Số Lượng Tế Bào Dương Tính Với Dcx Ở Vùng Hồi Răng Hồi Hải Mã Của Các Lô

Hình 3.4. Số lượng tế bào dương tính với DCX ở vùng hồi răng hồi hải mã của các lô

(A) Hình ảnh chụp tiêu bản não chuột quan sát dưới kính hiển vi, Scale bar = 100 μm, bregma ≈

−1.70 mm, mũi tên chỉ các tế bào dương tính DCX bắt màu nâu; (B) Đồ thị biểu diễn số lượng tế bào dương tính với DCX (*p < 0,05 khi so sánh lô sinh lý với lô bệnh lý, #p < 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý, n=4-5). (one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).

3.1.1.5. Ảnh hưởng của cao OS lên số lượng tế bào dương tính với cholin acetyltransferase (ChAT) của vùng vách giữa (media septum) trong não chuột OBX

Nhằm tìm hiểu cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của cao OS thông qua hệ cholinergic, bằng phương pháp nhuộm hóa mô miễn dịch sử dụng kháng thể ChAT (enzym tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh acetylcholin), số lượng tế bào dương tính với ChAT (tế bào ChAT – bắt màu nâu) vùng vách giữa của chuột OBX đã được đếm và so sánh giữa các lô nghiên cứu. Kết quả được trình bày ở Hình 3.5.

- Chuột OBX không được điều trị có số lượng tế bào ChAT giảm gần 50% so với chứng sinh lý (p = 0,002 < 0,01), chứng tỏ có sự suy giảm rõ rệt tế bào cholinergic trong não chuột.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 187 trang tài liệu này.

- Chuột OBX được điều trị bằng DNP liều 1,5 mg/kg/ngày có số lượng tế bào ChAT nhiều hơn đáng kể so với lô bệnh lý không được điều trị (p = 0,017 < 0,05).

- Chuột OBX được điều trị bằng OS liều 200 mg/kg/ngày có số lượng tế bào ChAT cao hơn chuột OBX không được điều trị, tuy nhiên sự khác biệt chưa đạt ý nghĩa thống kê (p = 0,103 > 0,05). OS với mức liều cao 400 mg/kg/ngày đã làm tăng rõ rệt số lượng tế bào ChAT trên chuột OBX (p = 0,022 < 0,05).

Như vậy, OBX đã gây suy giảm số lượng tế bào ChAT vùng vách giữa và OS ở mức liều 400 mg/kg/ngày cũng như DNP liều 1,5 mg/kg/ngày có tác dụng cải thiện tình trạng suy giảm chức năng hệ cholinergic này trên chuột OBX.

3.1.1.6. Ảnh hưởng của cao OS đến hoạt độ của enzym acetylcholinesterase (AChE) ở vỏ não chuột OBX

Cũng trên hệ cholinergic, để tìm hiểu cơ chế tác dụng cải thiện trí nhớ của OS có thông qua việc ức chế hoạt độ AChE (enzym thủy phân acetylcholin), từ đó làm tăng acetylcholin nội sinh não tương tự DNP hay không, hoạt độ enzym AChE trong vỏ não chuột đã được đánh giá trên ex vivo.

Kết quả ở Hình 3.6. chỉ ra rằng:

- Hoạt độ enzym AChE vỏ não của lô sinh lý và lô OBX không được điều trị không có sự khác biệt đạt ý nghĩa thống kê (p = 0,152 > 0,05).

- Hoạt độ enzym AChE vỏ não của các lô chuột OBX được điều trị bằng DNP thấp hơn đáng kể so với lô bệnh lý không được điều trị (p = 0,046 < 0,05).

Hình 3.5. Số lượng tế bào dương tính với ChAT ở vách giữa của các lô

(A) Hình ảnh chụp tiêu bản não chuột quan sát dưới kính hiển vi, Scale bar = 50μm, bregma ≈

+0.98mm (2-3 lát cắt não/1 chuột), mũi tên chỉ các tế bào dương tính với ChAT bắt màu nâu; (B) Đồ thị biểu diễn số lượng tế bào dương tính với ChAT (**p < 0,01 khi so sánh lô sinh lý với lô bệnh lý, #p

< 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý, n = 3-4). (one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).

- OS ở mức liều thấp 200 mg/kg có xu hướng làm giảm hoạt độ enym AChE trong não chuột nhưng chưa đạt ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Tuy nhiên, ở mức liều OS 400 mg/kg, hoạt độ enzym AChE trong não chuột đã thấp hơn rõ rệt so với lô bệnh lý (p = 0, 037 < 0,05).

Như vậy, OS liều 400 mg/kg/ngày, đường uống cho thấy tác dụng ức chế enzym AChE ex vivo hiệu quả tương tự với thuốc chứng dương DNP liều 1,5 mg/kg/ngày.

Hình 3.6. Ảnh hưởng của cao OS đến hoạt độ enzym AChE trong vỏ não chuột OBX ex vivo

(#p < 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý OBX, n=5-7). (one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).

3.1.1.7. Ảnh hưởng của cao OS lên tín hiệu VEGF vùng hồi hải mã

Nghiên cứu cho thấy, có mối liên kết chặt chẽ giữa hệ cholinergic và tín hiệu VEGF trong não, góp phần bảo vệ thần kinh và chống lại chứng sa sút trí tuệ [27, 167]. Do đó, nghiên cứu tiến hành đánh giá ảnh hưởng của OS lên biểu hiện gen VEGF và VEGFR2 vùng hồi hải mã của chuột OBX, sử dụng kỹ thuật Real time PCR. Kết quả đánh giá mức độ biểu hiện gen VEGF được chỉ ra trong Hình 3.7A. như

- Mức độ biểu hiện gen của VEGF trong hồi hải mã chuột OBX bị giảm rõ rệt

so với lô sinh lý (p = 0,047 < 0,05).

- Chuột OBX được điều trị bằng DNP (1,5 mg/kg/ngày, i.p) có biểu hiện gen

VEGF cao hơn đáng kể so với chuột OBX không được điều trị (p = 0,018 < 0,05)

- Chuột OBX được uống OS liều 400 mg/kg/ngày có biểu hiện gen VEGF tăng lên rõ rệt so với lô bệnh lý (p = 0,033 < 0,05).

Kết quả đánh giá mức độ biểu hiện gen VEGFR2 được chỉ ra trong Hình 3.7B.

như sau:

- Mức độ biểu hiện gen của thụ thể VEGFR2 trong hồi hải mã chuột OBX bị giảm đáng kể so với lô sinh lý (p = 0,029 < 0,05).

- Chuột OBX được điều trị bằng OS 400 mg/kg/ngày và DNP 1,5 mg/kg/ngày đều không làm thay đổi đáng kể biểu hiện của VEGFR2 so với lô bệnh lý (p = 0,239 > 0,05).

Hình 3.7. Ảnh hưởng của OS lên mức độ biểu hiện gen VEGF và VEGFR2 trong hồi hải mã chuột OBX sử dụng kỹ thuật Real time PCR: (A) biểu hiện gen VEGF; (B) biểu hiện gen VEGFR2

Mức độ biểu hiện của các gen đích được hiệu chuẩn (normalization) theo mức độ biểu hiện của β- actin trước khi đem so sánh giữa các lô chuột (*p < 0,05 khi so sánh lô sinh lý với lô bệnh lý, #p < 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý OBX, n=6-7).

(one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).

Để tìm hiểu mức độ biểu hiện gen VEGF có tương đồng với mức độ biểu hiện protein hay không, biểu hiện của protein VEGF trong hồi hải mã đã được xác định bằng kỹ thuật Western blot (WB).

Kết quả ở Hình 3.8. cho thấy:

- Lô bệnh lý OBX đã giảm đáng kể biểu hiện protein VEGF trong hồi hải mã khi so sánh với lô chứng sinh lý (p = 0,007 < 0,01).

- Ở chuột OBX được điều trị bằng OS (400 mg/kg/ngày) cũng như DNP (1,5 mg/kg/ngày), biểu hiện protein VEGF đã tăng lên đáng kể so với chuột OBX không được điều trị (tương ứng p = 0,019; p = 0,022 < 0,05).

Hình 3.8. Ảnh hưởng của OS lên biểu hiện protein VEGF trong hồi hải mã chuột dùng phương pháp Western blot

(A) Hình ảnh đại diện của phân tích dữ liệu WB; (B) Đồ thị phân tích so sánh mức độ biểu hiện protein VEGF. Mức độ biểu hiện của các protein đích được hiệu chuẩn (normalization) theo mức

độ biểu hiện của β-actin trước khi đem so sánh giữa các nhóm chuột nghiên cứu (**p < 0,01 khi so sánh lô sinh lý với lô bệnh lý, #p < 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý OBX, n=5).

(one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).

Như vậy, có sự suy giảm đáng kể yếu tố VEGF trong hồi hải mã chuột OBX bao gồm sự suy giảm biểu hiện gen VEGF, VEGFR2 và biểu hiện protein VEGF. Cả OS (400 mg/kg/ngày) và DNP (1,5 mg/kg/ngày) đều cho thấy tác dụng cải thiện rõ rệt

tình trạng suy giảm biểu hiện VEGF nhưng không có ảnh hưởng đáng kể đến biểu hiện gen VEGFR2.

3.1.2. Tác dụng của các cao chiết phân đoạn hương nhu tía lên trí nhớ không gian ngắn hạn của chuột OBX trong thử nghiệm mê lộ chữ Y cải tiến

Để làm rõ các thành phần hóa học đóng góp vai trò chính trong tác dụng cải thiện trí nhớ của OS, trước tiên nghiên cứu sàng lọc tác dụng cải thiện trí nhớ không gian ngắn hạn của các cao chiết phân đoạn OS bao gồm: n-hexan (OS-H), ethyl acetat (OS-E), n-butanol (OS-B) trên mô hình OBX bằng thử nghiệm mê lộ chữ Y cải tiến.

Kết quả đánh giá thời gian khám phá cánh mới của các lô chuột ở giai đoạn kiểm tra được chỉ ra trong Hình 3.9. như sau:

- Tỷ lệ thời gian dành cho khám phá cánh mới của lô bệnh lý ngắn hơn đáng kể so với lô sinh lý (p = 0,018 < 0,05), chứng tỏ chuột OBX đã bị suy giảm trí nhớ không gian ngắn hạn.

- Lô chuột OBX được điều trị bằng OS 400 có thời gian khám phá cánh mới tăng lên rõ rệt so với lô bệnh lý (p = 0,032 < 0,05), điều này nhất quán với kết quả thu được trong giai đoạn nghiên cứu trước đó (mục 3.1.1.2).

- Điều trị bằng OS-E (400 mg/kg) đã cải thiện đáng kể trí nhớ không gian ngắn hạn của chuột OBX (p = 0,04 < 0,05), trong khi 2 cao chiết phân đoạn còn lại OS-H và OS-B với mức liều tương tự không cho thấy rõ rệt tác dụng này (tương ứng p = 0,168; p = 0,348 > 0,05).

Để khẳng định tác dụng cải thiện trí nhớ của OS-E, phân đoạn này ở mức liều thấp hơn (200 mg/kg) tiếp tục được đánh giá tác dụng trên mô hình OBX, vẫn sử dụng mê lộ chữ Y cải tiến.

Tỷ lệ thời gian khám phá cánh mới của các lô chuột ở giai đoạn kiểm tra được trình bày trong Hình 3.10., cho thấy:

- OS-E đã cải thiện rõ rệt sự suy giảm trí nhớ không gian ngắn hạn trên chuột OBX ngay cả ở mức liều thấp 200 mg/kg (p = 0,014 < 0,05), tương tự như ở mức liều cao 400 mg/kg (p = 0,023 < 0,05).

Như vậy, kết quả chỉ ra rằng trong số các phân đoạn cao chiết của OS, phân đoạn ethyl acetat của OS có tác dụng cải thiện trí nhớ không gian ngắn hạn rõ rệt nhất, có thể do OS-E giàu các thành phần hóa học đóng vai trò quan trọng với tác dụng cải thiện trí nhớ của OS.

Hình 3.9. Ảnh hưởng của các cao phân đoạn từ OS lên trí nhớ không gian ngắn hạn của chuột OBX trong thử nghiệm mê lộ chữ Y cải tiến.

Đồ thị biểu diễn tỷ lệ phần trăm thời gian khám phá cánh mới B của các lô chuột giai đoạn kiểm tra (*p < 0,05 khi so sánh lô sinh lý với lô bệnh lý, #p < 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý OBX, n = 8-10). (one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).

Hình 3.10. Ảnh hưởng cao chiết phân đoạn ethyl acetat của cao chiết cồn hương nhu tía (OS-E) ở 2 mức liều 200 và 400 mg/kg trên trí nhớ không gian ngắn hạn của chuột OBX trong thử nghiệm mê lộ chữ Y cải tiến.

Đồ thị biểu diễn tỷ lệ phần trăm thời gian khám phá cánh mới B của các lô chuột giai đoạn kiểm tra (*p < 0,05 khi so sánh lô sinh lý với lô bệnh lý, #p < 0,05 khi so sánh các lô thuốc với lô bệnh lý OBX, n = 8-10).(one-way ANOVA, hậu kiểm Student-Newman-Keul’s).