Các biện pháp pháp lý chống thất thu thuế nhập khẩu ở nước ta hiện nay

Đồng thời, nhà nước ta cần tăng cường giao lưu, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm đấu tranh chống gian lận của các quốc gia phát triển có hệ thống quản lý hàng hóa nhập khẩu, thuế nhập khẩu tiến bộ thông qua các cuộc họp thường niên của Tổ chức Hải quan thế giới. Tăng cường hợp tác quốc tế với Hải quan các nước trong mặt trận đấu tranh chống gian lận thương mại. Ký kết các Hiệp định hợp tác Hải quan với các nước trong việc hỗ trợ cung cấp thông tin về hàng hóa, trị giá, tên doanh nghiệp nhập khẩu... tạo cơ sở dữ liệu cho việc quản lý và kiểm tra xác định thông tin về hàng hóa, doanh nghiệp tham gia nhập khẩu.

Bốn là, hoàn thiện cơ sở dữ liệu.

Hoàn thiện cơ sở dữ liệu về đối tượng nộp thuế: xây dựng và hoàn thiện Trung tâm thu thập và xử lý thông tin về đối tượng nộp thuế, bổ sung vào bộ tiêu chí quản lý rủi ro. Tăng cường hơn nữa công tác theo dõi, cập nhật thông tin và phân loại doanh nghiệp phục vụ giám sát quản lý. Xây dựng các tiêu chí phân loại, đánh giá độ tin cậy của các nguồn thông tin theo mức độ rủi ro trước khi cung cấp cho Cục Hải quan địa phương sử dụng để có biện pháp nghiệp vụ kịp thời và phù hợp với từng trường hợp.

Hoàn thiện cơ sở dữ liệu về giá: Do vai trò hết sức quan trọng của cơ sở dữ liệu giá trong xác định trị giá tính thuế, trong việc tham khảo và xây dựng căn cứ để tổ chức tham vấn và xác định giá trị tính thuế cho lô hàng nhập khẩu... do vậy, cần hoàn thiện cơ sơ dữ liệu về giá trị tính thuế theo các biện pháp sau:

- Bổ sung thêm kịp thời các nguồn thông tin làm cơ sở xây dựng về trị giá tính thuế ngoài nguồn thông tin do doanh nghiệp khai báo khi kiểm tra, tham vấn và xác định trị giá cho hàng hóa nhập khẩu.

- Tập hợp dữ liệu về giá của các mặt hàng có khả năng gian lận cao, xác định các doanh nghiệp có dấu hiệu gian lận đưa vào diện kiểm tra, trên

cơ sở đó, phân công, chỉ đạo cụ thể cho từng địa phương thực hiện kiểm tra giá phù hợp.

- Các Chi cục hải quan cần tăng cường thu thập, khai thác thông tin về xuất nhập khẩu nhằm xác định giá trị hải quan chống gian lận thương mại qua giá.

- Với những trường hợp phức tạp và vượt quá thẩm quyền thì cơ quan Hải quan đề nghị các cơ quan có thẩm quyền đối với vụ việc giải quyết như cơ quan thuế nội địa, cơ quan công an, cơ quan thẩm định giá phối hợp giúp đỡ xác định căn cứ kết luận giá.

- Danh mục dữ liệu quản lý rủi ro về giá được sử dụng như một công cụ để phân tích, đánh giá độ tin cậy của trị giá khai báo, phân loại các lô hàng nghi ngờ để thực hiện công tác tham vấn và các bước tiếp theo trong quy trình kiểm tra, xác định trị giá. Một điều cần chú ý là không được sử dụng các mức giá trong danh mục dữ liệu giá để áp đặt trị giá tính thuế và xây dựng cơ chế pháp lý cho việc thu thập, cập nhật, phân tích, đánh giá thông tin từ nguồn khác vào hệ thống.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 112 trang tài liệu này.

Chúng ta có thể học tập kinh nghiệm xây dựng cơ sở dữ liệu về giá như Mỹ. Hệ thống cơ sở dữ liệu về giá của Mỹ có thể coi như là “Bách khoa toàn thư về trị giá Hải quan”, tài liệu luôn được cập nhật thường xuyên và tổng hợp đầy đủ các vấn đề về xác định trị giá, là tài liệu quan trọng của Hải quan và cả các doanh nghiệp khi nhập khẩu hàng hóa vào Hoa Kỳ trong quá trình xác định trị giá Hải quan.

Năm là, nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn của một số cán bộ, công chức ngành hải quan. Để làm được điều này cần chú trọng ngay từ khâu tuyển dụng bằng việc quản lý chặt chẽ, khách quan việc thi tuyển, tuyển dụng, lựa chọn những người có đạo đức, trình độ tốt và bố trí vào những bộ phận phù hợp với trình độ, năng lực, sở trường của mỗi cá nhân.

Bên cạnh đó, trong giai đoạn phát triển hiện nay thì yêu cầu đặt ra là cần phải coi việc đào tạo lực lượng cán bộ, công chức hải quan là một quá trình liên tục, thường xuyên có kế hoạch đào tạo, rèn luyện nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; đặc biệt là khả năng ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Với đội ngũ công chức non trẻ, chúng ta cần chủ động, kịp thời xây dựng kế hoạch, chương trình đào tạo, bồi dưỡng sát với thực tiễn yêu cầu; với mục tiêu đào tạo phải có tầm nhìn và có sự chủ động, để các công chức mới có thể tiếp cận nhanh chóng nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu đề ra trong thời gian sớm nhất… Với đội ngũ công chức trình độ dày dạn kinh nghiệm thì cũng nên thường xuyên tổ chức hội thảo, thảo luận theo các chuyên đề sát thực tế, gắn với các kỹ năng, tình huống trong thực tế ở các địa phương khác nhau để cùng trao đổi kinh nghiệm, nâng cao trình độ, kỹ năng giải quyết các tình huống phát sinh trong thực tế và tổ chức các lớp đào tạo về quy trình nghiệp vụ mới; các văn bản hướng dẫn liên quan đến thủ tục hải quan, chính sách thuế mới ban hành.

Đồng thời, cần đặc biệt quan tâm tới công tác đánh giá sau đào tạo vì mặc dù hiện nay ngành Hải quan hàng năm đều đề cập đến công tác đánh giá sau đào tạo nhưng chưa cụ thể hóa những vấn đề cần đánh giá trong từng lĩnh vực, cũng như chưa thực sự chú trọng, chủ động trong công tác này.

Sáu là, hiện đại hóa cơ sở vật chất, khoa học công nghệ. Để góp phần phòng chống các thủ đoạn gian lận thương mại ngày càng tinh vi cũng như xác định, kiểm soát nhiều loại hàng hóa có cấu tạo phức tạp thì nhà nước ta cần nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát hải quan bằng việc tăng cường đầu tư, nâng cấp trang thiết bị hiện đại, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động hải quan. Nước ta cần nâng cấp một hệ thống vi tính nối mạng toàn ngành có khả năng cung cấp và xử lý thông tin về thuế nhập khẩu một cách kịp thời, chính xác, đầy đủ, có khả năng đối chiếu, trao đổi và chia sẻ thông tin với hải quan

các nước trên thế giới…; hệ thống máy soi contener, hệ thống camera theo dõi và kiểm tra việc nhập khẩu ở các cửa khẩu.

2.2.3. Tăng cường công tác thu hồi nợ thuế nhập khẩu

Trước tình hình nợ thuế rồi trốn thuế diễn biến phức tạp do chính sách ân hạn thuế thông thoáng ở nước ta hiện nay thì bên cạnh việc nghiên cứu hoàn thiện các quy định pháp luật, ngành Hải quan cần tiến hành nhiều biện pháp nhằm thu hồi nợ thuế như:

- Ngành Hải quan cần xây dựng quy chế theo dõi quản lý nợ thuế để thực hiện thống nhất trong toàn ngành, thường xuyên thực hiện rà soát, đối chiếu các khoản nợ để phân tích, phân loại và xây dựng kế hoạch, biện pháp thu nợ chi tiết đến từng đối tượng nợ thuế.

- Các Cục Hải quan rà soát lại các khoản nợ, nếu quyết định truy thu, quyết định điều chỉnh thuế không đúng đối tượng, không đủ cơ sở pháp lý thì phải hủy hoặc điều chỉnh lại đảm bảo đúng quy định; thường xuyên tổ chức kiểm tra các Chi cục phát hiện các trường hợp giải tỏa cưỡng chế hoặc cho hưởng ân hạn thuế không đúng quy định, làm rõ trách nhiệm của Chi cục, cá nhân xử lý nghiêm khắc và có biện pháp thu hồi nợ cho ngân sách.

- Tăng cường phối hợp với các ngành, các cấp trong công tác xử lý nợ theo quy định của Luật Quản lý thuế. Phối hợp giữa các bộ phận trong cơ quan thuế, như: Thanh tra, Kiểm tra và Kê khai kế toán thuế nhằm xác định đầy đủ, chính xác số tiền thuế còn nợ để kịp thời đôn đốc thu nợ thuế, kiểm tra tình hình tài chính, tài sản xác định thông tin chính xác phục vụ công tác cưỡng chế thu hồi nợ thuế; phối kết hợp chặt chẽ với Kho bạc Nhà nước, Ngân hàng, Sở Kế hoạch và Đầu tư... để đôn đốc hoặc thực hiện cưỡng chế thu hồi nợ thuế.

- Cán bộ Hải quan cần mạnh dạn áp dụng các biện pháp xử phạt do chậm nộp tiền thuế, tăng cường triển khai cưỡng chế và thu hồi nợ thuế theo

quy định của Luật Quản lý thuế. Việc áp dụng đồng bộ, quyết liệt các biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ thuế, như: Thông báo, đưa tin lên các phương tiện thông tin đại chúng đối với các trường hợp nợ thuế lớn; phối hợp với Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước thực hiện phong toả tài khoản và trích tiền từ tài khoản của đối tượng nợ thuế chuyển nộp ngân sách; thông báo hoá đơn không còn giá trị sử dụng; tăng cường xử phạt chậm nộp; gắn công tác thanh tra, kiểm tra với công tác thu nợ thuế và phối hợp với các cơ quan chức năng liên quan thực hiện có hiệu quả các biện pháp cưỡng chế nợ thuế...

2.2.4. Nâng cao ý thức pháp luật của người dân và cán bộ, công chức

Nhà nước ta cần tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn chính sách pháp luật thuế nhập khẩu cũng như ý thức chấp hành pháp luật cho các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước tham gia hoạt động nhập khẩu. Bởi vì muốn cho đối tượng nộp thuế thực hiện đúng pháp luật về thuế thì trước hết họ phải hiểu biết đầy đủ, chính xác về chính sách thuế, pháp luật thuế. Do đó, nhà nước cần phải chú trọng biện pháp hỗ trợ, phục vụ để các đối tượng nộp thuế thực hiện đúng nghĩa vụ thuế của mình. Trên cơ sở tìm hiểu nhu cầu, phân tích nhu cầu của đối tượng nộp thuế nhà nước cần phải chủ động cung cấp các dịch vụ hỗ trợ, hướng dẫn với yêu cầu của những nhóm đối tượng nộp thuế. Sử dụng các hình thức hỗ trợ được chuyên môn hóa như: các trung tâm đón tiếp trả lời đối tượng nộp thuế, các trung tâm trả lời qua điện thoại, hệ thống điện thoại tự động, trả lời trực tuyến qua mạng… hay các biện pháp nâng cao hiểu biết pháp luật của các đối tượng nộp thuế ở cấp độ cao hơn như tổ chức các khóa huấn luyện ngắn hạn, đào tạo cơ bản, hệ thống chính sách thuế nhập khẩu; lập các diễn đàn về Hải quan và thường xuyên tổ chức các hội thảo nhằm lắng nghe ý kiến, giải quyết mọi thắc mắc, khó khăn của doanh nghiệp, tạo cầu nối giữa Hải quan và các doanh nghiệp nhập khẩu.

Chúng ta có thể học hỏi kinh nghiệm của một số nước như Trung

quốc, cơ quan Hải quan tuyên truyền rộng rãi pháp luật và văn bản pháp quy hành chính về thuế, phổ cập về việc nộp thuế, cung cấp miễn phí các dịch vụ tư vấn về nộp thuế cho người nộp thuế bằng tài liệu, qua điện thoại và tiếp xúc trực tiếp.

Bên cạnh đó, để khuyến khích các chủ thể trung thực, chấp hành tốt pháp luật, cần phải có chế độ đãi ngộ hợp lý và các hình thức ưu đãi nhất định như tuyên dương, khen thưởng. Đồng thời đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm để tạo hiệu quả răn đe, giáo dục.

Kết luận chương 2

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển hội nhập kinh tế quốc tế, hoạt động nhập khẩu của nước ta cũng phát triển với quy mô ngày càng lớn, đa dạng và phức tạp. Song song với sự phát triển về số lượng và đa dạng về chủng loại hàng hóa nhập khẩu là tình hình trốn thuế, gian lận thuế nhập khẩu diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi và khó đối phó cũng tăng theo. Trước tình hình đó, Nhà nước và các cơ quan có chức năng không ngừng tăng cường áp dụng các biện pháp nhằm chống thất thu thuế nhập khẩu. Qua thực tiễn, ta thấy việc áp dụng các biện pháp pháp lý chống thất thu thuế nhập khẩu đã đạt được nhiều thành tích đáng khích lệ và không ngừng hoàn thiện. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, công tác chống thất thu thuế nhập khẩu còn bộc lộ một số hạn chế cả về quy định pháp luật cũng như thực tiễn thực hiện. Để công tác phòng chống thất thu thuế nhập khẩu đạt hiệu quả cao, luận văn đã đưa ra một số kiến nghị nhằm hoàn thiện hơn công tác chống thất thu thuế nhập khẩu, góp một phần vào mục tiêu cải cách quản lý thuế xuất nhập khẩu theo hướng đơn giản, hiệu quả, công khai, minh bạch và phù hợp với thông lệ quốc tế, trên nền tảng công nghệ hiện đại phục vụ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Rất mong được sự nhận xét, góp ý của các nhà nghiên cứu.

KẾT LUẬN

Trong thời gian gần đây, kinh tế nước ta đã thu được nhiều thành tựu đáng ghi nhận và đang trong giai đoạn phát huy nội lực kết hợp với tăng cường hợp tác, hội nhập kinh tế thế giới. Cùng với sự phát triển kinh tế của đất nước, hoạt động nhập khẩu vẫn luôn là nguồn đóng góp quan trọng vào Ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, song song với đó là những mặt tiêu cực phát sinh như tình trạng trốn thuế, gian lận thuế nhập khẩu với các thủ đoạn đa dạng, tinh vi cũng tăng lên. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải không ngừng hoàn thiện hơn nữa các biện pháp chống thất thu thuế nhập khẩu, đặc biệt là các biện pháp pháp lý.

Trước thực trạng này, tôi đã chọn đề tài: “Các biện pháp pháp lý chống thất thu thuế nhập khẩu ở nước ta hiện nay” cho luận văn tốt nghiệp của mình. Thông qua việc tổng hợp nhiều phương án nghiên cứu, luận văn đã đạt được một số kết quả sau:

Thứ nhất, luận văn đã tổng hợp, khái quát chung một số vấn đề lý luận cơ bản về thuế nhập khẩu và vai trò của thuế nhập khẩu; hiện tượng thất thu thuế nhập khẩu và sự cần thiết phải chống thất thu thuế; các biện pháp pháp lý chống thất thu thuế nhập khẩu.

Thứ hai, luận văn đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá cụ thể các biện pháp pháp lý cơ bản, chủ yếu nhằm chống thất thu thuế nhập khẩu theo quy định pháp luật nước ta hiện nay.

Thứ ba, trên cơ sở tổng hợp, phân tích các số liệu, thông tin về thực trạng chống thất thu thuế nhập khẩu ở Việt Nam; luận văn một mặt ghi nhận những thành tựu đạt được, một mặt chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của thực trạng đó. Trên cơ sở phân tích nguyên nhân gây thất thu thuế nhập khẩu