Quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước tại tỉnh Bắc Giang

Đổi mới phương pháp làm việc, tăng cường công cụ và phương tiện đủ mạnh, cần thiết phục vụ cho quản lý vốn đầu tư XDCB. Đảm bảo chế độ thông tin "mở" giúp cho công tác quản lý của các cấp, các ngành được thông suốt, nhanh và kịp thời, tăng cường trao đổi kinh nghiệm, kỹ năng quản lý giữa các cơ quan liên quan. Đặc biệt là tổ chức bộ máy để xử lý sai phạm trong quản lý vốn đầu tư XDCB phải có đủ phương tiện kỹ thuật cần thiết, đủ mạnh để đảm đương và phát hiện kịp thời những sai phạm có thể diễn ra, đảm bảo xử lý đúng người, đúng việc, tăng cường kỷ cương phép nước.

Ba là, hoàn thiện tổ chức các ban quản lý dự án

Hoàn thiện tổ chức các ban quản lý dự án, kiểm tra chất lượng công trình và chi phí xây dựng có ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến ngăn ngừa thất thoát, lãng phí tiêu cực trong hoạt động đầu tư và xây dựng. Biện pháp để nâng cao năng lực các ban quản lý dự án đối với chất lượng công trình, chi phí xây dựng cần hoàn thiện và chấn chỉnh theo hướng sau:

Việc tổ chức các ban quản lý dự án đầu tư phải đảm bảo chủ đầu tư thực sự chịu trách nhiệm quản lý vốn đầu tư trong suốt quá trình đầu tư và quá trình khai thác sử dụng công trình từ khi hoàn thành nghiệm thu đưa vào khai thác, sử dụng cho đến hết đời hoạt động của dự án. Do đó, việc tổ chức các ban quản lý dự án phải gắn ràng buộc trách nhiệm với việc bảo toàn vốn khi dự án công trình đưa vào khai thác sử dụng là hết sức cần thiết.

Kiểm tra rà soát để sắp xếp lại các ban quản lý dự án hiện nay. Giám đốc ban quản lý dự án phải đáp ứng các yêu cầu cơ bản của Luật Xây dựng và các Nghị định của Chính phủ. Không nên để tình trạng sử dụng cán bộ không có kiến thức và kinh nghiệm quản lý xây dựng trong các ban quản lý như lâu nay dẫn đến những sai sót gây hậu quả nghiêm trọng về chất lượng công trình và chi phí xây dựng. Chấn chỉnh ngay một số chủ đầu tư giao quyền quá lớn cho các ban quản lý dự án.

Xác định rõ trách nhiệm cá nhân, quy định tiêu chuẩn nghiệp vụ cho các chức danh của các chủ đầu tư; trong đó có giám đốc, phó giám đốc ban quản lý dự án, cán bộ kỹ thuật, tư vấn giám sát, cán bộ làm nhiệm vụ kế toán, cần được quan

tâm hơn cả. Đối với các chủ đầu tư kiêm nhiệm, đặc biệt là ở các huyện, xã phải có sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật, cán bộ quản lý kinh tế, tài chính và có lộ trình phát triển hợp lý.

Quá trình lập dự án phải tuân thủ theo quy trình, quy phạm và tiêu chuẩn xây dựng ban hành, quá trình phê duyệt thiết kế - dự toán phải đảm bảo đúng khối lượng, đơn giá và định mức kỹ thuật. Trong công tác chọn, xét thầu phải đảm bảo đúng Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật, quá trình thi công phải nghiệm thu chặt chẽ đảm bảo kỹ thuật và chất lượng công trình theo đúng Nghị định 46/2015/NĐ-CP ngày 12/5/2015 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

Thường xuyên tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn để cập nhật những kiến thức về chế độ mới nhất về quản lý đầu tư và xây dựng công trình cho cán bộ của ban quản lý dự án.

Quy định rõ trách nhiệm cụ thể đối với các chủ đầu tư về chất lượng công trình và quản lý chi phí trong xây dựng, chế độ báo cáo, xử lý các vi phạm trong quá trình đầu tư. Những quy định này cần được cụ thể hoá và chế độ hoá đối với từng loại công việc và cho từng đối tượng cán bộ.

Sớm ra đời các quy định chống khép kín trong quản lý dự án đầu tư XDCB, tách bạch sự ràng buộc giữa chủ đầu tư và ban quản lý dự án, tách bạch giữa ban quản lý và tư vấn giám sát, ban quản lý dự án đã điều hành dự án thì phải thuê tư vấn giám sát độc lập. Sự ràng buộc giữa chủ đầu tư - ban quản lý dự án - tư vấn giám sát - đơn vị thi công - kiểm định chất lượng là sự ràng buộc giữa các đối tác kinh tế, không phải là sự ràng buộc giữa cấp trên với cấp dưới. Có như vậy mới chống khép kín trong quản lý dự án, đảm bảo công khai minh bạch trong đầu tư XDCB.

Bốn là, hoàn thiện bộ máy thanh tra, kiểm tra quản lý vốn đầu tư XDCB từ

NSNN

Tất cả các hoạt động đầu tư XDCB thuộc mọi tổ chức có liên quan đều phải

chịu sự kiểm tra, thanh tra của các cơ quan chức năng của Nhà nước. Vì vậy xây

dựng và hoàn thiện bộ máy thanh tra, kiểm tra quản lý vốn đầu tư XDCB là hết sức cần thiết, nhất là nguồn vốn đầu tư từ NSNN. Việc xây dựng và hoàn thiện bộ máy thanh tra, kiểm tra giúp cho các cơ quan quản lý vốn đầu tư XDCB ngăn chặn và có biện pháp quản lý kịp thời, thực hiện tốt kế hoạch đầu tư, tiết kiệm vốn đầu tư, chống thất thoát, lãng phí, tiêu cực trong quá trình đầu tư, nâng cao chất lượng và tuổi thọ công trình. Để thực hiện tốt vấn đề này cần lưu ý một số điểm sau:

Đối với chủ đầu tư: là cơ quan liên quan trực tiếp, là người thay mặt Nhà nước chịu trách nhiệm chính, toàn diện, liên tục, quản lý sử dụng vốn đầu tư từ khi lập dự án, thực hiện dự án và kết thúc đưa dự án vào khai thác sử dụng. Do đó chủ đầu tư phải chấp hành nghiêm túc các quy định của Nhà nước, kiểm tra chặt chẽ quá trình thực hiện các nội dung công việc của dự án bên cạnh các đơn vị tư vấn và thi công. Trong quá trình kiểm tra phải đối chiếu, áp dụng các quy chuẩn ban hành để có giải pháp và quy mô hợp lý tránh lãng phí trong đầu tư, đối với khâu thực hiện dự án phải hết sức chú ý đến quản lý khối lượng, đơn giá, định mức, kỹ thuật, chất lượng công trình, thực hiện nghiêm các quy định về quản lý chất lượng công trình như Nghị định 46/2015/NĐ-CP ngày 12/5/2015 của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng đã ban hành.

Đối với các cơ quan liên quan đến quá trình quản lý vốn đầu tư XDCB (như: Sở Kế hoạch và đầu tư, Sở Tài chính, Sở Xây dựng, KBNN và các Sở chuyên ngành...) phải thường xuyên quan tâm đến chất lượng công tác thẩm định dư án, phê duyệt dự án, thẩm định thiết kế cơ sở, quản lý chất lượng công trình, thanh toán, quyết toán...xây dựng phương pháp và nội dung kiểm tra cho phù hợp với chức năng nhiệm vụ của từng cơ quan. Thường xuyên có sự phối hợp trong kiểm tra đối với các chủ đầu tư, đơn vị thi công, đơn vị tư vấn, đơn vị quản lý sử dụng. Định kỳ giao ban XDCB để đánh giá công tác quản lý đảm bảo khách quan và chính xác. Trong quá trình triển khai phân định rõ trách nhiệm của các cơ quan liên quan trực tiếp đến việc thực hiện kế hoạch, quản lý vốn đầu tư đồng thời phải có ý kiến cụ thể trong việc xử lý và đề ra biện pháp để khắc phục.

Đối với cơ quan thanh tra, kiểm tra: Tiến hành kiểm tra đối với các đơn vị trực tiếp và gián tiếp liên quan đến thực hiện kế hoạch và công tác quản lý vốn nhằm phát

hiện kịp thời những hiện tượng buông lỏng quản lý gây thất thoát, lãng phí trong quá trình thực hiện dự án, nếu có dấu hiệu tiêu cực, tham ô thì phải tiến hành thanh tra cụ thể, thậm chí khởi tố theo quy định của pháp luật. Đa dạng hoá các đối tượng thanh tra như: Dự án từ NSNN, vốn tín dụng, vốn chương trình mục tiêu; cụ thể hoá các công việc kiểm tra như: Nội dung công tác thẩm định dự án, quá trình thẩm định thiết kế cơ sở, quản lý chất lượng công trình, công tác kế hoạch, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư...để từ đó so sánh, đánh giá chất lượng quản lý của từng đối tượng được thanh tra, kiểm tra.

Năm là, hoàn thiện bộ máy thanh toán vốn đầu tư XDCB từ NSNN.

Để góp phần nâng cao hiệu quản lý vốn đầu tư XDCB tập trung từ NSNN, trong công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư cần bám sát Thông tư 52/2018/TT- BTC ngày 24/5/2018 của Bộ Tài chính và cần thực hiện các biện pháp sau:

Xây dựng và công khai quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư: Để nâng cao chất lượng quản lý tài chính trong công tác thanh toán vốn đầu tư, cần phải xây dựng quy trình và công khai hoá quy trình kiểm soát thanh toán vốn đầu tư là một giải pháp hữu hiệu để thực hiện tiết kiệm, ngăn ngừa lãng phí, tiêu cực có thể xảy ra trong quá trình thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB.

Kiểm tra, kiểm soát công tác thanh toán vốn đầu tư trọng tâm là khâu thẩm định phiếu giá thanh toán của các chủ đầu tư gửi đến KBNN. Cán bộ quản lý kiểm tra, kiểm soát phiếu giá thanh toán theo quy định của thông tư.

Để công tác kiểm tra, kiểm soát phiếu giá thanh toán phát huy tích cực, giải pháp hữu hiệu để thực hành tiết kiệm, chống thất thoát, lãng phí, tham nhũng trong hoạt động đầu tư XDCB, cần quy định rõ trách nhiệm cho từng phòng ban nghiệp vụ, cán bộ nghiệp vụ đối với từng khâu của quy trình để làm cơ sở xử lý các vi phạm trong quá trình thực hiện, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư XDCB.

Sáu là, hoàn thiện bộ máy thẩm tra phê duyệt quyết toán vốn đầu tư XDCB từ ngân sách nhà nước

Đây là khâu cuối cùng trong công tác quản lý vốn đầu tư nhằm tạo ra sản phẩm hoàn thành cho nền kinh tế. Vì vậy, kiện toàn công tác thẩm tra phê duyệt

quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành là giải pháp tài chính quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn đầu tư ở giai đoạn kết thúc, nghiệm thu đưa dự án vào khai thác sử dụng. Thực tế nhiều năm qua công tác thẩm tra và phê duyệt quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành ở các huyện đều làm chậm, chất lượng chưa cao. Vì vậy cần đẩy mạnh:

Củng cố nhận thức và nâng cao kỹ thuật, đảm bảo chất lượng công tác lập báo cáo quyết toán.

Cải cách thủ tục hành chính trong quyết toán vốn đầu tư để rút ngắn thời gian quyết toán công trình.

Các dự án đầu tư XDCB từ NSNN sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng đều phải quyết toán vốn đầu tư. Chủ đầu tư chịu trách nhiệm quyết toán vốn đầu tư.

Tất cả các báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn NSNN trước khi phê duyệt phải được thẩm tra và báo cáo quyết toán theo quy định tại Thông tư số 09/2016/TT-BTC ngày 18/01/2016 và Thông tư số 64/2018/TT- BTC ngày 30/7/2018 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 09/2016/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Sở Tài chính là cơ quan chủ trì thẩm tra quyết toán vốn đầu tư tại địa phương có trách nhiệm rà soát, tổng hợp báo cáo với tỉnh ủy, UBND tỉnh về các tồn tại, khó khăn, vướng mắc của các hồ sơ dự án quyết toán và đề xuất các giải pháp giải quyết cho từng hồ sơ dự án cụ thể, để có thể thẩm tra phê duyệt được dự án đó.

Tham mưu cho UBND tỉnh đề ra các biện pháp xử lý như: Không giao làm chủ đầu tư các dự án mới đối với các chủ đầu tư chậm quyết toán công trình. Không cho tham gia đấu thầu thi công các dự án mới đối với các nhà thầu không phối hợp với chủ đầu tư trong việc hoàn thiện hồ sơ dự án để quyết toán.

d. Kết quả kỳ vọng khi thực hiện giải pháp

Khi cơ cấu tổ chức quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN trở thành một chu trình quản lý khép kín, tinh gọn sẽ đảm baỏ hiệu quả trong công tác quản lý của từng khâu, xác định rõ trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân liên quan trong việc sử dụng hiệu quả vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN.

3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ

3.3.1. Đối với Quốc hội

Rà soát lại Luật đầu tư năm 2014. Nhiều quy định về đầu tư theo Luật Đầu tư năm 2014 không thống nhất, chồng chéo với Luật Bảo vệ môi trường; Luật Đất đai; Luật Bất động sản và một số văn bản quy phạm pháp luật khác nhằm kịp thời phát hiện những thiếu sót, hạn chế để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, tránh trường hợp chồng chéo. Ví dụ như Khoản 2 Điều 25 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 thì quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường là căn cứ để cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ra quyết định chủ trương đầu tư dự án; trong khi đó, thủ tục, hồ sơ yêu cầu quyết định chủ trương đầu tư tại Khoản 1 Điều 33 Luật Đầu tư năm 2014 lại không yêu cầu cung cấp báo cáo đánh giá tác động môi trường do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Chính vì sự không thống nhất này, thời gian qua có nhiều cách hiểu và áp dụng khác nhau. Để khắc phục tình trạng này, trước hết bổ sung quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường của cơ quan có thẩm quyền vào thành phần hồ sơ cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (Khoản 1 Điều 33 Luật Đầu tư năm 2014).

Rà soát lại Luật đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2013 và Luật xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18 tháng 06 năm 2014 về hợp đồng liên danh. Theo điều 65 Luật đấu thầu số 43/2013/QH13 "Đối với nhà thầu liên danh, tất cả thành viên tham gia liên danh phải trực tiếp ký, đóng dấu (nếu có) vào văn bản hợp đồng." [18], và theo mẫu số 03 về thỏa thuận liên danh trong thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT ngày 06/5/2015 của Bộ Kế hoạch và đầu tư lại quy định thành viên đứng đầu liên danh, đại diện cho liên danh trong các phần việc cụ thể theo thỏa thuận của các bên, "trừ việc ký kết hợp đồng" [1], tức là tất cả các thành viên liên danh phải ký đầy đủ trong hợp đồng để đảm bảo trách nhiệm giữa các bên. Trong khi đó theo điều 138 của Luật xây dựng số 50/2014/QH13 quy định "Trường hợp bên nhận thầu là liên danh nhà thầu thì phải có thỏa thuận liên danh. Các thành viên trong liên danh phải ký tên, đóng dấu (nếu có) vào hợp đồng xây dựng, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác." [20]. Theo luật xây dựng ta có thể hiểu

nếu trong thỏa thuận liên danh các bên thống nhất để đại diện liên danh ký hợp đồng thì chỉ cần đại diện liên danh ký hợp đồng là được. Các quy định này gây khó khăn cho các chủ đầu tư và KBNN trong quá trình kiểm soát thanh toán.

Sửa đổi Luật Quy hoạch và các văn bản hướng dẫn luật để làm cơ sở cho việc thực hiện, rà soát chấn chỉnh công tác quy hoạch, quản lý triệt để việc tuân thủ quy hoạch.

Luật NSNN 2015 và Luật đầu tư công mới được ban hành và sửa đổi, do đó yêu cầu về quản lý nợ công đòi hỏi phải chặt chẽ và an toàn hơn. Quốc hội cần đẩy nhanh việc soạn thảo sửa đổi và ban hành Luật Quản lý nợ công để chủ động trong công tác quản lý.

3.3.2. Đối với các cơ quan Trung ương

Hoàn thiện các chính sách chế độ quy định, song song với việc ban hành luật phải đồng bộ kịp thời các văn bản hướng dẫn thực hiện. Các văn bản liên quan đến quản lý XDCB do nhiều ngành, cấp ban hành phải được thẩm định để thống nhất tránh cho cơ sở vận dụng quá nhiều. Cần thiết huỷ bỏ các quy định sai, lạc hậu.

Hoàn thiện, bổ sung hoặc phân cấp hàng loạt định mức kinh tế kỹ thuật, không để các chuẩn mực bị vận dụng sai.

Xây dựng các quy định cụ thể, chi tiết, đủ mạnh, đủ sức răn đe, bổ sung sửa đổi các quy định pháp luật mâu thuẫn, chồng chéo cho phù hợp với thực tế, đó là cơ chế công khai minh bạch, cơ chế cạnh tranh.

Thông tin đầy đủ các nội dung liên quan đến quản lý đầu tư XDCB như các giải pháp mới, công nghệ mới, giá cả mới tuỳ theo từng chuyên ngành quy trình cập nhật tránh lạc hậu.

Xử lý, giải quyết kịp thời và có hiệu quả các kiến nghị, các đề xuất của cấp tỉnh. Tăng cường kiểm tra chuyên ngành quản lý XDCB giúp địa phương kịp thời sửa chữa thiếu sót, phối hợp chặt chẽ với phương pháp quản lý các công trình của Trung ương trên địa bàn.

Sớm hoàn chỉnh tổng sơ đồ phát triển quốc gia, quy hoạch vùng liên quan đến tỉnh Bắc Giang để có căn cứ xây dựng quy hoạch, kế hoạch cấp tỉnh, hạn chế sửa đổi.

Giúp tỉnh trong việc đào tạo nâng cao trình độ cán bộ đảm đương công việc quản lý đầu tư XDCB.

3.3.3. Đối với địa phương

Tỉnh Bắc Giang cần mạnh dạn khai thác nguồn vốn đầu tư bằng cách phát huy quyền tự chịu trách nhiệm, vận dụng sáng tạo cách quay vòng nguồn vốn, phải bố trí vốn đủ kích thích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư. Vấn đề là phải quan tâm đầy đủ quyền lợi cho nhà đầu tư, phải đứng về phía doanh nghiệp để hoạch định chính sách trong khuôn khổ luật pháp, phải chia xẻ rủi ro và tạo mọi sự thông thoáng cần thiết liên quan đến cải cách hành chính, chống mọi sự cát cứ chia quyền, phiền nhiễu. Bố trí đủ kinh phí để quản lý vốn đầu tư XDCB đạt hiệu quả.

Thực hiện tốt công tác lập quy hoạch và quản lý đầu tư theo quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch ngành, quy hoạch chung và quy hoạch chi tiết về xây dựng đô thị, làm cơ sở vững chắc cho việc xây dựng các danh mục dự án đầu tư, xác định thứ tự ưu tiên đầu tư các dự án.

Xây dựng cơ chế, chính sách thông thoáng, đồng bộ nhằm thu hút mọi nguồn vốn vào đầu tư phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn để giảm bớt áp lực đầu tư bằng nguồn vốn NSNN.

Dựa vào đặc điểm tình hình phát triển kinh tế của đất nước trong từng thời kỳ, mỗi khi nhà nước ban hành các Nghị định, Thông tư quy định và hướng dẫn về đầu tư và xây dựng, UBND tỉnh nên có văn bản hướng dẫn kịp thời để tạo quyền chủ động và phát huy quyền tự chủ các cấp.

Hoàn thiện hệ thống thu thập, xử lý và sử dụng các thông tin (xác định các thông tin báo cáo, hệ thống thu thập và xử lý thông tin), xác định rõ trách nhiệm cung cấp thông tin đối với những cơ quan liên quan.

Chỉ đạo các cơ quan liên quan như Sở Tài chính, Sở Xây dựng phối hợp thực hiện làm đơn giá kịp thời, phù hợp với điều kiện kinh tế thị trường để không bị trượt giá quá nhiều.