Trường Nghĩa Hiện Tượng Tự Nhiên Chuyển Qua Trường Nghĩa Con Người

Đỏ rừng rực máu trong tim chảy

(Người thợ rèn nghe chuyện miền Nam)

Gian lao vẫn một lòng son ngọt bùi

(Anh cán bộ về làng)

Tan vỡtrên môi một tiếng oà

(Lệ)

2.2.2.4. Trường nghĩa hiện tượng tự nhiên chuyển qua trường nghĩa con người

Các từ thuộc trường hiện tượng tự nhiên chuyển qua trường nghĩa con người chủ yếu là các từ chỉ tên các hiện tượng tự nhiên (ánh nắng, ánh sáng, bão táp, bình minh, gió, giông bão, mưa, sấm, sóng, sương, triều…). Ngoài ra còn có các từ chỉ đặc điểm, hoạt động của các hiện tượng này (tạnh, âm u,...)

Các từ chỉ tên hiện tượng tự nhiên chuyển qua trường nghĩa con người:

Ông cụ trồng cây mắt đầy ánh nắng.

(Ông cụ trồng cây)

Cũng là lúc ánh sáng Bác Hồ vô cùng rực rỡ

(Muôn thuở Bác Hồ)

Lúc đau khổ, ta gằm gằm giông bão

(Chặt cái bùi ngùi…)

Từ chỉ đặc tính và hoạt động của hiện tượng tự nhiên chuyển qua trường nghĩa con người:

Hãy còn ngàn kiếp âm u

(Tôi giàu đôi mắt)

Mắt tạnh cơn điên, lòng cạn hồ

(Nước đổ lá khoai)

2.2.2.5. Trường nghĩa thời gian chuyển qua trường nghĩa con người

Các từ thuộc trường nghĩa thời gian chuyển qua trường nghĩa người chủ yếu là các từ biểu hiện các phân đoạn thời gian như: mùa, mùa xuân, đêm, ngày, thời gian, chiều, đông…

Trong tôi, xuân đến đã lâu rồi

(Nguyên đán)

Đến nay xã hội sắp đông qua

(Hoa)

Ông Cụ Trồng Cây tuổi đã chiềurồi

(Ông cụ trồng cây)

Bấy lâu khuyên nhủ vẫn đêm hồn

(Hồn cách mạng)

2.2.3. Trường nghĩa thực vật chuyển qua các trường nghĩa sự vật, hiện tượng khác

Các từ thuộc trường thực vật không chỉ chuyển qua trường con người mà còn chuyển qua các trường sự vật, hiện tượng khác. Cụ thể như sau:

Bảng 4: Bảng thống kê từ thuộc trường nghĩa thực vật chuyển qua các trường nghĩa sự vật, hiện tượng khác

STT

Sự chuyển trường	Số từ	Số trường hợp xuất hiện	Tỉ lệ xuất hiện
1	Trường thực vật chuyển qua trường sự vật	20	40	1.53
2	Trường thực vật chuyển qua trường hiện tượng tự nhiên	9	12	0.46
3	Trường thực vật chuyển qua trường thời gian	16	17	0.65

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 177 trang tài liệu này.

2.2.3.1. Trường nghĩa thực vật chuyển qua trường nghĩa chỉ sự vật

Các từ thuộc trường thực vật chuyển qua trường sự vật (bao gồm sự vật tự nhiên và sự vật nhân tạo) gồm: các từ chỉ bộ phận của thực vật (hoa, lá vàng, mầm, nhuỵ, lá, nhựa, hương, hạt, …), các đặc tính của thực vật (thắm, xanh, tươi tốt, tươi, um tùm, xum xuê, tươi thắm, non,…), các hoạt động của thực vật (nở, ra hoa).

Các từ chỉ bộ phận của thực vật chuyển qua trường sự vật:

Mũi Cà Mau: mầm đất tươi non

(Mũi Cà Mau)

Chưa hái được hoa mang tặng em Nên một cành thơ anh tạm đem.

(Thơ tình mùa xuân)

Một buổi chiều anh lắng tai nghe

Cả trái tim đựng tràn trề nhựa đất…

(Một buổi chiều)

Ơi cái đất miền Nam đất mầm, đất nhuỵ

(Tôi muốn đi thăm khắp cả miền Nam)

- Cho dẫu hoa trăng vằng nở

- Qua lá trăng ngà muôn mảnh

(Lại trung thu)

Người đi, nghe cả đất thơm hương

(Trong rừng Quỳ Châu)

Các từ biểu hiện các đặc tính của thực vật chuyển qua trường nghĩa sự vật:

Ruộng thắmbao la, biển tựa chàm

(Mười lăm năm)

Chuyển từ trăng lạnh hoá trăng tươi

(Đã tới mặt trăng)

Đường qua tươi thắm, lại đường qua… Ôi những xum xuê thị trấn hồng

(Đường vào Nam)

Hạt nảy mầm ra, đất lại non

(Con kênh, con máng, con mương…)

Lớp lớp phù sa thắmmịn bồi

(Vườn Thuận Vi)

Chân anh thường qua lại suối xanhtuôn

(Anh địa chất và những triệu năm) Các từ biểu hiện hoạt động của thực vật chuyển qua trường nghĩa sự vật:

Chữ ân tình thoắt nởgấm hoa thêu!

(Truyện cái thư)

Những cửa lều xơ xác cũng ra hoa

(Ngọn quốc kỳ)

Đất nởdưới máy cày

(Ta chào Vôn Ga – Đông)

Phải là sóng nở, hay chuông đánh?

(Mê quần chúng)

Bỗng nởnhư hoa vừng ngói đỏ

(Ngói mới)

nhiên

Mà hàng trăm chiếc máy bay địch rụng,

Những lá vàng mùa chết chúng mi rơi.

(Hỡi hùng khí nước Việt Nam muôn thuở…)

2.2.3.2. Trường nghĩa thực vật chuyển qua trường nghĩa chỉ hiện tượng tự

Các từ thuộc trường thực vật chuyển qua trường hiện tượng tự nhiên gồm: từ

gọi tên thực vật (bông), các từ chỉ bộ phận của thực vật (hạt, hoa, đoá), các đặc tính của thực vật (tươi xanh, tơ, non, già, xanh).

Từ gọi tên thực vật chuyển qua trường hiện tượng tự nhiên:

Mây bôngtrắng phau về tận trời

(Cái ngày không quên ở Điện Biên Phủ) Các từ chỉ bộ phận của thực vật chuyển qua trường hiện tượng tự nhiên:

Chúng ta là hạt nắng dựng vừng đông

(Chúng ta)

Nguyện ru em mây lành vạn đoá

Nắng lên rực rỡ gieo hoa sáng

(Nguyện)

(Trong rừng Quỳ Châu)

Tay em lóng lánh cả vì sương hoa.

(Hoa Mộc)

Hoa nắng qua cành điểm nhặt thưa Bậc đá rêu in chen cỏ biếc,

(Thăm cảnh chùa Hương)

Các từ chỉ đặc tính của thực vật chuyển qua trường hiện tượng tự nhiên:

Ngực thở trời, mình hút nắng tươi xanh

(Thanh niên)

Chút ít sương tơcòn hãy mơ màng

(Núi Ba Vì với Hồ Suối Hai)

- Tháng ba gió nam non

- Tháng sáu gió nam già

(Phan Thiết)

Rượu cười sao lấp lánh Như ánh mặt trời xanh

(Chén nước)

Ngoài sự các sự chuyển trường trên, một số từ thuộc trường thực vật còn chuyển qua một số trường khác như: trường địa danh

Cây đại thọ Liên Xô tốt tươi cành lá, xanh rợp cõi bờ

(Năm mươi năm Liên bang Xô Viết)

Đồi Kiến An; ngực đã nở dường hoa

(Trận trường kỳ)

2.2.3.3. Trường nghĩa thực vật chuyển qua trường nghĩa thời gian

Các từ thuộc trường thực vật chuyển qua trường thời gian gồm: các từ chỉ các bộ phận của thực vật (cây, gốc, nhuỵ, hương). Các đặc tính của thực vật (tươi xanh, non, già, tươi, biếc, thắm,…), các hoạt động của thực vật (tàn, rụng, rơi).

Các từ biểu hiện các bộ phận của thực vật chuyển qua biểu hiện các bộ phận, phân đoạn của thời gian:

Trái tim em thức đập Nơi gốc của thời gian

(Trái tim em thức đập…)

Những chùm chiến thắng trên cây thời gian

(Những chùm chiến thắng)

Anh hút nhuỵ của mỗi giờ tình tự.

(Giục giã)

Ai có nhớ những thời hương phảng phất

(Mơ xưa)

Các từ biểu hiện các đặc tính của thực vật chuyển qua trường nghĩa thời gian, biểu hiện các đặc tính của thời gian:

Xuân còn nonnghĩa là xuân sẽ già

(Vội vàng)

Bao lời uỷ mị

Của thời tươi xanh.

(Tiếng không lời)

Vàng son đang lộng lẫy buổi chiều xanh

Quay mặt lại: cả lầu chiều đã vỡ.

Xưa lệ sa, ta oán hận đất trời, Nay lệ hoà, ta lại thấy đời tươi!

(Giục giã)

(Lệ)

Các từ biểu hiện hoạt động của thực vật chuyển qua trường nghĩa thời gian, biểu hiện các hoạt động của thời gian:

Giờ tànnhư những cánh hoa rơi…

(Giờ tàn)

Sắc tàn, hương nhạt, mùa xuân rụng!

(Xuân rụng)

Ngày tháng rơi xuân sang rụng đông

(Kẻ đi đày)

Mang em ngày thắmvà đêm biếc

(Bá Nha, Trương Chi)

2.2.4. Trường nghĩa động vật chuyển qua các trường nghĩa sự vật hiện tượng khác

Các từ thuộc trường nghĩa động vật không chỉ chuyển qua trường nghĩa người mà còn chuyển qua các trường nghĩa khác. Cụ thể như sau:

Bảng 5: Bảng thống kê từ thuộc trường nghĩa động vật chuyển qua các trường nghĩa sự vật hiện tượng khác

STT

Sự chuyển trường	Số từ	Số trường hợp xuất hiện	Tỉ lệ xuất hiện
1	Trường động vật chuyển qua trường sự vật	21	28	1.07
2	Trường động vật chuyển qua trường hiện tượng tự nhiên	7	8	0.31
3	Trường động vật chuyển qua trường thời gian	4	4	0.15

2.2.4.1. Trường động vật chuyển qua trường sự vật

Các từ thuộc trường nghĩa động vật chuyển qua trường nghĩa sự vật gồm: Các từ gọi tên động vật (bướm, bươm bướm, bướm trắng, bướm đỏ, quạ, diều hâu), các từ

biểu hiện đặc tính của động vật (thánh thót, bất kham …), các từ biểu hiện hoạt động của động vật (gầm, phồng mang, phóng,…).

Các từ gọi tên động vật chuyển qua trường sự vật: Đàn bướm trắng, lá phiếu ngày tươi thắm, Là công trình thương khổ vạn hùng anh.

(Hội nghị non sông)

Biển buớm đỏ(hoa phượng) rào rào trong gió mát;

Lá non xanh như suối chảy trên trời

(Phượng mười năm)

- Quạ Mỹ (Máy bay Mỹ) vẫn còn vào lửa tự thiêu

- Bắn tan quạ sắt (Máy bay Mỹ) bao nhiêu trận

(Khu Nam Ngạn – Hàm Rồng)

Thành Vinh quật lũ diều hâu(Máy bay Mỹ) sấn vào!

(Thăm các đồng chí cao xạ pháo)

Lá cỏ, hạt sương đều mọc cánh

(Bữa tiệc đôi ta sáng nước mây) Máy bay Mỹ rạch lên trời tinh khiết,

Lấy quyền chi bay đến, cái lũ quạ diềukia?

(Thủ đô, trời chiến thắng)

Các từ biểu hiện các đặc tính của động vật chuyển qua trường sự vật:

Trăng thánh thót, hoạ đàn tơ lấp loáng,

(Ca tụng)

Chim nhảy nhót nhẹ nhàng mê mải Mà chiếc tàu bay Mỹ co lại, bất kham

Không chịu nổi sức đè của một con chim

(Con chim và xác chiếc tàu bay Mỹ) Các từ biểu hiện hoạt động của động vật chuyển qua trường sự vật

Sông trườn dài giẫy dụa đuổi sài lang

(Căm hờn)