Đánh Giá Hiệu Quả Chương Trình Ổn Định Sản Xuất Nông, Lâm Nghiệp Gắn Với

và chỉ tiêu đánh giá hiệu quả. Luận án sẽ tính toán hiệu quả của từng chương trình cho từng khu KTQP để từ đó có được bức tranh về hiệu quả đầu tư chung cho hoạt động đầu tư theo chương trình vào các khu KTQP.

Trên cơ sở đó chúng ta sẽ đánh giá hiệu quả chung của các dự án đầu tư vào các khu KTQP.

4.3.1.1. Đánh giá hiệu quả chương trình ổn định sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với chế biến sản phẩm

Mục đích chính của chương trình ổn định sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với chế biến sản phẩm là tạo ra sự phát triển bền vững của một vùng dân cư, ví dụ, đầu tư vào những lĩnh vực có tính chất kích thích phát triển kinh tế của địa phương, hỗ trợ kỹ thuật cho người dân địa phương,… như hỗ trợ chế biến sau thu hoạch bằng việc xây dựng các xưởng chế biến nông sản, tuyên truyền, hướng dẫn sử dụng nông sản, tạo dựng các mô hình trình diễn về sản xuất, thu hoạch, bảo quản nông sản phù hợp với điều kiện địa phương,…

Lợi ích của chương trình là làm tăng giá trị của nông sản từ đó nâng cao đời sống của người dân. Chi phí của chương trình là toàn bộ các chi phí phát sinh để thực hiện các hoạt động thoả mãn yêu cầu của chương trình.

Việc nghiên cứu 15 khu KTQP đã cho thấy chương trình đã có những kết quả nhất định. Hiệu quả đầu tư tuy chưa cao so với các khu vực kinh tế khác nhưng với các vùng sâu, vùng xa thì kết quả của chương trình là đáng khích lệ.

Khi phân tích hiệu quả chương trình này, chúng ta có thể sử dụng hai tiêu thức xác định hiệu quả các dự án sản xuất - kinh doanh như NPV và IRR vì chương trình này chủ yếu đem lại lợi ích tài chính. Việc phân tích được tiến hành với tỷ lệ chiết khấu chung là 6% phù hợp với điều kiện các dự án ở vùng sâu, vùng xa.

Kết quả phân tích đánh giá cho từng khu KTQP được thể hiện qua bảng 4.4 “Vốn đầu tư và hiệu quả đầu tư chương trình ổn định sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với chế biến sản phẩm tại các khu KTQP giai đoạn 2000-2005”.

Như vậy, căn cứ vào kết quả phân tích có thể thấy một số khu KTQP như Mẫu Sơn, Bắc Hải Sơn, Quảng Hà - Móng Cái, Binh đoàn 15 do điều kiện thuận lợi hơn nên chương trình đem lại hiệu quả cao hơn. Các khu KTQP khác do điều kiện khó khăn hơn nên hiệu quả vẫn chưa cao. Tính chung toàn bộ chương trình thì

chương trình đã đạt hiệu quả với mức IRR = 10%, tương đương với lãi suất ngân hàng thương mại (cao hơn mức tăng GDP chung của cả nước).

4.3.1.2. Đánh giá hiệu quả thực hiện chương trình trồng rừng tại các khu kinh tế quốc phòng

Trong thời gian từ năm 2000 đến 2005 đã tiến hành trồng rừng ở 8 khu KTQP. Vì việc trồng mới được tiến hành rải rác các năm và với từng khu khác nhau nên việc đánh giá cho từng khu riêng lẻ sẽ bất hợp lý (vì có khu đã kết thúc trồng rừng, có khu mới bắt đầu). Trong phân tích hiệu quả của chương trình trồng rừng, chúng ta chỉ đánh giá hiệu quả của việc đầu tư cho chương trình từ năm 2000 - 2005 và do đó chỉ phân tích các doanh thu hoặc chi phí phát sinh do chính hoạt động đầu tư trong giai đoạn này tạo ra. Kết quả phân tích hiệu quả của chương trình trong giai đoạn 2000-2005 được thể hiện ở bảng 4.5 “Đánh giá hiệu quả thực hiện chương trình trồng rừng tại các Khu KTQP”.

Bảng 4.4. Vốn đầu tư và hiệu quả đầu tư chương trình ổn định sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với chế biến sản phẩm tại các khu KTQP

giai đoạn 2000 - 2005

Đơn vị: Triệu VND

Năm

Khu KTQP

2003	2004	2005	IRR	NPV (r=6%)
Vốn đầu tư thực hiện			IRR	NPV (r=6%)
Mẫu Sơn	0	400	300	8%	90.38
Bảo Lạc- Bảo Lâm
Mường Chà	2 000	996	0	8%	492.13
Vị Xuyên
Sông Mã	0	400	300	13%	374.60
Bắc Hải Sơn	0	0	390	9%	79.69
Bình Liêu-Quảng Hà-Móng Cái	0	400	0	8%	45.69
Khe Sanh	0	400	0	8%	45.69
A So-A Lưới	0	0	399	9%	70.69
Kỳ Sơn	0	400	0	9%	76.45
Bù Gia Phúc-Bù Gia Mập
Quảng Sơn
Binh đoàn 15	0	0	950	15%	522.42
Binh đoàn 16
Tân Hồng

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 232 trang tài liệu này.

Cộng (chương trình chung)

2 000

2 996

2 339

1797.75

Nguồn: Cục Kinh tế, Bộ Quốc Phòng và xử lý của tác giả

Ghi chú: Chương trình đã tính hiệu quả đến năm 2015

Từ bảng 4.5 chúng ta xác định được các tiêu thức hiệu quả của chương trình trồng rừng như sau: NPV (với r = 6%) = 149 429 triệu VND; IRR = 18,2%. Những kết quả này cho thấy chương trình trồng rừng hoàn toàn đem lại hiệu quả. Từ bảng phân tích cũng cho thấy việc đầu tư sẽ đem lại hiệu quả thực sự nếu sau khi hoạt động đầu tư trồng mới đem lại kết quả thì cần tiếp tục đầu tư cho công tác chăm sóc và bảo vệ rừng. Nếu coi việc chăm sóc và bảo vệ rừng là một nghề và một lao động trong 1 năm có thể quản lý 10 ha rừng thì khoản thu nhập của họ đã khoảng 15 đến 20 triệu/năm (so với thu nhập 3,5 triệu VND/hộ hiện nay). Đây được coi là một khoản thu nhập cao đối với các vùng sâu, vùng xa khi điều kiện kinh tế còn rất khó khăn. Mặt khác, khi tính doanh thu cho 1 ha rừng khai thác là 100 triệu VND tức là chỉ tương đương với khoảng 20 m3 gỗ loại trung bình khai thác (thực tế khối lượng gỗ khai thác sẽ cao hơn) mà chương trình vẫn rất hiệu quả thì có thể kết luận về tính hiệu quả của chương trình trồng rừng của các dự án đầu tư vào khu KTQP.

Bảng 4.5. Đánh giá hiệu quả thực hiện chương trình trồng rừng tại các khu KTQP

Năm

Đầu tư (`triệu VND)	Diện tích trồng mới (ha)`	Doanh thu (triệu VND)	Chi phí vận hành (triệu VND)	Dòng tiền (triệu VND)
2000	1 556	601			-1 556
2001	2 150	902		2103,5	-4 254
2002	2 389	809		5260,5	-7 650
2003	4 651	1 106		8092	-12 743
2004	7 055	1 130		11963	-19 018
2005	8 470	1 795		15918	-24 388
2006			0	22200,5	-22 201
2007			0	22200,5	-22 201
2008			0	22200,5	-22 201
2009			0	22200,5	-22 201

2010

	60100	20097	40 003
2011		90200	16940	73 260
2012		80900	14108,5	66 792
2013		110600	10237,5	100 363
2014		113000	6282,5	106 718
2015		179500	0	179 500

Nguồn: Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng và tổng hợp từ tác giả

Ghi chú: Chi phí chăm sóc rừng và bảo vệ rừng/1ha/năm: 3,5 triệu VND

Doanh thu cho 1 ha rừng khai thác: 100 triệu VND

4.3.1.3. Đánh giá hiệu quả chương trình nước sạch và vệ sinh nông thôn tại các khu kinh tế quốc phòng

Thực tế chương trình mới thực hiện ở 3 khu KTQP có điều kiện thuận lợi là Mẫu Sơn, Bắc Hải Sơn, Quảng Hà-Móng Cái. Chương trình nước sạch thực chất là hỗ trợ của nhà nước cho người dân tại các khu KTQP từ đó ổn định cuộc sống, nâng cao sức khoẻ người dân và gắn bó hơn với địa phương. Với chương trình này, việc tính toán hiệu quả trên cơ sở giảm chi phí (suất vốn đầu tư) cho một đơn vị kết quả đầu tư.

Tình hình đầu tư theo chương trình vào 3 khu KTQP này như sau:

Bảng 4.6. Đầu tư theo chương trình nước sạch và vệ sinh nông thôn tại các khu KTQP

Khu KTQP

Tổng dự toán	Vốn đầu tư thực hiện				Số hộ được sử dụng nước sạch
Tổng dự toán	2002	2003	2004	2005	Số hộ được sử dụng nước sạch
triệu VND	triệu VND	triệu VND	triệu VND	triệu VND	hộ
Mẫu Sơn	1 531	500	852			320
Bắc Hải Sơn	2 500		280	600	1 588	542
Bình Liêu-Quảng Hà-Móng Cái	2 637	800	1 000	560		510
Toàn chương trình	6 668	1 300	2 132	1 160	1 588	1 372

Nguồn: Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng và tổng hợp từ tác giả

Căn cứ vào bảng trên chúng ta tính toán một số tiêu thức đánh giá hiệu quả của chương trình nước sạch như sau (xem bảng 4.7):

Như vậy, thực tế cho thấy đầu tư vào chương trình tiết kiệm hơn so với dự toán (toàn chương trình tiết kiệm 488 triệu VND). Bên cạnh đó, do số hộ được hưởng nước sạch cao hơn dự kiến nên suất vốn đầu tư cho một hộ có nước sạch là tương đối thấp, toàn chương trình là 4,5 triệu VND. Nếu quy về mặt bằng năm 2000 với lãi suất 6% thì toàn chương trình tiết kiệm được 399 triệu VND và suất vốn đầu tư cho một hộ có nước sạch là 3,68 triệu VND.

Nhìn chung kết quả đầu tư theo chương trình là tốt, tuy nhiên cần thấy rằng chương trình mới chỉ đầu tư vào những khu có thuận lợi hơn. Thực tế cho thấy các khu KTQP khác cũng rất cần đến đầu tư nước sạch và vệ sinh môi trường. Nếu chương trình tiếp cận đến các khu này thì hiệu quả sẽ thấp hơn vì chi phí tăng lên nhiều.

Bảng 4.7. Hiệu quả đầu tư theo chương trình nước sạch và vệ sinh nông thôn tại các khu KTQP

Khu KTQP

Tổng dự toán	Vốn đầu tư thực hiện	Tiết kiệm so với dự toán	Tỷ lệ thực tế so với dự toán	Số hộ được sử dụng nước sạch	Suất VĐT cho một hộ
triệu VND	triệu VND	triệu VND	%	Hộ	triệu VND
Mẫu Sơn	1531	1 352	179	88,31	320	4,23
Bắc Hải Sơn	2500	2 468	32	98,72	542	4,55
Bình Liêu-Quảng Hà-Móng Cái	2637	2 360	277	89,50	510	4,63
Toàn chương trình	6668	6 180	488	92.68	1372	4,5

Nguồn: Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng và tổng hợp từ tác giả.

4.3.1.4. Đánh giá hiệu quả chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu kinh tế quốc phòng

Các khu KTQP thường nằm ở những vị trí không thuận lợi, dân cư thưa thớt. Muốn phát triển kinh tế từ đó đảm bảo được ANQP cần di dân từ nhiều nơi đến. Chương trình di dân đến các khu KTQP nhằm vào cả đối tượng nội tỉnh và ngoại tỉnh. Chi phí cho những hoạt động trong chương trình di dân thường là rất tốn kém. Nó bao gồm những chi phí cho đi lại, ổn định nhà cửa, hỗ trợ tài chính, hỗ trợ lương

thực, cải tạo đồng ruộng để canh tác.

Chương trình di dân tại các khu KTQP thực hiện từ năm 2003, sau 3 năm thực hiện đã tiến hành di dân 5.234 hộ. Số liệu cụ thể cho từng vùng được thể hiện trong bảng 4.8 “Kết quả chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu KTQP”.

Vốn đầu tư cho từng khu KTQP phục vụ chương trình di dân được thể hiện cụ thể trong bảng 4.9 “Vốn đầu tư hiện chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu KTQP”.

Vì công tác di dân là hoạt động đầu tư mang tính phi lợi nhuận nên để đánh giá hiệu quả đầu tư thực hiện chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu KTQP, chúng ta sẽ tính toán tương tự như chương trình nước sạch đó là suất vốn đầu tư để tạo ra một giá trị đầu ra (hộ di dân) và hiệu quả đối với chính người dân theo chương trình, đó là cuộc sống của họ sẽ được cải thiện hơn trước khi di dân (xem bảng 4.10).

Bảng 4.8. Kết quả chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu kinh tế quốc phòng

Khu KTQP

Số hộ
2003		2004		2005		Cộng
Nội tỉnh	Ngoại tỉnh	Nội tỉnh	Ngoại tỉnh	Nội tỉnh	Ngoại tỉnh	Nội tỉnh	Ngoại tỉnh	Tổng
Mẫu Sơn			11	70	100	15	111	85	196
Bảo Lạc-Bảo Lâm			349	33	173	20	522	53	575
Mường Chà			69	75	200	25	269	100	369
Vị Xuyên			52	50			52	50	102
Sông Mã			125	25	135	98	260	123	383
Bình Liêu-Quảng Hà- Móng Cái	69	64	212	173	150	70	431	307	738
ASo-ALưới	150	30	120	15	60	15	330	60	390
Khe Sanh	70	34	20	130	250	65	340	229	569
Kỳ Sơn	50			100	60	40	110	140	250
Bắc Hải Sơn	23						23		23
Tân Hồng			287	52	350	84	637	136	773

Quảng Sơn

			150	100		100	150	250
Binh đoàn 15				100		180		280	280
Binh đoàn 16				100		236		336	336
Cộng	362	128	1245	1073	1578	848	3185	2049	5234

Nguồn: Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng và tổng hợp từ tác giả.

Kết quả đánh giá tại bảng 4.10 cho ta thấy suất vốn đầu tư cho một hộ di dân không cao, tính chung cho cả chương trình là 7,8 triệu VND, còn đối với một hộ định cư là 8,5 triệu VND (số liệu tương ứng quy đổi về năm 2000 là 6,38 triệu VND và 6,96 triệu VND). Đây là khoản chi tương đối thấp nếu so với các chi phí cần phải thực hiện khi tiến hành di dân như chi phí cho đi lại, ổn định nhà cửa, hỗ trợ tài chính, hỗ trợ lương thực, cải tạo đồng ruộng để canh tác,… như trên đã đề cập.

Bảng 4.9. Vốn đầu tư thực hiện chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu KTQP

Khu KTQP

Vốn thực hiện (Triệu đồng)
2003		2004		2005		Cộng
Chi hộ dân	Chi quản lý	Chi hộ dân	Chi quản lý	Chi hộ dân	Chi quản lý	Chi hộ dân	Chi quản lý	Tổng
Mẫu Sơn			1 445	14	800	10	2 245	24	2 269
Bảo Lạc-Bảo Lâm			1 695	6	1 265	10	2 960	16	2 976
Mường Chà			1 332	15	1 500	10	2 832	25	2 857
Vị Xuyên			1 260	10			1 260	10	1 270
Sông Mã			750	5	1 875	20	2 625	25	2 650
Bình Liêu- Quảng.Hà-M.Cái	404	10	4 296	34	2 150	15	6 850	59	6 909
ASo-ALưới	507	13	585	6	405	10	1 497	29	1 526
Khe Sanh	189	5	2 010	20	1 725	13	3 924	38	3 962
Kỳ Sơn	135	4	1 500	18	780	10	2 415	32	2 447
Bắc Hải Sơn	178	4					178	4	182
Tân Hồng			806	10	2 310	16	3 116	26	3 142
Quảng Sơn			770	10	300	15	1 070	25	1 095
Binh Đoàn 15			1 500	10	2 700	20	4 200	30	4 230

Binh Đoàn 16

1 500

3 540

5 040

5 070

Quản lý của BQP

109

392

284

785

Cộng

1 413

145

19 449

560

19 350

453

40 212

1158

41 370

Nguồn: Cục Kinh tế, Bộ Quốc phòng và tổng hợp từ tác giả.

Để đánh giá mức độ cải thiện đời sống của các hộ khi di dân, về mặt lý thuyết cần xác định mức sống của từng hộ trước khi di dân và so sánh với thu nhập hiện nay của các hộ. Tuy nhiên, điều này không thể thực hiện được vì số hộ rất lớn và nằm ở nhiều vùng lãnh thổ khác nhau. Có thể đánh giá mức độ cải thiện đời sống của các hộ khi di dân thông qua tiêu thức tỷ lệ hộ còn tiếp tục định cư ở các khu KTQP. Theo số liệu tính toán thì tỷ lệ này tương đối cao (trên 90%), cá biệt có vùng tới 98%.

Bảng 4.10. Đánh giá hiệu quả đầu tư thực hiện chương trình di dân (sự nghiệp di dân) tại các khu KTQP

Khu KTQP

Vốn đầu tư thực hiện (Triệu VND)	Số hộ di dân (Hộ)	Số hộ còn định cư (Hộ)	Suất vốn đầu tư cho một hộ (Triệu VND)	Suất vốn đầu tư cho một hộ định cư (Triệu VND)
Mẫu Sơn	2 269	196	192	11,577	11,813
Bảo Lạc-Bảo Lâm	2 976	575	518	5,176	5,751
Mường Chà	2 857	369	332	7,743	8,603
Vị Xuyên	1 270	102	92	12,451	13,835
Sông Mã	2 650	383	345	6,919	7,688
Bình Liêu-Quảng Hà-Móng Cái	6 909	738	735	9,362	9,401
ASo-ALưới	1 526	390	351	3,913	4,348
Khe Sanh	3 962	569	512	6,963	7,737
Kỳ Sơn	2 447	250	225	9,788	10,876
Bắc Hải Sơn	182	23	22	7,913	8,273
Tân Hồng	3 142	773	696	4,065	4,516
Quảng Sơn	1 095	250	225	4,381	4,867
Binh Đoàn 15	4 230	280	252	15,107	16,786
Binh Đoàn 16	5 070	336	302	15,089	16,766
Quản lý của BQP	785