Bảo vệ quyền nhân thân của người lao động trong Pháp luật lao động ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

NGUYỄN THỊ HOÀI THƯƠNG

BẢO VỆ QUYỀN NHÂN THÂN

CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

Hà Nội – 2015

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

KHOA LUẬT

NGUYÊN THỊ HOÀI THƯƠNG

BẢO VỆ QUYỀN NHÂN THÂN

CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG Ở VIỆT NAM

Chuyên ngành : Luật kinh tế

Mã số : 60 38 01 07

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lê Thị Hoài Thu

Hà Nội – 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội.

Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

NGƯỜI CAM ĐOAN

Nguyễn Thị Hoài Thương

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ATVSLĐ An toàn lao động, vệ sinh lao động BLDS Bộ luật dân sự

BLLĐ Bộ luật lao động

DN Doanh nghiệp

KCN Khu công nghiệp

KCX Khu chế xuất

NLĐ Người lao động NSDLĐ Người sử dụng lao động XHCN Xã hội chủ nghĩa

TNLĐ,BNN Tai nan

lao đôn

g, bêṇ h nghề nghiêp

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

LỜI NÓI ĐẦU 1

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUYỀN NHÂN THÂN VÀ BẢO VỆ QUYỀN NHÂN THÂN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG 5

1.1. Khái quát chung về quyền nhân thân của người lao động 5

1.1.1. Quan niệm về quyền nhân thân của người lao động 5

1.1.2. Phân loại quyền nhân thân của người lao động 6

1.1.3. Ý nghĩa quyền nhân thân của người lao động 8

1.2. Bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 13

1.2.1. Khái niệm bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 13

1.2.2. Nguyên tắc bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 14

1.2.3. Các biện pháp bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 19

1.3. Sự cần thiết phải bảo vệ quyền nhân thân của người lao động. 22

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM TRONG VIỆC BẢO VỆ QUYỀN NHÂN THÂN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG 28

2.1. Lược sử quá trình phát triển chế định bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 28

2.1.1.Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung bao cấp (Trước năm 1986). 28

2.1.2. Trong nền kinh tế thị trường đến trước khi có Bộ luật lao động (Từ năm 1986 đến năm 1994) 30

2.1.3. Trong nền kinh tế thị trường từ khi có Bộ luật lao động đến nay (Từ năm 1994 đến nay) 31

2.2. Thực trạng các quy định pháp luật lao động hiện hành trong việc bảo vệ quyền nhân thân của người lao động và thực tiễn triển khai 33

2.2.1. Bảo vệ quyền lao động của người lao động và thực tiễn triển khai 33

2.2.2. Bảo vệ tính mạng sức khỏe người lao động và thực tiễn triển khai 40

2.2.3. Bảo vệ danh dự nhân phẩm, uy tín của người lao động và thực tiễn triển khai 72

2.3 Các biện pháp bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 75

2.3.1. Biện pháp tự bảo vệ 75

2.3.2 Biện pháp liên kết tạo sức mạnh tập thể 76

2.3.3. Biên

phá p bồi thườ ng thiêt

haị 78

2.3.4. Biên

phá p thanh tra , kiểm tra , giải quyết khiếu nại tố cáo và xử lý vi

phạm pháp luật về lao động 80

2.3.5. Biện pháp giải quyết tranh chấp 81

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ BẢO VỆ QUYỀN NHÂN THÂN CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG PHÁP LUẬT LAO ĐỘNG VIỆT NAM 84

3.1. Những yêu cầu đặt ra cần phải nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền nhân thân của người lao động trong pháp luật Lao động Việt Nam 84

3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền nhân thân của người lao động trong pháp luật Lao động Việt Nam 86

3.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về bảo vệ quyền nhân thân của người lao động 90

KẾT LUẬN 99

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Năm 1986, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng chính thức tuyên bố đường lối đổi mới, với nội dung cơ bản là chuyển nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN; dân chủ hóa đời sống xã hội trên cơ sở xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân… Và bảo vệ quyền con người trong đó có quyền lợi của NLĐ được coi là một trong những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước.

Do nhiều nguyên nhân như sức ép doanh số, sự cạnh tranh của các doanh nghiệp, dẫn đến chủ sử dụng lao động luôn phải tìm cách giảm chi phí đầu vào, phát sinh hay do thiếu hiểu biết pháp luật, sự biến chất về đạo đức của NSDLĐ... Đã dẫn tới hệ quả NLĐ bị buộc làm việc quá thời gian quy định, làm việc trong điều kiện không đảm bảo ATVSLĐ, bị xúc phạm danh dự nhân phẩm, bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, bị NSDLĐ trốn đóng BHXH, hay bị sa thải trái pháp luật…Do đó, vấn đề bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

BLLĐ 2012 có các quy định bảo vệ quyền nhân thân cho NLĐ nhưng trong số các quy định đó vẫn còn có những quy định chưa phù hợp với thực tiễn áp dụng hoặc vì những nguyên nhân khác nhau những quy định này của BLLĐ lại không được thực hiện đúng trên thực tế. Bên cạnh đó, quan hệ lao động thường xuyên thay đổi dẫn đến có những quyền nhân thân của NLĐ cần được bảo vệ nhưng lại chưa được ghi nhận trong BLLĐ. Do đó, trên thực tế, quyền nhân thân của NLĐ chưa được đảm bảo một cách triệt để.

Do đó, tôi đã chọn đề tài "Bảo vệ quyền nhân thân của người lao động trong Pháp luật lao động ở Việt Nam" làm luận văn Thạc sỹ luật học của mình. Với mong muốn nghiên cứu những vấn đề lí luận và thực tiễn áp dụng pháp

luật về bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ nhất là trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay nhằm đưa ra nhưng kiến nghị hoàn thiện BLLĐ về vấn đề bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ và giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi các quy định của BLLĐ về bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ trên thực tế.

2. Tình hình nghiên cứu

Bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ và đảm bảo thực thi quyền nhân thân của NLĐ trong thực tế luôn là đề tài thu hút được sự quan tâm của nhiều giới trong xã hội. Bởi trong quan hệ lao động, NLĐ luôn ở vị trí yếu thế hơn so với NSDLĐ, và là người phải thực hiện các nghĩa vụ lao động nên thường đối diện với các rủi ro dẫn đến quyền nhân thân của họ rất dễ bị xâm phạm. Qua tìm hiểu, đã có nhiều bài viết và công trình nghiên cứu đề cập tới một số khía cạnh bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ như: vấn đề việc làm, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, vấn đề ATVSLĐ, vấn đề lương tối thiểu…Cũng như đã có rất nhiều đề tài nghiên cứu trực tiếp về bảo vệ quyền nhân thân của NLĐ như:

Cuốn sách chuyên khảo “Đảm bảo quyền con người trong pháp luật lao động Việt Nam” do PGS.TS.Lê Thị Hoài Thu chủ biên năm 2013.

Luận văn thạc sỹ “Bảo vệ quyền nhân thân của người lao động dưới góc độ pháp luật lao động” của Ths.Đỗ Minh Nghĩa do PGS.TS Nguyễn Hữu Chí hướng dẫn;

Khóa luận tốt nghiệp “Bảo đảm sự an toàn tính mạng, sức khỏe cho người lao động là một trong những nhiệm vụ quan trọng của luật lao động” của tác giả Đỗ Viết Huy năm 2012;

Khóa luận tốt nghiệp “Bảo vệ quyền nhân thân của người lao động theo quy định của pháp luật lao động Việt Nam” của Nhâm Thúy Lan do Tiến sỹ Nguyễn Kim Phụng hướng dẫn năm 2004;

Tuy nhiên, những nghiên cứu trên đã được thực hiện từ khá lâu, có những công trình trước khi BLLĐ 2012 có hiệu lực. Chính vì vậy, các quy định của pháp luật cũng như các số liệu thống kê về tình hình thực tế đã có những sự