trong KTDL (so với tỷ lệ hiện nay là 1/10). Hiện nay, cứ một buồng khách sạn từ 1 sao đến 3 sao trên thế giới thu hút khoảng 1,3 lao động trong các dịch vụ chính và khoảng 5 lao động trong các dịch vụ bổ sung. Số lao động cần thiết trong dịch vụ bổ sung có thể tăng lên nhiều lần, nếu các dịch vụ này được nâng cao về chất lượng và phong phú về chủng loại.

- Thông qua thu hút và mở rộng luồng khách quốc tế, sự phát triển của KTDL sẽ là kênh thông tin quan trọng để quảng bá hình ảnh nước chủ nhà.

KTDL là phương tiện tuyên truyền, quảng cáo hữu hiệu cho hàng hoá nội địa ra nước ngoài thông qua khách du lịch. Khi tham quan du lịch, du khách được tiếp cận với các mặt hàng công nghiệp, thủ công nghiệp, nông nghiệp v.v... ở các nước làm du lịch. Với sự hài lòng cả về hình thức lẫn chất lượng của những hàng hóa đã được làm quen, qua kênh thông tin, lan truyền từ người này sang người khác, du khách thường giới thiệu cho những người thân và bạn bè của họ về những hàng hoá này. Từ đó, nhiều người đã bắt đầu tìm kiếm mặt hàng đó, nhờ vậy mà các nước làm du lịch xuất khẩu hàng hoá ngày càng nhiều hơn. Đặc biệt, trong thời đại công nghệ thông tin hiện đại

kênh thông tin của du khách đối với những người thân, bạn bè của họ ngày càng thuận tiện hơn thì việc phát triển du lịch lại càng là phương tiện tốt hơn đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa ở các quốc gia thu hút khách du lịch.

Đồng thời, việc phát triển KTDL là một phương tiện thông tin quan trọng giới thiệu về thành tựu về kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, phong tục, tập quán, con người... của các quốc gia thu hút khách du lịch.

Ngoài ra, phát triển KTDL sẽ làm tăng thêm tầm hiểu biết chung về văn hóa, xã hội cho người dân thông qua du khách trong nước và quốc tế, tạo ra sự “giao thoa” về văn hoá giữa các vùng, các miền, các dân tộc khác nhau trên thế giới; làm tăng thêm tình đoàn kết, hữu nghị, mối quan hệ thân ái của nhân dân giữa các vùng với nhau và nhân dân giữa các quốc gia với nhau.

2.2.1.2. Tác động của kinh tế - xã hội đối với sự phát triển của kinh tế du lịch.

Như trên đã phân tích sự phát triển của KTDL là một nhân tố tác động

tích cực đến sự phát triển các ngành kinh tế nói riêng, phát triển KT - XH nói chung. Đến lượt nó, KT - XH cũng có tác động trở lại đối với sự phát triển của KTDL.

Sự phát triển của các ngành kinh tế như: công nghiệp, nông nghiệp, thủ công nghiệp, … sẽ giúp cải thiện CSVC - HT cho xã hội, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ trong chuỗi các dịch vụ du lịch. Điều đó sẽ nâng cao được sức cạnh tranh sản phẩm du lịch nhằm thu hút và giữ chân du khách. Kết quả tất yếu là sẽ nâng cao giá cả sản phẩm du lịch, tăng thu nhập từ khách du lịch, tạo động lực thúc đẩy KTDL phát triển. Chẳng hạn, ngành thủ công mỹ nghệ phát triển thì hàng hóa, đồ lưu niệm sẽ phong phú, đa dạng, giá cả sẽ hợp lý hơn phục vụ du khách trong chuyến đi của mình. Sự phát triển của ngành nông nghiệp sẽ là nguồn cung ứng lương thực, thực phẩm quan trọng giúp cho du khách không chỉ thỏa mãn nhu cầu giải trí mà còn thỏa mãn nhu cầu ẩm thực của du khách trong mỗi chuyến đi của họ. Điều đó, sẽ giúp tăng thu

nhập cho các nhà hàng, khách sạn, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của KTDL của quốc gia sở tại.

Đồng thời, sự phát triển của các ngành thuộc lĩnh vực xã hội như: văn hóa, giáo dục, y tế… sẽ góp phần tăng sức hấp dẫn, sức cạnh tranh về thương hiệu điểm đến cho KTDL. Chẳng hạn, sự phát triển của ngành văn hóa, giáo dục… sẽ là hình ảnh, thương hiệu giúp cho du khách mong muốn được đến, được khám phá những nét văn hóa của quốc gia, dân tộc hay của vùng. Khi điều kiện về giáo dục, y tế tốt là điều kiện quan trọng để phát triển một số loại hình du lịch như du lịch hội thảo, hội nghị, du lịch kết hợp với khám chữa bệnh, nghỉ dưỡng v.v…

Mặt khác, các ngành khác như thông tin liên lạc, điện tử, giao thông vận tải …phát triển sẽ giúp quảng bá thương hiệu, giới thiệu sản phẩm du lịch cho du khách, kết nối tour cho KTDL. Chẳng hạn, sự phát triển của ngành thông tin liên lạc sẽ giúp du khách có nhiều thông tin hơn về các điểm đến du lịch, các sản phẩm du lịch qua các trang mạng Internet, họ có thể đặt mua vé máy bay, đặt phòng khách sạn hay mua trọn gói sản phẩm du lịch một cách dễ dàng, nhanh chóng, tiết kiệm được chi phí đi lại, đồng thời KTDL nhờ đó mà bán được nhiều sản phẩm du lịch hơn, thu được nhiều lợi nhuận hơn. Hoặc ngành giao thông vận tải phát triển sẽ giúp cho du khách đi lại một cách thuận tiện hơn, giá cước vận chuyển sẽ hợp lý hơn và từ đó góp phần giảm giá tour, nâng cao sức cạnh tranh của các sản phẩm du lịch và sẽ tăng thu nhập từ khách du lịch cho KTDL.

Các ngành dịch vụ như tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm… nếu phát triển tốt sẽ là “xung lực” hỗ trợ cho sự phát triển KTDL. Chẳng hạn, nếu trong ngành tài chính, ngân hàng có nhiều dịch vụ tiện ích, linh hoạt sẽ giúp cho du khách thuận lợi trong việc thanh toán các loại chi phí và thanh toán các hóa đơn mua sắm của mình. Hoặc khi thị trường chứng khoán phát triển thì KTDL sẽ có nhiều cơ hội thu hút những du khách là những nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán kết hợp đi du lịch với việc kinh doanh của

mình tại quốc gia mà họ đang đầu tư. Hay khi dịch vụ bảo hiểm phát triển thì du khách sẽ yên tâm hơn khi sử dụng những sản phẩm du lịch trọn gói hay sản phẩm du lịch từng phần mà không lo ngại nhiều đến những rủi ro trong những chuyến tham quan, du ngoạn của mình.

Như vậy, sự phát triển của KT - XH nói chung sẽ giúp cải thiện kết cấu hạ tầng, nâng cao dân trí, tăng cường các dịch vụ tiện ích… sẽ thúc đẩy KTDL phát triển. Trong đó, điều kiện giao thông thuận lợi, chất lượng dịch vụ tốt là những yếu tố rất quan trọng để thu hút du khách. Ngược lại, ở quốc gia nào đó, nếu điều kiện giao thông chưa thuận lợi, thiếu sự liên kết hợp tác giữa các ngành trong việc tạo ra chuỗi dịch vụ của sản phẩm du lịch thì ở nơi đó KTDL còn chưa phát huy hết được tiềm năng vốn có của nó. Điều đó cho thấy rằng, việc liên kết hợp tác giữa KTDL và các ngành khác là yếu tố không thể không quan tâm trong chính sách phát triển KTDL của bất kỳ một quốc gia nào.

2.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến kinh tế du lịch trong hội nhập kinh tế quốc tế

Hoạt động của KTDL chịu tác động bởi nhiều yếu tố khách quan và chủ quan, trong đó chủ yếu là điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội; chất lượng quy hoạch, kế hoạch phát triển; cơ chế, chính sách vận hành hoạt động du lịch; tiềm năng về các nguồn lực cho phát triển KTDL… Dưới đây là các nhân tố chủ yếu có ảnh hưởng đến quy mô và chất lượng hoạt động của KTDL.

2.2.2.1. Vai trò của nhà nước trong phát triển kinh tế du lịch

* Nhà nước tạo môi trường kinh tế, chính trị và xã hội.

Do KTDL được vận hành theo nguyên tắc thị trường, tác động qua lại giữa người bán và người mua sản phẩm du lịch, nên môi trường kinh doanh là yếu tố rất quan trọng. Thực tế cho thấy, khách du lịch chỉ có thể đến các điểm du lịch, các nước có sự ổn định và an toàn. Sự ổn định về môi trường kinh tế, chính trị và xã hội là một yếu tố rất quan trọng cho KTDL của một nước hay một vùng.

Môi trường chính trị thể hiện trước hết ở hệ thống pháp luật, chính sách và thể chế của một quốc gia. Một nền chính trị hòa bình, ổn định sẽ là tiền đề

quan trọng cho sự phát triển nói chung, KTDL nói riêng. Thực tế cho thấy, một quốc gia mặc dù có nhiều tài nguyên về du lịch cũng không thể phát triển được du lịch nếu như ở đó luôn xảy ra những sự kiện hoặc thiên tai làm xấu đi tình hình chính trị và hòa bình (không có điều kiện để phát triển KTDL và cũng không thu hút đư ợc khách du lịch).

Trên thế giới những nước có đường lối chính trị trung lập và nền hòa bình ổn định như Thụy Sỹ, Áo, Thụy Điển, …thường có sức hấp dẫn đối với khách du lịch. Ngược lại, ở những nước có sự bất ổn về sự tranh chấp của các đảng phái, đảo chính quân sự, đấu tranh, biểu tình liên miên v.v… thì khó có thể phát triển được KTDL.

Môi trường KT - XH của KTDL thể hiện trước hết ở mức độ phát triển của các ngành nghề và tình hình về năng suất lao động ở quốc gia đó. Do KTDL là ngành kinh tế tổng hợp, nên nó chỉ phát triển khi các ngành kinh tế khác được phát triển. Không thể nói KTDL phát triển trong điều kiện kết cấu hạ tầng kỹ thuật, các ngành nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, giao thông, bưu chính viễn thông, điện, nước, khách sạn, nhà hàng… còn ở trình độ thấp. Khi thu nhập bình quân đầu người tăng lên, mức sống và chất lượng cuộc sống của người dân được nâng lên, thì nhu cầu du lịch của họ cũng đư ợc nâng lên. Khi nền kinh tế còn nhiều nguồn lực chưa được sử dụng, nếu cầu du lịch tăng, thì tất yếu làm cung về du lịch tăng lên.

* Nhà nước hoạch định chiến lược, quy hoạch phát triển KTDL.

Chiến lược phát triển KTDL là một bộ phận cấu thành trong chiến lược phát triển KT - XH của Đảng và Nhà nước. Nó quy định những mục tiêu lâu dài, cơ bản và những nhiệm vụ chủ yếu về sự phát triển KTDL, những con đường và cách thức để thực hiện những mục tiêu và nhiệm vụ đó, phương hướng chung của sự phát triển kinh tế trong một thời kỳ dài. Chiến lược phát triển KTDL là công cụ để cung cấp một tầm nhìn dài hạn về hoạt động của KTDL trong một giai đoạn lịch sử nhất định.

Nội dung của việc xây dựng chiến lược phát triển KTDL là xác định

các nhiệm vụ và mục tiêu dài hạn, lựa chọn chính sách thích hợp với điều kiện trong nước, quốc tế và phối hợp tối ưu các nguồn lực để đạt được mục tiêu mà việc kinh doanh du lịch đã đề ra. Đây là sự lựa chọn có căn cứ khoa học các mục tiêu căn bản, chủ yếu để phát triển KTDL, đồng thời xác định các nguồn lực, phương tiện, chọn lựa các phương án thích hợp để đạt các mục tiêu trong KTDL. Việc tổ chức xây dựng và thực thi chiến lược KTDL có ý nghĩa to lớn đối với việc định hướng, quy hoạch, kế hoạch phát triển cũng như việc xử lý các vấn đề nảy sinh về KTDL.

Quy hoạch du lịch là tập hợp lý luận và thực tiễn, nhằm thực hiện hoặc tham gia vào những lựa chọn tổng thể; hoặc những điểm du lịch riêng rẽ có liên quan đến quá trình đầu tư sản xuất như: đầu tư cho việc xây dựng kết cấu hạ tầng, bảo tồn, tôn tạo tài nguyên môi trường du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ, chất lượng nguồn lao động, tăng cường tuyên truyền quảng bá, thực hiện các chiến lược về thị trường… Công tác này được thực hiện tốt có thể làm gia tăng những lợi ích từ du lịch và giảm thiểu những tác động tiêu cực mà KTDL có thể đem lại cho cộng đồng, cho DNDL. Nếu công tác quy hoạch có chất lượng thì nó sẽ giúp cho yếu tố cung du lịch và cầu du lịch phù hợp với nhau, tạo ra sự cân bằng cung - cầu, giúp cho thị trường du lịch phát triển lành mạnh, góp phần nâng cao hiệu quả của KTDL. Ngược lại, công tác này được thực hiện không tốt có thể dẫn đến sự phát triển KTDL thiếu tính kiểm soát. Những lợi ích ngắn hạn trước mắt có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong tương lai như: suy giảm tài nguyên môi trường, giảm sự hấp dẫn du khách, làm cho tính thời vụ cao gây lãng phí tài nguyên, cơ sở vật chất - kỹ thuật, nguồn lao động và vốn… từ đó làm suy giảm hiệu quả KT - XH.

2.2.2.2. Tiềm năng về các nguồn lực cho phát triển kinh tế du lịch

Tiềm năng về các nguồn lực cho phát triển KTDL bao gồm tài nguyên du lịch, nguồn vốn, nhân lực cho hoạt động du lịch.

Tài nguyên du lịch bao gồm tài nguyên tự nhiên và tài nguyên nhân văn. Những nguồn tài nguyên này là yếu tố tạo ra các cơ hội và sự kiện đặc

biệt, điều kiện thị trường cho thu hút khách du lịch. Quy mô nguồn tài nguyên du lịch càng lớn, chất lượng của chúng càng cao và có nhiều tính độc đáo thì càng có điều kiện để thu hút du khách, mở rộng thị trường cho hoạt động kinh doanh du lịch. Tài nguyên du dịch là yếu tố quan trọng tác động đến quy mô, chất lượng và tính độc đáo của sản phẩm du lịch. Nguồn tài nguyên càng phong phú và đa dạng càng thu hút được nhiều du khách cả trong và ngoài nước.

Nguồn nhân lực du lịch: KTDL là ngành sử dụng nhiều nhân lực, vì vậy, nguồn nhân lực là một trong những nhân tố ảnh hưởng rất lớn đến KTDL. Con người bằng sức lao động của mình sử dụng cơ sở vật chất - kỹ thuật du lịch để khai thác các giá trị tài nguyên du lịch tạo ra dịch vụ, hàng hóa cung ứng cho du khách. Nếu một quốc gia hay một doanh nghiệp xây dựng được nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao là yếu tố cực kỳ quan trọng để tạo ra nhiều sản phẩm du lịch có chất lượng cao, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cao của điểm đến du lịch nói chung và mỗi doanh nghiệp nói riêng.

Nguồn vốn có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của KTDL. KTDL là một trong những yếu tố cấu thành nên nền kinh tế, do đó đây là một ngành rất cần vốn đầu tư, nhất là đầu tư trang bị CSVC - HT cũng như cơ sở lưu trú du lịch. KTDL có cạnh tranh thu hút được nhiều du khách hay không một phần lớn là nhờ vào mức độ hiện đại của CSVC - HT và cơ sở lưu trú du lịch. Mà mức độ hiện đại của CSVC - HT và cơ sở lưu trú du lịch hoàn toàn phụ thuộc vào quy mô, hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư.

2.2.2.3. Quy mô và chất lượng hoạt động của các cơ sở cung ứng sản phẩm, dịch vụ du lịch

Số lượng, quy mô và chất lượng hoạt động của các cơ sở cung ứng sản phẩm, dịch vụ du lịch có ảnh hưởng quan trọng tới sự phát triển của KTDL. Nếu các nhà kinh doanh du lịch cung ứng ra thị trường những sản phẩm du lịch phù hợp với mùa vụ, thị hiếu của du khách, đồng thời, với chiến lược giá cả phù hợp sẽ thu hút được du khách đến và lưu trú dài hơn. Đồng thời, các tổ chức kinh doanh du lịch cùng tồn tại và phát triển sẽ tạo ra sự cạnh tranh để