Cách biểu hiện mối quan hệ nhân quả trong câu tiếng việt

Trong tiếng Việt, mối quan hệ nhân quả được biểu hiện bằng hai phương thức: bằng quan hệ từ và bằng động từ quan hệ.

2. Quan hệ từ biểu hiện mối quan hệ nhân quả trong tiếng Việt bao gồm hai nhóm: quan hệ từ chỉ nguyên nhân và quan hệ từ chỉ kết quả trong đó, quan hệ từ chỉ nguyên nhân có số lượng lớn hơn, tần số xuất hiện cao hơn và khả năng lược bỏ hạn chế hơn quan hệ từ chỉ kết quả. Trong câu có ý nghĩa nhân quả được biểu hiện bằng quan hệ từ, quan hệ giữa bộ phận chỉ nguyên nhân và bộ phận chỉ kết quả về bản chất, là quan hệ chính phụ trong đó vai trò chính thuộc về bộ phận chỉ kết quả..

3. Động từ quan hệ biểu thị mối quan hệ nhân quả trong tiếng Việt là những động từ đã bị “ngữ pháp hoá” ở mức độ nhất định, có đặc tính trung gian giữa quan hệ từ và thực từ. Hai động từ quan hệ biểu thị quan hệ ngữ nghĩa nhân quả tiêu biểu trong tiếng Việt là làm, khiến.

Đặc tính trung gian của làm, khiến thể hiện ở chỗ về nghĩa, làm, khiến vừa chỉ hoạt động (trừu tượng, khái quát) vừa chỉ mối quan hệ nhân quả giữa chủ ngữ và bổ ngữ; về kết trị, làm, khiến đòi hỏi chủ ngữ có nghĩa sâu chỉ nguyên nhân được biểu hiện bằng vị từ (ngữ vị từ), cụm chủ vị hoặc bằng danh từ (ngữ danh từ) mà về nghĩa từ vựng có gắn với hoạt động hay đặc điểm, tính chất; đồng thời đòi hỏi bổ ngữ là cụm chủ vị (chỉ kết quả) trong đó mối quan hệ giữa chủ ngữ và bổ ngữ được hiện thực hóa không đầy đủ.

4. Việc nghiên cứu các phương thức khác nhau biểu hiện mối quan hệ nhân quả cho phép khẳng định rằng: trong tiếng Việt cũng như trong các ngôn ngữ khác, một nội dung ngữ nghĩa có thể được biểu hiện bằng những hình thức ngữ pháp khác nhau. Điều này cho thấy ngữ nghĩa và ngữ pháp mặc dù có mối quan hệ chặt chẽ với nhau nhưng không phải là hai phạm trù đồng nhất.

5. Việc nghiên cứu cách biểu hiện mối quan hệ nhân quả bằng các phương tiện khác tiện khác nhau nói riêng và việc nghiên cứu cách biểu hiện một quan hệ ngữ nghĩa bằng những hình thức ngữ pháp khác nhau nói chung

là rất cần thiết đối với việc học tập và giảng dạy ngữ pháp tiếng Việt. Tuy nhiên, đây cũng là vấn đề hết sức phức tạp mà những kết quả đạt được của luận văn này mới chỉ có tính chất sơ bộ. Chúng tôi hi vọng rằng vấn đề này sẽ được nghiên cứu sâu hơn trong giai đoạn tiếp theo.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Diệp Quang Ban (1996), Ngữ pháp tiếng Việt.NXB Giáo dục.