Tình Hình Phát Triển Kinh Tế - Xã Hội Của Địa Phương

trong 3 quận ở phía Đông cùng với Quận 2 và Thủ Đức được UBND TP quy hoạch là 1 trong 2 hướng chính để phát triển đến năm 2025 dọc theo hành lang tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây và dọc tuyến Xa lộ Hà Nội. Đồng thời phát triển TP.HCM thành trung tâm dịch vụ của khu vực Đông Nam Á, trong đó du lịch là 1 trong 9 nhóm ngành dịch vụ được ưu tiên phát triển. Theo quy hoạch này thì định hướng đến năm 2020, Quận 9 nói riêng và TP.HCM nói chung cần tập trung phát triển du lịch gắn liền với việc bảo vệ, tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa, KDL sinh thái. Chú trọng phát triển các tuyến du lịch trọng điểm, kết nối với các tour du lịch trong và ngoài tỉnh. Nâng cao chất lượng sản phẩm và đa dạng hóa các loại hình du lịch, gắn liền với xây dựng hệ thống an ninh và an toàn du lịch để thu hút khách đến tham quan, nghỉ dưỡng.

Dưới sự chỉ đạo của UBND TP và Sở VHTTDL TP.HCM, trong những năm gần đây, UBND Quận 9 và các ngành hữu quan, cùng các cơ quan thông tin đã có những quan tâm sâu sát nhằm phát triển du lịch trên địa bàn quận. Cụ thể như phân công các cán bộ lãnh đạo về định hướng, chỉ đạo cho quận trong việc phát triển du lịch, lấy ý kiến đóng góp xây dựng đề án “Phát triển 100 ha du lịch sinh thái Long Phước”, hỗ trợ các hộ gia đình phát triển du lịch trên cơ sở phát triển KT-XH gắn với bảo tồn thiên nhiên văn hoá lịch sử, tiến hành tôn tạo, trùng tu các di tích văn hóa lịch sử để gìn giữ bản sắc văn hóa và phát triển du lịch. Bên cạnh đó, hiện nay Sở VHTTDL TP.HCM đang triển khai thực hiện “Chiến lược phát triển du lịch đường thủy TP.HCM giai đoạn 2013 – 2015 và định hướng đến năm 2020”, trong đó Quận 9 với lợi thế từ sông Đồng Nai, sông Tắc và hệ thống kênh rạch cũng nằm trong trọng điểm phát triển của TP, nhờ đó hoạt động du lịch trên địa bàn quận đang được quan tâm phát triển nhằm đạt được mục tiêu là xây dựng Quận 9 thành một trong những địa bàn trọng điểm du lịch của TP, đặc biệt là du lịch đường thủy.

2.2.3.2. Nguồn nhân lực du lịch

Số lao động đang làm việc trong lĩnh vực dịch vụ - du lịch của Quận 9 tăng khá nhanh, từ 8.720 người (chiếm 11,86%) năm 2005 lên 18.823 người năm 2013, chiếm 18,6% lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế quận. Tuy nhiên, nhìn chung hiện nay số lượng lao động hoạt động trong ngành dịch vụ - du lịch còn ít và trình độ chuyên môn chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển du lịch. Lao động chủ yếu là lao động thời vụ, hầu hết đều chưa qua đào tạo.

Đối các cấp quản lí thì cũng chưa có lao động có trình độ chuyên môn về du lịch, gây khó khăn cho việc tham mưu đề ra định hướng và giải pháp phát triển du lịch một cách hợp lí.

Trên địa bàn Quận 9 cũng chưa thành lập các đơn vị kinh doanh lữ hành và không có trung tâm điều hành du lịch nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc hướng dẫn, tư vấn cho du khách đến tham quan.

2.2.3.3. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương

Vốn là một quận thuần nông và trải qua chặng đường 17 năm hình thành và phát triển nhưng diện mạo Quận 9 đã có những thay đổi rõ nét. Kinh tế tăng trưởng bình quân 23%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch rõ rệt từ nông nghiệp sang kinh tế thương mại – dịch vụ, công nghiệp và nông nghiệp đô thị. Thu nhập người dân tăng, đời sống văn hóa được đảm bảo, anh ninh trật tự được giữ vững. Cùng với đó là những chính sách mở cửa thu hút, khuyến khích đầu tư vào các công trình du lịch, khai thác thế mạnh vốn có về du lịch là những nền tảng quan trọng để du khách an tâm đến tham quan, nghỉ dưỡng tại các điểm du lịch trên địa bàn.

Trong những năm tới, Quận 9 được TP định hướng là địa bàn chiến lược phát triển kinh tế ở vị trí Đông, là trung tâm phát triển các lĩnh vực dịch vụ, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học công nghệ kĩ thuật cao của khu vực các tỉnh phía Nam; cùng với việc định hướng phát triển mở rộng không gian đô thị; các tuyến đường giao thông trọng yếu đi qua địa bàn quận được hoàn thành và đưa

vào khai thác sử dụng, các dự án Công viên lịch sử văn hóa dân tộc, Khu 100 ha cây ăn trái phường Long Phước,… sẽ tạo điều kiện để quận định hướng mũi nhọn trong phát triển du lịch.

2.2.3.4. Đầu tư du lịch

Hiện nay quận đang mời gọi và khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân xây dựng một số dự án đầu tư về du lịch như: khu Bảo tàng lịch sử tự nhiên, công viên Điện Ảnh, cù lao Bà Sang, làng văn hóa các dân tộc thuộc Công viên lịch sử văn hóa dân tộc và một số điểm du lịch sinh thái dọc ven sông Đồng Nai,…

Tuy nhiên nhìn chung nguồn vốn đầu tư cho phát triển du lịch còn ít, trong đó những nguồn vốn này chủ yếu là vốn đầu tư về CSHT, CSVC - KT.

Một số dự án phát triển CSHT, CSVC - KT nói chung trên địa bàn quận có tác động đến sự phát triển ngành dịch vụ - du lịch gồm:

- Dự án xây dựng hệ thống thoát nước đường Đỗ Xuân Hợp (từ Xa lộ Hà Nội đến cầu rạch Chiếc) với tổng chiều dài thi công 3.079,3m đồng thời thảm nhựa thêm 19,2m đường đã có cống hiện hữu và đoạn từ cầu rạch Chiếc đến Nguyễn Duy Trinh dài 2.275m có tổng vốn đầu tư 378 tỉ đồng.

- Dự án xây dựng nút giao thông hoàn chỉnh tại ví trí cổng chính Đại học Quốc gia TP.HCM dài hơn 1.800m từ cổng KDL Văn hóa Suối Tiên đến gần cầu Đồng Nai. Các hạng mục xây dựng gồm tám làn xe chính; hai cầu vượt dành cho xe máy và ô tô; hai cầu vượt dành cho người đi bộ. Ngoài ra, còn có hai đường song hành hai bên tuyến gồm ba làn xe.

- Dự án nâng cấp mở rộng đường Lê Văn Việt (đoạn từ đường Lã Xuân Oai đến Ngã ba Mỹ Thành) có tổng chiều dài là 2.793m với quy mô xây dựng 6 làn xe (2 làn xe thô sơ và 4 làn xe cơ giới tốc độ thiết kế 60km/giờ); bề rộng mặt cắt ngang đường 30m. Tổng kinh phí đầu tư là 308 tỉ 869 triệu đồng.

- Dự án nạo vét thông tuyến rạch Chiếc - rạch Trau Trảu - sông Tắc và cải tạo, xây dựng 8 bến tàu để phát triển 06 điểm tham quan du lịch đường thủy tại quận 9.

Ngoài ra, hiện nay trên địa bàn quận có một số dự án du lịch đã và đang được triển khai và dự kiến tiến hành trong giai đoạn sắp tới:

1. Khu 100ha cây ăn trái phường Long Phước với quy mô 100 ha tại phường Long Phước. Với tính chất là KDL sinh thái vườn gắn với nông nghiệp đô thị nằm trong phạm vi đồ án quy hoạch phân khu 1/2000 KDL sinh thái vườn (Khu 2) phường Long Phước đang lập.

2. KDL sinh thái 57ha phía Nam đường cao tốc phường Long Phước với quy mô 57 ha tại phường Long Phước.

3. KDL sinh thái 153ha phía Nam đường cao tốc phường Long Phước quy mô 153 ha.

4. KDL sinh thái 6,5ha phía Nam đường cao tốc phường Long Trường quy mô 6,5 ha tại phường Long Trường nằm trong phạm vi đồ án quy hoạch phân khu 1/2000 Khu đô thị tại phường Long Trường – Trường Thạnh đang lập.

5. KDL Văn hóa Suối Tiên thuộc phường Tân Phú có quy mô 68ha. Hiện đang khai thác kinh doanh 22ha và dự kiến mở rộng 46ha đã được văn phòng kiến trúc sư trưởng phê duyệt quy hoạch theo Quyết định số 10150/KTST.QH ngày 02/10/2000. Tính chất là khu vui chơi giải trí đa năng kết hợp du lịch dã ngoại.

2.2.4. Đánh giá chung về tiềm năng du lịch

Thuận lợi

Quận 9 có vị trí gần nội thành TP.HCM, thuận lợi cho du khách có thể di chuyển bằng nhiều phương tiện cả bằng đường sông hoặc đường bộ. Hiện nay nhu cầu du lịch của người dân TP ngày càng tăng trong khi đó một số điểm du lịch khác thường xa TP, mất nhiều thời gian di chuyển không tiện cho những kỳ

nghỉ ngắn, vì vậy các điểm du lịch ở Quận 9 sẽ đáp ứng nhu cầu du lịch của bộ phận lớn du khách nhất là trong những ngày cuối tuần.

Với cảnh quan thiên nhiên đẹp, sông nước hữu tình, cây cối xanh tươi, khí hậu mát mẻ,… mang đặc trưng của miền sông nước rất thích hợp cho việc tạo lập các KDL sinh thái nghỉ dưỡng với mảng xanh cây ăn trái, cây bóng mát, hoạt động cắm trại dã ngoại, ẩm thực, nghỉ dưỡng tận hưởng không gian yên tĩnh, không khí trong lành,… hoặc các loại hình thể dục thể thao, thể thao dưới nước, trò chơi dân gian,…

Địa bàn quận có nhiều di tích lịch sử, nhiều cơ sở tôn giáo ghi lại quá trình hình thành và phát triển của TP.HCM ngoài ra còn có các công trình văn hóa hiện đại của TP như đền tưởng niệm các Vua Hùng tại Công viên lịch sử văn hóa dân tộc hay KDL Văn hóa Suối Tiên với các lễ hội đa dạng là những điều kiện thuận lợi để quận 9 có thể tổ chức và phát triển ngoài du lịch sinh thái nhà vườn còn phát triển loại hình du lịch tín ngưỡng, du lịch lễ hội và du lịch cuối tuần kết hợp vui chơi giải trí.

Cùng với sự phát triển chung của TP, hệ thống CSHT và CSVC - KT trên địa bàn Quận 9 đang được được đầu tư theo hướng hiện đại và hoàn thiện để phục vụ cho sự phát triển KT-XH nói chung cũng như cho du lịch nói riêng.

Bên cạnh đó các chính sách của UBND TP, Sở VHTTDL và chính quyền Quận 9 để khai thác tiềm năng du lịch, đầu tư, quảng bá du lịch và sự khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, xây dựng các KDL, điểm du lịch, phát triển sản phẩm, loại hình du lịch mới cùng phát đều là những lợi thế cho du lịch Quận 9 phát triển trong giai đoạn sắp tới.

Khó khăn

Địa hình thấp và vị trí ven sông cùng hệ thống kênh rạch nên dễ bị triều cường xâm nhập và khó khăn trong vấn đề tiêu thoát nước khi có mưa lớn lúc triều cường ảnh hưởng không nhỏ đến khai thác và phát triển du lịch.

Ngoài ra nền đất yếu gây khó khăn trong việc xây dựng, CSHT và CSVC - KT còn yếu đang trong quá trình xây dựng nên khó thu hút đầu tư cũng như du khách.

2.3. Hiện trạng hoạt động du lịch Quận 9

2.3.1. Khái quát chung về hoạt động du lịch

Trong những năm qua, ngành du lịch Quận 9 đã có nhiều bước phát triển, thu hút nhiều thành phần tham gia đầu tư phát triển du lịch. Nhiều công trình kết cấu hạ tầng kinh tế đã được đầu tư cải tạo và xây dựng mới, tạo điều kiện thuận lợi cho một số điểm du lịch mở rộng hoạt động, đáp ứng tốt hơn nhu cầu tham quan, vui chơi giải trí của du khách.

Đối tượng khách du lịch đến Quận 9 khá đa dạng, bao gồm nhiều đoàn khách du lịch nước ngoài, khách nội địa, sinh viên học sinh, các nhà nghiên cứu, và có nhiều lãnh đạo Trung ương về vừa tham quan du lịch vừa chỉ đạo định hướng cho quận phát triển du lịch. Tuy nhiên trừ một số điểm du lịch lớn đã hoạt động lâu dài như KDL Văn hóa Suối Tiên hay các điểm được UBND TP đầu tư như Công viên lịch sử văn hóa dân tộc hoạt động có hiệu quả, còn lại hiệu quả hoạt động kinh doanh du lịch chưa cao, chưa tương xứng với tiềm năng hiện có của địa phương. Hoạt động kinh doanh du lịch chủ yếu tập trung khai thác các dịch vụ ăn uống và một số dịch vụ giải trí sẵn có, việc khai thác khách lữ hành đi tour còn nhiều hạn chế.

Một số điểm du lịch trên địa bàn Quận 9 đang khai thác khá hiệu quả, gồm:

- KDL Văn hóa Suối Tiên: khởi công xây dựng từ năm 1993 đến ngày 02/09/1995 mở cửa đón khách. Lâm trại Suối Tiên chính thức trở thành KDL Văn hóa Suối Tiên.

- Công viên lịch sử văn hóa dân tộc: được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 229/TTg ngày 20 tháng 4 năm 1995 và chính thức đưa vào hoạt động tháng 4/2009 tại đường số 16 phường Long Bình.

- KDL The BCR do Công ty cổ phần Nhà Việt Nam trực tiếp đầu tư, nằm tại số 12, đường số 6, khu dân cư Trường Thạnh, phường Trường Thạnh.

- KDL sinh thái Vườn cò do ông Nguyễn Văn Ký làm chủ, ở số 124/31 khu phố Gò Công, phường Long Thành Mỹ - là nơi cư trú của hơn 10.000 con cò.

- KDL nhà vườn Long Thuận của nhà thiết kế Sĩ Hoàng ở số 206/19/30 đường Long Thuận, ấp Long Thuận, phường Long Phước, với một không gian văn hóa nghệ thuật truyền thống cùng hệ sinh thái sạch và xanh vùng sông nước Nam Bộ.

- KDL Vườn Thiên Thanh tọa lạc tại số 171 tổ 12, đường 22, Gò Công, phường Long Thạnh Mỹ.

- KDL nhà vườn Long Phước tọa lạc tại số 327 Đường Số 5, khu phố Lân Ngoài phường Long Phước, với diện tích gần 4ha nằm trải dọc theo bờ sông Đồng Nai.

Ngoài các địa điểm trên, một lượng lớn khách tham quan và khách hành hương đến viếng thăm các ngôi chùa cổ, đình cổ vào các dịp lễ, tết như chùa Hội Sơn, chùa Phước Long, chùa Phước Tường, chùa Bửu Long, đình Phong Phú,… Nhìn chung hoạt động kinh doanh du lịch trên địa bàn quận hiện nay mới

chỉ ở bước đầu. Ngoài các KDL do các công ty cổ phần hoặc Nhà nước đầu tư thì các KDL sinh thái của tư nhân còn nhỏ lẻ, chưa có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng và các công ty du lịch, do đó khả năng thu hút đầu tư và phục vụ du khách còn nhiều hạn chế.

Có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến thực trạng trên, song nguyên nhân chính là do công tác qui hoạch phát triển du lịch trên địa bàn chưa hoàn thiện, hệ thống CSHT du lịch như: điện, cầu đường, nước,… còn nhiều hạn chế, chưa có các sản phẩm du lịch mang tính đặc thù, sản phẩm du lịch chưa thật sự hoàn chỉnh và có sự trùng lặp, hầu hết các điểm du lịch thiếu hấp dẫn, hệ thống dịch vụ nghèo nàn và chất lượng chưa cao,…. Đặc biệt là thiếu các cơ sở lưu trú và ăn uống có chất lượng để phục vụ du khách, công tác

quảng bá du lịch của địa phương còn ít. Mặt khác, cơ cấu kinh tế của quận đang xây dựng theo hướng công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp với trọng điểm phát triển công nghiệp nên đầu tư cho ngành du lịch còn nhiều hạn chế.

2.3.2. Hiện trạng du khách

Đến nay do hoạt động du lịch của Quận 9 chưa được quản lý chặt chẽ, đồng thời lượng du khách đến viếng chùa, đình không được thống kê cụ thể nên chưa có các số liệu tổng hợp cho cả quận về các kết quả hoạt động du lịch nói chung và số lượt khách du lịch nói riêng. Nhưng nhìn chung, số lượt khách đến tham quan tại một số điểm du lịch trên địa bàn Quận 9 đang có xu hướng tăng trưởng nhanh qua các năm, điều này chứng tỏ sức hút của hoạt động du lịch trên địa bàn quận.

Bảng 2.2 Tình hình tăng trưởng khách du lịch đến với KDL Văn hóa Suối Tiên giai đoạn 2001 – 2013‌

Đơn vị: lượt khách

Năm

Khách nội địa	Khách quốc tế	Tổng số
2001	1.590.000	700.000	2.290.000
2003	2.326.000	930.000	3.256.000
2005	2.500.000	1.160.000	3.660.000
2007	2.878.000	1.300.000	4.178.000
2009	3.100.000	1.550.000	4.650.000
2011	3.800.000	1.760.000	5.560.000
2013	4.245.000	1.982.000	6.227.000