Quan Điểm Nâng Cao Hiệu Quả Giải Quyết Khiếu Nại Trong Lĩnh Vực Đất Đai

điểm phát sinh của vụ việc và chính sách tương ứng của thời kỳ đó. Phải tôn trọng quá trình sử dụng ổn định của chủ sử dụng đất, bảo vệ thành quả lao động và lợi ích của người sử dụng.

Khi giải quyết tranh chấp, khiếu nại tố cáo về đất đai nếu phát sinh những vấn đề về kinh tế, lợi ích vật chất..cần phải đảm bảo lợi ích Nhà nước và giải quyết thỏa đáng lợi ích của người sử dụng đất. Thực hiện nghiêm các quy định về đối chất, đối thoại trong giải quyết vụ việc.

Công khai, minh bạch, nhất là phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư trong bồi thường giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất, giải quyết kịp thời các quyền lợi chính đáng của người dân có đất thu hồi.

Huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị vào việc giải quyết khiếu nại tố cáo về đất đai nhất là các vụ việc khiếu nại về giải phóng mặt bằng.

Cần tiếp tục nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện công vụ, giám sát thường xuyên, xử lý kịp thời, dứt điểm các sai phạm. Công khai, minh bạch trong công tác giao đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án đầu tư.

Thực hiện tốt công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại về đất đai. Tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai. Kịp thời giải quyết các vụ việc khiếu nại mới phát sinh, đồng thời, tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại kéo dài, hạn chế tình trạng khiếu nại vượt cấp.

Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại của người sử dụng đất.

Kết luận Chương 2

Bắc Giang là tỉnh có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế, xã hội và đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp, xây dựng, dịch vụ, giảm tỷ trọng nông, lâm nghiệp. Nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đã, đang và chuẩn bị đầu tư trên địa bàn tỉnh. Nhiều dự án xây dựng được triển khai, đồng nghĩa với việc nhiều diện tích đất, trong đó có cả diện tích đất của các cá nhân, hộ gia đình bị thu hồi để thực hiện các dự án Những yếu tố đó cùng với những nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan khác nhau đã phát sinh đơn thư khiếu nại nói chung, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai nói riêng trên địa bàn tỉnh.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 104 trang tài liệu này.

Trước tình hình khiếu nại vẫn có diễn biến phức tạp, các cấp, các ngành của tỉnh đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ để thực hiện ngày càng tốt hơn công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại nói chung, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai nói riêng, bước đầu đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần đảm bảo an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.

Chương 3

QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG

3.1. QUAN ĐIỂM NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG

3.1.1. Quán triệt quan điểm của Đảng và các nghị quyết của Đảng về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai

Hiến pháp năm 2013 tại Điều 4 quy định:

Đảng cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội; các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật. Đảng lãnh đạo bằng cương lĩnh, đường lối; bằng giáo dục; bằng hoạt động của đội ngũ đảng viên và hệ thống tổ chức đảng trong cơ quan nhà nước, các đoàn thể chính trị- xã hội; kiểm tra, giám sát việc thực hiện [24, Điều 4].

Mục tiêu chung của đường lối, chính sách của Đảng là phát huy quyền làm chủ của nhân dân, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; hướng tới lợi ích của nhân dân, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Trong lĩnh vực giải quyết đơn thư khiếu nại, Đảng ta chỉ đạo: Đẩy mạnh giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của dân, soát, xét, bổ sung và thể chế hoá các chính sách, trước hết đối với các lĩnh vực mà dân khiếu kiện nhiều, khẩn trương và nghiêm chỉnh thực hiện Luật Phòng chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, bổ sung hoàn thiện Luật khiếu nại, tố cáo. Đồng thời, quan điểm của Đảng cũng

chỉ rõ: việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai phải nhanh chóng, kịp thời, đúng pháp luật và được tiến hành ngay tại nơi phát sinh khiếu nại. Việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai phải được thực hiện theo quy trình, thủ tục đơn giản, dễ thực hiện, có cơ chế giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai hữu hiệu. Hoàn thiện hệ thống pháp luật khiếu nại theo hướng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhân dân thực hiện quyền khiếu nại.

Ngày 31/10/2012, Hội nghị Trung ương 6 (khóa XI) của Đảng ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Nghị quyết nêu rõ: Chính sách, pháp luật về đất đai phải góp phần ổn định chính trị - xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế; huy động tốt nhất nguồn lực từ đất để phát triển đất nước; bảo đảm hài hoà lợi ích của Nhà nước, của người sử dụng đất. Sử dụng có hiệu quả trong quản lý đất đai nhằm khắc phục tình trạng lãng phí, tham nhũng, khiếu kiện. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước, phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân và toàn dân trong thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai; có chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm chính sách, pháp luật về đất đai.

Ngày 26/5/2014, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 35/CT-TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Nội dung của Chỉ thị nêu rõ: Cần hoàn thiện chính sách pháp luật liên quan đến quyền và lợi ích của người dân, nhất là trong lĩnh vực đất đai, tài nguyên… bảo đảm tính đồng bộ, phù hợp thực tiễn. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, tố cáo… và khi phát sinh khiếu nại, tố cáo đông người, phức tạp,

người đứng đầu tổ chức đảng, chính quyền, cơ quan, tổ chức phải trực tiếp chỉ đạo làm rõ nội dung, nguyên nhân, xem xét toàn diện các khía cạnh pháp lý và thực tiễn; tổ chức đối thoại công khai với người khiếu kiện để giải quyết sát thực tế sự việc, thấu tình đạt lý.

Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai phải thống nhất và giữ vững quan điểm: Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Quyền sử dụng đất là một loại tài sản và hàng hoá đặc biệt, nhưng không phải là quyền sở hữu. Nhà nước thực hiện quyền của chủ sở hữu thông qua việc quyết định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; cho phép chuyển mục đích sử dụng và quy định thời hạn sử dụng đất; trao quyền sử dụng đất và thu hồi đất để sử dụng vào các mục đích quốc phòng, an ninh, phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các dự án phát triển kinh tế, xã hội theo quy định của pháp luật. Điều này được ghi nhận trong các Hiến pháp 1980, Hiến pháp 1992 và Hiến pháp năm 2013 quy định: Đất đai, tài nguyên nước, tài nguyên khoáng sản, nguồn lợi ở vùng biển, vùng trời, tài nguyên thiên nhiên khác và tài sản do Nhà nước đầu tư, quản lý là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý.

Việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai phải dựa trên quan điểm lịch sử và quan điểm thực tiễn, phải căn cứ vào thời điểm phát sinh vụ việc và chính sách, pháp luật của thời kỳ đó. Đây là vấn đề khó khăn, phức tạp và nhạy cảm; do vậy trong quá trình giải quyết phải căn cứ quá trình sử dụng ổn định của các chủ sử dụng đất, bảo đảm sự ổn định chung, không làm phát sinh những khiếu nại mới. Bảo vệ lợi ích của người sử dụng đất, đồng thời phải tôn trọng quy hoạch sử dụng đất đã được các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Khi giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trong lĩnh vực đất đai nếu phát sinh những vấn đề về kinh tế, lợi ích vật chất… cần phải đảm bảo lợi ích Nhà nước và lợi ích của người sử dụng đất.

Quán triệt các chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về đất đai, khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai đến người dân để người dân tuân thủ triệt để thì phải dựa vào dân, bàn bạc dân chủ công khai với dân, bằng nhiều biện pháp trong đó coi trọng hòa giải ngay tại cơ sở, giáo dục, thuyết phục, giải quyết có lý, có tình, không gò ép, mệnh lệnh, gắn việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất với tổ chức lại sản xuất, bố trí lại cơ cấu sản xuất hành hoá phù hợp với từng địa bàn dân cư làm cho việc sử dụng đất đai có hiệu quả.

3.1.2. Đề cao vai trò, trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà nước và cơ quan thanh tra trong việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai

Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là một trong những hoạt động quản lý nhà nước; pháp luật ghi nhận và bảo đảm cho cá nhân, tổ chức có quyền yêu cầu, đề nghị các cơ quan hành chính nhà nước giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của mình đối với các QĐHC, HVHC do cơ quan đó ban hành. Điều này tạo điều kiện cho cơ quan hành chính nhà nước tự sửa chữa, khắc phục những thiếu sót trong hoạt động của mình. Mặt khác, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là một trong những cơ chế tự kiểm tra tính đúng đắn, hợp lý của các QĐHC. Việc xem xét giải quyết các khiếu kiện hành chính có thể được tiến hành bởi toà án. Song, việc giao trách nhiệm giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai nhất là trong lĩnh vực đất đai cho các cơ quan hành chính nhà nước là yêu cầu mang tính khách quan đảm bảo sự thông suốt trong hoạt động quản lý, điều hành các vấn đề kinh tế- xã hội của CQHC. Theo quy định của pháp luật, CQHC nhà nước là chủ thể có thẩm quyền trước tiên trong việc giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai và thực chất người dân cũng thường có tâm lý giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai bằng con đường hành chính; ngại khởi kiện ra toà

án vì nhiều lý do khác nhau. Vì vậy, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là trách nhiệm của CQHC. Mặc dù luật quy định thẩm quyền giải quyết các khiếu nại thuộc về thủ trưởng các CQHC nhà nước nhưng trên thực tế do phải thực hiện nhiều nhiệm vụ ở các lĩnh vực quản lý khác nhau, hạn hẹp về thời gian nên thủ trưởng CQHC thường giao cho cơ quan thanh tra hoặc cơ quan chuyên môn tham mưu giúp mình giải quyết. Việc ban hành quyết định giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai chủ yếu dựa trên kết quả thẩm tra, xác minh và các kết luận kiến nghị của cơ quan thanh tra và cơ quan chuyên môn. Bởi vậy, nhằm tăng cường hơn nữa công tác giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trong lĩnh vực đất đai thì không chỉ đề cao vai trò, trách nhiệm của Phòng Tài nguyên và Môi trường mà còn cần phải đề cao vai trò, trách nhiệm của cơ quan thanh tra; tạo điều kiện về cơ sở vật chất để xây dựng được đội ngũ thanh tra viên, cán bộ có kỹ năng, nghiệp vụ giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

3.1.3. Bảo đảm yêu cầu tuân thủ nghiêm chỉnh Hiến pháp và pháp luật, bảo vệ và bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa

Hiến pháp năm 2013 quy định:

Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam do nhân dân làm chủ; tất cả các quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân… [24].

Điều 14 Hiến pháp năm 2013 quy định:

Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội được công nhận, tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp và pháp luật [24, Điều 14]. Nhà nước pháp quyền là một thể chế chính trị mà mọi hoạt động của

các cơ quan nhà nước, các chủ thể khác trong xã hội đều được bảo đảm trên cơ sở của pháp luật. Pháp luật trở thành công cụ điều tiết chủ yếu đối với mọi quan hệ xã hội. Xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là đòi hỏi tất yếu của một xã hội dân chủ và hiện đại- ở đó nhà nước bị giới hạn hay nói cách khác nhà nước chỉ được thực hiện quyền lực trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, bị kiểm soát bởi pháp luật. Mục đích hướng tới của nhà nước pháp quyền Việt Nam là bảo đảm các quyền con người, quyền công dân không bị xâm phạm bởi hành vi lạm dụng quyền lực của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức trong cơ quan nhà nước; tất cả các quyền tự do, dân chủ, quyền và lợi ích hợp pháp khác của công dân được bảo đảm, bảo vệ.

Khiếu nại là một trong những quyền công dân được bảo đảm bằng pháp luật và các cơ chế xã hội. Khiếu nại chính là việc thực hiện quyền tự vệ chính đáng của công dân nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, lợi ích của nhà nước, của tập thể; là một hình thức phát huy dân chủ, tạo điều kiện để nhân dân giám sát các cơ quan, cán bộ công chức thực hiện công việc quản lý nhà nước, tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước, quản lý xã hội, làm tăng tính hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Do vậy, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai phải được các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền giải quyết giải quyết một cách khách quan, công bằng, đúng pháp luật, kịp thời, nhanh chóng, dứt điểm và nhạy bén trong xử lý tình huống. Đặc biệt, đối với những vụ việc khiếu nại đông người, khiếu nại liên quan đến đất đai để tránh tạo thành những điểm nóng, phức tạp. Điều đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội, tạo được lòng tin của nhân dân, bảo đảm được an toàn và trật tự xã hội. Hơn nữa, trong quá trình giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai khi phát hiện những thiếu sót hoặc vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức nhà nước thì sớm có biện pháp khắc phục, sửa chữa nhằm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của công dân. Quá trình giải quyết phải đảm bảo đúng thời hạn,