Hợp đồng thế chấp tài sản giữa ngân hàng PGbank Quảng Ninh và khách hàng

Về điều khoản giải quyết tranh chấp, như đã phân tích, thỏa thuận trọng tài theo hợp đồng thế chấp là chưa rõ ràng và khó thực hiện trên thực tế. Để đảm bảo tính chặt chẽ trong những điều khoản giải quyết tranh chấp thì những thỏa thuận về thương lượng cần được quy định đầy đủ hơn; quy định rõ thời gian giải quyết bằng biện pháp thương lượng bao nhiêu ngày. Nếu hết thời hạn đó, hai bên thương lượng không thành thì một bên có thể khởi kiện tại Tòa án.

Về điều khoản bảo mật thông tin, do hợp đồng là tài liệu liên quan tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các chủ thể, đặc biệt là khách hàng vay nên cần thiết có sự bảo mật. Bởi vậy, điều khoản về bảo mật thông tin cũng nên được bổ sung để hợp đồng được chặt chẽ hơn. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, các bên có nghĩa vụ giữ bí mật các thông tin, tài liệu do bất kỳ bên nào cung cấp và yêu cầu giữ bí mật và đảm bảo rằng không một thông tin nào được sử dụng một cách cố ý hoặc vô ý để gây ra những thiệt hại về mặt vật chất hoặc và tinh thần cho bên kia. Nghĩa vụ này được thực hiện trong suốt cả quá trình thực hiện hợp đồng. Bất cứ một sự vi phạm nào ở bất cứ mức độ nào đối với điều khoản này sẽ được coi như vi phạm hợp đồng, và do đó bên vi phạm sẽ phải bồi thường theo quy định của pháp luật về bồi thường thiệt hại theo hợp đồng. Điều khoản và nghĩa vụ này vẫn tiếp tục có hiệu lực sau khi chấm dứt và thanh lý hợp đồng. Trong trường hợp phải công khai một phần hay toàn bộ nội dung của hợp đồng cũng như những thông tin về số liệu khách hàng theo yêu cầu của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền mà một bên chưa nhận được sự đồng ý bằng văn bản của bên kia thì bên được yêu cầu công khai thông tin được phép công khai thông tin nhưng sau đó phải báo cáo ngay bằng văn bản cho bên còn lại.

Về điều khoản thông báo, để giúp cho hợp đồng được rõ ràng hơn, hợp đồng có thể quy định thêm điều khoản về thông báo. Theo đó, mọi sự thông báo sẽ được liên lạc theo địa chỉ được thỏa thuận và ghi rõ trong điều khoản này. Điều khoản này quy định sẽ thuận lợi cho ngân hàng khi cần kiểm tra tình trạng của tài sản thế chấp hay tiến hành trao đổi với các chủ thể còn lại của hợp đồng.

+ Về trình tự giao kết hợp đồng: Do nhận thức của khách hàng về quyền thỏa thuận điều khoản của hợp đồng còn hạn chế nên Chi nhánh có thể khắc phục

điều này bằng cách tăng trách nhiệm của cán bộ tín dụng trong việc giải thích và hướng dẫn khách hàng các điều khoản của hợp đồng, tăng thời gian mà các bên thỏa thuận điều khoản của hợp đồng để khách hàng có điều kiện nghiên cứu kỹ hơn về hợp đồng. Điều này không chỉ có lợi cho khách hàng mà bản thân ngân hàng cũng sẽ gặp thuận lợi hơn trong quá trình thực hiện hợp đồng, nâng cao uy tín của ngân hàng, tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng.

+ Về đăng ký giao dịch bảo đảm

Về nguyên tắc, hợp đồng thế chấp được giao kết hợp pháp có hiệu lực kể từ thời điểm giao kết, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác hoặc pháp luật có quy định khác. Nghị định số 163/2006/NĐ-CP về giao dịch bảo đảm quy định các trường hợp bắt buộc phải đăng ký giao dịch bảo đảm gồm có: thế chấp quyền sử dụng đất; thế chấp quyền sử dụng rừng, quyền sở hữu rừng sản xuất là rừng trồng; thế chấp tàu bay, tàu biển; thế chấp một tài sản để bảo đảm thực hiện nhiều nghĩa vụ và các trường hợp khác nếu pháp luật có quy định. Trên thực tế, có rất nhiều trường hợp việc thế chấp, cầm cố tài sản bảo đảm không phải đăng ký theo quy định của Nghị định số 163/2006/NĐ-CP về giao dịch bảo đảm, nên ngân hàng và bên thế chấp không có nghĩa vụ phải đăng ký hợp đồng thế chấp tài sản đó với cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm. Cho nên, những hợp đồng thế chấp, cầm cố tài sản chưa đăng ký nói trên sẽ không có giá trị pháp lý đối với bên thứ ba và quyền, lợi ích của tổ chức tín dụng nhận bảo đảm sẽ không được pháp luật bảo vệ.

3.3. Kiến nghị

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 105 trang tài liệu này.

3.3.1. Kiến nghị với thống đốc Ngân hàng Nhà nước

Ngân hàng Nhà nước nên sớm trình lên Chính phủ và Quốc hội về việc ban hành Luật thế chấp tài sản và những văn bản hướng dẫn việc xác định quyền sở hữu tài sản đặc biệt là nhà cửa, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Đồng thời nên khẩn trương thành lập Công ty mua bán tài sản thế chấp dựa trên kinh nghiệm học hỏi của các nước và áp dụng có chọn lọc vào hoạt động tín dụng tại Việt Nam theo sự uỷ quyền của Chính phủ.

Ngân hàng Nhà nước cần chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan khác như:Toà án Nhân dân tối cao, Viện kiểm soát Nhân dân tối cao, Bộ Tư

pháp, Bộ Công an, Tổng cục Địa chính để nghiên cứu, soạn thảo, ban hành một văn bản liên tịch nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi và an toàn để hướng dẫn xử lý ngay các khó khăn ách tắc trong việc giải toả, phát mãi tài sản thế chấp của các Ngân hàng thương mại hiện nay.

Ngân hàng Nhà nước cần sớm có cơ chế quy định về việc thiết lập quỹ bù đắp rủi ro nhằm bù đắp những phần vốn bị mất khi bán tài sản thế chấp mà không đủ thu hồi nợ. Cơ chế này được thiết lập theo những quy định như: Trích lập theo từng kỳ với mức tỷ lệ thích hợp khác nhau thay vì trích từ đầu năm; Cần xem xét lại tỷ lệ quy định về trích lập quỹ dự phòng trên cơ sở mối tương quan giữa tỷ lệ nợ quá hạn và số rủi ro có thể xảy ra cần phải xử lý đồng thời phân loại thích hợp cho từng loại tài sản theo tính chất của từng loại tài sản; Dự phòng nên trích lập theo từng nhóm tài sản có qua phân loại.

Từng bước đơn giản hoá thủ tục công chứng; thay đổi thủ tục đăng ký sở hữu tài sản thế chấp; xử lý tài sản thế chấp thông qua Toà án; Quy định lại mức cho vay phù hợp với các loại tài sản đem thế chấp. Đồng thời, Chính phủ cần đưa ra các giải pháp về định giá tài sản thế chấp, sao cho hợp lý cho cả Ngân hàng và khách hàng.

Hoàn thiện pháp luật về đăng ký giao dịch bảo đảm, tạo điều kiện cho hoạt động đăng ký được tiến hành thông suốt, nhanh chóng, thuận lợi tối đa cho cá nhân và tổ chức trong quá trình đăng ký và tìm hiểu thông tin về giao dịch bảo đảm, đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Đồng thời, cần thực hiện nhiều biện pháp trước mắt như tuyên truyền và phổ biến pháp luật, biện pháp lâu dài và cũng rất quan trọng là nâng cao dân trí.

Nhanh chóng cổ phần hóa khối ngân hàng thương mại quốc doanh. Nguyên nhân khác khiến cho hợp đồng được giao kết chưa đúng ý chí của các bên chủ thể là mối quan hệ bất bình đẳng giữa các chủ thể giao kết. Muốn vậy, cần phải tạo một môi trường kinh tế lành mạnh, trong đó ngân hàng là một chủ thể kinh doanh vì lợi nhuận. Động cơ đó sẽ thúc đẩy các ngân hàng tìm kiếm khách hàng của mình, nâng cao chất lượng dịch vụ. Sự cạnh tranh này tự nó sẽ tạo nên mối quan hệ bình đẳng giữa các chủ thể giao kết hợp đồng thế chấp tài sản. Muốn vậy, giải pháp mà bài

viết đưa ra là nhanh chóng cổ phần hóa khối ngân hàng thương mại quốc doanh. Bên cạnh đó, nhà nước cần phải cổ phần hóa triệt để, nghĩa là phải đẩy mạnh cổ phần hóa về cả chất lượng và số lượng. Về số lượng, tiến hành cổ phần hóa các ngân hàng thương mại quốc doanh còn lại. Về chất lượng, cần nâng cao số vốn nhà nước bán ra công chúng để tăng cường sự tham gia của công chúng vào quản lý doanh nghiệp.

Hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm thúc đẩy và quản lý thị trường bất động sản phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững và lành mạnh, đúng định hướng xã hội chủ nghĩa; Bổ sung hành lang pháp lý để hình thành các định chế tài chính phi ngân hàng như: quỹ tín thác bất động sản, quỹ đầu tư bất động sản, quỹ phát triển nhà ở, quỹ tiết kiệm nhà ở nhằm thu hút các nguồn vốn cho thị trường; Cân đối cung - cầu hàng hoá cho thị trường bất động sản, đặc biệt là bất động sản nhà ở, bảo đảm chủ động bình ổn thị trường theo quy luật cung cầu, thúc đẩy phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội; Quản lý và nâng cao năng lực các chủ thể tham gia thị trường bất động sản trong đó có các tổ chức hỗ trợ thị trường như sàn giao dịch bất động sản, các tổ chức, cá nhân định giá, các tổ chức, cá nhân môi giới, tư vấn về bất động sản; Hoàn thiện hệ thống thông tin, dự báo thị trường bất động sản; Đổi mới, nâng cao vai trò và hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với thị trường bất động sản.

Hoàn thiện pháp luật theo hướng, cần có các quy định tạo điều kiện thuận lợi cho chủ nợ có bảo đảm được thực thi tốt nhất quyền năng của mình trên thực tế. Nói cách khác, trong trường hợp bên bảo đảm không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ được bảo đảm thì bên nhận bảo đảm có quyền xử lý tài sản bảo đảm trong thời gian nhanh nhất, ít tốn kém nhất nhưng vẫn phải khách quan, trung thực. Ngoài ra, cần phải có sự thay đổi về quan điểm lập pháp khi điều chỉnh hành vi của các bên ký kết hợp đồng bảo đảm, đó là: áp dụng thủ tục tố tụng rút gọn đối với những tranh chấp liên quan đến việc xử lý tài sản bảo đảm; tăng cường cơ chế, biện pháp để bên nhận bảo đảm dễ dàng tiếp cận và xử lý tài sản bảo đảm hoặc chỉ cần chứng minh hai chứng cứ là: (i) hợp đồng bảo đảm hợp pháp và (ii) con nợ không có khả năng trả nợ theo đúng cam kết, thì chủ nợ hoàn toàn có quyền xử lý tài sản bảo đảm theo như thoả thuận hoặc theo pháp luật quy định

3.3.2. Kiến nghị với Hội sở

Hợp đồng thế chấp mẫu cần bổ sung hơn nữa theo hướng cụ thể hóa những nghĩa vụ như đăng ký giao dịch bảo đảm, cụ thể về thời gian thực hiện trong từng nghĩa vụ. Bên cạnh đó, cần quy định rõ những hành vi như thế nào được coi là vi phạm hợp đồng, chế tài phạt vi phạm đối với từng hành vi cụ thể ra sao.

Cần tăng cường trách nhiệm của cán bộ tín dụng trong việc giải thích và hướng dẫn khách hàng các điều khoản của hợp đồng, tăng thời gian mà các bên thỏa thuận điều khoản của hợp đồng để khách hàng có điều kiện nghiên cứu kỹ hơn về hợp đồng. Đồng thời, cần đăng ký giao dịch bảo đảm trong cả những trường hợp mà pháp luật không yêu cầu.

KẾT LUẬN

Nội dung của đề tài “Hợp đồng thế chấp tài sản giữa PGbank Quảng Ninh và khách hàng” cho phép rút ra những kết luận sau:

Thứ nhất, Hợp đồng thế chấp tài sản là hợp đồng đảm bảo tiền vay bằng tài sản, là văn bản pháp lý ghi nhận giao dịch đảm bảo giữa ngân hàng và bên thế chấp nhằm dùng tài sản thế chấp để đảm bảo cho việc thực hiện nghĩa vụ trả nợ đã được ghi rõ trong hợp đồng. Mặt khác, hợp đồng thế chấp được coi là hợp đồng phụ, phụ thuộc vào hợp đồng chính là hợp đồng tín dụng giữa người vay và người cho vay. Hợp đồng phụ muốn có hiệu lực, trước hết phải tuân thủ đầy đủ các điều kiện luật định về chủ thể, nội dung, hình thức. Mặt khác, bên cạnh tuân thủ các điều kiện trên, hợp đồng vẫn không có hiệu lực nếu như hợp đồng chính (hợp đồng tín dụng) bị coi là không có hiệu lực.

Thứ hai, Tác giả đã tiến hành phân tích quá trình thực hiện việc giao kết và thực hiện hợp đồng thế chấp tài sản giữa ngân hàng PGbank Quảng Ninh và khách hàng: Các điều kiệm đảm bảo thực hiện hợp đồng thế chấp tài sản; Hình thức, trình tự, thủ tục hợp đồng thế chấp tài sản; Quyền và nghĩa vụ của bên thế chấp và bên nhận thế chấp; Quy định về hiệu lực, thời hạn và giải quyết tranh chấp hợp đồng thế chấp tài sản.

Thứ ba, Để nâng cao hiệu quả sử dụng hợp đồng thế chấp tài sản tác giả đề xuất một số giải pháp sau: Giải pháp đẩy mạnh các hoạt động tổ chức thực hiện pháp luật thế chấp tài sản; Nâng cao năng lực, trách nhiệm, đạo đức của cán bộ ngân hàng với khách hàng vể trình tự, thủ tục giải quyết hợp đồng thế chấp tài sản; Xây dựng, kiện toàn hệ thống cơ quan đăng ký giao dịch đảm bảo, hiện đại hóa hệ thống lưu trữ, kết nối, trao đổi thông tin giao dịch đảm bảo; Tăng cường các hoạt động dịch vụ, tư vấn pháp lý, trợ giúp pháp lý trong thực hiện hợp đồng thế chấp tài sản; Tăng cường kiểm tra giám sát, xử lý vi phạm đối với các hoạt động liên quan đến ký kết, thanh lý, giải quyết tranh chấp hợp đồng thế chấp tài sản.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Luật và các văn bản pháp quy khác

1. Bộ Tư pháp - Bộ Tài nguyên Môi trường, Thông tư liên tịch số 20/2011/TTLT/BTP-BTNMT hướng dẫn việc đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất, Hà Nội 2011.

2. Bộ Tư pháp, Thông tư số 05/2011/TT-BTP ngày 16/02 hướng dẫn một số vấn đề về đăng ký, cung cấp thông tin về giao dịch bảo đảm, hợp đồng, thông báo việc kê biên tài sản thi hành án theo phương thức trực tiếp, bưu điện, fax, thư điện tử tại Trung tâm Đăng ký giao dịch, tài sản của Cục Đăng ký quốc gia giao dịch bảo đảm thuộc Bộ Tư pháp 2011.

3. Bộ Tư pháp, Nhận diện khía cạnh pháp lý của vật quyền bảo đảm và một số kiến nghị xây dựng, hoàn thiện Bộ luật Dân sự, Tài liệu Hội thảo khoa học cấp Bộ 2013.

4. Bộ Tư pháp, Bộ Giao thông, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công an , Thông tư số 15/2013/TTLT-BTP-BGT-BTNMT-BCA ngày 05/11/2013 hướng dẫn việc trao đổi cung cấp thông tin về tài sản bảo đảm giữa cơ quan đăng ký giao dịch bảo đảm với tổ chức hành nghề công chứng, cơ quan thi hành án dân sự và cơ quan đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền lưu hành tài sản 2013.

5. Bộ Tư pháp - Bộ Tài nguyên Môi trường - Ngân hàng nhà nước, Thông tư liên tịch số 16/2014/TTLT/BTP-BTNMT-NHNN hướng dẫn một số vấn đề xử lý tài sản bảo đảm 2014.

6. Bộ luật Dân sự 1995

7. Bộ luật Dân sự 2005

8. Bộ luật dân sự 2015

9. Chính phủ , Nghị định số 83/2010/NĐ-CP ngày 23/7 về đăng ký giao dịch bảo đảm 2010.

10. Chính phủ, Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22/02/2012 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29/12/2006 về giao dịch bảo đảm 2012.

11. Luật Ngân hàng Pháp, năm 1941.

12. Luật Ngân hàng ấn Độ, năm 1959

13. Luật tổ chức tín dụng Việt Nam, năm 2010

14. Nghị quyết số 25/2017/NQ-HĐQT-PGB ngày 02/11/2017 về việc ban hành quy chế về biện pháp đảm bảo tín dụng tại PG bank.

15. Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 15/08/2017 về việc thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

16. Thông tư số 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 của Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam về việc ban hành quy chế cho vay của các tổ chức tín dụng đối với khách hàng.

17. Quy chế bảo đảm tiền vay ban hành theo quyết định số 373 -08/QĐ hội đồng quản trị ngày 29/8/2008 của PG bank.

18. Quyết định số 169/2017/QĐ-TGĐ ngày 28/11/2017 về việc ban hành quy định nhận tài sản bảo đảm là bất động sản của ngân hàng PG bank

19. Quy trình nhận tài sản bảo đảm tại PG bank, ban hành kèm theo quyết định số 816-08/QĐ-TGĐ ngày 27/12/2008 của tổng giám đốc ngân hàng PG bank.

Một số công trình nghiên cứu

1. Lê Thị Thúy Bình, Thực tiễn giải quyết các tranh chấp hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất tại Tòa án và những yêu cầu đặt ra đối với việc hoàn thiện Bộ luật Dân sự 2005, Chuyên đề Hội thảo khoa học cấp bộ 2013.

2. Lê Thị Thúy Bình, "Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật về hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất ở Việt Nam", Tạp chí Giáo dục lý luận 2011, (2+3), tr.109-114.