Một Số Biện Pháp Quản Lý Hoạt Động Nghiên Cứu Khoa Học Của Sinh Viên

Thúc đẩy, tạo động lực cho đội ngũ giảng viên trực tiếp giảng dạy nhằm nâng cao ý thức, đạo đức, lương tâm, trách nhiệm nghề nghiệp của họ, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, giáo dục trong nhà trường Cao đẳng Sư phạm.

3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Salavan

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho giảng viên, sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên

Nhận thức là một trong ba mặt cơ bản của đời sống tâm lý con người (nhận thức, tình cảm và hành động), nó quan hệ chặt chẽ với các mặt kia và có mối liên hệ mật thiết với các hiện tượng tâm lý khác của con người. Hiệu quả và chất lượng của hành động đều xuất phát từ nhận thức.

3.3.1.1. Mục đích của biện pháp

Xây dựng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý khoa học của nhà trường có nhận thức đầy đủ về vai trò quan trọng của hoạt động NCKH trong đào tạo.

Hướng sinh viên học tập theo phương pháp nghiên cứu, đồng thời, nhận thức được sự cần thiết và tác dụng của hoạt động NCKH đối với hoạt động nghề nghiệp.

3.3.1.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Nhận thức là một quá trình, quá trình này thường gắn với mục đích nhất định nên nhận thức của con người cũng là một hoạt động. Trong quá trình học tập ở bậc cao đẳng sư phạm, ngoài việc lĩnh hội những kiến thức cơ sở, kiến thức cơ bản và kiến thức chuyên ngành thì hệ thống kiến thức liên quan đến kỹ năng nghiên cứu khoa học có vai trò quan trọng đối với sinh viên.

Mục đích của việc nâng cao nhận thức về NCKH cho sinh viên một mặt giúp cho người học có ý thức, phương pháp học tập phù hợp ở bậc đại học, đồng thời tìm hiểu, nắm bắt các điều kiện làm việc, tiếp cận thực tế để ứng dụng tốt vào công việc sau này. Từ đó hình thành phương pháp, tác phong làm việc, có năng lực xử lý các tình huống trong công việc. Mặt khác, tri thức

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 109 trang tài liệu này.

NCKH được sinh viên nhận thức đầy đủ sẽ là cơ sở quan trọng cho quá trình hình thành những kỹ năng NCKH. Quá trình hình thành kỹ năng NCKH phải dựa vào lượng kiến thức mà người nghiên cứu đã tích luỹ, xuất phát từ sự say mê môn học, ngành học, có nhu cầu đi sâu tìm hiểu kiến thức khoa học thông qua đề tài nghiên cứu, qua đó kiến thức được khắc sâu và kỹ năng nghiên cứu được hình thành và hoàn thiện. Chương trình học hiện nay khá nặng với rất nhiều môn học lý thuyết, nhưng lại thiếu các môn học về phương pháp nghiên cứu chuyên ngành - một kỹ năng quan trọng của những người lao động trí óc. Sinh viên chưa được học môn phương pháp NCKH, chưa được học cách xây dựng đề tài, và khi bắt tay vào thực hiện thì lúng túng, hầu hết đều loay hoay không biết bắt đầu từ đâu, làm gì và muốn đạt kết quả nào, cho ai. Để nâng cao năng lực nhận thức của sinh viên về NCKH, trước hết người giảng viên cần ý thức rõ về tầm quan trọng của hoạt động này.

- Tăng cường trách nhiệm của giảng viên trong việc hướng dẫn sinh viên NCKH. Giảng viên là người trực tiếp tổ chức các hoạt động NCKH cho sinh viên, là người gợi mở, dẫn dắt và cùng sinh viên thực hiện nhiệm vụ NCKH. Việc nhận thức đúng tầm quan trọng của hoạt động NCKH của sinh viên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với người giảng viên trong quá trình hướng dẫn sinh viên thực hiện hoạt động này. Khi nhận thức hoạt động NCKH là quan trọng, giảng viên sẽ tích cực, nhiệt tình trong hướng dẫn sinh viên, tìm kiếm phương pháp giảng dạy phù hợp để phát huy tính tích cực, chủ động và động viên khuyến khích sinh viên thực hiện nhiệm vụ. Chủ động tìm tòi, dẫn dắt sinh viên tham gia các hoạt động NCKH nhằm nâng cao chất lượng đào tạo. Việc nâng cao nhận thức của giảng viên và sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động NCKH của sinh viên gắn liền với việc thực hiện một số nội dung sau:

- Tổ chức bồi dưỡng phương pháp luận NCKH và phương pháp quản lý NCKH cho cán bộ giảng viên, đặc biệt là các giảng viên trẻ, làm cho giảng viên hiểu rõ các vấn đề lý thuyết về NCKH, quy trình thực hiện đề tài, các kỹ năng cơ bản về NCKH.

- Tổ chức hội nghị khoa học cấp khoa để các giảng viên tham gia giải quyết các vấn đề về: nội dung chương trình đào tạo, thực hiện đề tài NCKH. Cử cán bộ giảng viên tham dự hội thảo khoa học trong nước, quốc tế tham quan học tập kinh nghiệm của các trường có nhiều nhà khoa học uy tín về NCKH.

- Gắn nhiệm vụ NCKH với công tác đào tạo, coi kết quả của hoạt động NCKH như sáng kiến cải tiến trong hoạt động đào tạo để bình xét các danh hiệu thi đua. Đề ra các tiêu chí thi đua khen thưởng, xét tặng danh hiệu cụ thể để giảng viên không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, kinh nghiệm hướng dẫn sinh viên NCKH. Nâng cao năng lực nhận thức của sinh viên về NCKH:

- Tổ chức bồi dưỡng kiến thức về NCKH cho sinh viên ngay từ đầu khóa học; đặc biệt quan tâm đến chất lượng dạy học môn phương pháp luận nghiên cứu khoa học giáo dục trong chương trình đào tạo.

3.3.1.3. Điều kiện thực hiện biện pháp

- Đánh giá đúng tầm quan trọng của hoạt động NCKH trong trường cao đẳng sư phạm, trên cơ sở đó giúp sinh viên hiểu rõ ý nghĩa của NCKH đối với công việc của mình sau này.

- Công khai chương trình đào tạo, lĩnh vực ngành nghề, chuẩn đầu ra đối với các trình độ đào tạo, cơ hội việc làm khi ra trường cho sinh viên để tạo động cơ, hứng thú học tập và các phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành.

- Tạo điều kiện cho sinh viên được tham quan, thực tập để vận dụng kiến thức đã học vào hoạt động thực tế tại các cơ sở đào tạo, các trường ở các địa phương trong cả nước; đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như hình thức tổ chức dạy học cho phù hợp với đặc điểm tâm lý, đặc điểm nhận thức của sinh viên và đặc trưng dạy học ở bậc cao đẳng sư phạm là học theo hình thức nghiên cứu. Như vậy, khi nhận thức được nâng lên ở mức độ cao, làm nảy sinh ở người học nhu cầu và hứng thú tìm hiểu những vấn đề khoa học, tức là động cơ NCKH được hình thành và phát triển. Động cơ này thôi thúc sinh viên hoạt động và nghiên cứu nhằm thoả mãn nhu cầu nhận thức, đáp ứng kỹ năng

chuyên môn và kiến thức khoa học phục vụ nghề nghiệp sau này. Đây là cơ sở là điều kiện thuận lợi cho việc rèn luyện nâng cao kỹ năng NCKH cho sinh viên. Bên cạnh việc nâng cao năng lực nhận thức của sinh viên về NCKH là quá trình bồi dưỡng cho sinh viên hệ thống tri thức phương pháp luận NCKH. Hệ thống tri thức lý luận này là chìa khoá giúp sinh viên có thể triển khai nghiên cứu các đề tài độc lập một cách thuận lợi, giúp họ nhận thức đầy đủ các bước tiến hành nghiên cứu, nắm vững quy trình thực hiện một đề tài NCKH, khắc phục những hạn chế trong quá trình nghiên cứu.

3.2.2. Lập kế hoạch quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên theo từng năm học, khóa học

3.3.2.1. Mục đích của biện pháp

Làm cho hoạt động NCKH cũng như chương trình đào tạo phải được định hướng rõ ràng, có kế hoạch và thông tin đầy đủ để giảng viên, sinh viên biết và chủ động sắp xếp thực hiện, đồng thời tạo cơ sở để thực hiện được các biện pháp quản lý tiếp theo.

3.3.2.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp

- Hàng năm, trên cơ sở định hướng phát triển khoa học và công nghệ, nhà trường xây dựng kế hoạch NCKH, trong đó có hoạt động NCKH của sinh viên.

- Căn cứ vào kế hoạch NCKH của nhà trường, Trưởng khoa lập kế hoạch NCKH của đơn vị, trong đó hoạt động NCKH của sinh viên là một phần của kế hoạch khoa học và công nghệ của Khoa, bao gồm các nội dung:

+ Xây dựng kế hoạch kiểm tra, chỉnh sửa, cập nhật chương trình đào tạo đảm bảo các nội dung được đổi mới, phù hợp với yêu cầu của xã hội.

+ Xác định danh mục đề tài NCKH của sinh viên, xét chọn các đề tài, NCKH và triển khai thực hiện đề tài, nhiệm vụ theo quy định chung.

+ Xây dựng kế hoạch tổ chức hội nghị NCKH của sinh viên, đưa sinh viên đi thực tập tại các trường Mầm non, THSC và các hình thức hoạt động khoa học và công nghệ khác của sinh viên như thi olympic…

- Dựa trên kế hoạch của trường, khoa sinh viên chủ động xây dựng kế hoạch thực hiện đề tài NCKH cho bản thân mình. Trong bản kế hoạch này, sinh viên cần cụ thể hóa các nhiệm vụ nghiên cứu theo từng giai đoạn. Chẳng hạn. Cần xác định rõ thời gian cho giai đoạn nghiên cứu lý luận, giai đoạn nghiên cứu thực tiễn giai đoạn phân tích số liệu và hoàn thiện đề tài tương ứng với mỗi giai đoạn là những nhiệm vụ cụ thể và phương thức triển khai nhiệm vụ.

3.3.2.3. Điều kiện thực hiện biện pháp

Ở trường cao đẳng sư phạm, hoạt động giảng dạy và các công tác khác trong đó có hoạt động NCKH phải được lập kế hoạch theo năm học. Điều này tạo thuận lợi cho giảng viên và sinh viên trong việc thực hiện nhiệm vụ.

Đối với đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên, kế hoạch thực hiện được lập theo học kỳ hoặc năm học để tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên đăng ký theo kế hoạch học tập và khả năng kiến thức, thời gian của mình. Trưởng Khoa cùng với Hội đồng khoa học của Khoa lập kế hoạch chi tiết cho các nội dung như: nội dung nghiên cứu của đề tài, quy mô, cách tổ chức thực hiên, người hướng dẫn, theo dõi kiểm tra,… được lập kế hoạch và thông tin đầy đủ trước khi triển khai học kỳ hoặc năm học bắt đầu và có thời gian thực hiện trong học kỳ hoặc năm học đó.

3.2.3. Đổi mới phương thức tổ chức thực hiện kế hoạch về hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên

Tổ chức là một công tác cực kỳ quan trọng trong bất kỳ hoạt động nào. Chất lượng của công việc đạt đến đâu và ở mức độ nào là phụ thuộc vào việc tổ chức thực hiện công việc đó ra sao. Yêu cầu của công tác tổ chức là phải xác định đúng thời điểm tiến hành công việc, nên tiến hành trong thời gian nào và bao lâu là phù hợp?

3.2.3.1. Mục đích của biện pháp

Giúp sinh viên tích cực, chủ động trong quá trình nghiên cứu, nắm vững quy trình nghiên cứu khoa học, có kỹ năng thực hiện một đề tài NCKH cụ thể.

Phân công cụ thể các giảng viên hướng dẫn khoa học, cán bộ quản lý cơ sở vật chất thiết bị giúp sinh viên thực hiện các nội dung nghiên cứu. Cụ thể hóa các công việc cần thực hiện, thời gian hoàn thành, sản phẩm đạt được đối với sinh viên xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng để hoạt động NCKH của sinh viên đạt hiệu quả theo kế hoạch đề ra.

3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

- Hàng năm nhà trường tổ chức xét duyệt danh mục đề tài NCKH cho sinh viên. Trên cơ sở danh mục đề tài NCKH mà các khoa đề xuất, nhà trường tổ chức xét duyệt, lựa chọn để có một danh mục đề tài chính thức. Căn cứ vào tình hình đội ngũ giảng viên, nhu cầu, nguyện vọng của sinh viên mà các khoa sẽ giúp sinh viên tích cực, chủ động trong quá trình nghiên cứu, nắm vững quy trình nghiên cứu khoa học, có kỹ năng thực hiện một số đề tài NCKH cụ thể.

- Kết hợp NCKH với hoạt động học tập của sinh viên. Trong quá trình, xét duyệt đề tài NCKH của sinh viên, trưởng khoa cần quan tâm đến việc gắn kết hoạt động NCKH với hoạt động học tập theo chương trình đào tạo, gắn kết hai hoạt động thành chỉnh thể thống nhất bổ trợ cho nhau để nâng cao chất lượng đào tạo. Các đề tài đều phải có tính ứng dụng thực tiễn cao, sử dụng kiến thức cơ bản và nâng cao trong chương trình đào tạo. Sinh viên có thể khai thác tối đa các chức năng của thiết bị, biết ứng dụng vào nhiều phương án, mục đích khác nhau.

- Sau khi sinh viên lực chọn và tiếp nhận đề tài NCKH, các khoa tổ chức giao nhiệm vụ cụ thể, xác định kết quả cần đạt được và thời gian hoàn thành làm cho sinh viên nâng cao ý thức, có thái độ đúng đắn đối với hoạt động NCKH.

- Trên cơ sở nhận thức đúng đắn vai trò của việc tham gia hoạt động NCKH, sinh viên phải kiên trì nỗ lực khắc phục khó khăn trong học tập, rèn luyện bản thân, có thói quen tự học, tự rèn luyện kỹ năng NCKH, kỹ năng nghề nghiệp, độc lập suy nghĩ, chủ động sáng tạo trong quá trình chiếm lĩnh tri thức

khoa học, rèn luyện kỹ năng nghiên cứu, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo.

+ Sinh viên phải xây dựng kế hoạch cho hoạt động tự rèn luyện kỹ năng NCKH cho mình theo ngày, tuần, tháng, theo từng học kỳ, theo năm học, cần phải đưa ra mục đích cần phải đạt được cho từng nội dung của kế hoạch, đặc biệt là phải cố gắng thực hiện tốt các kế hoạch đề ra.

+ Sinh viên cần dành nhiều thời gian cho hoạt động nghiên cứu: Tìm đọc nhiều tư liệu nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm về phương pháp, kỹ thuật trong NCKH ở bạn bè, giáo viên, và đặc biệt phải có lòng tự tin vào khả năng nghiên cứu, học tập của bản thân, để có tâm lý thoải mái, tự rèn luyện khả năng nghiên cứu trong quá trình học tập nhằm nâng cao kết quả NCKH mà sinh viên là tác giả chính thức của các công trình khoa học.

3.2.3.3. Điều kiện thực hiện biện pháp

- Nhà trường cần tăng cường ý thức cho sinh viên đối với hoạt động NCKH bằng cách chỉ đạo, kiểm tra sát sao đối với việc tự rèn luyện kỹ năng NCKH ở sinh viên, đặc biệt chú trọng đến việc tổ chức các hình thức rèn luyện kỹ năng NCKH cho sinh viên một cách có hiệu quả.

- Tổ chức bồi dưỡng kỹ năng NCKH cho sinh viên để sinh viên có cách tiếp cận hoạt động NCKH chủ động và sáng tạo. Người thầy có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động NCKH của sinh viên, cụ thể là gợi mở các vấn đề và hướng đi hợp lý, rèn luyện cho sinh viên một số kỹ năng tư duy, kỹ năng đọc, kỹ năng viết, kỹ năng phản biện; trợ giúp tìm tài liệu, hướng dẫn phương pháp nghiên cứu; tư vấn, giải đáp băn khoăn, chỉnh sửa sai sót. Giảng viên cần làm tốt vai trò của mình để sinh viên được định hướng một cách khoa học, đầy đủ. Thông qua việc trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn giảng viên bồi dưỡng các kỹ năng NCKH cần thiết cho sinh viên.

Trong quá trình thực hiện đề tài NCKH, sinh viên cần được rèn luyện kỹ năng NCKH từ đơn giản đến phức tạp. Thực hiện bồi dưỡng hệ thống kỹ năng

NCKH cho sinh viên cần được triển khai từ năm thứ nhất để ứng dụng thực hiện trong thời gian tiếp theo.

3.2.4. Chỉ đạo đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên

3.2.4.1. Mục đích của biện pháp

Nâng cao chất lượng, sự minh bạch và tính khách quan của công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động NCKH của sinh viên. Xây dựng quy trình, tiêu chí đánh giá và đội ngũ cán bộ, giảng viên có năng lực, có phương pháp khoa học tốt tham gia các hội đồng chấm đề tài NCKH cho sinh viên.

3.2.4.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Trong trường đại học, việc quản lý hoạt động đánh giá của giảng viên, cán bộ làm công tác quản lý khoa học đối với đề tài NCKH của sinh viên là một trong những biện pháp cần thiết, nhằm đánh giá đúng thực chất hoạt động NCKH của sinh viên, khuyến khích nhiều sinh viên tham gia. Gắn hoạt động NCKH với giảng dạy, đào tạo, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, giảng viên đối với hoạt động NCKH.

- Trong quá trình sinh viên thực hiện đề tài NCKH, nhà trường cần tổ chức kiểm tra tiến độ nghiên cứu đề tài và kết quả đạt được theo định kỳ. Kết quả kiểm tra, đánh giá tiến độ đề tài NCKH giúp sinh viên xác định được nội dung nào đã đạt yêu cầu, nội dung nào chưa đạt yêu cầu, từ đó tự điều chỉnh nội dung, phương pháp để đạt được mục đích nghiên cứu.

- Để đánh giá được các nội dung của các đề tài khoa học của sinh viên một cách khách quan, chính xác, công bằng, Hội đồng khoa học của các Khoa phải xây dựng chuẩn đánh giá với các tiêu chí cụ thể, bên cạnh đó cần có các minh chứng cụ thể, các minh chứng được gắn với các tiêu chí nhất định. Từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm của giảng viên trong hoạt động NCKH sinh viên. Khi có các chuẩn đánh giá, giảng viên, sinh viên thực hiện tự đánh giá được