Quan Niệm Về Sử Dụng Padlet Nhằm Phát Triển Năng Lực Tự Học Trong Dạy Học

Trong chương trình giáo dục phổ thông mới môn lịch sử do BGD&ĐT ban hành ngày 25/12/2018 có xác định rõ các năng lực cần hình thành trong môn lịch sử là tìm hiểu lịch sử, nhận thức và tư duy lịch sử, vận dụng kiến thức kĩ năng đã học [14;tr.7]. Mỗi năng lực lịch sử này lại có những biểu hiện riêng.

Năng lực tìm hiểu lịch sử được biểu hiện bằng khả năng nhận diện được các loại hình tư liệu lịch sử; hiểu được nội dung, khai thác và sử dụng được tư liệu lịch sử trong quá trình học tập; Tái hiện và trình bày được dưới hình thức nói hoặc viết diễn trình của các sự kiện, nhân vật, quá trình lịch sử từ đơn giản đến phức tạp; xác định được các sự kiện lịch sử trong không gian và thời gian cụ thể.

Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử được biểu hiện bằng khả năng giải thích được nguồn gốc, sự vận động của các sự kiện lịch sử từ đơn giản đến phức tạp; chỉ ra được quá trình phát triển của lịch sử theo lịch đại và đồng đại; so sánh sự tương đồng và khác biệt giữa các sự kiện lịch sử, lí giải được mối quan hệ nhân quả trong tiến trình lịch sử; Đưa ra được những ý kiến nhận xét, đánh giá của cá nhân về các sự kiện, nhân vật, quá trình lịch sử trên cơ sở nhận thức và tư duy lịch sử; hiểu được sự tiếp nối và thay đổi của lịch sử; biết suy nghĩ theo những chiều hướng khác nhau khi xem xét, đánh giá, hay đi tìm câu trả lời về một sự kiện, nhân vật, quá trình lịch sử.

Năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học biểu hiện ở khả năng rút ra được bài học lịch sử và vận dụng được kiến thức lịch sử để lí giải những vấn đề của thực tiễn cuộc sống; trên nền tảng đó, có khả năng tự tìm hiểu những vấn đề lịch sử, phát triển năng lực sáng tạo, có khả năng tiếp cận và xử lí thông tin từ những nguồn khác nhau, có ý thức và năng lực tự học lịch sử suốt đời.

Như vậy, dù là phát triển thành phần nào của năng lực lịch sử thì cũng không thể bỏ qua năng lực tự học lịch sử. Do đó việc phát triển năng lực tự học lịch sử cho học sinh là một điều tối cần thiết, nhất là trong bối cảnh thế giới mở như ngày nay.

1.1.2. Quan niệm về sử dụng Padlet nhằm phát triển năng lực tự học trong dạy học lịch sử

1.1.2.1. Sử dụng Padlet là làm gì ?

Với vai trò là “bức tường ảo”, các bảng thông báo trực tuyến, Padlet là nơi có thể đăng nhiều thông tin khác nhau để chia sẻ với người khác. Người dùng có thể thêm các mục như hình ảnh, liên kết tới trang web, tệp, video, bản vẽ và tệp thoại cũng như người đóng góp của bạn cũng có thể thêm chúng. Hoặc hiểu theo cách khác, sử dụng Padlet để tạo ra một môi trường giao tiếp trực tuyến mà trong đó mọi thành viên tham gia có thể trình bày ý kiến, quan điểm, chia sẻ thông tin của mình bằng nhiều kênh tư liệu khác nhau. Trong quá trình ấy, người dùng có thể cùng hợp tác, trao đổi và hoàn thiện nhiệm vụ theo yêu cầu một cách hiệu quả nhất. Mặt khác người dùng có thể đóng góp ý kiến, nhận xét, đánh giá, bày tỏ cảm xúc đối với những thông tin mà người khác cung cấp trên Padlet. Điều đặc biệt là tất cả những ý tưởng ấy đều có thể trình bày một cách sáng tạo nhất và chia sẻ công khai với mọi người.

Padlet có thể dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau từ kinh tế, chính trị, văn hóa đặc biệt là trong giáo dục. Trong xu thế giáo dục mở hiện nay, với phương châm “học mọi lúc, học mọi nơi” và “trong việc học, lấy tự học làm cốt” theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh thì Padlet có thể coi là một lớp học ý tưởng để tạo ra môi trường học tập tốt.

Người GV có thể sử dụng Padlet như một giáo án mở để nơi đó cả GV và HS cùng tổ chức và hoàn thiện các nhiệm vụ học tập. GV có thể sử dụng Padlet để thiết kế một bài học cụ thể, tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh hoặc hướng dẫn các đối tượng học sinh đặc biệt tự tìm hiểu, tự học.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 138 trang tài liệu này.

Với HS có thể sử dụng Padlet như một công cụ để lưu trữ thông tin, cùng hoạt động nhóm với bạn bè hay đơn giản là bày tỏ cảm xúc, thái độ, quan điểm của mình. Padlet dưới sự hướng dẫn của Gv thực sự là một công cụ hữu ích giúp phát triển năng lực tự học cho HS.

Sử dụng Padlet chính là sử dụng một công cụ công nghệ để phục vụ cho mục đích trao đổi, học tập hay làm việc của người dùng. Với khả năng tích hợp cao, Padlet cho người dùng được tự do trải nghiệm bằng các trí tưởng tượng và thao tác kĩ thuật của riêng mình.

1.1.2.2. Sử dụng Padlet trong dạy học lịch sử là làm gì ?

Với tác động của xu thế toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ như vũ bão của cách mạng khoa học công nghệ đang đặt ra cho ngành giáo dục nói chung và bộ môn lịch sử nói riêng nhưng bài toán mang tính chất thời đại. Lịch sử thường bị coi là đơn điệu, khô khan, mang đặc thù là những gì đã diễn ra trong quá khứ không thể khôi phục lại được, người học chỉ có thể tưởng tượng, hình dung qua ngôn ngữ và các công cụ dạy học của giáo viên. Trong nhiều năm qua, Lịch sử luôn đối mặt với những đánh giá trái chiều, thiếu thiện chí từ phía dư luận xã hội và ngay chính từ học sinh. Vì vậy việc đổi mới DHLS là điều tất yếu để có thể nâng cao hiệu quả giảng dạy.

Padlet trong DHLS được coi là một công cụ hữu hiệu nhưng chưa thực sự phổ biến. Với Padlet, giáo viên có thể giúp học sinh tổ chức một giờ học trực tuyến trong đó hoàn toàn sử dụng thế mạnh của công nghệ hiện đại. Bằng cách tạo ra trang Padlet theo ý riêng của mình với những màu sắc, khung thiết kế, hình ảnh, video... bản thân giờ học lịch sử đã không còn nhàm chán như lớp học truyền thống nữa.

Giáo viên hoàn toàn có thể tổ chức mọi hoạt động cho học sinh như trên lớp học thông thường từ hoạt động khởi động, hình thành kiến thức, củng cố, luyện tập , mở rộng và vận dụng. Trong quá trình thiết kế và tổ chức các hoạt động cho học sinh trên trang Padlet, GV đã đảm nhiệm vai trò là người dẫn dắt, hướng dẫn HS tự học, tránh được tình trạng truyền thụ 1 chiều, nặng về cung cấp kiến thức.

Từ Padlet, GV giúp HS tiếp cận với các nguồn tư liệu khác nhau và đảm bảo sự công bằng đối với học sinh. HS sau khi tham khảo, tiếp cận tư liệu sẽ có đánh giá, nhận xét riêng của mình cho từng vấn đề lịch sử. Các em không chỉ tự trình bày quan điểm của mình mà còn chia sẻ với các bạn khác và biết được quan điểm của các bạn về vấn đề đó. Như vậy HS vừa tự học thông qua sự hướng dẫn của GV lại vừa tự học thông qua chính các HS.

Với Padlet, HS có thể hợp tác với nhau để cùng hoàn thành nhiệm vụ nhóm trong bài học lịch sử. Ở đó, các em có thể tự tìm tư liệu, tự thiết kế nội dung hoặc hoàn thành theo mẫu GV đã cung cấp để có được kết quả trong bài học lịch sử. Đây là quá trình HS thể hiện rõ nhất sự sáng tạo, tư duy độc lập của mình. Khi các nhóm khác nhau cùng thực hiện 1 nhiệm vụ và trưng bày trên Pdlet, chún ta sẽ thấy mỗi

sản phẩm là 1 ý tưởng riêng, màu sắc riêng, cá tính riêng. Như vậy, không chỉ phát huy được năng lực tự học cho HS mà Padlet còn tạo điều kiện cho HS phát triển nhiều năng lực chung và năng lực chuyên biệt khác.

Một nội dung đáng chú ý trong Lịch sử là quan điểm của các cá nhân khi đánh giá về các sự kiện, hiện tượng hay nhân vật lịch sử. Bằng cách học tập trên Padlet, HS có điều kiện trình bày quan điểm của mình mà ít bị tác động của các yếu tố khách quan bên ngoài. Từ đó, GV có thể đánh giá, học sinh một cách tương đối toàn diện hơn.

Mặt khác, việc sử dụng thành thạo và tối ưu hóa tác dụng của Padlet cũng góp phần hình thành năng lực sử dụng CNTT cho học sinh. Đây là một trong những năng lực chung cần thiết trong thế kỉ XXI.

1.1.2.3. Yêu cầu khi sử dụng Padlet.

Padlet là một công cụ dạy học trực tuyến nên khi GV sử dụng Padlet cũng chính là sử dụng CNTT trong dạy học. Chính vì vậy việc sử dụng Padlet trước hết cần tuân thủ các yêu cầu giống như khi sử dụng CNTT vào dạy học nói chung và DHLS nói riêng. Dựa vào một số nghiên cứu khác nhau, có thể kể ra một số yêu cầu cơ bản như sau:

Thứ nhất là yêu cầu về mặt nội dung kiến thức.

Người GV khi sử dụng và hướng dẫn học sinh sử dụng Padlet trong dạy và học môn Lịch sử cần đảm bảo những yêu cầu về nội dung kiến thức sau:

- Nội dung kiến thức phải đảm bảo tính chính xác, khoa học và hệ thống.

Đặc thù của môn Lịch sử là tìm hiểu về những sự kiện, hiện tượng đã diễn ra trong quá khứ. Chính vì vậy, nhiệm vụ của môn Lịch sử là phải khôi phục được bức tranh trong quá khứ đó một cách chân thực, chính xác nhất. Lịch sử thì chỉ có một nhưng cách nhìn nhận lịch sử thì có rất nhiều. Do đó, GV phải cung cấp cho HS các nội dung và tư liệu chính xác, khoa học, đảm bảo về quan điểm và phương pháp luận.

Khi thiết kế các hoạt động học tập trên Padlet, GV phải căn cứ vào mục tiêu, cấu trúc, nội dung từng bài học và bám sát sách giáo khoa để lựa chọn tư liệu, hình ảnh, thông tin cho phù hợp. Với sự bùng nổ của Internet trong những năm gần đây, có thể thấy rằng các tư liệu lịch sử trên mạng vô cùng phong phú và sống động.

Điều này một mặt tạo ra thuận lợi cho HS trong việc nghiên cứu, tìm hiểu lịch sử vì được tiếp cận với nhiều nguồn tư liệu khác nhau. Nhưng mặt khác, việc có quá nhiều tài liệu tham khảo mà không chính thống, không được xác minh lại dễ gây cho học sinh có những cái nhìn sai lệch về lịch sử, nhất là trong bối cảnh các thế lực thù địch đang thực hiện âm mưu diễn biến hòa bình như hiện nay.

Để khắc phục tình trạng trên, GV phải biết lựa chọn và hướng dẫn HS tiếp cận các thông tin chính thống, nắm vững được quan điểm chính trị và tư tưởng trong nhìn nhận, đánh giá. Khi giao nhiệm vụ học tập cho HS hoạt động, GV luôn có hướng dẫn cụ thể, chi tiết giúp HS xác định được kiến thức cơ bản một cách ngắn gọn, xúc tích, cô đọng nhưng vẫn không làm mất đi giá trị lịch sử trong đó. Gv cũng phải hướng dẫn HS để tránh việc HS chỉ sao chép lại những gì có trong SGK một cách dàn trải, lan man, thiếu trọng tâm.

Tóm lại, việc đảm bảo tính chính xác, khoa học và hệ thống trong kiến thức lịch sử không chỉ là nguyên tắc giáo dục mà còn là biện pháp quan trọng hàng đầu để thực hiện một bài học lịch sử hiệu quả, đảm bảo cả về kiến thức, kĩ năng, thái độ và qua đó phát triển năng lực cho HS.

- Sử dụng Padlet phải đảm bảo tính cụ thể, sinh động và giàu hình ảnh.

Theo Lê nin, con đường của nhận thức là “từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư duy trừu tượng trở về thực tiễn”. Tuy nhiên với môn lịch sử, HS không thể trực tiếp được chứng kiến các sự kiện, hiện tượng lịch sử đã xảy ra mà chỉ có thể tái hiện lại thông qua các tư liệu. Việc sử dụng Padlet trong DHLS sẽ góp phần tái hiện một cách sinh động và chân thực những gì đã diễn ra. Để làm được điều đó, đòi hỏi GV phải có sự chọn lọc, định hướng đối với HS khi sử dụng các tư liệu, hình ảnh, âm thanh, video liên quan đến bài học. Cần đặc biệt chú ý việc lạm dụng CNTT có thể dẫn đến việc hiện đại hóa lịch sử, làm mất đi hiệu quả của bài học. Do đó, khi GV hướng dẫn HS thiết kế các sản phẩm học tập cần đảm bảo hình ảnh phong phú, sinh động nhằm kích thích tư duy tưởng tượng của HS, đưa HS về gần với lịch sử hơn.

- Sử dụng Padlet phải đảm bảo tính tư tưởng, thẩm mĩ.

Trong dạy học nói chung và DHLS nói riêng, người GV cần hướng đến mục tiêu về kiến thức, kĩ năng, thái độ, để từ đó hình thành năng lực cho học sinh. Thông qua nhận thức lịch sử, người học hình thành tình cảm, thái độ đối với các vấn đề trong cuộc sống, từ đó giúp người học hướng đến cái “Chân, Thiện, Mĩ”, sống nhân văn, trách nhiệm hơn. Việc sử dụng các công cụ, phần mềm để dạy học như Padlet cần đảm bảo lập trường quan điểm chủ nghĩa Mác – Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Do đó, trong quá trình dạy học, GV phải chú ý đảm bảo tính tư tưởng, thẩm mĩ cho nhận thức của HS.

Thứ hai, yêu cầu về phương pháp dạy học.

Trong quá trình dạy học, người GV sử dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau nhưng dù phương pháp nào đi nữa thì cũng đều nhằm mục đích phát huy tính sáng tạo, độc lập, tự chủ của học sinh. Nhất là trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc sử dụng CNTT (trong đó có Padlet) vào DHLS là một điều hợp với xu thế thời đại và sự phát triển của giáo dục. Tuy nhiên trong quá trình sử dụng, GV phải biết kết hợp các PPDH khác nhau, dung lượng khác nhau sao cho phù hợp với nội dung và hình thức dạy học. Sử dụng Padlet trong DHLS cần tuân thủ một số nguyên tắc sau đây:

- Phải giúp HS nắm vững kiến thức của bài học.

- Phải thể hiện tính vừa sức với HS tùy thuộc vào điều kiện và trình độ của mỗi đối tượng HS mà GV sử dụng phương pháp khác nhau và đưa ra những yêu cầu phù hợp.

- Phải góp phần phát triển tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS.

Muốn làm được những điều đó GV cần biết tổ chức các hoạt động, kết hợp sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để đạt hiệu quả trong giờ học, phát huy được tính chủ động, tích cực của HS.

Thứ 3, yêu cầu về kiểm tra đánh giá.

Kiểm tra, đánh giá (KTĐG) được coi là khâu cuối cùng trong quá trình dạy học. KTĐG cho phép người học nhìn lại được quá trình học tập của mình để có định hướng cho thời gian sau đó, đồng thời cũng giúp người dạy thấy được những thành công, hạn chế của mình trong quá trình giảng dạy để điều chỉnh cho phù hợp

và có hiệu quả hơn. KTĐG không chỉ thể hiện ở những bài kiểm tra định kì mà nó còn là cả một quá trình, thể hiện ở thái độ học tập, sự tiến bộ của HS, những sản phẩm của HS… Do đó, GV phải thường xuyên KTĐG xem HS lĩnh hội được gì để có định hướng cho phù hợp.

Khi sử dụng Padlet để dạy học LS, để có kết quả KTĐG tốt nhất, GV cần cung cấp cho học sinh nhiều công cụ đánh giá khác nhau, phù hợp với yêu cầu như các tiêu chí, rubrich, bản hướng dẫn đánh giá và tự đánh giá…

Thứ 4, yêu cầu về cơ sở vật chất, đội ngũ.

Padlet là một công cụ dạy học trực tuyến, vì vậy yêu cầu quan trọng trong quá trình sử dụng là phải đảm bảo có máy tính hoặc điện thoại thông minh được kết nối mạng internet. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và tạo điều kiện của lãnh đạo các nhà trường và cũng đặt ra một bài toán thiết thực về cơ sở hạ tầng để áp dụng Padlet một cách phổ biến.

Đối với GV, để có thể sử dụng Padlet vào dạy học nói chung và DHLS nói riêng, đòi hỏi GV phải có những hiểu biết và trình độ nhất định về việc sử dụng máy tính, ứng dụng CNTT trong dạy học. GV cũng phải có khả năng sử dụng thêm một số phần mềm khác hỗ trợ cho Padlet để tránh sự nhàm chán, rời rạc, lẻ tẻ trong quá trình thiết kế.

Để có thể giải quyết điều này, trước tiên các cấp quản lí cần có một cái nhìn tổng thể, chiến lược để xây dựng cơ sở vật chất phù hợp và tạo điều kiện, khuyến khích đội ngũ GV học tập nâng cao trình độ về PPDH. Bản thân GV cũng phải có một sự thay đổi về tư duy nhận thức thực sự thì mới có khả năng biến những ý tưởng thành hiện thực.

Trong quá trình sử dụng Padlet để DHLS, GV cần lưu ý đến nguyên tắc 3D đó là “đúng lúc, đúng chỗ, đúng độ”. Việc sử dụng phương pháp nào, công cụ nào, với tần suất như thế nào hoàn toàn phải phụ thuộc vào từng bài học, từng đối tượng HS. GV không chỉ sử dụng Padlet như một công cụ hỗ trợ giáo dục của mình mà phải làm sao để HS cũng sử dụng Padlet để thiết kế ra các sản phẩm học tập, như vậy mới phát huy được tính sáng tạo, độc lập của HS và đặc biệt là tạo điều kiện để các em có thể phát triển NLTH.

1.1.3. Vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng Padlet nhằm phát triển năng lực tự học cho học sinh trong phần lịch sử thế giới cận đại lớp 11 ở trường phổ thông

1.1.3.1. Vai trò của Padlet

Thời đại hiện nay là thời đại bùng nổ thông tin, thời đại của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật, vì vậy việc phát triển năng lực tự học cho HS trong dạy học nói chung, DHLS ở trường phổ thông nói riêng là một yêu cầu cấp thiết. Nhận thức được tầm quan trọng đó, Nghị quyết Trung ương II, khoá VIII khẳng định, phải “đổi mới phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương pháp hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho HS”.

Trong DHLS, Padlet có vai trò như một công cụ công nghệ mới để dạy học ở trường phổ thông. Padlet cho phép cả GV và HS có thể thay đổi các thao tác đối với các tập tin của mình theo mong muốn. Với việc người dạy và người học đều được tự do sáng tạo thể hiện ý tưởng của mình thì Padlet như một sân khấu nghệ thuật mà ở đó người Gv đóng vai trò là đạo diễn để HS trở thành diễn viên trong thực hiện nhiệm vụ của mình.

Không chỉ là một công cụ công nghệ mới, Padlet còn là một diễn đàn để tích hợp nhiều công cụ khác như Imindmap, canva, kahoot…. Sự tích hợp tạo cho Padlet có sức hấp dẫn riêng đối với người học. Bằng cách tạo ra sự tò mò, đam mê cho học sinh thông qua các hình ảnh, sơ đồ, video, hiệu ứng…năng lực tự học của học sinh đã được phát triển dần lên.

Padlet không chỉ là một công cụ để GV cung cấp kiến thức cho HS mà nó còn là một công cụ vô cùng hiệu quả trong KTĐG. Thông qua việc HS thực hiện các nhiệm vụ học tập của mình trên Padlet, GV có thể nắm bắt được thái độ, khả năng, sở trường của HS, từ đó có tác dụng rất lớn đối với việc đánh giá quá trình. Không chỉ vậy, từ những sản phẩm được thực hiện và trình bày công khai trên “bức tường Padlet”, HS cũng có khả năng tự đánh giá mình và đánh giá bạn của mình. Nhờ thế việc đánh giá được toàn diện và nhân văn hơn.

1.1.3.2. Ý nghĩa