Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục lý luận chính trị tại các trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện ở Việt Nam hiện nay

Nam hiện nay.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung khoa học: Tư tưởng Hồ Chí Minh bao gồm hệ thống các quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, trong đó có hệ thống tư tưởng của Hồ Chí Minh về giáo dục. Tuy nhiên, trong luận án này, tôi lựa chọn tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT và việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT trong hoạt động giáo dục LLCT tại các TTCTCH. Trọng tâm là việc các chủ thể giáo dục (cấp ủy đảng, ban tuyên giáo các cấp, giảng viên, học viên) nhận thức về vị trí, vai trò, mục đích của giáo dục LLCT; việc tổ chức thực hiện các nguyên tắc, phương pháp, phương châm, nội dung, chương trình và cách thức tổ chức quản lý, các điều kiện đảm bảo hoạt động giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT.

- Về không gian, thời gian: Luận án nghiên cứu các TTBDCTCH trong thời gian từ năm 2008 đến nay.

Theo Quy định số 208 - QĐ/TW, ngày 08/11/2019 của Ban Bí thư về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trung tâm chính trị cấp huyện, TTBDCTCH đã đổi tên thành “trung tâm chính trị cấp huyện”. Do TTBDCTCH thay đổi tên gọi theo Quy định 208 - QĐ/TW, đây cũng là thời điểm nghiên cứu sinh đã có quyết định tên luận án, đồng thời, việc thay đổi tên gọi của trung tâm không ảnh hưởng đến nội dung triển khai nên luận án xin phép sử dụng tên gọi TTBDCTCH.

4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn

- Luận án dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục LLCT.

- Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở thực tiễn việc giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH ở Việt Nam từ năm 2008 đến nay.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 218 trang tài liệu này.

4.2.Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đồng thời sử dụng phương pháp văn bản học, thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, lịch sử, logic, điều tra xã hội học,…

Phương pháp văn bản học dùng để tra cứu, hệ thống các nguồn tư liệu phục vụ cho việc nghiên cứu của luận án. Phương pháp thống kê, so sách, đối chiếu, phân tích văn bản được vận dụng để làm rò nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT, việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH… theo tiến trình thời gian. Phương pháp logic, phân tích, tổng hợp, hệ thống, cấu trúc, … được vận dụng để làm sáng tỏ nội hàm tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT, đánh giá thực trạng việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT và đề ra một số nhóm giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH. Phương pháp điều tra xã hội học, khảo sát chọn mẫu, thu thập thông tin… được sử dụng để làm căn cứ thực tiễn cho những đánh giá về tình hình vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH.

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án

- Góp phần làm rò một số vấn đề lý luận về việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục LLCT trong hoạt động giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH.

- Góp phần làm rò thực trạng và đề xuất một số giải pháp vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

- Luận án góp phần hệ thống, làm rò một số vấn đề lý luận về việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH.

- Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ cung cấp luận cứ khoa học cho việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục LLCT

tại các TTBDCTCH trong thời gian tới.

.- Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ được chắt lọc thành báo cáo kiến nghị gửi Ban Tuyên giáo Trung ương để xây dựng kế hoạch, giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục LLCT tại các TTBDCTCH.

- Luận án cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng dạy những vấn đề liên quan.

7. Kết cấu

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án được kết cấu gồm 4 chương, 13 tiết.

Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN‌

1.1. Các công trình nghiên cứu về giáo dục lý luận chính trị

Trên thế giới (ở một số nước XHCN như Liên Xô, Trung Quốc, Lào) có khá nhiều các công trình nghiên cứu về giáo dục LLCT.

Ở Liên Xô có một số công trình tiêu biểu được dịch ra tiếng Việt như: “Hoạt động tư tưởng của Đảng Cộng sản Liên Xô ” của X.I. Xu-rơ-ni-tren-cô [166]; “Phương pháp luận công tác tư tưởng” của D.A.Vôn-cô-gô-nôp [50]…. Các công trình này đã trình bày cơ sở lý luận, nguyên tắc, nội dung, hình thức, phương pháp và sự chỉ đạo công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Liên Xô, khẳng định giáo dục LLCT là một mặt của công tác tư tưởng lý luận; mục đích của giáo dục chính trị - tư tưởng là giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản, giáo dục bản chất cách mạng để hình thành, giác ngộ chính trị cao và niềm tin tuyệt đối vào Đảng Cộng sản, nâng cao ý thức giai cấp, ý thức dân tộc và tinh thần chiến đấu vì độc lập dân tộc.

Về giáo dục cộng sản chủ nghĩa, của tác giả N. Cơ-rúp-scai-a [8] là công trình tập hợp các bài báo và diễn văn chọn lọc, trình bày một số nét về cuộc đời và sự nghiệp V.I.Lênin, ý kiến của Cơ-rúp-scai-a về nhà trường, giáo dục chủ nghĩa cộng sản và việc tự học. Trong đó, Cơ-rúp-scai-a cũng thống nhất quan điểm về nội dung giáo dục chính trị chính là giáo dục chủ nghĩa cộng sản, nâng cao ý thức giai cấp, ý thức dân tộc, niềm tin tuyệt đối vào Đảng Cộng sản…

Trung Quốc có một số công trình nghiên cứu về giáo dục lý luận chính trị, tiêu biểu là công trình “Những gợi ý từ tuyến đầu giảng dạy lý luận mácxít”, được tác giả Nguyễn Đức Sâm biên dịch [127]. Công trình phản ánh

những khó khăn, hạn chế trong giảng dạy tại các trường đại học của Trung Quốc, đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận mácxít. Theo tác giả, để nâng cao chất lượng giảng dạy cần chú ý đến nội dung giảng dạy và chất lượng đội ngũ giảng viên. Tác giả cũng đã trích dẫn quan điểm của các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc như Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình.. về việc giảng dạy lý luận mácxít và khẳng định việc vận dụng những quan điểm đó vào giảng dạy lý luận mácxít là một trong những giải pháp, những “gợi ý” mà các trường, các giảng viên cần tuân theo.

Tại nước Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào cũng có một số công trình nghiên cứu về giáo dục lý luận chính trị. Công trình của Sạ Mút Thong Sôm Pha Nít “Vai trò của người thày trong điều kiện mới” [124]. Tác giả khẳng định vai trò của người thầy như một “nhạc trưởng”, để thực hiện được vai trò đó, người thầy giảng LLCT phải có tư duy lý luận, nắm vững kiến thức, có bản lĩnh chính trị, không ngừng học tập và rèn luyện... Luận án tiến sĩ Triết học của Bun phết Xu ly vông xắc “Nâng cao trình độ tư duy lý luận cho cán bộ, đảng viên Đảng Nhân dân Cách mạng Lào trong giai đoạn hiện nay” [41]. Trong luận án này, tác giả cũng đã phân tích, luận giải về giáo dục, giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục lý luận nói chung và nâng cao chất lượng giáo dục thế giới quan duy vật biện chứng nói riêng. Giáo dục chính trị, tư tưởng cho hạ sĩ quan, binh sĩ quân đội nhân dân Lào hiện nay, luận án tiến sĩ Triết học của Sỏn Xay Chăn Nha Lạt [129]. Dưới góc độ triết học, luận án cũng đã trình bày những vấn đề lý luận về giáo dục chính trị, tư tưởng cho hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội Nhân dân Lào. Đồng thời luận án đánh giá thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đề xuất yêu cầu, các giải pháp chủ yếu để nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng cho hạ sĩ quan, binh sĩ Quân đội Nhân dân Lào. Các giải pháp của luận án khá cụ thể, bài bản. Tuy nhiên, luận án nghiên cứu về giáo dục chính trị, tư tưởng không phải là công trình chuyên

bàn về giáo dục LLCT nên nội dung và các giải pháp cũng nghiêng về mặt giáo dục chính trị, tư tưởng.

Về cơ bản, tiếp cận với các công trình nghiên cứu về LLCT và giảng dạy LLCT của các tác giả ngoài nước, tác giả nhận thấy, các công trình này cũng đã trình bày nguyên tắc, nội dung, hình thức, phương pháp và sự chỉ đạo của Đảng Cộng sản trong giáo dục LLCT. Các công trình đều thống nhất mục đích của giáo dục LLCT là cung cấp kiến thức lý luận nền tảng của đảng; đường lối, quan điểm của đảng để nâng cao ý thức giai cấp, ý thức dân tộc, hình thành bản lĩnh chính trị và niềm tin tuyệt đối vào Đảng Cộng sản.

Ở Việt Nam, nghiên cứu lý luận chung về giáo dục LLCT có các công trình tiêu biểu:

“Về công tác tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam” (2004) của tác giả Đào Duy Quát. Tác giả đã luận giải, phân tích và đưa ra một số khái niệm liên quan đến công tác tư tưởng của Đảng. Trong đó, công trình đã đưa ra khái niệm về giáo dục LLCT và khẳng định, giáo dục LLCT là một nhiệm vụ của công tác tư tưởng. Theo tác giả:

“Giáo dục LLCT là việc truyền bá những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng cho cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân. Đó là quá trình tác động vào đối tượng giáo dục bằng cách trình bày, giải thích một cách khoa học, những khái niệm những quan điểm, nhằm làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức đúng đắn những nguyên lý của chủ nghĩa Mác – Lênin, kiên định mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, nhất trí cao với đường lối, quan điểm của Đảng, nâng cao phẩm chất cách mạng và khả năng hoạt động thực tiễn, hướng dẫn họ vận dụng những hiểu biết ấy vào cuộc sống”[122, 12].

Tác phẩm “Lý luận và phương pháp nghiên cứu, giáo dục lý luận chính trị” (2010), (Phạm Huy Kỳ (chủ biên) cùng các tác giả Hoàng Chí Bảo,

Nguyễn Viết Thông, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính) đã khái quát, hệ thống hóa các khái niệm liên quan đến nghiên cứu, giáo dục LLCT, các phương pháp nghiên cứu và giảng dạy LLCT. Trong đó, đáng chú ý là công trình đã trình bày một số vấn đề lý luận chung về công tác giáo dục LLCT, từ khái niệm giáo dục lý luận đến các phương pháp, giải pháp để nâng cao hơn nữa chất lượng lý luận và giáo dục LLCT.

Nghiên cứu về các giải pháp để nâng cao chất lượng giáo dục LLCT có các công trình tiêu biểu:

“Nâng cao chất lượng giảng dạy, học tập các môn lý luận chính trị trong các trường đại học, cao đẳng”, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia ấn hành năm 2015. Đây là tập kỷ yếu, tập hợp 79 công trình nghiên cứu của các nhà giáo, nhà khoa học từ gần 30 đơn vị giảng dạy trên khắp cả nước luận bàn về công tác nghiên cứu và giảng dạy LLCT trong thời gian qua. Công trình đã luận giải khá rò về vị trí, vai trò, mục tiêu, mục đích của giáo dục LLCT trong các trường đại học, cao đẳng trong cả nước. Theo các tác giả, giáo dục LLCT không chỉ là truyền bá hệ tư tưởng, là sự phổ biến thế giới quan, phương pháp luận và nhân sinh quan tiên tiến, quan điểm, đường lối khoa học và cách mạng của Đảng đến toàn xã hội, mà giáo dục LLCT còn góp phần đáng kể vào việc vận dụng sáng tạo và phát triển những luận điểm nền tảng của chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện Việt Nam,… Công trình cũng đã phản ánh khá rò về tình hình giảng dạy và học tập LLCT; bàn, luận giải về các giải pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy các môn LLCT tại các trường cao đẳng, đại học theo các khối ngành, nghề khác nhau (khoa học kỹ thuật, khoa học xã hội nhân văn, trường cao đẳng nghề…). Nhóm giải pháp mà các tác giả đưa ra tập trung vào việc cần đổi mới nội dung, chương trình theo hướng cập nhật, hiện đại, đảm bảo tính khoa học và định hướng chính trị; cần chuẩn hóa đội ngũ giảng viên giảng dạy LLCT phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; đồng thời, theo

các tác giả, cần đổi mới phương pháp giảng dạy, gắn lý luận với thực tiễn, phát huy khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của học viên… Các giải pháp mà tác giả của các công trình đưa ra khá cụ thể, bài bản, có tính đến tính đặc thù của mỗi trường.

Một số các bải báo nghiên cứu về giáo dục LLCT và các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục LLCT: "Tạo bước chuyển biến mới trong việc học tập lý luận chính trị của cán bộ, đảng viên"(1999), Nguyễn Phú Trọng, Tạp chí Cộng sản tháng 11; "Nâng cao hơn nữa chất lượng và hiệu quả công tác giáo dục lý luận chính trị trong tình hình mới"(2004), Nguyễn Khoa Điềm, Tạp chí thông tin công tác tư tưởng lý luận tháng 1; “Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị”, (2004), Lê Bình, Tạp chí Lý luận chính trị; “Đổi mới phương pháp dạy học lý luận chính trị trong các trường đại học và cao đẳng” (2010), Đặng Thị Nhiệt Thu, Tạp chí Khoa học chính trị; “Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng lý luận chính trị, xây dựng đội ngũ cán bộ các cơ quan Trung ương đủ phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ” (2020), Huỳnh Tấn Việt, Tạp chí Cộng sản online; “Nâng cao chất lượng công tác giáo dục lý luận chính trị - giải pháp quan trọng góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay” (2020) Xuân Ngọc, Trường Chính trị Lê Duẩn Quảng Trị; “Nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận chính trị trong các học viện, trường đại học, cao đẳng” (2021) Nguyễn Đình Phúc Cường, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh;… Ngoài việc khẳng định vị trí, tầm quan trọng của việc học tập LLCT đối với cán bộ, đảng viên, tác giả của các công trình trên còn đưa ra các giải pháp để tạo ra bước chuyển mới trong việc học tập LLCT. Theo các tác giả, để nâng cao chất lượng, tạo ra bước chuyển mới trong việc học tập LLCT cần chú trọng đến nội dung, phương pháp giảng dạy, môi trường, điều kiện giáo dục và ý thức của người học. Nội dung giáo dục LLCT cần cập nhật, giải đáp được những vấn đề mà thực tiễn đặt ra, đồng thời, người học cũng cần ý thức được tầm