Hỗ Trợ Các Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ Đẩy Mạnh Xây Dựng Chiến Lược Kinh Doanh

thực hiện một cách có hiệu quả, tránh tình trạng áp đặt hoặc xây dựng tiêu chuẩn không dựa trên những chứng cớ khoa học.

 Xây dựng hệ thống nhãn sinh thái quốc gia:

Theo đánh giá của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng, Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện ở Việt Nam mới chỉ có 5% sản phẩm tiêu dùng, dịch vụ đủ tiêu chuẩn dán nhãn sinh thái. Sở dĩ con số này nhỏ bé như vậy một phần cũng vì nước ta chưa có nhãn sinh thái quốc gia, chưa có các văn bản, quy định pháp luật về bắt buộc, chưa có tiền lệ dán nhãn sinh thái sản phẩm hàng hóa.

Do vậy, trước mắt Chính phủ cần nhanh chóng xây dựng và hoàn thiện tiêu chuẩn nhãn sinh thái chung cho quốc gia dựa, ban hành lộ trình áp dụng chương trình dán nhãn sinh thái để các doanh nghiệp kịp thời chuẩn bị trước sự thay đổi này.

1.2. Hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ đẩy mạnh xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường

Trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam đã và đang dần bắt kịp xu hướng thế giới về kinh doanh thân thiện môi trường. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng chiến lược các doanh nghiệp gặp không ít khó khăn về vần đề như thông tin, tài chính, nhân lực v.v...do vậy, Chính phủ cần có sự hỗ trợ thích hợp cho các doanh nghiệp trong việc đẩy mạnh xây dựng chiến lược thân thiện môi trường. Đặc biệt Chính phủ cần có các quy chế hỗ trợ về:

Hỗ trợ tài chính:

Khó khăn lớn nhất đối với các doanh nghiệp đa số là vừa và nhỏ của Việt Nam chính là về kinh phí để xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường. Việc xây dựng một chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường rất tốn kém vì doanh nghiệp cần phải đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật; dây chuyền công nghệ hiện đại; nghiên cứu và phát triển các sản phẩm, bổ

sung thêm tính năng an toàn với môi trường; chi phí cho quy trình xin cấp các chứng nhận về môi trường...Do đó, Chính phủ nên hỗ trợ về mặt tài chính cho doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thông qua các chương trình như: hỗ trợ lãi suất vay vốn khi vay vốn từ các tổ chức tín dụng; đồng tài trợ cho các dự án của một số doanh nghiệp có ảnh hưởng lớn đến môi trường; tìm kiếm sự hỗ trợ về tài chính và công nghệ từ các tổ chức quốc tế cho các doanh nghiệp Việt Nam. Đối với các doanh nghiệp đã và đang sử dụng công nghệ sạch để sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường, Chính phủ cần có những chính sách đãi ngộ đặc biệt như miễn thuế, giảm thuế nhập khẩu, ưu đãi vay vốn, hỗ trợ quảng cáo sản phẩm, được hưởng cơ chế thông thoáng hơn trong việc đăng ký sản phẩm v.v...

Hỗ trợ thông tin:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

Các doanh nghiệp Việt Nam đều trong tình trạng thiếu thông tin đặc biệt là các thông tin về các quy định môi trường của các thị trường xuất khẩu. Vì vậy Chính phủ cần có sự hỗ trợ kịp thời, thường xuyên cho các doanh nghiệp thông qua các hội nghị, hội thảo, kênh thông tin miễn phí, các website thông tin... nhằm giúp các doanh nghiệp có được thông tin kịp thời nhất, tránh tình trạng kém hiểu biết về các quy định pháp luật ở trong nước cũng như quốc tế. Ngoài ra, Chính phủ cần thành lập Hội đồng chuyên gia, phải là những người am hiểu chuyên môn có kiến thức chuyên sâu về xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường để tư vấn cho các doanh nghiệp về những thông tin liên quan và hướng đi phù hợp để xây dựng chiến lược.

Hỗ trợ đào tạo nhân lực:

Nhân lực là khâu yếu nhất của Việt Nam, không chỉ ở các doanh nghiệp mà còn ở các đơn vị kiểm tra cấp chứng nhận. Thị trường của chúng ta còn quá mới mẻ với sản phẩm thân thiện môi trường, các doanh nghiệp còn chưa hiểu rõ vấn đề của thân thiện môi trường là gì thì việc triển khai, xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện là không thể. Gần đây, giáo dục của chúng

ta cũng đã đào tạo thêm lĩnh vực về công nghệ môi trường, quản lý môi trường của doanh nghiệp nhưng số lượng và chất lượng đều còn rất yếu, chưa thể đáp ứng được nhu cầu hiện nay của các doanh nghiệp. Để khắc phục tình trạng này, Chính phủ cần đầu tư cho việc đào tạo các chuyên gia về xây dựng và đánh giá tiêu chuẩn môi trường, các nhà khoa học cố vấn giải pháp môi trường cho các doanh nghiệp, nâng cấp trang thiết bị chuyên dùng phục vụ cho công tác đánh giá môi trường, tài trợ không hoàn lại cho các dự án liên quan đến vấn đề đào tạo, tập huấn kiến thức về môi trường cho các cơ sở, doanh nghiệp sản xuất xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện với môi trường.

Tổ chức các chương trình triển lãm sản phẩm và công nghệ môi trường:

Vừa qua, Bộ Công Thương và Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công nghiệp đã tổ chức Triễn lãm và Hội nghị Quốc gia về Sản phẩm và Công nghệ thân thiện môi trường - Vietnam EFProtech 2009 và trong năm 2008, Hội chợ Triển lãm quốc tế về sản phẩm sinh thái 2008 (EPIF 2008) cũng đã lần đầu tiên được tổ chức ở Việt Nam. Đây có thể nói là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam giao lưu với nhau, cũng là cơ hội để thay đổi nhận thức của doanh nghiệp về vấn đề môi trường.

Chính phủ và các bộ ngành liên quan cần tạo thêm nhiều sân chơi hơn nữa để giúp các doanh nghiệp tìm hiểu về công nghệ thân thiện môi trường, tăng tính cạnh tranh giữa các doanh nghiệp với nhau, giúp sản phẩm đến tay người tiêu dùng từ đó tạo động lực để doanh nghiệp chú trọng vào xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện với môi trường. Chương trình cần được tổ chức với quy mô lớn, nhân rộng ra các tỉnh thành phố trong cả nước. Các cơ quan tổ chức nên mời thêm sự tham gia của các doanh nghiệp lớn ở nước ngoài đặc biệt là về các giải pháp thân thiện môi trường để các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội học hỏi

Xây dựng các quy chế thưởng phạt nhằm khuyến khích các doanh nghiệp:

Từ năm 2006, Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức trao giải thưởng “Doanh nghiệp xanh” nhằm công bố và khen thưởng những doanh nghiệp xây dựng được chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường hiệu quả trong đó nhấn mạnh giải pháp công nghệ “xanh” và sãn xuất ra sản phẩm “xanh”. Ngoài giải thưởng hiện kim, các doanh nghiệp đoạt giải được UBND TPHCM cấp giấy chứng nhận Doanh nghiệp xanh và được in logo của giải thưởng trên bao bì sản phẩm trong thời hạn 3 năm. Kế hoạch trong năm 2009 này, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ phối hợp với cơ quan truyền thông công bố danh sách “đen” những doanh nghiệp vẫn tiếp tục không chấp hành Luật Bảo vệ môi trường. Mạnh hơn nữa, UBND TPHCM sẽ phối hợp với các cơ quan pháp luật công bố danh sách sản phẩm của những doanh nghiệp cố tình vi phạm môi trường nhiều lần, đồng thời kêu gọi sự ủng hộ từ phía cộng đồng trong việc thực hiện việc tẩy chay không mua sản phẩm của những doanh nghiệp “đen”.

Có thể nói, đây là một giải pháp khen, phạt rất hiệu quả cần được Chính phủ nhân rộng trở thành một chương trình quốc gia. Ngoài ra, Chính phủ cần có những chính sách khen thưởng xứng đáng những doanh nghiệp đạt được các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường, đủ tiêu chuẩn dán nhãn sinh thái, sản xuất ra sản phẩm thân thiện môi trường v.v...đồng thời xử phạt thật nặng những doanh nghiệp tái diễn hành vi vi phạm môi trường hoặc những doanh nghiệp nhận được sự hỗ trợ của nhà nước nhưng sản phẩm sản xuất ra không đạt tiêu chuẩn.

1.3. Nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về sản phẩm thân thiện môi trường

Yếu tố quan trọng nhất xác định việc thành bại của một chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường chính là nhu cầu của người tiêu dùng sản phẩm

đó. Ngay từ lúc xây dựng, chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường đã đề cao việc nghiên cứu nhu cầu hiện tại và tương lai của người tiêu dùng; nếu theo xu hướng thế giới để áp dụng chiến lược thân thiện môi trường ở một thị trường hoàn toàn không có khả năng sinh lợi từ sản phẩm xanh thì chiến lược đó hoàn toàn không khả thi. Do vậy, một trong những biện pháp hữu hiệu nhất nhằm đẩy mạnh việc xây dựng chiến lược thân thiện môi trường chính là nâng cao nhận thức của người tiêu dùng trong nước đối với sản phẩm sinh thái.

Tuy nhiên có thể thấy hiện nay nhu cầu của người tiêu dùng trong nước đối với sản phẩm sinh thái chưa cao. Với bộ phận người tiêu dùng quan tâm tới chất lượng và xuất xứ của sản phẩm, trước hết chỉ vì vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm và sức khỏe của chính họ chứ chưa ý thức được vấn đề bảo vệ môi trường trong các sản phẩm đó.

Để từng bước nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vấn đề môi trường liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, Chính phủ và các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền các quy định quốc gia và quốc tế về môi trường một cách rộng rãi trong công chúng đồng thời từng bước đưa các quy định đó vào đời sống sinh hoạt của người dân. Thường xuyên tổ chức các chương trình tìm hiểu về tác động của môi trường dến đời sống xã hội, đặc biệt là tác động của hoạt động sản xuất kinh doanh đến môi trường.

Bên cạnh đó, thường xuyên tổ chức các chương trình truyền hình, phát thanh giới thiệu, quảng bá các sản phẩm thân thiện môi trường, các doanh nghiệp “xanh”; phản ánh các doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng của chất lượng môi trường của sản phẩm tới lợi ích của người tiêu dùng sản phẩm đó nói riêng và tới toàn xã hội nói chung. Thông qua đó, hướng dẫn người tiêu dùng tới việc sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi

trường, loại bỏ dần các sản phẩm mà việc tiêu dùng hoặc sản xuất gây ô nhiễm môi trường.

Công tác tuyên truyền này trước tiên nên được tiến hành thông qua các tổ chức giáo dục đào tạo, có thể đưa vào chương trình học từ cấp tiểu học tới cao đẳng, đại học nhũng môn học về môi trường, về chất lượng môi trường của sản phẩm. Với các tầng lớp nhân dân nên thực hiện tuyên truyền qua các cơ quan đoàn thể như hội phụ nữ, tổ dân phố, công đoàn...

1.4. Nâng cao nhận thức, ý thức về môi trường của các doanh nghiệp và các nhà quản lý

Nâng cao nhận thức về các vấn đề môi trường quốc tế, quốc gia và những tác động của môi trường đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách và các doanh nghiệp trong bối cảnh môi trường trở thành một vấn đề toàn cầu. Việc lồng ghép môi trường vào chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, một mặt nâng cao chất lượng môi trường trong nước, mặt khác nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hóa và dịch vụ trên thị trường nội địa cũng như thị trường quốc tế. Vì vậy, trước hết cần phải nâng cao nhận thức của chính các doanh nghiệp và các nhà quản lý về nguy cơ ô nhiễm môi trường và mối đe dọa từ vấn đề môi trường đến tăng trưởng của doanh nghiệp.

Chính phủ cần mở rộng chiến dịch đào tạo và tuyên truyền về an toàn thực phẩm, phổ biến các quy định và tiêu chuẩn quốc tế cho các nhà quản lý và doanh nghiệp cũng như các quy định liên quan đến môi trường của Chính phủ, WTO, ASEAN, các hiệp định môi trường đa biên có liên quan đến thương mại,...để làm sao cho các doanh nghiệp thấy được tầm quan trọng của việc sản xuất kinh doanh gắn liền với yếu tố môi trường.

Chính phủ cần mở các khóa đào tạo ngắn hạn cho các doanh nghiệp, các nhà quản lý về vấn đề bảo vệ môi trường, mối quan hệ giữa bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trong đó chú trọng đến việc định hướng cho các

doanh nghiệp đường lối xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện với môi trường.

1.5. Xử lý nghiêm với các trường hợp sản xuất kinh doanh gây ô nhiễm môi trường

Hiện nay, mức xử phạt đối với các doanh nghiệp vi phạm môi trường chưa đủ mức răn đe các doanh nghiệp. Chính phủ và các cơ quan chức năng cần kiểm tra, theo dõi sát sao vấn đề vi phạm môi trường của các doanh nghiệp, có biện pháp mạnh tay hơn trong vấn đề xử phạt hành vi vi phạm môi trường để nâng cao ý thức của doanh nghiệp. Có thể nâng mức xử phạt về hành chính đồng thời cân nhắc với giải pháp đình chỉ sản xuất, tịch thu đất đai đã cấp cho doanh nghiệp, dừng việc khai thác nguồn tài nguyên,... thậm chí đóng cửa đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng. Khi hình thức xử phạt ảnh hưởng lớn đến lợi ích của doanh nghiệp thì các doanh nghiệp sẽ so sánh chi phí cơ hội của việc vi phạm môi trường với việc bảo vệ môi trường để từ đó chú ý hơn đến mục tiêu môi trường trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Ngoài ra, Nhà nước có thể sử dụng nguồn vốn vay từ ngân hàng của doanh nghiệp để tạo áp lực. Vốn vay ngân hàng luôn đổ vào doanh nghiệp bất kể doanh nghiệp đó là doanh nghiệp nhà nước, cổ phần hay tư nhân. Nhà nước nên thông qua hệ thống ngân hàng kết hợp đóng/ mở chiếc van về vốn một khi doanh nghiệp không chấp hành đúng các quy định về bảo vệ môi trường.

Để làm được điều này, Chính phủ cần chỉ đạo các bộ ban ngành đặc biệt là hệ thống ngân hàng nghiên cứu bổ sung thêm mục “tái thẩm định về mặt môi trường” vào quy trình tín dụng trước khi ngân hàng ra quyết định cho vay, tạo ra cơ chế thông thoáng cho các doanh nghiệp có ý thức bảo vệ môi trường và điều kiện ngặt nghèo với các doanh nghiệp vi phạm môi trường.

2. Nhóm giải pháp vi mô

2.1. Nâng cao nhận thức và ý thức của các thành viên trong doanh nghiệp về vấn đề môi trường trong chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp

Thành công của chiến lược kinh doanh thân thiện môi trường một phần bắt nguồn từ ý thức của mỗi thành viên trong doanh nghiệp. Không chỉ những người trực tiếp ra quyết định, trực tiếp thực hiện chiến lược có ý thức bảo vệ môi trường mà ngay cả những người công nhân làm việc trong các nhà máy cũng cần phải có ý thức. Chính sự nhận thức và hành động của mỗi cá nhân cũng sẽ góp phần nâng cao hình ảnh của một doanh nghiệp xanh, không chỉ theo đuổi chiến lược thân thiện môi trường vì mục tiêu lợi nhuận mà còn vì trách nhiệm xã hội. Một khi chủ trương, đường lối của doanh nghiệp được quán triệt sâu sắc tới các thành viên thì tất cả các chu trình sản xuất, các bước hành động sẽ được vận hành một cách trôi chảy, đảm bảo các quy định và tiêu chuẩn về môi trường.

Lãnh đạo doanh nghiệp cần phải nâng cao nhận thức của toàn bộ đội ngũ cán bộ, nhân viên của doanh nghiệp, giúp họ hiểu thấu đáo về tư tưởng chỉ đạo, các lợi ích của việc xây dựng chiến lược thân thiện môi trường, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế v.v....

Để làm được điều này, doanh nghiệp cần phổ biến kế hoạch và mục tiêu của mình đến toàn bộ nhân viên trong công ty, mở các lớp bồi dưỡng kiến thức về môi trường cho toàn bộ nhân viên trong công ty, buổi thuyết giảng giới thiệu về ISO 14001, HACCP, nhãn sinh thái; cách thức áp dụng công nghệ, kỹ thuật sạch trong sản xuất; phổ biến kế hoạch sản xuất và giới thiệu sản phẩm thân thiện môi trường đồng thời thường xuyên vận động các thành viên trong doanh nghiệp tham gia các chương trình tổng vệ sinh quanh khu vực sản xuất hay phong trào xanh sạch đẹp của địa phương.

2.2. Đào tạo nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn về môi trường

Để xây dựng chiến lược kinh doanh thân thiện với môi trường, doanh nghiệp cần có kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn về