Tình Hình Khiếu Nại Và Giải Quyết Khiếu Nại Về Đất Đai Trên Địa Bàn

Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất: trên địa bàn tỉnh trong những năm qua được thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định. UBND tỉnh đã thực hiện đầy đủ, nghiêm túc sự chỉ đạo của Chính phủ, trung ương trong công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác định công tác cấp giấy chứng nhận là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng. Trong quá trình thực hiện, các xã phường, thị trấn đã có nhiều nỗ lực cố gắng, bám sát chỉ đạo của cấp trên nên đã đạt được những kết quả tích cực, đặc biệt là trong những năm gần đây, đã cơ bản cấp xong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu cho hộ gia đình, cá nhân (đạt tỷ lệ 98,46% diện tích cần cấp Giấy chứng nhận). Công tác kê khai, đăng ký, kiểm tra xác minh để thiết lập và hoàn thiện hồ sơ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân cơ bản được UBND các xã, phường, thị trấn thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục, đảm bảo công khai minh bạch theo quy định pháp hiện hành trong từng giai đoạn. Tính đến hết năm 2014, toàn tỉnh đã cấp được 934.481 Giấy chứng nhận lần đầu với diện tích là 288.060,32 ha/308.962,48 ha đạt tỷ lệ 93,23% tổng diện tích tự nhiên cần phải cấp Giấy chứng nhận. Trong đó: tổ chức là 4.407 Giấy với diện tích 60.854,85/78.212,48 ha đạt tỷ lệ 77,80% diện tích cần phải cấp Giấy; hộ gia đình cá nhân là 930.074 Giấy với diện tích 227.205,46 ha/230.750 ha đạt tỷ lệ 98,46% diện tích cần phải cấp Giấy chứng nhận.

Công tác giao đất, thu hồi đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất phục vụ cho các mục đích an ninh, quốc phòng, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế được triển khai đồng bộ, cơ bản đúng quy định pháp luật, đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và nhu cầu thực tế với phương châm tiết kiệm, hiệu quả, đặc biệt là việc sử đất nông, lâm nghiệp vào mục đích khác được cân nhắc và xem xét chặt chẽ. Việc thẩm định hồ sơ đất đai theo đúng quy định của pháp luật, có sự phối hợp giữa các ngành, các cấp, rút ngắn thời gian thực hiện, cơ bản đáp ứng kịp thời nhu cầu sử dụng đất cho các tổ chức, công dân. Kết quả đã đáp ứng kịp thời cho các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng cơ sở

sản xuất kinh doanh, góp phần đẩy mạnh phát triển kinh tế, xã hội.

Tỉnh đã xây dựng bảng giá đất hằng năm đến từng huyện, thành phố, thị xã, phường, xã, thị trấn trong tỉnh, làm căn cứ để tính tiền sử dụng đất khi chuyển mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tính thuế, lệ phí và các khoản thu tài chính khác. Nguyên tắc xác định giá đất sát với giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất trên thị trường trong điều kiện bình thường được xác lập và triển khai thực hiện, bước đầu đảm bảo công bằng giữa những người sử dụng đất, làm lành mạnh hóa các quan hệ đất đai, hạn chế tham nhũng, tiêu cực và đầu cơ trong sử dụng đất.

Công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất thời gian qua có nhiều tiến bộ. UBND tỉnh và các UBND các huyện quan tâm, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công khai, dân chủ, đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà nước, tổ chức và người dân có đất bị thu hồi. Vì vậy tình trạng khiếu kiện, khiếu nại xảy ra trong công tác thu hồi, bồi thường giải phóng mặt bằng ngày càng giảm, từ đó tác động tích cực đến việc ổn định đời sống của người dân, góp phần ổn định kinh tế, xã hội.

Công tác thanh tra, kiểm tra về đất đai thời gian qua được tiến hành đồng bộ, tập trung, dứt điểm. Qua đó kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý các sai phạm, khắc phục những hạn chế trong công tác quản lý, sử dụng đất đai. Thực hiện Chỉ thị số 134/CT-TTg ngày 20/01/2010 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về đất đai của các tổ chức được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, trong giai đoạn qua đã thanh tra, kiểm tra hiệu quả sử dụng đất của các tổ chức cá nhân, kết quả đã xử lý, thu hồi gần 250 ha đất của gần 50 tổ chức có các hành vi vi phạm pháp luật đất đai.

2.2. TÌNH HÌNH KHIẾU NẠI VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG

2.2.1. Tình hình khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

Tình hình khiếu nại trong lĩnh vực đất đai vẫn diễn ra phức tạp ở hầu

hết các địa phương trong tỉnh. Số vụ việc khiếu nại liên quan đến các quyết định hành chính về đất đai trên địa bàn có biểu hiện gia tăng qua các năm; số lượng đơn vượt cấp nhiều, một số công dân khiếu kiện có thái độ bức xúc, gay gắt; một số vụ việc công dân tụ tập đông người, căng cờ, biểu ngữ, kéo đến các cơ quan Đảng, chính quyền nhằm gây áp lực đòi được giải quyết quyền lợi theo yêu cầu nhất là các dịp bầu cử Quốc hội, Hội đồng nhân dân và kỳ Đại hội Đảng các cấp.

Đơn có nội dung khiếu kiện về lĩnh vực quản lý và sử dụng đất đai, bồi thường giải phóng mặt bằng chiếm 65,9%; khiếu kiện về lĩnh vực tư pháp chiếm 9,5%, khiếu kiện về chính sách xã hội chiếm 7,8%, số còn lại 16,8% là khiếu kiện về các lĩnh vực khác.

Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ vụ việc về đất đai trên tổng số vụ việc khiếu kiện giai đoạn 2010-2014

(Nguồn: Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Giang (2015), Báo cáo công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo trên địa bàn tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2010-2015 phục vụ Đại hội Đảng bộ khóa XVIII, Bắc Giang)

Từ năm 2010 đến năm 2014, trên địa bàn toàn tỉnh phát sinh 829 vụ việc khiếu nại của công dân trông lĩnh vực đất đai. Trong đó năm 2010 phát sinh 119 vụ việc; năm 2011 phát sinh 128 vụ việc; năm 2012 phát sinh 175 vụ việc; năm 2013 phát sinh 192 vụ việc; năm 2014 phát sinh 215 vụ việc

Bảng 2.4: Tình hình khiếu nại về đất đai từ năm 2010 đến 2014

Năm

Tỉnh	Sở	Huyện	xã	Toàn tỉnh
2010	34	5	55	30	119
2011	39	5	44	40	128
2012	51	0	83	41	175
2013	81	7	82	22	192
2014	93	0	79	43	215

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

Biểu đồ 2.2: Tình hình khiếu nại về đất đai qua các năm

Số liệu trên cho thấy giai đoạn từ 2010 – 2014 tình hình khiếu nại về đất đai ở Bắc Giang có xu hướng gia tăng. Từ 119 đơn khiếu nại năm 2010 tăng lên 215 đơn khiếu nại năm 2014. Qua 5 năm đã tăng 1,8 lần, tương ứng 96 đơn khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

Trong đó 635 vụ việc khiếu nại của công dân đối với quyết định hành chính trong quản lý đất đai và 194 vụ việc khiếu nại của công dân đối với Quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai

Tại một số địa bàn đã phát sinh tình trạng đông người đi khiếu kiện, chủ yếu là khiếu điện đòi bồi thường giải phóng mặt bằng, có nơi đã trờ thành điểm nóng, cụ thể: Khiếu nại liên quan đến chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng khu công nghiệp (KCN) Quang Châu, Đình Trám, Vân Trung

huyện Việt Yên, Khu công nghiệp Song Khê - Nội Hoàng huyện Yên Dũng; khiếu nại về chính sách bồi thường, tái định cư khi di dân để xây dụng Trường bắn Quốc gia TB1; việc thu hồi đất để nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 37 tại 2 huyện Việt Yên, Hiệp Hòa, dự án xây cầu đường bộ Bắc Giang; một số dự án xây dựng khu dân cư mới, dự án xây dụng Công viên trung tâm tại thành phố Bắc Giang; dự án mở rộng Nhà máy Phân đạm và hóa chất Hà Bắc; dự án xây dựng bãi xử lý rác thải của thành phố và một số huyện v..v..

Quyết định hành chính trong quản lý đất đai.

Toàn tình phát sinh 635 vụ việc với 605 quyết định bị khiếu nại trên tổng số 56.961 quyết định hành chính trong quản lý đất đai đã ban hành. (quyết định do UBND tỉnh ban hành bị khiếu nại là 15, quyết định do UBND cấp huyện ban hành bị khiếu nại là 620): Gồm 265 quyết định giao đất cho thuê, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; 160 quyết định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; 163 quyết định cấp hoặc thu hồi GCNQSD đất; 17 quyết định gia hạn

Biểu đồ 2.3: Thể hiện số quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại so với quyết định hành chính đã ban hành giai đoạn 2010-2014

Số liệu cụ thể các năm như sau:

- Năm 2010: 91 quyết định bị khiếu nại/11.285 quyết định đã ban hành;

- Năm 2011: 102 quyết định bị khiếu nại/10.876 quyết định đã ban hành;

- Năm 2012: 125 quyết định bị khiếu nại/11.324 quyết định đã ban hành;

- Năm 2013: 148 quyết định bị khiếu nại/11.527 quyết định đã ban hành;

- Năm 2014: 169 quyết định bị khiếu nại/11.679 quyết định đã ban hành; Kết quả:

- Chủ tịch UBND các cấp đã giải quyết xong 635/635 vụ việc,bằng 100% số vụ việc phải giải quyết. Trong đó:

- Chủ tịch UBND huyện đã giải quyết xong 620/620 vụ việc, bằng 100% số vụ việc phải giải quyết

- Chủ tịch UBND tỉnh đã giải quyết xong 15/15 vụ việc với 15 quyết định bị khiếu nại, bằng 100%. Ngoài ra, Chủ tịch UBND tỉnh còn xem xét giải quyết lần 2 với 425 vụ việc đã được Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết lần đầu nhưng công dân chưa nhất trí.

Số liệu trên cho thấy, trong giai đoạn từ năm 2010 đến hết năm 2015, tình hình khiếu nại nói chung, khiếu nại về đất đai nói riêng trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có chiều hướng tăng dần qua các năm, tình hình khiếu nại vẫn tiềm ẩn những yếu tố phức tạp. Nội dung khiếu nại liên quan đến lĩnh vực đất đai chiếm hơn 65% tổng số vụ việc khiếu nại hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết. Một số vụ việc khiếu nại diễn biến phức tạp liên quan đến giá bồi thường đất đai, giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất, khiếu nại liên quan đến việc triển khai các dự án

2.2.2. Đặc điểm khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

Khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có một số đặc điểm sau đây:

Thứ nhất, khiếu nại chủ yếu phát sinh ở đô thị hoặc nơi tập trung thực

hiện những dự án lớn. Trong đó, riêng địa bàn thành phố Bắc Giang (đô thị trung tâm của tỉnh, triển khai nhiều dự án) và huyện Việt Yên, Yên Dũng (nơi triển khai một số dự án công nghiệp), số vụ việc khiếu nại về đất đai chiếm hơn 58% số vụ việc khiếu nại về đất đai trên địa bàn toàn tỉnh (trong 5 năm qua). Trong khi ở các địa bàn miền núi số vụ việc khiếu nại về đất đai chiếm tỷ lệ rất ít trong tổng số vụ việc khiếu nại về đất đai của toàn tỉnh (như huyện Sơn Động 0.3%)

Thứ hai, khiếu nại chủ yếu mang tính đơn lẻ, tuy nhiên cũng xảy ra một số vụ việc khiếu nại đông người, có dấu hiệu liên kết giữa các đối tượng ở các địa phương trong tỉnh.

Thứ ba, nội dung khiếu nại chủ yếu đối với quyết định bồi thường giải phóng mặt bằng. Theo số liệu khảo sát, trong giai đoạn từ năm 2010 đến hết năm 2014, trong tổng số 829 vụ việc khiếu nại về đất đai, nội dung khiếu nại về bồi thường giải phóng mặt bằng gồm 495 vụ việc, chiếm 59,7%. Ngoài ra là các nội dung: khiếu nại quyết định giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất (199 vụ, chiếm 24%); khiếu nại quyết định cấp, thu hồi Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (116 vụ việc, chiếm 14%); khiếu nại quyết định giải quyết tranh chấp đất đai (19 vụ việc, chiếm 2,3%)..

2.2.3. Nguyên nhân phát sinh khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

2.2.3.1. Về tính phù hợp với nội dung và mục đích của luật và tác động của các quyết định hành chính về đất đai đối với quyền, lợi ích hợp pháp của đối tượng

Qua việc giải quyết các vụ việc khiếu nại, tranh chấp đất đai ở các cấp cho thấy: Phần lớn các quyết định hành chính về đất đai bị khiếu nại đều đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, hầu hết đều tuân thủ các quy định về trình tự, thủ tục, thẩm quyền ban hành. Quyết định hành chính về đất đai trong các lĩnh

vực giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, cấp GCNQSD đất, giúp người sử dụng đất yên tâm đầu tư sản xuất trên đất, phát huy hiệu quả sử dụng đất được giao, được thuê hoặc được công nhận quyền sử dụng đất. Ngoài ra còn hạn chế tình trạng tranh chấp, khiếu kiện về đất đai, giúp công tác quản lý sử dụng đất đi vào nề nếp,ổn định. Các quyết định hành chính trong lĩnh vực thu hồi, bồi thường, giải phóng mặt bằng, chuyển mục đích sử dụng đất nhằm mục đích phát triển kinh tế, xã hội, quyết định giải quyết tranh chấp đất đai.. luôn có sự xem xét về tính khả thi và điều kiện để thực hiện các quyết định của cơ quan Nhà nước và người dân tránh tính trạng quyết định ban hành ra nhưng việc thi hành chậm, không có hiệu quả.

2.2.3.1. Nguyên nhân khiếu nại đối với quyết định hành chính về đất đai

Có nhiều nguyên nhân nhưng chủ yếu tập trung vào các nguyên nhân sau đây:

Nguyên nhân thứ nhất do sự bất cập của hệ thống chính sách pháp luật về đất đai. Từ việc pháp luật công nhận nhiều hình thức sở hữu đất đai chuyển sang quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, đến sau này quy định cho người sử dụng đất có đầy đủ các quyền, do vậy, việc nắm bắt kịp thời các quy định của pháp luật của cả cán bộ và người dân còn hạn chế, việc tìm hiểu các quy định của pháp luật cũng không đầy đủ và quan niệm về chế độ sở hữu tư nhân về đất đai trong nhân dân vẫn tồn tại.

Việc ban hành văn bản pháp luật về đất đai theo từng giai đoạn lịch sử, phát triển của đất nước thiếu đồng bộ và còn chồng chéo, thiếu công bằng, người hưởng chính sách sau được lợi hơn người hưởng chính sách trước, từ đó dẫn đến so bì, khiếu kiện.

Nguyên nhân thứ hai do chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng có nhiều bất cập (chênh lệch giữa Nhà nước thu hồi với doanh nghiệp tự thỏa thuận, giữa các dự án với nhau; vấn đề đất giáp ranh, đất nông nghiệp xen kẽ,