Các Yếu Tố Tác Động Đến Quản Lý Phát Triển Đội Ngũ Giảng Viên

Công tác quản lý đội ngũ giảng viên tương ứng với việc bố trí nhân sự. Dựa vào đặc điểm cụ thể của từng ngành nghề đào tạo cũng như trình độ, năng lực của đội ngũ giảng viên mà hiệu trưởng tiến hành xác định việc phân bổ nguồn nhân lực một cách hợp lý, khoa học và có hiệu quả nhất.

Quản lý chất lượng

Quản lý chất lượng của việc phát triển đội ngũ giảng viên là hiệu trưởng thực hiện những tác động nâng cao trình độ và động cơ làm việc của các giảng viên. Nó bao hàm việc xác định các yêu cầu về năng lực, động cơ lao động cần có để so sánh với năng lực, động cơ lao động thực tế của giảng viên. Các nội dung cụ thể trong hoạt động này là hiệu trưởng chỉ đạo công tác đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giảng viên một cách khoa học và hiện thực.

* Nội dung của quản lý việc phát triển đội ngũ giảng viên

1) Xây dựng kế hoạch phát triển đội ngũ giảng viên theo ba tiêu chí: số lượng đủ theo yêu cầu phát triển của tổ chức, chất lượng nhân cách xét theo năng lực và trình độ, phẩm chất của giảng viên và cơ cấu đội ngũ theo cơ cấu ngành nghề, tuổi tác;

2) Tuyển dụng giảng viên;

3) Bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ giảng viên;

4) Phân công nhiệm vụ cho đội ngũ giảng viên;

5) Sử dụng, đào thải giảng viên.

Hàng năm, nhà trường cần xây dựng kế hoạch tuyển dụng, điều

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 152 trang tài liệu này.

chuyển, đào thải qua nghỉ chế độ, khen thưởng …. Việc xây dựng kế hoạch hoạt động của giảng viên gồm có kế hoạch giảng dạy, nghiên cứu khoa học, học tập, bồi dưỡng, tham quan thực tế tại cơ sở, sinh hoạt học thuật. Công tác này được thực hiện dựa trên cơ sở hiệu trưởng biết xác định những yêu cầu tổng thể về biên chế hiện tại và trong tương lai cũng như đòi hỏi cụ thể của từng ngành nghề đào tạo, đặc điểm nhân cách của đội ngũ thông qua tháp

tuổi, tháp trình độ chuyên môn, cơ cấu ngành nghề của tập thể cũng như của từng giảng viên.

Công tác quản lý việc thực hiện nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên bao gồm các nội dung sau:

1) Dựa vào Luật giáo dục (2009) Điều lệ nhà trường Đại học, Cao

đẳng để xây dựng được một hệ thống văn bản pháp quy dùng cho việc quản lý đội ngũ giảng viên bao gồm quy chế tuyển dụng, đào thải, khen thưởng, kỷ luật, quy định về nhiệm vụ của giảng viên, nội quy làm việc của đơn vị, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chất lượng giáo dục đào tạo của đơn vị;

2) Hiệu trưởng tiến hành tổ chức theo dõi, đôn đốc thực hiện đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ giảng dạy của toàn thể đội ngũ cũng như của từng giảng viên.

Để đạt được những mục tiêu, kế hoạch chung đã đặt ra, hiệu trưởng nhà trường phải tạo điều kiện để giảng viên thực hiện các nhiệm vụ được

giảng. Việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý của nhà trường thể hiện

qua việc hiệu trưởng tạo điều kiện vật chất cần thiết như phương tiện hỗ trợ giảng dạy, cơ sở vật chất khang trang, hệ thống bài giảng, giáo trình đầy đủ, thực hiện đầy đủ các chính sách đãi ngộ giảng viên, điều kiện tinh thần như sự thoải mái trong tư tưởng giảng viên, sự động viên khuyến khích kịp thời của lãnh đạo, bầu không khí tâm lý đào tạo tích cực và một hành lang pháp lý như các cơ chế thưởng, phạt cụ thể cũng như xây dựng được đội ngũ cán bộ phục vụ, cán bộ quản lý, ban thanh tra giáo dục đủ mạnh.

Bên cạnh việc tổ chức thực hiện, lãnh đạo nhà trường cũng cần thường xuyên theo dõi, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ của giảng viên sao cho có thể bảo đảm những mục tiêu chung đang được thực hiện cho đúng tiến độ, đầy đủ nội dung theo kế hoạch kế hoạch. Trường hợp có sai lệch xảy ra, hiệu trưởng phải có tác động chỉ đạo đúng đắn và kịp thời để giảng viên biết rõ phương án thực hiện mà có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Ngoài ra, công tác

kiểm tra, đánh giá cũng là khâu hết sức quan trọng trong quá trình quản lý đội ngũ giảng viên. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện các nhiệm vụ giảng dạy giáo dục của giảng viên nếu được tiến hành thường xuyên sẽ đảm bảo được nền nếp giảng dạy học tập của nhà trường. Không thể để tồn tại tình trạng giảng viên lên lớp muộn, không đúng kế hoạch, tiến độ hay bỏ giờ cũng như những hiện tượng tiêu cực trong thi cử, đánh giá kết quả học tập của học sinh, sinh viên. Công tác kiểm tra, thanh tra chuyên môn, đánh giá hoạt động giảng dạy được hiệu trưởng tiến hành thường xuyên. Việc kiểm tra, đánh giá

còn có tác dụng làm cho giảng viên tránh được tình trạng ỷ lại, không chịu

phấn đấu để nâng cao chất lượng, hoàn thiện nội dung bài giảng của mình. Hiệu trưởng có thể chỉ đạo việc thực hiện và đánh giá hoạt động giảng dạy của giảng viên thông qua các hình thức dự giờ định kỳ, đột xuất, hội giảng, tổ chức lấy ý kiến đánh giá từ học viên, đồng nghiệp hoặc của hội đồng khoa học của nhà trường;

3) Tổ

chức, chỉ

đạo thực hiện và đánh giá được kết quả

công tác

nghiên cứu khoa học, học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn và sư phạm của từng người và tập thể đội ngũ giảng viên.

Bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy giảng viên còn phải tham gia nghiên cứu khoa học, học tập chuyên môn nghiệp vụ ngoại ngữ tin học, bồi dưỡng để nâng cao kiến thức. Để có thể thực hiện tốt hai nhiệm vụ này, đội ngũ giảng viên cần được sự tổ chức, chỉ đạo toàn diện của hiệu trưởng nhà trường. Hiệu trưởng nhà trường cần tổ chức thường xuyên các lớp học về chuyên ngành , nghiệp vụ sư phạm, ngoại ngữ, tin học, hỗ trợ về tài chính và vật chất cho giảng viên, trong công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Bên cạnh đó, hiệu trưởng nhà trường cũng cần biết thường xuyên cử giảng viên đi tham dự các lớp học để nâng cao trình độ về chuyên môn, nghiệp vụ. Hiệu trưởng bằng mọi cách đảm bảo cho giảng viên luôn cập nhật kiến thức, kịp thời nắm bắt được các thành tựu tiên tiến, hiện đại, từ đó biết nâng cao không ngừng

chất lượng bài giảng. Để đảm bảo được thương hiệu đào tạo, hiệu trưởng phải chỉ đạo học tập một cách khoa học sao cho người học có được những kiến thức sát với thực tế, khi được đào tạo bồi dưỡng xong họ có thể nhanh chóng vận dụng những kiến thức đã được học vào thực tế thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng.

Việc tham gia nghiên cứu khoa học của giảng viên cũng phải được hiệu trưởng nhà trường quan tâm chỉ đạo. Hiệu trưởng nhà trường cần tạo

điều kiện về

kinh phí cũng như

thủ

tục đăng ký nghiên cứu khoa học để

giảng viên có thể yên tâm thực hiện các ý tưởng khoa học của mình. Thực tế hiện nay, có nhiều giảng viên ít tham gia công tác nghiên cứu khoa học và thường chọn cách lấy giờ giảng bù vào phần nghiên cứu khoa học. Vấn đề này đang là một tồn tại cần khắc phục vì khi không tham gia nghiên cứu khoa

học, chính người giảng viên đã bỏ mất cơ hội để được sáng tạo, thể hiện

khả năng nghiên cứu của mình đồng thời, nó còn có tác dụng tạo nên sức ỳ

tâm lý gây trở ngại cho việc phấn đấu vươn lên của mình.

Kết quả nghiên cứu, học tập, bồi dưỡng tự bồi dưỡng toàn diện của giảng viên được hiệu trưởng nhà trường kiểm tra thông qua việc tổ chức hội thảo, hội giảng, dự giờ, các buổi báo cáo chuyên đề … Việc kiểm tra, đánh giá này cần được hiệu trưởng tiến hành chỉ đạo một cách thường xuyên và theo định kỳ để giảng viên biết để tiến hành thực hiện được đúng tiến độ, kế hoạch và đúng hướng;

4) Hiệu trưởng quản lý việc phát triển đội ngũ giảng viên của nhà trường còn có tác dụng biết rõ về các ưu, nhược điểm của từng người qua đó đánh giá được sự tiến bộ về các mặt chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức

của từng giảng viên. Việc làm này sẽ giúp cho các nhà quản lý có được

những cơ sở lý luận, thực tế để đưa ra những biện pháp xử lý kịp thời với

những trường hợp sai trái đồng thời nó giúp cho hiệu trưởng có thể chọn

được những người có đủ tài, đức để đào tạo thành cán bộ nguồn cho đơn vị.

* Phương thức quản lý giảng viên

Qua phân tích thực tiễn quản lý, nghiên cứu các tài liệu về

công tác

quản lý đội ngũ giảng viên, chúng ta thấy rằng hiện nay đang tồn tại ba loại mô hình quản lý đội ngũ giảng viên chủ yếu như

1) Mô hình quản lý kiểu trực tuyến từ trên xuống;

2) Mô hình quản lý kiểu từ dưới lên;

3) Mô hình quản lý kiểu hỗn hợp.

Việc thực thi thao tác chỉ đạo trong mỗi mô hình quản lý này đều có mặt mạnh và hạn chế nhất định song chúng đều có một ý nghĩa quan trọng đối với công tác quản lý của hiệu trưởng nhà trường.

Việc thực thi thao tác chỉ đạo theo mô hình quản lý kiểu trực tuyến từ trên xuống có ưu điểm là lấy mục tiêu của tổ chức làm căn cứ chủ đạo, thực hiện được nguyên tắc tập trung trong quản lý, bám sát kế hoạch để chỉ đạo

mọi thành viên nỗ

lực hoàn thành nhiệm vụ

mà nhà trường đã đề

ra. Tuy

nhiên, mô hình này không có tác dụng phát huy hết được tính dân chủ, tính sáng tạo trong công việc và sự nhiệt tình tham gia của giảng viên trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu khoa học.

Việc thực thi thao tác chỉ đạo theo mô hình quản lý từ dưới lên có thể

phát huy được tinh thần chủ động tham gia mọi hoạt động của giảng viên

nhưng lại thiếu sự quản lý tập trung, gây ra sự lộn xộn trong tổ chức cũng như cho sự chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ phát triển đội ngũ.

Việc thực hiện thao tác chỉ đạo theo mô hình quản lý hỗn hợp thể hiện sự kết hợp giữa hai mô hình trên, đảm bảo được sự chỉ đạo tập trung và dân chủ làm cho các nhân tố quản lý có sự tác động qua lại hai chiều với nhau. Mục đích của nó là lấy hợp tác để thực hiện các mục tiêu chung là chỉ đạo.

Vì vậy, nó được coi là mô hình có nhiều ưu điểm nhất trong việc quản lý

việc thực hiện nhiệm vụ phát triển đội ngũ giảng viên.

Theo mô hình này thì mối quan hệ hai chiều trong quản lý sẽ thực hiện như

1) Các cấp quản lý đề ra và chỉ đạo được một cách hợp lý việc thực

hiện các mục tiêu chung, biết triển khai các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho tới tận tay giảng viên một cách cụ thể sát thực, trực tiếp.

2) Giảng viên biết cách tiến hành thực hiện các nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng để phát triển nhân cách mình một cách chủ động và sáng tạo.

Trong nhà trường, đội ngũ giảng viên được coi là lực lượng quyết định chất lượng đào tạo một nguồn nhân lực cao cấp, có tri thức, có trình độ văn hoá cao, có năng lực sáng tạo, có lòng tự tôn, đòi hỏi hiệu trưởng phải biết tôn trọng và đảm bảo quyền tự chủ. Chính vì vậy để có thể nâng cao hiệu

quả của hoạt động quản lý đội ngũ giảng viên, hiệu trưởng phải biết suy

nghĩ sáng tạo trong việc áp dụng mô hình quản lý hỗn hợp. Quản lý việc phát triển đội ngũ theo mô hình này có thể phát huy được tính sáng tạo của đội ngũ giảng viên và đảm bảo sự thống nhất quản lý trong việc thực hiện đúng mục tiêu, kế hoạch mà nhà trường xây dựng với hiệu quả cao.

1.3 Vị trí, vai trò của giảng viên trong nhà trường

Sinh thời Chủ Tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến giáo dục nói chung và người thầy giáo nói riêng. Đây là nhân tố hết sức quan trọng và là nhân tố quyết định cho sự nghiệp phát triển giáo dục ở nước ta.

Ngay từ những năm đầu hoà bình mới lập lại ở miền Bắc, tại lớp đào tạo hướng dẫn viên các trại hè cấp I ngày 12 tháng 6 năm 1956, Bác Hồ đã nói: "Nhiệm vụ giáo dục rất quan trọng và vẻ vang, vì nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục". Trong lần về thăm Trường Đại học Sư phạm Hà nội ngày 21 tháng 10 năm 1964, Bác đã nói về tầm quan trọng của người thầy giáo và phẩm chất người thầy giáo trong sự nghiệp giáo dục. Bác nói: "Thầy cũng như

trò, cán bộ

cũng như

nhân viên, phải thật thà yêu nghề

mình, thật thà yêu

trường mình. Có gì vẻ vang hơn là đào tạo những thế hệ sau này tích cực xây

dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Người thầy giáo tốt thầy giáo xứng đáng là thầy giáo là người vẻ vang nhất. Dù là tên tuổi không đăng trên

báo, không được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là

những anh hùng vô danh. Đây là một điều rất vẻ vang. Nếu không có thầy giáo dạy dỗ con em nhân dân, thì làm sao mà xây dựng chủ nghĩa xã hội được? Vì vậy nghề thầy giáo là rất quan trọng, rất vẻ vang. Ai có ý kiến không đúng về thầy giáo, thì phải sửa chữa".

Ngày nay đội ngũ giảng viên trong trường ĐH & CĐ được coi là một nguồn lực quan trọng thực hiện đổi mới giáo dục đại học, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước, vì:

Thứ nhất, giảng viên chính là những người trực tiếp thực hiện và

quyết định việc đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học trong nhà trường.

Thứ hai, trong bối cảnh xã hội đầy biến động như hiện nay, ngày càng nhiều yêu cầu đặt ra cho nhà trường, thì nhà trường ĐH & CĐ chỉ có thể đáp ứng được nhanh nhạy các yêu cầu đó nếu có một đội ngũ giảng viên đủ mạnh, luôn sẵn sàng điều chỉnh thích ứng trong điều kiện mới.

Thứ ba, chính đội ngũ giảng viên, bằng năng lực thực sự, lòng yêu

nghề, say mê nghiên cứu khoa học, mới có thể cung cấp cho xã hội loại sản phẩm có giá trị nhất, quyết định sự phát triển đó là nguồn nhân lực được đào tạo, nguồn nhân lực có chất lượng cao.

Trong Nghị

quyết trung

ương 2 khoá VIII, Đảng ta đã khẳng định:

"Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng và được xã hội tôn vinh.

Vai trò nhà giáo được Quốc hội nước ta khẳng định trong điều 15 luật giáo dục năm 2005:

"Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo

dục.

học.

Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện, nêu gương tốt cho người

Nhà nước tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo, có chính sách sử dụng,

đãi ngộ, đảm bảo các điều kiện cần thiết về vật chất và tinh thần để nhà

giáo thực hiện vai trò và trách nhiệm của mình; giữ gìn và phát huy truyền thống quý trọng nhà giáo, tôn vinh nghề dạy học".

Ngành giáo dục và đào tạo cũng đã khẳng định:"Đội ngũ cán bộ giảng dạy giữ vai trò quyết định chất lượng đào tạo và là lực lượng chủ công thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ của nhà trường".

Đội ngũ giảng viên với vị trí, vai trò quan trọng như vậy, các trường ĐH & CĐ cần xây dựng một đội ngũ giảng viên có năng lực, tận tâm với nghề nghiệp và có khả năng thích ứng cao, đủ sức gánh vác trọng trách của mình đối với sự phát triển và đổi mới giáo dục đại học.

1.4 Các yếu tố tác động đến quản lý phát triển đội ngũ giảng viên

1.4.1. Yêu cầu về phẩm chất, năng lực

a Yêu cầu đối với mỗi giảng viên

Người giảng viên là người cán bộ khoa học, nắm vững các phương pháp khoa học về giảng dạy và giáo dục, sử dụng thành thạo các phương tiện kỹ thuật trong giảng dạy, tham gia tích cực vào công tác nghiên cứu

khoa học vào đời sống xã hội. Họ là những người tiên tiến của xã hội.

Nhân cách của người giảng viên là nhân cách của người trí thức hoạt động trong lĩnh vực giáo dục. "Nhân cách là tổ hợp các thái độ, những đặc điểm, những thuộc tính tâm lý riêng trong quan hệ hành động của từng người với thế giới tự nhiên, thế giới đồ vật do loài người sáng tạo, với xã hội và với bản thân". Nhân cách của người giảng viên bao gồm rất nhiều những bản chất như tư tưởng chính trị, đạo đức, năng lực và các phẩm chất tâm lý khác.

Về phẩm chất chính trị người giảng viên trước hết phải hội tụ đầy đủ

phẩm chất người công chức Nhà nước, đó là: "Trung thành với Nhà nước