Quản lý nợ xấu tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Công Thương Việt Nam

một cách nhanh chóng và thuận lợi, trên cơ sở đó, có thể giúp Ngân hàng đưa ra được những quyết định cấp tín dụng đối với các khách hàng một cách phù hợp.

Chi nhánh nên tiếp tục mở rộng và phối hợp với các cơ quan, các tổ chức, cá nhân khác để có thể nắm bắt được những thông tin cập nhật về khách hàng. Trung tâm thông tin tín dụng (CIC) hay Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) là những cơ quan uy tín, có thể cung cấp những thông tin đáng tin cậy về tình hình sản xuất kinh doanh của khách hàng.

Chi nhánh cũng nên chủ động khảo sát trực tiếp tại cơ sở sản xuất của các khách hàng để có cái nhìn khách quan nhất, hoặc để kiểm chứng tính chính xác của các thông tin thu thập được.

Thường xuyên cập nhật và bổ sung cẩm nang tín dụng: việc thẩm định cần kèm theo các điều kiện tín dụng khác, đặc biệt là điều kiện về tổng dư nợ vay và cơ cấu tài chính của khách hàng, nhằm đảm bảo mức độ an toàn trong kinh doanh. Để thực hiện tốt yêu cầu này, cần chú trọng đến phân tích định lượng, lượng hoá mức độ rủi ro của khách hàng qua đánh giá các số liệu, đồng thời kết hợp với phân tích định tính (phân tích môi trường vĩ mô, vi mô, môi trường nội bộ của khách hàng, lịch sử quan hệ tín dụng với ngân hàng…) để nhận ra những rủi ro tiềm tàng và khả năng kiểm soát, hạn chế những rủi ro đó của ngân hàng.

Trong phân tích định lượng, ứng dụng và hoàn thiện hệ thống cho điểm và xếp hạng tín dụng khách hàng. Hệ thống này cần được thường xuyên điều chỉnh cho phù hợp với thực tế và điều kiện kinh tế Việt Nam, không nên cứng nhắc theo những tính toán của các nước có điều kiện không tương đồng. Thông qua việc sử dụng các mô hình định lượng, mức độ rủi ro sẽ được lượng hoá hợp lý, phản ánh một cách rõ ràng hơn mức độ rủi ro của các khoản vay dự kiến và xây dựng những biện pháp phòng ngừa và hạn chế rủi ro trước khi cấp tín dụng với khách hàng. Nỗ lực xác định giới hạn tín dụng hợp lý sẽ giúp cho ngân hàng luôn ở thế chủ động và có giải pháp kiểm soát rủi ro tín dụng một cách hiệu quả.

Trên cơ sở giới hạn tín dụng đã được phê duyệt, trong từng lần cấp tín dụng chủ yếu tập trung phân tích rủi ro của chính phương án vay đó để giảm bớt thời gian xử lý các giao dịch. Trong phân tích này, cần tập trung đến tính pháp lý của phương

án/dự án vay, đến nguồn cung cấp, thị trường và khả năng tiêu thụ…. Đồng thời cần đưa ra những rủi ro dự kiến, khả năng kiểm soát của ngân hàng và kịch bản xử lý khi những tình huống xấu xảy ra.

Trong thẩm định các dự án đầu tư, tình trạng nâng giá trị thực tế của dự án để được vay nhiều hơn, thuê đất nhiều hơn khá phổ biến. Điều này đã dấn đến rủi ro bởi vốn tự có tham gia thực sự của khách hàng vay chiếm tỷ lệ thấp dẫn đến tính chịu trách nhiệm của khách hàng không cao, đồng thời khi rủi ro xảy ra thì khả năng thu hồi được nợ đã giảm sút. Để đảm bảo xác định khách quan và chính xác giá trị tài sản bảo đảm, cần thuê một tổ chức định giá hoặc kiểm toán độc lập, có uy tín để thực hiện việc kiểm toán toàn bộ việc thanh quyết toán giá trị công trình và định giá tài sản.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 123 trang tài liệu này.

Dựa trên cơ sở hợp tác, NHNN thực hiện kết nối kho thông tin dữ liệu giữa các ngân hàng để bổ sung, tăng tính đầy đủ và sự chính xác của kho dữ liệu, không chỉ là các dữ liệu về khách hàng mà còn các đánh giá và dự báo về ngành, làm nền tảng trong phân tích và thẩm định tín dụng.

Ngoài ra , trong nền kinh tế hội nhập các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, vừa cạnh tranh với các doanh nghiệp trong nước vừa phải cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài. Để nâng cao uy tín và thương hiệu, đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ, các khách hàng đã liên kết lại, tổ chức thành lập các Hiệp hội như hiệp hội doanh nghiệp, các Hiệp hội ngành nghề, để làm cầu nối giữa khách hàng với các tổ chức khác, tiếp cận nhanh chóng với các chương trình trợ giúp, các chính sách ưu đãi của Nhà nước, tăng cường mối liên kết giữa các doanh nghiệp, đẩy mạnh sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, nâng cao hiệu quả hoạt động SXKD của từng doanh nghiệp. Do vậy, Chi nhánh cần xây dựng mối liên kết với chính quyền địa phương, Hiệp hội doanh nghiệp thành phố Hà Nội, Hội doanh nghiệp trẻ… để nắm bắt thông tin về doanh nghiệp cũng như tình hình SXKD, nhu cầu vốn, sử dụng dịch vụ của khách hàng, đồng thời chuyển tải thông tin của Vietinbank Chi nhánh Thăng Long đến các khách hàng tạo ra mối quan hệ thường xuyên giữa chính quyền, doanh nghiệp và Ngân hàng.

Thường xuyên phối hợp với các các cấp, ngành, Ban chỉ đạo đầu tư phát triển kinh tế của thành phố Hà Nội để tranh thủ sự giúp đỡ về mọi mặt, từ khi thẩm định, cấp tín dụng, thu hồi và xử lý các trường hợp nợ xấu phát sinh.

3.2.5. Tăng cường phối hợp các biện pháp xử lý nợ xấu

- Thực hiện công tác kiểm soát hoạt động kinh doanh của những khách hàng có nợ xấu

Vietinbank chi nhánh Thăng Long cần thực hiện nghiêm túc công tác kiểm soát hoạt động kinh doanh của khách hàng có nợ xấu. Các cán bộ có thể tiến hành nghiên cứu và tìm hiểu nguyên nhân tạo ra nợ của khách hàng, qua đó có thể đưa ra các lời khuyên phù hợp đối với khách hàng. Khách hàng có thể dựa vào đó để tiến hành cải thiện tình hình kinh daonh của doanh nghiệp sau đó tiến hành trả nợ cho ngân hàng.

Hoạt động giám sát này cần có sự phối hợp giữa công tác quản lý và công tác phân loại nợ xấu theo định kì.

Việc đầu tiên là cần phải tiến hành hát hiện nợ xấu. Đâu là cơ sở quan trọng cho việc xửa lý nợ xấu với khách hàng về sau này. Việc xử lý nợ xấu cần được thực hiện thường xuyên và có thể được thực hiện theo các hướng: Giám sát từng khoản vay và giám sát tổng thể danh mục tín dụng.

- Chủ động xử lý nợ xấu

Cần có một bộ phận giám sát riêng để việc chuyển nợ quá hạn được thực hiện nghiêm túc và chặt chẽ. Vietinbank chi nhánh Thăng Long cũng nên sử dụng các công cụ để tại trợ cho chi phí rủi ro tín dụng

+ Tài trợ từ bên trong

Ngân hàng hoàn toàn có thể sử dụng những chi phí từ nguồn dự phòng mà chưa sử dụng đến đề tài trợ cho chi phí rủi ro. Chủ động tăng cường trích lập, sử dụng DPRR để xử lý nợ xấu theo quy định của Pháp luật, chấp nhận giảm lợi nhuận hoặc thua lỗ. Việc làm này sẽ giúp NH nhanh chóng bù đắp tổn thất, giảm số thuế thu nhập doanh nghiệp. Đồng thời có thể giảm quỹ lương nhưng làm tăng khả năng tài chính nội tại của ngân hàng.

+ Tài trợ từ bên ngoài

Nguồn tài trợ từ việc thu hồi nợ xấu. Ngân hàng có thể thương lượng với khách hàng để giãn thời gian thu hồi nợ và xem xét giảm lãi suất một cách hợp lý cho khách hàng có khó khăn tài chính tạm thời. Khách hàng có thể cần thêm thời gian đẻ tái cơ cấu lại hoạt động kinh doanh. Ngoài ra ngân hàng có thể yêu cầu khách hàng bán các tài sản không cần thiết, hàng tồn kho. Nếu khách hàng không đồng ý thì sẽ tiến hành khởi kiện

Nguồn tài trợ từ xử lý tài sản đảm bảo. Ngân hàng có thể thỏa thuận đẻ khách hàng tự bán các TSBĐ hoặc ủy quyền cho bên thứ 3 bán tài sản đó thể thu nợ xấu. Ngoài ra ngân hàng có thẻ bán các tài sản nợ của khách hàng. Có 2 loại hoạt động bán nợ gồm: Bán nợ tham gia (Participation loan) và chuyển nhượng nợ (asigment)

Nguồn tài trợ từ các chi phí bảo hiểm. Trong trường hợp khách hàng bị rủi ro ví dụ như tai nạn xe hơi, các công ty bảo hiểm sẽ trả tiền bồi thường. Khách hàng có thể nhận được tiền từ nguồn đền bù của các công ty bảo hiểm, nhờ vào đó họ có thể tiếp tục các hoạt động kinh doanh để trả nợ tiếp cho ngân hàng.

- Đa dạng hóa các phương thức xử lý nợ xấu

Tùy từng khách hàng mà Chi nhánh cần có các phướng thức khách nhau để tiếp cận với họ. Tránh trường hợp tiếp cận xử lý nợ xấu một cách quá máy móc.

Đối với những khách hàng hay trả chậm, chúng ta phải kiên trì hợp tác cho tới khi họ phải hợp tác. Khi khách hàng có thái độ nóng nảy hung hăng thì cần phải bình tĩnh ứng phó mọi tính huống có thể xảy ra, cần đề cao cảnh giác, thật mềm dẻo đến khi họ trở lại trạng thái bình thường, có thái độ hợp tác. Trong trường hợp khách hàng vẫn không chịu hợp tác, ngân hàng hoàn toàn có thể kiện khách hàng.

Đối với những khách hàng có thái độ mềm mỏng cần phải đề cao cảnh giác, tránh tin quá mức vào họ vì rất nhiều trường hợp chi nhánh tưởng chừng như có thể thu được nợ nhưng thực ra khách hàng sử dụng thái độ mềm mỏng đó đển đối phó cho qua. Họ có thể nói dối về tình hình hiện tại và cố tình lui lại thời điểm trả nợ. Đối với những khách hàng này cần phải có thái độ kiên quyết, ấn định rõ ràng ngày và thời điểm trả nợ, tránh tình trạng khách hàng sử dụng thái độ mềm mỏng để lần khất việc trả nợ.

Những trường hợp do các nguyên nhân khách quan như bão, động đất,… Chi nhánh có thể xem xét và tạo điều kiện để giảm tiền lãi vay và giãn thời gian trả nợ. Như vậy sẽ tạo điều kiện cho khách hàng có thể trả được nợ.

Đối với trường hợp phát hiện ra doanh nghiệp thua lỗ hoặc gặp phải rủi ro trong kinh doanh. Chi nhánh cần phải thường xuyên tiếp cận, hợp tác để hiểu được rõ hơn vấn đề và đưa ra các giải pháp để họ có thể khắc phục được tình trạng làm ăn thua lỗ và rủi ro trong kinh doanh và hoàn trả lại tiền vay đối với Chi nhánh. Nên tránh kiện tụng vì có thể làm mất uy tín của khách hàng, ảnh hưởng đến hình ảnh của Chi nhánh.

- Chuyển nợ thành vốn góp cổ phần gắn với tái cấu trúc doanh nghiệp

Thông thường khi xủa lý nợ xấu, các Ngân hàng thường sử dụng biện pháp siết nợ đẻ giải quyết tuy nhiên biện pháp này vẫn có rất nhiều bất lợi và nếu tiếp tục hoạt động như vậy có thể lún sâu them vào khủng hoảng. Ví dụ như việc siết nợ và phát mại các tài sản bất động sản trong thời kì giá nhà đất đóng băng có thể gây hại và khiến thị trường sụp đổ nhanh hơn. Ngoài ra, việc thu nợ triệt đẻ, bất chấp mọi khó khăn của doanh nghiệp có thể càng ngày càng làm tồi tệ them tình hình nợ xấu. Vậy nên Chi nhánh cần có các biện phá khác dể xử lý nợ xấu đó là thực hiện xửa lý nợ xấu thông qua trung gian là Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của doanh nghiệp (DATC) thuộc Bộ Tài chính. Và sẽ áp dụng đối với các khách hàng mà Ngân hàng nhận thấy có tiềm năng.

Vietinbank chi nhánh Thăng Long cần phải hợp tác với DACT để tiến hành nhanh việc xử lý nợ xấu. Chi nhánh có thể hạ giá những tài sản nợ đẻ tránh bị mất giá them, thu hồi được vốn và tiến hành các hoạt động kinh doanh hiệu quả.

Vấn đề quan trọng cuối cùng là cần phải làm thế nào để các doanh nghiệp có thể tái cơ cấu thành công và đi vào họat đọng ổn định. Để làm được điều này, việc bán nợ và tái cấu trức cần được nghiêm cứu tỉ mẩn để đạt được hiệu quả cao nhất. Đây là một trong những hướng đi mới trong việc xử lý triệt để nợ và làm lành mạnh hóa tình hình tài chính của nền kinh tế nói chung và của chủ nợ nói riêng . Chi nhánh có thể được chuyển số tiền từ hình thức cấp tín dụng sang hình thức góp vốn và điều hành dựa vào hình thức này. Điều này có lợi cho cả doanh nghiệp và NHTM.

3.2.6. Sắp xếp bố trí lại nhân lực, thực hiện các chương trình đào tạo chuyên sâu nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Trong bất kỳ hoạt động nào thì yếu tố con người vẫn luôn là yếu tố quan trọng hàng đầu và có tính chất quyết định. Chính vì vậy, các ngân hàng luôn phải quan tâm nâng cao năng lực quản trị điều hành trong hoạt động của mình. Việc bổ nhiệm các chức danh liên quan đến hoạt động tín dụng đòi hỏi phải thực sự khách quan, đúng qui trình, lựa chọn người có đủ năng lực và phẩm chất thực sự để điều hành hoạt động có hiệu quả. Việc bố trí, sắp xếp cán bộ tín dụng, cán bộ quản trị rủi ro phải được chọn lọc và phù hợp với năng lực thực tế và yêu cầu của chuyên môn nghiệp vụ đòi hỏi cũng như lĩnh vực công việc được phân công.

Ngoài đào tạo về nghiệp vụ Ngân hàng cần phải đào tạo thêm về một số lĩnh vực như xây dựng, giao thông, đóng tàu…để nâng cao chất lượng thẩm định am hiểu lĩnh vực đầu tư để từ đó đánh giá hiệu quả cũng như tính khả thi của dự án, phương án.

Cần bố trí cán bộ làm công tác quản lý nợ xấu đã có kinh nghiệm trong công tác tín dụng, phải đào tạo chuyên sâu về kỹ năng phân tích rủi ro tín dụng, phân tích danh mục đầu tư để từ đó đưa ra vấn đề cảnh báo nhằm hạn chế nợ xấu.

Ngoài ra, Vietinbank chi nhánh Thăng Long nên tạo điều kiện cho các cán bộ có năng lực, có khả năng nghiên cứu được đi học tập trung dài hạn ở trong và ngoài nước.

Trong quá trình thẩm định, phân tích tín dụng tại Vietinbank chi nhánh Thăng Long hiện nay vẫn còn chứa nhiều yếu tố mang tính kinh nghiệm, dự đoán và những kết luận mang tính chủ quan của cán bộ thẩm định, cán bộ phân tích và quản trị rủi ro. Vì vậy, quản lý nợ xấu phụ thuộc rất nhiều vào việc nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ ngân hàng, điều này còn có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tăng cường quản lý nợ xấu của Chi nhánh. Việc trang bị kiến thức để quản lý nợ xấu không chỉ ở CBTD, cán bộ quản lý rủi ro mà cả ở các cấp lãnh đạo đến từng cán bộ tín dụng và quản lý nợ xấu.

Để xây dựng được đội ngũ cán bộ giỏi, chuyên nghiệp, biết kinh doanh, có đạo đức, có trình độ năng lực đáp ứng được yêu cầu công việc với năng suất chất lượng cao, Vietinbank chi nhánh Thăng Long cần chú trọng các mặt sau:

- Phải xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực, có các kế hoạch phát triển ngắn hạn, trung và dài hạn. thường xuyên tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ tín dụng, cán bộ thẩm định, cán bộ phân tích và quản trị rủi ro tại chi nhánh hoặc gửi đi đào tạo tại Trường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Vietinbank .

- Thường xuyên giáo dục, rèn luyện phẩm chất đạo đức cho CBTD, từng bước xây đựng đội ngũ CBTD có đạo đức, có năng lực chuyên môn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

- Tiêu chuẩn hoá đội ngũ cán bộ: thực hiện trẻ hoá đội ngũ CBTD, cán bộ quản trị rủi ro với các tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, vi tính, các kiến thức cơ bản về pháp luật, thị trường … cùng với các kỹ năng phân tích đánh giá nhằm đáp ứng tốt yêu cầu công tác.

- Khuyến khích cán bộ công nhân viên tự học thêm các lớp học nhằm nâng cao kiến thức, bổ trợ kiến thức chuyên môn phục vụ hàng ngày như: Thẩm định dự án, quản trị dự án đầu tư, kế toán doanh nghiệp, luật, ngoại ngữ, tin học,… thông qua việc hỗ trợ kinh phí học tập; đưa chỉ tiêu tự học tập của cán bộ vào tiêu chí để xét các danh hiệu thi đua.

- Thực hiện chế độ phân phối thu nhập theo vị trí, kết quả công việc thực tế của từng cá nhân, quan tâm đời sống tinh thần của cán bộ, nhân viên, tôn trọng tài năng, tạo điều kiện thuận lợi để tài năng cá nhân phát huy năng lực, sở trường và phát triển.

- Chi nhánh nên có sự bố trí cán bộ trong các phòng/tổ cho phù hợp trên cơ sở trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tâm tư nguyện vọng của cán bộ công nhân viên nhằm sử dụng đúng người, đúng việc, đặc biệt là cán bộ làm công tác tín dụng vì đây chính là lực lượng trực tiếp tạo ra lợi nhuận cho Chi nhánh.

Đối với cán bộ quản lý nợ xấy, Vietinbank chi nhánh Thăng Long cần thường xuyên phối hợp với Trường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Vietinbank và các đơn vị có liên quan tổ chức các lớp, khóa đạo tạo, bồi dưỡng, tập huấn kiến thức để nâng cao năng lực đánh giá, đo lường phân tích RRTD, xử lý nợ xấu, tham gia tố tụng…

Đồng thời, quan tâm nuôi dưỡng nguồn cán bộ có chuyên môn và có kinh nghiệm nhằm đào tạo và bổ nhiệm vào các vị trí quan trọng nắm giữ các yếu tố then chốt trong quá trình quản trị điều hành rủi ro tín dụng của chi nhánh. Cụ thể:

Thứ nhất, luôn coi trọng công tác tín dụng và phẩm chất cán bộ tín dụng, cán bộ thẩm định và quản trị rủi ro. Có quy định cụ thể về kiểm tra, thực hiện, kiểm soát thực hiện quy trình, quy chế, chính sách tín dụng; phân quyền phán quyết phù hợp vơi năng lực, trình độ của cán bộ, quy định chi tiết, rõ về chức năng nhiệm vụ gắn với trách nhiệm vật chất đối với từng bộ phận liên quan đến việc cấp tín dụng, thẩm định, thu nợ và xử lý nợ xấu và hạn chế rủi ro tín dụng…

Thứ hai, cần thường xuyên đánh giá năng lực cán bộ thông qua kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao, thông qua tổ chức thi nghiệp vụ để bố trí sắp xếp lại cán bộ, giao việc phù hợp hơn với năng lực và sở trường của từng cán bộ và vị trí công việc. Có sự thay đổi, luân chuyển cán bộ, nhằm tránh tình trạng có sự thông đồng giữa cán bộ tín dụng với khách hàng trong qúa trình thẩm định tín dụng và đánh giá rủi ro tín dụng, hoạt động tín dụng sẽ không khách quan, che dấu những nguy cơ tiềm ẩn của rủi ro tín dụng.

Có thể tiến hành điều động, luân chuyển cán bộ tín dụng giữa các phòng tại hội sở chính và các phòng giao dịch với nhau, nhằm đánh giá và xem xét một cách khách quan nhất trong việc bố trí và sắp xếp cán bộ. Thông quan quá trình đánh giá này phân loại cán bộ, đồng thời để có kế hoạch đào tạo, đào tạo lại cán bộ, thậm chí phải xử lý sắp xếp lại lao động và bố trí làm công việc khác phù hợp hơn hoặc giảm định biên khi không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

3.3. Một số kiến nghị

3.3.1. Đối với Ngân hàng Nhà nước

- NHNN hàng năm nên tổ chức các hội nghị liên ngân hàng nhằm rút kinh nghiệm và tăng cường sự hiểu biết và hợp tác giữa hệ thống các ngân hàng, đặc biệt là trong hoạt động quản lý nợ xấu.

- NHNN nên khuyến khích các ngân hàng đổi mới công nghệ, hiện đại hóa tất cả các công đoạn xử lý nghiệp vụ để tạo ra cơ sở dữ liệu về khách hàng và quản lý, sử dụng tốt cơ sở dữ liệu này. Đồng thời cần phân tích, đánh giá xếp loại rủi ro tín dụng kịp thời cảnh báo nhằm hạn chế rủi ro tín dụng.