Quản lý hoạt động ngoại khóa ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ tỉnh điện biên

+ Tác dụng của hoạt đông ngoại khoá môn học

+ Vai trò của học sinh, giáo viên và phụ huynh trong các hoạt động ngoại khoá môn học

+ Các hoạt đông ngoại khoá môn học sẽ tiến hành trong thời gian tới (dưới dạng áp phích, panô)

- Lực lượng tham gia tuyên truyền

Hiệu trưởng, tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm và cố vấn Đoàn phải là người tuyên truyền tích cực cho giáo viên và học sinh. Trên cơ sở nhận thức đúng, giáo viên và học sinh cụ thể hoá nó bằng hành động tham gia một cách tự giác và tích cực.

- Phương tiện tuyên truyền

Người làm công tác tuyên truyền phải bám vào các văn bản có tính pháp quy như: Luật giáo dục, điều lệ trường THCS, đặc biệt là hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học do Bộ, Sở và Phòng giáo dục và Đào tạo ban hành để tác động vào nhận thức của giáo viên và học sinh.Với giáo viên họ sẽ thấy rõ ý thức trách nhiệm của mình trong công việc, hiểu rõ đó là một hình thức tổ chức dạy học mang lại cho học sinh niềm hứng thú. Với học sinh các em sẽ được tự nguyện trong việc tham gia các hình thức ngoại khóa môn học, thấy rõ tác dụng của nó trong việc mở rộng, củng cố, nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ.

* Các bước tiến hành

- Lập kế hoạch

Đầu tiên, hiệu trưởng và phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn cùng với các tổ trưởng lên kế hoạch tuyên truyền. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tác dụng của hoạt động ngoại khoá môn học cho giáo viên và học sinh là việc làm thường xuyên, cần được ghi rõ trong nghị quyết của chi bộ, hội nghị cán bộ công chức, đại hội chi đoàn giáo viên để những người có trách nhiệm trong trường truyền đạt tới giáo viên và học sinh hiểu về tác dụng của nó.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

Kế hoạch phải được lập chi tiết về các nội dung sau:

+ Tác dụng của hoạt động ngoại khoá môn học trong việc mở rộng, củng cố, nâng cao kiến thức, kỹ năng, thái độ cho học sinh.

+ Chỉ rõ thời gian tiến hành: Trước và sau buổi hoạt động ngoại khoá môn học, người phụ trách cần tuyên truyền để giáo viên trong nhóm và học sinh hiểu tác dụng của việc tham gia ngoại khoá môn học.

+ Nội dung tuyên truyền phải gắn liền với nội dung buổi ngoại khoá.

- Triển khai kế hoạch:

Thông qua các kỳ họp với cha mẹ học sinh, hiệu trưởng và giáo viên chủ nhiệm cần truyền đạt tới họ những tác dụng cụ thể của hoạt động ngoại khoá môn học.

Từ đó cha mẹ học sinh tạo điều kiện thuận lợi cho con em mình tham gia hoạt động này. Hiệu trưởng trình bày trong hội nghị công nhân viên chức, trong các buổi họp hội đồng, nhắc nhở giáo viên thực hiện nhiệm vụ năm học, trong đó phải nêu tính cần thiết của việc thay đổi các hình thức tổ chức dạy học mà hoạt động ngoại khóa môn học là một hình thức dạy học mang lại kết quả tốt đối với giáo viên và học sinh. Hiệu trưởng phải dựa vào các buổi ngoại khoá môn học đã được tổ chức thành công, được dư luận đánh giá cao để làm cơ sở khích lệ giáo viên và học sinh tham gia. Tuyên truyền có thể thực hiện qua các phương tiện thông tin đại chúng và qua áp phích, panô..., tuyên truyền bằng hoạt động cụ thể. Hiệu trưởng họp với các tổ trưởng, nhóm trưởng, giáo viên chủ nhiệm và cố vấn Đoàn để chỉ đạo việc thực hiện thí điểm hoạt động ngoại khoá môn học. Từ sự thành công của một chương trình cụ thể, tổ nhóm chuyên môn nhân ra diện rộng. Mỗi tổ trưởng, nhóm trưởng trở thành những tuyên truyền viên về tác dụng của ngoại khoá môn học. Cố vấn Đoàn tuyên truyền trong các buổi tập trung đầu tuần, giáo viên chủ nhiệm tuyên truyền cho học sinh của lớp chủ nhiệm. Tuyên truyền phải đi đôi với việc tổ chức, triển khai có kết quả tốt hoạt động ngoại khoá môn học thì mới có tác dụng thiết thực thúc đẩy các buổi ngoại khoá lần sau. Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về tác dụng của hoạt động ngoại khoá môn học cho giáo viên và học sinh là một việc làm quan trọng cần được đề cao. Làm tốt công việc này sẽ giúp cho hoạt động ngoại khoá thu hút được số đông giáo viên và học sinh tham gia, đồng thời đặt người phụ trách hoạt động ngoại khoá phải đào sâu tìm tòi những hình thức mới để học sinh tham gia không bị nhàm chán.

c. Điều kiện để thực hiện biện pháp

- Phải chỉ đạo quyết liệt từ Ban giám hiệu nhà trường; Tổ chức kiểm tra thường xuyên để chuyển biến về cách nghĩ, cách làm.

- Phải có những cốt cán làm tuyên truyền viên tốt, có trình độ lý luận, có năng lực cảm hoá, thuyết phục và thực sự tâm huyết với công việc.

- Phải có các thầy cô giáo vừa là cộng tác viên truyền thanh - truyền hình, vừa có năng lực tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học hiệu quả.

- Phải xây dựng được những mô hình điểm, tích cực và sắc nét.

- Phải dành kinh phí từ hoạt động chuyên môn cho công tác tập huấn, tham quan học tập mô hình.

3.2.2. Bồi dưỡng năng lực giáo viên

a. Mục tiêu của biện pháp

Đội ngũ giáo viên là lực lượng chủ yếu giữ vai trò quan trọng nhất trong việc thực hiện hoạt động ngoại khoá môn học, là nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả hoạt động này. Trình độ và năng lực tổ chức của giáo viên là yếu tố mang tính chất quyết định đến sự thành công của hoạt động ngoại khoá môn học. Thực tế cho thấy chất lượng đội ngũ giáo viên các môn học hiện nay ở các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, không đồng đều đã ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng dạy học nói chung và hoạt động ngoại khoá môn học nói riêng. Vì vậy rèn kỹ năng cho giáo viên về tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học là một việc làm hết sức cần thiết, cần được coi trọng trong hệ thống các biện pháp của hiệu trưởng. Công việc này phải được làm một cách thường xuyên và lâu dài.

Xây dựng đội ngũ giáo viên có kỹ năng tổ chức tốt hoạt động ngoại khoá môn học, giúp giáo viên nắm chắc kiến thức về lí thuyết, có khả năng thực hành tốt, có tay nghề vững vàng....để thu hút học sinh học tốt môn học của mình. Tổ chuyên môn là đơn vị tự bồi dưỡng, là môi trường tốt để giáo viên nâng cao kĩ năng tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học. Chỉ có thể qua thực tế tổ chức và hoạt động, giáo viên mới trưởng thành về mọi mặt.

Để nâng cao được năng lực giáo viên trong tổ chức các HĐNK thì CBQL cần nâng cao năng lực lập kế hoạch và quản lý hoạt động ngoại khóa, có cái nhìn tổng thể công việc cần làm trong năm, kỳ, tháng... Từ đó, đánh giá tính khả thi của từng loại công việc, chủ động dành nhân lực, tài lực, vật lực cho từng hoạt động. Mục đích của việc tăng cường công tác chỉ đạo, giám sát, kiểm tra các hoạt động ngoại khoá nhằm đảm bảo kế hoạch hoạt động ngoại khoá được thực hiện nghiêm túc và có kết quả.

Các hoạt động quản lý hoạt động ngoại khoá môn học: Chỉ đạo thực hiện, kiểm tra đánh giá, thi đua khen thưởng... giúp đưa bản kế hoạch hoạt động vào thực tiễn. Các hoạt động này giúp nhà trường thấy được tinh thần, thái độ làm việc của giáo viên, thấy được chất lượng của ngoại khoá môn học đối với sự phát triển kiến thức, kỹ năng, thái độ cho học sinh, thấy được hứng thú của các em trong việc tham gia, thấy được thời lượng có phù hợp hay không. Từ thực tế chỉ ra những thiếu sót, những gì cần bổ sung trong hệ thống biện pháp tổ chức và quản lí hoạt động ngoại khoá môn học.

b. Nội dung và cách tiến hành

* Nội dung

- Phân loại giáo viên

Hiệu trưởng tiến hành đánh giá, phân loại giáo viên từ đó xác định yêu cầu rèn luyện. Phải tạo ra được bầu không khí lành mạnh để giáo viên tự giác thực hiện. Khi tổ chức chỉ đạo phải có sự thống nhất ở trong tổ, nhóm chuyên môn. Mọi giáo viên phải nghiên cứu kĩ nội dung, thao tác thực hiện phải thống nhất, quá trình thực hiện phải có lôgíc chặt chẽ. Qua thực tế hoạt động giáo viên sẽ nhận thấy những mặt mạnh yếu của mình để cùng trao đổi nâng cao tay nghề.

- Nâng cao kiến thức, kĩ năng tổ chức, phương pháp tiến hành hoạt động ngoại khoá môn học.

- Hướng dẫn các hoạt động thực hành.

- Bồi dưỡng kĩ năng lập kế hoạch nói chung, kĩ năng lập kế hoạch hoạt động ngoại khoá môn học nói riêng.

- Kĩ năng thu thập, xử lí thông tin về các vấn đề liên quan đến công tác lập kế hoạch hoạt đông ngoại khoá môn học: Thông tin về môn học và khoa học liên quan, về năng lực của học sinh tiếp thu môn học này, khả năng của giáo viên có thể thực hiện buổi ngoại khoá, điều kiện tổ chức.... Phân tích các thông tin để tìm ra những điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt đông ngoại khoá và những hạn chế cần khắc phục.

- Kĩ năng xác định mục tiêu của buổi ngoại khoá: Từ yêu cầu của môn học, từ các thông tin thu nhận được xác định các mục tiêu của buổi ngoại khoá một cách rõ ràng, phù hợp, cụ thể.

- Kĩ năng đưa ra các biện pháp tổ chức thực hiện có hiệu quả

- Xác định các bước thực hiện buổi hoạt đông ngoại khoá

- Giáo viên cần nghiên cứu kĩ, nắm rõ các yêu cầu đề ra trong kế hoạch cụ thể như: Tên hoạt động ngoại khoá môn học; thời gian tổ chức; địa điểm; thời gian diễn ra; các thành phần tham gia (người phụ trách, giáo viên, học sinh); mục đích yêu cầu; nội dung, phương pháp, phương tiện tổ chức; hình thức tổ chức; phương án dự phòng.

- Bồi dưỡng hướng dẫn kĩ năng thực hiện kế hoạch cho giáo viên.

Để nâng cao hiệu quả thực hiện và tính khả thi của kế hoạch, đồng thời giảm gánh nặng cho hiệu trưởng, hiệu trưởng cần chỉ đạo các tổ nhóm chuyên môn xây dựng kế hoạch và thực hiện việc lập kế hoạch hoạt động của nhà trường từ dưới lên. Nhóm trưởng, tổ trưởng sẽ là người trực tiếp chỉ đạo giáo viên lựa chọn nội dung, hình thức tổ chức phù hợp với từng môn học để xây dựng HĐNK môn học. Hiệu trưởng dựa vào các bản kế hoạch được lập từ tổ, nhóm chuyên môn, cân nhắc tính khả thi của từng hình thức tổ chức, đánh giá nó trong mối tương quan với các môn khác. Hiệu trưởng đưa các hoạt động ngoại khoá vào kế hoạch chung của nhà trường. Bên cạnh đó, hiệu trưởng phê duyệt các kế hoạch của tổ môn học và giao cho tổ nhóm chuyên môn thực hiện.

Kế hoạch tổ chức và quản lý hoạt động ngoại khoá môn học phải được lập cụ thể, chi tiết cho từng kỳ và cả năm ngay từ đầu năm. Tổ, nhóm chuyên môn cần cụ thể hoá lịch hoạt động chung của trường vào môn học của mình theo tháng và từng buổi ngoại khoá cụ thể. Song song với kế hoạch tổ chức và quản lý, hiệu trưởng phải có kế hoạch kiểm tra định kỳ, kiểm tra đột xuất việc tổ chức thực hiện. Hiệu trưởng phải lập ra một ban chỉ đạo để kiểm tra, đánh giá.

- Tăng cường các hoạt động chỉ đạo của hiệu trưởng đối với các tổ trưởng bộ môn.

- Tăng cường các hoạt động kiểm tra, đánh giá, tập trung đánh giá kết quả hoạt đông ngoại khoá môn học đối với việc mở rộng kiến thức, hình thành, củng cố kĩ năng và thái độ học tập của học sinh.

- Tổ chức các hội nghị, hội thảo về hoạt động ngoại khoá môn học để xem xét sự thành công và hạn chế, từ đó có sự điều chỉnh cho phù hợp.

* Cách thực hiện.

- Tổ chức cho giáo viên tham dự các buổi hoạt động ngoại khoá môn học của nhà trường hoặc các trường bạn.

- Mời giáo viên có trình độ chuyên môn và tay nghề tốt tới tham gia, cố vấn.

- Trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo viên trong các buổi sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn.

- Giáo viên lập kế hoạch bồi dưỡng, tự bồi dưỡng, nhà trường tạo điều kiện cung cấp các thông tin cần thiết.

- Hình thành và rèn các kĩ năng tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học cho giáo viên:

+ Kĩ năng đưa ra nhiều phương án tổ chức hoạt động và lựa chọn phương án tốt nhất: Thông thường khi gặp các vấn đề có liên quan đến tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học, người tổ chức thường đưa ra cách giải quyết mang tính suy đoán. Các phương án của hoạt động ngoại khoá môn học được chuẩn bị trước thì khả năng tiếp thu của học sinh sẽ tăng lên. Nếu người tổ chức để xảy ra sai sót khi thực hiện hoạt động ngoại khoá thì việc học tập của học sinh sẽ bị cản trở. Người giáo viên cần phải nghiên cứu kỹ xem xét thấu đáo cần áp dụng phương án nào, dựa trên mảng kiến thức nào, phải có khả năng nhận biết các phản ứng của học sinh, đánh giá được tình huống học tập để có sự điều chỉnh kịp thời. Trong khi lên kế hoạch, người tổ chức đã vạch ra các phương án và khi thực hiện nên cố gắng làm theo những phương án đã xác định trước. Chỉ thay đổi phương án khi cần thiết nếu trong quá trình thực hiện phát sinh những tình huống mới, tránh tuỳ tiện thay đổi các phương án ngay tức thì. Với những môn học thực hành, người tổ chức cần để cho học sinh tự thực hành, cho đến khi học sinh cảm thấy có thể lĩnh hội được tất cả thì mới chuyển sang nội dung tiếp theo.

+ Kĩ năng vận dụng các nguyên tắc, các yếu tố tổ chức hoạt đông ngoại khoá môn học tạo sự hứng thú cho học sinh: Để gia tăng hiệu quả học tập cho học sinh trong hoạt động ngoại khoá môn học, mỗi giáo viên cần phải nắm rõ các nguyên tắc tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học. Cách truyền đạt của giáo viên đòi hỏi phải mang tính chuyên nghiệp. Người tổ chức phải ý thức được hứng thú học tập của học sinh trong hoạt động ngoại khoámôn học là nhân tố quan trọng nhất đem đến sự thành công. Nhiều giáo viên phản ánh rằng họ cảm thấy bị dán đoạn khi học sinh tỏ ra không thích hoạt động ngoại khoá môn học do mình phụ trách. Muốn khắc phục cần phải hết sức khéo léo trong việc sử dụng 6 nhân tố sau đây:

+ Mức độ tập trung của học sinh trong quá trình tổ chức: Khi học sinh ít chú ý thì các em không thể nào tiếp thu được nhưng tập trung quá cao độ thì sẽ bị căng thẳng. Giáo viên cần lưu ý 4 yếu tố để có thể tăng hoặc giảm mức độ tập trung của học sinh là: Mức độ gần gũi, thời gian, hiểu rõ vấn đề, nghệ thuật đặt câu hỏi. Khi thấy học sinh tích cực trong các hoạt động thì giáo viên sẽ ít can thiệp.

+ Sắc thái tình cảm: Thông qua các biểu hiện của học sinh ở từng tình huống cụ thể người tổ chức có thể biết được học sinh có phải đang sẵn sàng học hỏi hay không . Các em luôn có khuynh hướng nỗ lực nếu bản thân thấy thích, tin rằng mình sẽ thành công. Giáo viên nhận biết cảm xúc của học sinh qua các biểu hiện thích thú, trung hoà, chán nản và khéo léo tạo ra mỗi loại khi cần đó là kỹ năng của người tổ chức. Điều này quan trọng hơn là đơn thuần bổ sung các thiếu sót của chúng.

+ Sự thành công: Để thành công được học sinh phải cố gắng hết mình. Người tổ chức ra những bài tập nếu dễ với học sinh các em sẽ không thấy hứng thú. Bài tập khó mà hoàn thành được thì đó mới là thành công. Sự thành công phụ thuộc vào 2 nhân tố mức độ bài tập đưa ra và kỹ năng của người tổ chức. Điều này đòi hỏi người tổ chức khi nào nên tăng hoặc giảm mức cơ bản, nên để cho học sinh thử sức để nhận biết được mức độ nào là phù hợp, từ đó người tổ chức tìm ra được phương pháp truyền đạt cho phù hợp. Với những học sinh đã đạt được nhiều thành tích các em cảm thấy tự tin trong việc thể hiện mình, thậm chí thất bại cũng cố vươn lên. Ngược lại với học sinh từng thất bại nhiều, các em sẽ bi quan.

+ Sự thích thú với buổi ngoại khoá: Nhân tố này không tự có mà nó phát sinh trong quá trình tổ chức. Người tổ chức tạo sự thích thú cho học sinh bằng cách làm cho học sinh thích thú với chính mình. Giáo viên đưa ra những lời bình luận thu hút sự chú ý của học sinh, liên hệ nội dung của ngoại khoá với thực tế, khen ngợi học sinh về những gì các em đã trình bày... Ngoài ra giáo viên tăng cường tính thiết thực của hoạt động ngoại khoá môn học bằng việc gắn việc học của các em với thực tế cuộc sống.

+ Sự nhận biết kết quả: Giáo viên cho học sinh thấy các em đã làm tốt ở điểm nào, điểm nào cần phải cải thiện và cần phải làm gì để cải thiện điều đó. Có như vậy các em mới thấy có khả năng, khi làm được các em sẽ cố gắng hơn. Muốn vậy giáo viên cần phải tập trung vào sự phản hồi, phải đưa ra nhận xét một cách hiệu quả, khuyến khích khả năng tư duy.

+ Động lực khách quan, chủ quan: Động lực chủ quan tồn tại ngay trong mỗi học sinh khi các em cảm thấy hài lòng với kết quả ban đầu của mình. Động lực khách quan có được khi các em tham gia thấy thích thú khi lĩnh hội được kiến thức. Động lực khách quan chuyển thành động lực chủ quan khi học sinh hài lòng với hoạt động ngoại khoá môn học đã và đang diễn ra. Các em từ chỗ cần phải tham gia đến thích tham gia. Sáu nhân tố này chúng tác động qua lại, người tổ chức cần phải biết kết hợp hài hoà thuần thục trong từng buổi hoạt động ngoại khoá môn học.

Ngoài việc gia tăng động lực cho học sinh, người tổ chức còn phải biết cách dẫn dắt học sinh vào buổi ngoại khoá như: Thu hút sự chú ý của học sinh ngay từ đầu, sử dụng thời gian ở đầu buổi hiệu quả, trong quá trình tổ chức những thông tin đưa ra cần phải được chính xác có ví dụ minh hoạ cho nội dung truyền đạt, sử dụng một vài ví dụ ở ngoài đời tạo sự liên tưởng. Người tổ chức sử dụng các đồ dùng trực quan để học sinh khi tiếp thu được thuận lợi. Kiểm tra mức độ hiểu bài của học sinh trong quá trình tổ chức hoặc khi kết thúc, kiểm tra bằng viết hoặc quan sát thái độ. Từ đó người tổ chức xác định những sai sót để cải thiện kết quả học tập.

Kiểm tra đánh giá:

Đây là bước quan trọng nhằm phát hiện những tồn tại chưa thực hiện được. Qua kiểm tra, hiệu trưởng sẽ thấy được những điều bất hợp lí để sửa chữa uốn nắn. Hiệu trưởng thấy được tác dụng của hoạt động này trong việc vừa nâng cao tay nghề cho giáo viên, vừa hình thành, phát triển các mặt kiến thức - kĩ năng - thái độ cho học sinh. Kiểm tra đánh giá cũng là một cách để duy trì kỉ luật lao động, thực hiện tốt quy chế chuyên môn. Sau kiểm tra phải có động viên khen thưởng. Rèn luyện kĩ năng cho giáo viên về tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học là một vấn đề quan trọng cần được các nhà quản lý lưu tâm. Muốn hoạt động này được tốt, học sinh hứng thú tham gia thì bất kì nhà trường nào cũng phải có đội ngũ giáo viên thật vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ. Tuy nhiên, việc này không dễ dàng thực hiện được trong một sớm một chiều. Nhà quản lý phải có tài, có tâm mới khích lệ được mỗi giáo viên tự tích luỹ, bổ sung kiến thức, kỹ năng tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học cho chính mình. Hiệu trưởng tạo các điều kiện tốt nhất có thể để cho mỗi giáo viên tự giác vươn lên.