Áp dụng pháp luật hình sự của Tòa án nhân dân qua thực tiễn tỉnh Thanh Hóa

tụng hình sự, làm cho phán quyết của Tòa án không đúng với nội dung vụ án. Vì vậy, để bảo đảm chất lượng ADPL hình sự của Tòa án, phải nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan bổ trợ tư pháp.

- Tăng cường và đổi mới công tác giám sát hoạt động áp dụng pháp luật hình sự của Tòa án.

Kịp thời đưa bản án hình sự lên mạng internet.

Với mạng internet phổ biến ngày nay thì cần sớm đưa các bản án hình sự lên mạng internet như các quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán TANDTC hiện nay, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi chủ thể giám sát công tác ADPL của Tòa án. Theo tôi đây là phương pháp giám sát hiệu quả nhất. Tất cả tổ chức, cá nhân quan tâm đến hoạt động xét xử của Tòa án, cũng như các vụ án cụ thể đều có thể xem được toàn bộ nội dung bản án. Bản án sẽ phản ánh năng lực, trí tuệ, đạo đức nghề nghiệp của người thẩm phán, tạo ra sức ép tuân thủ pháp luật rất lớn đối với Hội đồng xét xử, khiến thẩm phán viết án phải trau chuốt, lập luận chặt chẽ, ADPL phải chính xác. Giúp Tòa án thận trọng, khách quan hơn trong công tác xét xử, công khai minh bạch hóa hoạt động xét xử. Mặt khác công khai các bản án hình sự lên mạng internet cũng có tác dụng giáo dục rất lớn đối với ý thức chấp hành pháp luật của người dân, khuyến khích hành vi hướng thiện, là cơ sở để hình thành án lệ, chuẩn mực pháp lý thực tiễn.

Tăng cường công tác giám sát của cơ quan đại diện, các thành viên trong hệ thống chính trị cũng như mọi công dân đối với công tác xét xử của Tòa án.

Hoạt động giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, các tổ chức chính trị xã hội, công dân đối với hoạt động xét xử của Tòa án có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng cơ quan Tòa án trong sạch, vững mạnh, nâng cao chất lượng xét xử, hạn chế đến mức thấp nhất các bản án oan sai, bỏ lọt tội phạm.

Cần phải tăng cường công tác giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, tăng cường vai trò giám sát của đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp đối với công tác xét xử của Tòa án.

Mặt trận tổ quốc và các thành viên tập trung làm tốt công tác động viên nhân dân phát hiện những hạn chế, sai sót trong hoạt động xét xử của Tòa án, để kiến nghị với Tòa án khắc phục.

Tòa án cần chủ động xin ý kiến của nhân dân đối với công tác xét xử của Tòa án, thông qua thư điện tử, lập hòm thư góp ý tại hội trường xét xử để xin ý kiến đóng góp, nhận xét, đánh giá của nhân dân đối với công tác xét xử của Tòa án. Qua đó tiếp thu, khắc phục những thiếu sót và phát huy những mặt tích cực trong công tác xét xử.

Tăng cường vai trò giám sát của các phương tiện truyền thông đại chúng cũng như tuyên truyền và cung cấp các thông tin về hoạt động xét xử.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 151 trang tài liệu này.

Chú trọng công tác tự kiểm tra của ngành thông qua công tác giám đốc án, kịp thời phát hiện và khắc phục sai sót của Tòa án cấp dưới.

Cần tăng cường cán bộ có năng lực, trình độ, kinh nghiệm và có cơ chế khuyến khích đối với cán bộ làm công tác giám đốc án của Tòa án Tối cao, Tòa án cấp tỉnh thực hiện việc giám đốc án đối với Tòa cấp dưới. Nên có chế độ khen thưởng tương xứng, kịp thời đối với các thẩm tra viên có thành tích phát hiện các sai phạm lớn và đề nghị kháng nghị chính xác, để họ tích cực hơn trong thực hiện nhiệm vụ giám đốc án, kịp thời khắc phục và uốn nắn các sai sót của tòa án cấp dưới, bảo đảm cho việc ADPl của Tòa án được chính xác.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

Bảo đảm chất lượng ADPL của Tòa án nói chung, ADPL hình sự nói riêng là yêu cầu tất yếu khách quan, để xây dựng TAND thực sự là cơ quan bảo vệ công lý, đáp ứng yêu cầu về cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước

pháp quyền thực sự của dân do dân và vì dân. Vì vậy phương hướng chung là phải thực hiện đầy đủ, nghiêm chỉnh các chủ trương đường lối của Đảng về cải cách tư pháp.

Để bảo đảm chất lượng ADPL hình sự cần tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp khác nhau. Đó là giải pháp chung như hoàn thiện pháp luật hình sự, pháp luật tố tụng hình sự và các văn bản pháp luật có liên quan, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xét xử của Tòa án. Bên cạnh đó cần thực hiện tốt các giải pháp cụ thể, như Bảo đảm sự độc lập của Thẩm phán và Hội thẩm khi xét xử chỉ tuân theo pháp luật; Nâng cao trình độ năng lực chuyên môn, giáo dục chính trị tư tưởng, chế độ đãi ngộ đối với đội ngũ thẩm phán; Đổi mới tổ chức, hoạt động của Đoàn Hội thẩm, nâng cao trách nhiệm và chế độ đãi ngộ với hội thẩm nhân dân; Nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và các cơ quan tổ chức bổ trợ tư pháp; Đổi mới cơ chế giám sát hoạt động của Tòa án theo hướng công khai, minh bạch hóa hoạt động xét xử của Tòa án…Các giải pháp này có mối liên quan chặt chẽ và tác động qua lại lẫn nhau. Giải pháp này tiền đề, là điều kiện để tiến hành giải pháp kia và ngược lại. Trong đó, giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng có tính chất bao trùm và xuyên suốt trong việc tổ chức và thực hiện hoạt động ADPL của Tòa án, bảo đảm chất lượng ADPL của Tòa án, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

KẾT LUẬN

Áp dụng pháp luật là một trong những hình thức thực hiện pháp luật, do các cá nhân hoặc các cơ quan tổ chức có thẩm quyền thực hiện. ADPL hình sự của Tòa án cũng là một hình thức thực hiện pháp luật, nên nó có đặc điểm chung của hoạt động ADPL nhưng nó có những đặc thù riêng đó là chủ yếu được tiến hành công khai tại phiên tòa và do Hội đồng xét xử áp dụng, tuân thủ nghiêm ngặt các thủ tục tố tụng hình sự.

Đánh giá về hoạt động xét xử của Tòa án, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI đã nêu:

Việc thực hiện các thủ tục tố tụng ngày càng tốt hơn, hạn chế được tình trạng truy tố, xét xử oan, sai hay bỏ lọt tội phạm. Chất lượng điều tra, truy tố, xét xử được nâng lên". Tuy nhiên "Cải cách tư pháp còn chậm, chưa đồng bộ. Công tác điều tra, truy tố, giam giữ, xét xử trong một số trường hợp còn chưa chính xác, án tồn đọng, bị hủy, bị cải sửa còn nhiều [10].

Để đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đòi hỏi của người dân đối với cơ quan tư pháp nói chung và Tòa án nói riêng, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật về tổ chức và hoạt động xét xử của Tòa án. Cụ thể: Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị đã xác định:

Khi xét xử, các Tòa án phải đảm bảo cho mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật, thực sự dân chủ khách quan; Thẩm phán và Hội thẩm độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; Việc phán quyết phải căn cứ vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa, trên cơ sở xem xét đầy đủ toàn diện các chứng cứ, ý kiến của kiểm sát viên, của người bào chữa, của bị cáo, nguyên đơn, bị đơn [7].

Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị đã chỉ rò: "Hoạt động tư pháp mà trọng tâm là hoạt động xét xử được tiến hành có hiệu quả và hiệu lực cao" và đề ra yêu cầu:

Đổi mới việc tổ chức ra phiên tòa xét xử, xác định rò hơn vị trí, quyền hạn, trách nhiệm của người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng theo hướng bảo đảm tính công khai, dân chủ, nghiêm minh, nâng cao chất lượng tranh tụng tại phiên tòa xét xử, coi đây là khâu đột phá của hoạt động tư pháp [8].

Vì vậy nâng cao chất lượng xét xử của Tòa án nói chung xét xử hình sự nói riêng đang là yêu cầu cấp thiết hiện nay. Qua nghiên cứu thực tế toàn bộ hoạt động ADPL hình sự của TAND ở tỉnh Thanh Hóa trong 05 năm từ 2006 đến năm 2010 thấy rằng hoạt động ADPL hình sự của Tòa án chủ yếu là do Hội đồng xét xử áp dụng tại phiên tòa, theo thủ tục tố tụng hình sự, kết quả được thể hiện dưới hình thức là những bản án. Trong những năm qua hầu hết hoạt động ADPL hình sự của Tòa án tỉnh Thanh Hóa là đúng quy định của pháp luật, góp phần quan trọng vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường ổn định, thuận lợi cho kinh tế - xã hội phát triển. Tuy nhiên bên cạnh những thành tích đạt được vẫn còn tình trạng án oan, sai, bỏ lọt người phạm tội. Nguyên nhân chủ yếu là do Hội đồng xét xử sai lầm trong việc đánh giá chứng cứ, xác định đồng phạm, không đánh giá khách quan toàn diện vụ án hoặc không cập nhật kịp thời các văn bản pháp luật mới, vi phạm nghiêm trọng các thủ tục tố tụng… Mặc dù tỷ lệ án bị hủy, cải sửa lớn chiếm tỷ lệ rất nhỏ (dưới 1,5% tổng số vụ án đã giải quyết) nhưng ảnh hưởng lớn đến uy tín của Tòa án, niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước.

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn ADPL hình sự tại TAND ở tỉnh Thanh Hóa với đề tài "Áp dụng pháp luật hình sự của Tòa án nhân dân (qua thực tiễn tỉnh Thanh Hóa)" tôi có một số kiến nghị như sau:

Thứ nhất: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xét xử của Tòa án; tiếp tục đổi mới tổ chức, hoạt động của Tòa án và hoàn thiện BLHS, BLTTHS để phù hợp với thực tiễn đời sống xã hội và thực tiễn ADPL hình sự.

Thứ hai: chủ thể chủ yếu và trực tiếp ADPL hình sự của Tòa án là Hội đồng xét xử. Cần phải nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức của đội ngũ Thẩm phán và Hội thẩm cũng như có chế độ đãi ngộ thỏa đáng, sử dụng hợp lý đối với họ. Đồng thời tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ xét xử.

Thứ ba: Cần có cơ chế bảo đảm cho Thẩm phán và Hội thẩm khi xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, đề cao trách nhiệm của Hội đồng xét xử cũng như mỗi thành viên Hội đồng xét xử đối với phán quyết của mình. Bảo đảm tranh tụng thực sự dân chủ, bình đẳng và kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa là cơ sở để Hội đồng xét xử quyết định tội danh và hình phạt đối với bị cáo cũng như các vấn đề khác của vụ án.

Thứ tư: Nâng cao chất lượng hoạt động của cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và các cơ quan bổ trợ tư pháp. Mặc dù là một giai đoạn tố tụng độc lập nhưng chất lượng xét xử án hình sự phụ thuộc rất lớn vào kết quả điều tra của cơ quan điều tra, truy tố cũng như kết quả của các cơ quan bổ trợ tư pháp. Để nâng cao chất lượng xét xử án hình sự phải nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan này.

Thứ năm: Đổi mới và tăng cường cơ chế giám sát hoạt động ADPL của Tòa án, theo hướng công khai, minh bạch hoạt động ADPL của Tòa án, tạo điều kiện thuận lợi để các chủ thể thực hiện quyền giám sát hoạt động xét xử của Tòa án. Sớm đưa bản án hình sự của Tòa án lên mạng internet (trừ một số vụ án ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, thuần phong mỹ tục của dân tộc). Kịp thời phát hiện và xử lý đối với thẩm phán, Hội thẩm và công chức khác của Tòa án sai phạm hoặc không đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Chỉ khi áp dụng đồng bộ các giải pháp này mới bảo đảm được chất lượng hoạt động ADPL hình sự của Tòa án, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay và xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân do dân và vì dân.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Tư pháp (1995), Hình phạt trong Luật hình sự Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

2. Lê Cảm (2006), "Các nguyên tắc cơ bản của cải cách tư pháp trong giai đoạn xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam, Tòa án nhân dân, (01).

3. Tô Xuân Dân - Nguyễn Thanh Bình (2004), "Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của do, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng", Tạp chí Cộng sản, (4).

4. Nguyễn Tấn Dũng (2003), Bài phát biểu tại hội nghị tổng kết công tác năm 2002 và triển khai công tác năm 2003 của ngành Kiểm sát nhân dân, ngày 7/01/2003, Hà Nội.

5. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991) Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

6. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

7. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội.

8. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02/6 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội.

9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2010), Kết luận số 79 ngày 28/7 của Bộ Chính trị về đề án đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan điều tra theo nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02/6/2005, Hà Nội.

11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội

12. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

13. Nguyễn Minh Đoan (1997), Hiệu quả pháp luật - Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

14. Nguyễn Minh Đoan (2009), "Bàn thêm về cải cách tư pháp ở Việt Nam",

Tòa án nhân dân, (14).

15. Phạm Hồng Hải (1999), Bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.

16. Phạm Hồng Hải (1999), "Chuẩn bị xét xử vụ án hình sự - một vài vấn đề lý luận và thực tiễn", Nhà nước và pháp luật, (6).

17. Phạm Hồng Hải (2003), "Đạo đức nghề nghiệp và hiệu quả của hoạt động tư pháp", Luật học, (2).

18. Phạm Hồng Hải (2003), Mô hình lý luận Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.

19. Hoàng Văn Hảo (1999), "Xã hội hóa một số hoạt động của cơ quan tư pháp nhìn từ góc độ dân chủ", Dân chủ và pháp luật, (8).

20. Hoàng Văn Hảo (2003), "Vấn đề dân chủ và các đặc trưng của mô hình tổng thể Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam", Nhà nước và pháp luật, (2).

21. Nguyễn Văn Hiện (1999), "Một số vấn đề thực tiễn xét xử và vướng mắc trong việc phân biệt giữa các tội phạm: "Lừa đảo chiếm đoạt...", "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt...", "Sử dụng trái phép tài sản xã hội chủ nghĩa" quy định tại các điều 134, 134a, 135, 137, 137a, 157, 158 Bộ luật hình sự và phân biệt các tội phạm này với các vi phạm pháp luật dân sự, kinh tế", Tòa án nhân dân, (1).

22. Nguyễn Văn Hiện (2001), "Nâng cao chất lượng soạn thảo bản án hình sự - một yêu cầu cấp bách", Dân chủ và pháp luật, (4).

23. Nguyễn Văn Hiện (2002), "Tăng cường năng lực xét xử của tòa án cấp huyện - một số vấn đề cấp bách", Tòa án nhân dân, (1).