Các Hình Thức Giáo Dục Kỷ Luật Cho Sinh Viên Tại Trung Tâm Giáo Dục Quốc Phòng

được thái độ, tình cảm đúng; có ý chí khắc phục khó khăn thử thách để rèn luyện các hành vi, nếp sống phù hợp. Do đó, việc tổ chức một cách khoa học các hoạt động của SV học tập tại Trung tâm GDQP&AN chính là việc thực hiện các cách thức, biện pháp tác động giáo dục mang lại kết quả cao trong rèn luyện thói quen hành vi kỷ luật cho sinh viên.

Nhóm phương pháp rèn luyện thói quen hành vi kỷ luật cho SV bao gồm các phương pháp cụ thể sau:

- Phương pháp luyện tập: là cách thức tổ chức cuộc sống, hoạt động đa dạng, tạo điều kiện cho SV luyện tập các hành vi kỷ luật thành thói quen vững chắc, và trở thành nhu cầu bên trong không thể thiếu được của người học.

Trong quá trình giáo dục thói quen hành vi kỷ luật cho SV, phương pháp luyện tập có ý nghĩa to lớn. Cơ chế của thói quen hành vi là việc tạo nên những động hình và sự hình thành các phản xạ có điều kiện. Quá trình luyện tập đồng thời cũng là quá trình hình thành các thuộc tính tâm lý bền vững và trở thành nhu cầu bên trong của nhân cách SV.

Việc luyện tập thói quen hành vi kỷ luật của SV luôn luôn gắn liền với rèn luyện động cơ, ý chí, rèn luyện bản lĩnh, ý thức kỷ luật của người lao động trong tương tương lai. Luyện tập không phải là việc làm nhất thời mà là quá trình lâu dài, đòi hỏi sự bền bỉ, kiên trì vượt qua mọi khó khăn thử thách.

- Phương pháp đòi hỏi sư phạm: là cách thức mà nhà giáo dục yêu cầu người học phải làm theo những chỉ dẫn, những quy định cụ thể được đặt ra trong đời sống hoạt động, nhằm hình thành và củng cố các thói quen hành vi kỷ luật cho SV.

Đòi hỏi thực hiện theo chuẩn mực, với tư cách là một phương pháp có chức năng tổ chức hoạt động của SV. Phương pháp đòi hỏi thực hiện theo chuẩn mực nhằm thực hiện các chức năng sau:

+ Những đòi hỏi được đặt ra đối với SV trong việc thực hiện hiến pháp, pháp luật Nhà nước, điều lệnh, điều lệ của quân đội, quy chế, quy định trong Trung tâm GDQP&AN và nhà trường.

+ Những đòi hỏi có chức năng kích thích hay kiềm chế, ngăn chặn hành động của SV. Có thể đó là những chỉ dẫn SV khi bắt đầu thực hiện nhiệm vụ và khi kết

thúc nhiệm vụ, hoặc uốn nắn, ngăn chặn những việc làm trái chuẩn mực, những hành vi gây tác hại, cản trở đến người khác, đến tập thể.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 134 trang tài liệu này.

Với phương pháp đòi hỏi thực hiện theo chuẩn mực, nếu nhà giáo dục biết vận dụng phù hợp đối với đặc điểm SV, đặc điểm rèn luyện kỷ luật ở nhà trường, trên cơ sở luôn luôn bám sát mục tiêu đào tạo thì sẽ có hiệu quả thiết thực trong việc hình thành và củng cố thói quen hành vi kỷ luật cho SV.

- Phương pháp tạo tình huống giáo dục: là cách thức mà nhà giáo dục đặt SV vào những hoàn cảnh, tình huống nhất định, buộc SV phải bộc lộ những khả năng và thói quen hành vi vốn có; thông qua đó mà tiếp tục phát huy hay điều chỉnh, uốn nắn cho phù hợp với yêu cầu chuẩn mực đã quy định.

Trong hoạt động lao động của các SV thường nảy sinh các hoàn cảnh, các tình huống rất phong phú, đa dạng. Thông qua cách thức, biện pháp tạo tình huống giáo dục, những hành vi kỷ luật của SV sẽ được thử thách, rèn luyện và kiểm nghiệm về độ bền vững. Trong những hoàn cảnh, điều kiện, tình huống nhất định, người học thường sẽ ứng xử bằng những thói quen hành vi của mình. Những hành vi đó có phù hợp hay không phù hợp, nhà giáo dục phải phát hiện kịp thời những tình huống và cách ứng xử của người học để giúp họ giải quyết những mâu thuẫn, những xung đột nảy sinh trong các tình huống đó một cách hợp lý. Thông qua việc lựa chọn các giải pháp, cách giải quyết các tình huống, dần dần SV tích lũy thêm kinh nghiệm, hình thành và củng cố những thói quen hành vi kỷ luật đúng đắn, phù hợp với đòi hỏi của nhà giáo dục, phù hợp với yêu cầu xã hội.

Ngoài việc phát hiện ra các hoàn cảnh tình huống xảy ra một cách tự nhiên để giáo dục SV, nhà giáo dục còn phải biết tạo ra những tình huống có khả năng làm xuất hiện ở SV những cảm xúc - tình cảm, thái độ, động cơ và hành vi cần thiết.

Các tình huống giáo dục kỷ luật có thể được tạo ra trong các hoạt động đa dạng của SV như: huấn luyện, thực hiện nền nếp chế độ hàng ngày, sẵn sàng chiến đấu, lao động, công tác, văn nghệ - thể thao...

* Nhóm phương pháp kích thích và điều chỉnh nhận thức, thái độ, hành vi.

Nhóm các phương pháp kích thích và điều chỉnh nhận thức, thái độ, hành vi kỷ luật là nhóm phương pháp hỗ trợ, củng cố và phát triển kết quả của hai nhóm phương

pháp trên. Nhóm phương pháp này có chức năng trội là kích thích, uốn nắn và củng cố nhận thức, thái độ và thói quen hành vi kỷ luật của SV theo định hướng đúng đắn, phù hợp với điều lệnh quân đội, pháp luật Nhà nước.

- Phương pháp thi đua: là hệ thống các cách thức, biện pháp kích thích SV tích cực rèn luyện, phấn đấu vươn lên, đồng thời lôi cuốn những thành viên khác của tập thể giành thành tích cao nhất trong các hoạt động ở Trung tâm GDQP&AN, thi đua với tư cách là một phương pháp giáo dục có ý nghĩa tác dụng rất lớn trong việc rèn luyện kỷ luật cho SV và tập thể SV.

Phương pháp thi đua được sử dụng trong các hoạt động: huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chấp hành các chế độ quy định... Thi đua tạo ra phong trào tập thể sôi nổi, nó kích thích tinh thần tích cực, ý chí khắc phục khó khăn của từng thành viên trong tập thể. Thông qua thi đua, từng SV có sự nỗ lực trong rèn luyện, giúp đỡ lẫn nhau, thúc đẩy lẫn nhau để giành thành tích cao nhất. Các phong trào thi đua thường hướng vào các nội dung như: rèn luyện tốt, kỷ luật nghiêm, mẫu mực, mọi người hành động theo điều lệnh... Như vậy, thi đua sẽ phát huy được cao nhất tinh thần, trí tuệ, sức lực của mỗi người, sức mạnh của cả tập thể trong việc thực hiện các chỉ tiêu thực hành kỷ luật; thông qua đó mà củng cố thói quen hành vi kỷ luật cho SV.

- Phương pháp động viên, khen thưởng: là cách thức, biện pháp kích thích bằng tinh thần và vật chất, nhằm thúc đẩy ý thức vươn lên trong rèn luyện thói quen hành vi kỷ luật của học viên.

Phương pháp động viên, khen thưởng trong giáo dục thói quen hành vi kỷ luật cho SV, thường được thể hiện bằng các hình thức cơ bản sau:

+ Nhà giáo dục thể hiện sự đồng ý, hài lòng bằng lời nói động viên, khích lệ hay cử chỉ vui vẻ, đồng tình với SV.

+ Nhà giáo dục nhận xét, biểu dương cá nhân, tập thể có thành tích trong rèn luyện, giữ nghiêm kỷ luật.

+ Đề nghị tặng thưởng giấy khen, bằng khen... đối với cá nhân SV hoặc tập thể có thành tích cao, là tấm gương trong rèn luyện, thực hiện tốt kỷ cương, pháp luật.

+ Cùng với khen ngợi, động viên về tinh thần, thường kèm theo là tặng thưởng về vật chất. Song, không nên quá đề cao khen thưởng về vật chất và cũng không nên tuyệt đối hoá khen thưởng chỉ về mặt khích lệ tinh thần.

- Phương pháp trách phạt: là cách thức, biện pháp tác động giáo dục đối với những SV lơ là, thực hiện chức trách không đầy đủ hoặc có hành vi vi phạm kỷ luật; nhằm mục đích ngăn ngừa những sai phạm của SV và giúp họ sửa chữa khuyết điểm để rèn luyện tiến bộ.

Phương pháp bắt buộc, xử phạt biểu thị thái độ không đồng tình, sự lên án của nhà giáo dục, của tập thể đối với những hành vi sai trái của đối tượng giáo dục. Thông qua biện pháp trách phạt để buộc cá nhân hoặc tập thể mắc khuyết điểm có sự điều chỉnh, sửa chữa hành vi hoạt động của mình cho phù hợp với quy định, luật pháp Nhà Nước.

Tuy nhiên, khi thực hiện trách phạt, nhà giáo dục cần hết sức thận trọng, không được xúc phạm đến nhân phẩm người học, và càng không được gây ra sự đau đớn về tinh thần và thể xác người mắc khuyết điểm. Vì mục đích của phương pháp trách phạt là nhằm giúp cho SV nhận rõ khuyết điểm, sẵn sàng từ bỏ những nhận thức không đúng, thái độ và hành vi sai trái để tiến bộ.

Hệ thống các phương pháp giáo dục kỷ luật cho SV ở Trung tâm GDQP&AN là một chỉnh thể thống nhất. Mỗi phương pháp có vị trí, chức năng khác nhau, nhưng có quan hệ gắn kết, tác động qua lại, hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình tác động đến các khâu của quá trình giáo dục, nhằm thực hiện nội dung, mục đích giáo dục đặt ra.

1.4.5. Các hình thức giáo dục kỷ luật cho sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh

Để tiến hành giáo dục kỷ luật cho SV Trung tâm GDQP&AN đạt hiệu quả, nhà giáo dục không ngừng nâng cao ý thức tổ chức, thói quen tự giác chấp hành nghiêm kỷ luật, cần chủ động, tích cực thực hiện hình thức tổ chức giáo dục ngay từ đầu khoá học, đồng thời có sự đổi mới, vận dụng linh hoạt trong từng giai đoạn cho phù hợp với nhận thức, kinh nghiệm của SV và yêu cầu đào tạo đặt ra. Những hình thức tổ chức giáo dục cụ thể là:

- Thông qua dạy học tích hợp nội dung GD kỷ luật vào nội dung dạy học trên giảng đường và ngoài thao trường tại Trung tâm GDQP&AN.

Thông qua các hoạt động giáo dục đào tạo, huấn luyện, luyện tập ở các môn học chính khoá GDQP&AN nâng cao nhận thức về kiến thức GDQP&AN, ý thức chấp hành nghiêm pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội, mệnh lệnh, chỉ thị của cấp

trên, quy chế học sinh, SV, quy định của đơn vị, xây dựng mối đoàn kết SV với SV ở các trường, các lớp, đảm bảo lễ tiết, tác phong và tính chuyên cần trong học tập.

- Thông qua tổ chức hướng dẫn hoạt động tự học, tự luyện tập cho SV Trung tâm GDQP&AN.

Trong quá trình học tại Trung tâm GDQP&AN, SV được hướng dẫn hoạt động tự học, tự luyện tập như: Lập kế hoạch tự học (tự luyện tập) đầy đủ theo đề cương môn học mà GV giao. Tự giác thực hiện kế hoạch tự học, tự luyện tập và tích cực trong luyện tập các động tác kỹ năng thực hành và SV tự kiểm tra, đánh giá kết quả tự học (tự luyện tập) của bản thân thực hiện tốt các quy định về chế độ tự học, tự luyện tập từ đó hình thành thói quen kỷ luật.

- Thông qua tổ chức các chế độ rèn luyện của đơn vị quân đội và quy chế, quy định ở Trung tâm GDQP&AN.

Trong suốt quá trình học tại Trung tâm GDQP&AN SV được tổ chức thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các chế độ của đơn vị quân đội và quy chế, quy định trong GD&ĐT như tự giác, chủ động chấp hành các chế độ trong ngày, trong tuần; Chấp hành quy định về xưng hô, chào hỏi, lễ tiết, tác phong; Chấp hành quy định ra, vào Trung tâm và báo cáo và tham gia tích cực, tự giác vào các hoạt động phong trào và ngoại khóa. Từ đó, rèn luyện cho SV tác phong sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ được giao, thực hiện nền nếp chế độ học tập, sinh hoạt và hình thành thói quen kỷ luật.

- Thông qua các hình thức sinh hoạt chính trị, tuyên truyền cổ động văn hoá văn nghệ... tại Trung tâm GDQP&AN.

Thông qua sinh hoạt, hoạt động hoạt chính trị, tuyên truyền cổ động văn hoá văn nghệ nâng cao nhận thức về kiến thức QP-AN, ý thức chấp hành nghiêm pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội, mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên, quy chế học sinh, SV, quy định của đơn vị, đồng thời xây dựng mối đoàn kết SV với SV ở các trường, các lớp trong Trung tâm.

Các hình thức tổ chức giáo dục tại Trung tâm GDQP&AN được tổ chức đan xen, lồng ghép vào nhau nhằm phát huy tối ưu các ưu điểm của từng hình thức và giá trị tổng hợp trong giáo dục kỷ luật cho SV ở Trung tâm GDQP&AN.

1.4.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục kỷ luật cho sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh

Thông qua kiểm tra mới đánh giá được kết quả giáo dục kỷ luật của SV đã được hình thành như thế nào. Kiểm tra, đánh giá phục vụ cho mục đích khẳng định việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện, hướng dẫn của nhà giáo dục đối với SV và thúc đẩy, kích thích, điều chỉnh hành vi kỷ luật của SV. Thông qua kiểm tra, đánh giá sẽ cho phép nhà giáo dục đi đến những quyết định như: xác định mục đích giáo dục; bổ sung nội dung, lựa chọn phương pháp, hình thức giáo dục mới cho phù hợp với đối tượng giáo dục và đòi hỏi của thực tiễn… Kiểm tra, đánh giá là khâu không thể thiếu được trong tổ chức giáo dục kỷ luật cho SV.

Căn cứ vào mục tiêu đào tạo của Trung tâm GDQP&AN; căn cứ vào mục tiêu giáo dục kỷ luật cho SV ở từng năm học, khóa học ở Trung tâm; Căn cứ vào nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức giáo dục kỷ luật cho SV ở Trung tâm GDQP&AN xác định các tiêu chí đánh giá kết quả giáo dục kỷ luật của SV ở Trung tâm GDQP&AN. Cụ thể:

- Đánh giá kết quả nắm kiến thức về Hiến pháp, pháp luật Nhà nước, quy chế, quy định của nhà trường, kỷ luật quân đội;

- Đánh giá sự chuyển hoá về nhận thức vai trò, ý nghĩa của kỷ luật đối với các hoạt động của người SV;

- Đánh giá sự tiến bộ những hành vi, thói quen thực hiện các chế độ trong ngày, trong tuần, nội vụ vệ sinh, giao tiếp…

Kiểm tra, đánh giá cần vận dụng tốt các hình thức cơ bản như: kiểm tra, đánh giá thường xuyên; kiểm tra, đánh giá định kỳ; kiểm tra, đánh giá tổng kết quá trình giáo dục kỷ luật.

- Kiểm tra, đánh giá thường xuyên: Được thực hiện thường xuyên, hàng ngày qua kiểm tra được quy định cụ thể trong quy chế ở Trung tâm GDQP&AN như kiểm

tra buổi sáng, kiểm tra buổi chiều, kiểm tra buổi tối việc thực hiện nghiêm túc các chế độ luyện tập, sinh hoạt, học tập ở thao trường, trên lớp và sinh hoạt ký túc xá để khen thưởng đúng thời điểm để khuyến khích, động viên sự phấn đấu tiếp theo của họ, cũng như chấn chỉnh những hành vi lệch chuẩn .

- Kiểm tra, đánh giá định kỳ: Là kiểm tra việc rèn luyện thói quen, hành vi kỷ luật trong thực hiện nghiêm các chế độ quy định của nhà trường, Trung tâm. Việc kiểm tra tiến hành ở những hoàn cảnh, tình huống nhất định trong học tập, sinh hoạt được thực hiện vào cuối tuần, cuối tháng ở Trung tâm GDQP&AN. Từ đó, định kỳ nhận xét, đánh giá xếp loại, rút kinh nghiệm mức độ tiến bộ của từng người và tập thể nhằm biểu dương, khen thưởng cũng như thông báo sự trưởng thành của từng SV và chấn chỉnh, phê bình, xử lý kịp thời những SV thiếu tích cực rèn luyện, vi phạm kỷ luật quân đội sau một thời gian học tập, rèn luyện.

- Kiểm tra, đánh giá tổng kết: Là kiểm tra tiến hành ở cuối khoá để đánh giá đúng sự biến đổi của SV về nhận thức, thái độ và thói quen hành vi kỷ luật đạt được sau một khoá đào tạo. Đánh giá được cho phép nhà giáo dục đối chiếu với mục tiêu xác định ban đầu xem đã phù hợp hay chưa và việc thực hiện tổ chức giáo dục có thành công hay không. Bên cạnh đó, bản thân mỗi SV thông qua kiểm tra để tự mình đánh giá xem có nâng cao được nhận thức và thái độ, hành vi có diễn ra đúng với yêu cầu của điều lệnh, điều lệ quân đội đã quy định không. Tổng kết, là khâu cuối cùng trong tổ chức giáo dục kỷ luật cho SV nhằm xác định được thực chất những kết quả đã đạt được, những hạn chế còn tồn tại để có những cách thức tổ chức giáo dục mới phù hợp, nhằm góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện quy trình tổ chức giáo dục kỷ luật cho SV trong những năm học, khoá học tiếp theo.

Kiểm tra, đánh giá phản hồi kết quả thực hiện tổ chức giáo dục kỷ luật cho SV là khâu quan trong của quá trình giáo dục, là cách học thực tiễn tốt nhất và đạt hiệu quả cao nhất của nhà giáo dục và đối tượng giáo dục, chính thông qua kết quả thực hiện tổ chức giáo dục kỷ luật cho SV sẽ góp phần giúp các nhà lãnh đạo, nhà giáo dục nâng cao chất lượng xây dựng chương trình, nội dung, cách thức tiến hành giáo dục, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, giáo dục kỷ luật nói riêng.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quá trình giáo dục kỷ luật cho sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh

1.5.1. Những yếu tố chủ quan

- Nhận thức về lối sống của SV hiện nay

Nhận thức về lối sống của SV có tính chất quyết định đến hành vi của mỗi cá nhân và bộc lộ rõ lối sống của họ. Người có nhận thức đúng về lối sống sẽ là tiền đề để có cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức, pháp luật và có ích cho cộng đồng và xã hội, xây dựng được mối quan hệ giữa con người với con người, con người với môi trường sống. Ngược lại người có nhận thức không đúng sẽ có lối sống buông thả, ích kỷ, sẽ có cách cư xủ trái với đạo lý, gây phiền hà cho cồng đồng và xã hội thậm chí sa vào tệ nạn xã hội và phạm pháp.

Nhận thức về lối sống đối với mỗi con người là cả một quá trình và phụ thuộc rất nhiều vào sự giáo dục lối sống, sự tự rèn luyện của bản thân cũng như thực tiễn đang diễn ra trong cuộc sống. Đối với SV học môn GDQP&AN, nhận thức về lối sống của họ ngày càng hoàn thiện hơn vì từ khi bước chân vào trường đại học họ sẽ trưởng thành rất nhiều nếu được giáo dục đầy đủ và toàn diện. Tuy nhiên, nhận thức về lối sống ảnh hưởng không nhỏ đến việc quản lý SV nội trú.

- Sự tự rèn luyện của SV.

Sự tự rèn luyện của SV là vô cùng quan trọng, đặc biệt là trong điều kiện sống của SV khi xa gia đình, ít chịu sự quản lý trực tiếp của gia đình, lại thường xuyên đối mặt với những cám dỗ của xã hội.

SV có bản lĩnh là những người có sự tự rèn luyện để có được lối sống đẹp, không bị ảnh hưởng xấu của những tác động bên ngoài, không vướng vào tệ nạn xã hội. Họ sẽ nhanh chóng thích nghi với hoàn cảnh sống mới, hòa nhập với hoạt động chung trong nhà trường và dần trưởng thành. Ngược lại, chỉ cần thiếu sự tu dưỡng, rèn luyện mình trong lối sống thì SV dễ mắc phải những sai sót làm ảnh hưởng tới quá trình học tập, tới sự nghiệp của mình.

- Thói quen: SV phần lớn là người các địa phương, có các hoàn cảnh sống khác hẳn với lối sống và hoạt động của các thành phố lớn. Những thói quen của mỗi người thường đã được hình thành nếp sống. Những thói quen nào phù hợp với điều