Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Toán Theo Định

chưa xây dựng được chính sách khích lệ, động viên cho GV tích cực tham gia hoặc có sáng kiến kinh nghiệm về hoạt động bồi dưỡng PPDH hiện nay.

2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng PTNL học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng

Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng PTNL HS ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng hiện nay có nhiều nguyên nhân chi phối. Đề tài tập trung tiến hành khảo sát các nguyên nhân qua ý kiến đánh giá của CB, GV để tìm ra mức độ các nguyên nhân ảnh hưởng, kết quả được thể hiện qua bảng thống kê dưới đây:

Bảng 2.15. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng PTNL học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng‌

Stt

Yếu tố ảnh hưởng	Mức độ ảnh hưởng						X
	Ít ảnh hưởng		Ảnh hưởng		Rất ảnh hưởng
	SL	TL%	SL	TL%	SL	TL%
1	Sự chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và các cấp QLGD	0	0	23	45.88	28	54.12	2.54
2	Năng lực quản lý của hiệu trưởng	0	0	27	52.94	24	47.06	2.47
3	Năng lực dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên	0	0	11	21.57	40	78.43	2.78
4	Đặc thù bộ môn Toán	0	0	45	88.24	6	11.76	2.12
5	Nội dung, chương trình, phương pháp, hình thực hiện kiểm tra, đánh giá môn Toán	0	0	5	9.8	46	90.2	2.90
6	Sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình và xã hội	0	0	8	15.69	43	84.31	2.84
7	Điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí	0	0	10	19.61	41	80.39	2.80

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 140 trang tài liệu này.

* Nhận xét: Bảng 2.15 trên khảo sát 51 cán bộ quản lý và giáo viên cho thấy nhóm các vấn đề có thể gây khó khăn, cản trở cho giáo viên trong quá tình thực hiện dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh như: Năng lực quản lý của hiệu

trưởng có 52,94% ý kiến đánh giá mức độ ảnh hưởng và 47,06% mức độ rất ảnh hưởng; Năng lực dạy học, tổ chức hoạt động giáo dục của giáo viên 21,57% ý kiến đánh giá mức độ ảnh hưởng và 78,43% ý kiến đánh giá mức độ rất ảnh hưởng. Nguyên nhân của những yếu tố ảnh hưởng đó là do ý thức đổi mới của mỗi giáo viên chưa cao và cán bộ quản lý nhà trường chưa xây dựng được định hướng chiến lược trong dạy học phát triển năng lực học sinh.

Sau đó là các nguyên nhân như: Nội dung, chương trình, phương pháp, hình thực hiện kiểm tra, đánh giá môn Toán; Điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí cũng ảnh hưởng lớn thực trạng quản lý.

Quan khảo sát bằng cách phỏng vấn trực tiếp, đa số GV còn cho rằng yếu tố “con người”, bao gồm: cái “tâm” và cái “tầm” của người GV và chủ thể thực hiện trực tiếp là yếu tố quan trọng góp phần thực hiện quản lý dạy học môn Toán theo định hướng PHTNL tại các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh đạt hiệu quả; còn cơ chế phối hợp, điều kiện cơ sở vật chất và các phương tiện hỗ trợ cũng ảnh hưởng nhưng không đáng kể, có thể khắc phục được.

Như vậy, để tổ chức DHPH môn Toán tại các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh đòi hỏi cần chuẩn bị tốt về phương tiện, cơ sở vật chất đến thống nhất về nội dung, chương trình và hình thức, phương pháp đến hình thức. Bên cạnh đó, cần có đội ngũ GV uyên thâm, yêu nghề, yêu người, tâm huyết với nghề và những chính sách đặc thù cho đội ngũ GV. Kết quả nghiên cứu trên sẽ là cơ sở để xây dựng biện pháp thực hiện ở chương 3 của đề tài.

2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng PTNL học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng

2.6.1. Những ưu điểm

- Luôn được sự quan tâm của Sở GD&ĐT tỉnh Cao Bằng trong việc triển khai và thực hiện kế hoạch dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh và có đầy đủ hệ thống văn bản hướng dẫn và đã tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho giáo viên các trường về dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh và nhà trường đã cử giáo viên tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, bồi dưỡng đó.

- Đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường năng động, sáng tạo, biết khai thác triệt để thế mạnh của từng giáo viên, phân công giảng dạy hợp lý, động viên họ yên tâm công tác, tự giác học tập nâng cao trình độ về mọi mặt.

- Đội ngũ giáo viên môn Toán cơ bản vững về chuyên môn, có đủ năng lực và trình độ giảng dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh. Giáo viên môn Toán đã

chịu khó tìm tòi, sử dụng triệt để các mô hình toán học có sẵn trong thư viện hoặc tự làm, sử dụng phương tiện dạy học hiện đại và ứng dụng CNTT vào bài giảng nhằm đem lại chất lượng giờ lên lớp cao hơn.

- Các tổ chức đoàn thể có năng lực tổ chức các hoạt động có quy mô lớn. Phụ huynh học sinh thường xuyên quan tâm, phối hợp với nhà trường trong tổ chức và quản lý các hoạt động học cho học sinh.

2.6.2. Những hạn chế

- Việc xây dựng kế hoạch năm học chưa có tính khả thi, Hiệu trưởng chủ yếu quan tâm tới kế hoạch chung của nhà trường, còn kế hoạch của tổ bộ môn và đặc biệt kế hoạch dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh chưa được chú trọng, đầu tư và chỉnh sửa.

- Tổ chức thực hiện kế hoạch nhiều khi chưa khoa học, thiếu tính thường xuyên. Quản lý khâu soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp, đổi mới phương pháp giảng dạy chưa được đầu tư nhiều, còn lỏng lẻo, chưa đi vào chiều sâu, chủ yếu là quản lý theo hình thức.

- Tổ chức những buổi hoạt động ngoại khóa, câu lạc bộ yêu thích toán học, tổ chức các hội thi như: thi học sinh giỏi các cấp, hội thảo về phương pháp bộ môn, để tìm ra phương pháp dạy học tốt nhất cho bộ môn Toán, đồng thời tạo ra sân chơi bổ ích, lành mạnh thu hút niềm đam mê toán học đối với giáo viên và học sinh chưa được chú trọng và quan tâm đúng mức.

- Chỉ đạo sinh hoạt tổ chuyên môn còn chung chung, nặng về hình thức chưa có chiều sâu, chưa cụ thể hoá các chuyên đề trong sinh hoạt tổ như: Soạn giảng một tiết hình học thì cần những mô hình nào? Soạn giảng một tiết đại số, hình học thì cần những mô hình nào? Soạn giảng một tiết lý thuyết mới thì khác với một tiết luyện tập, ôn tập như thế nào? Ứng dụng công nghệ thông tin, phối hợp với các phương tiện hiện đại trong dạy học toán có phù hợp hay chưa? Phù hợp ở những dạng bài tập nào? Hay qua tiết dạy dạy rèn luyện và phát triển cho học sinh những năng lực gì?.

- Việc chỉ đạo dự giờ thăm lớp, đúc kết kinh nghiệm của tổ chuyên môn sau những đợt thao giảng và việc tổ chức bồi dưỡng giáo viên theo chuyên đề chưa được duy trì liên tục trong năm. Hàng năm nhà trường mới chỉ tập trung dành thời gian cho giáo viên môn Toán thao giảng theo tháng để các giáo viên trong tổ được trao đổi, rút kinh nghiệm, tìm ra phương pháp, cách làm tốt nhất.

- Hiệu trưởng chưa thường xuyên kiểm tra, theo dõi nắm tình hình soạn giảng, kiểm tra hồ sơ giáo án, việc dự giờ thăm lớp, thao giảng, đúc rút kinh nghiệm ở tổ

chuyên môn, Hiệu trưởng trực tiếp dự giờ giáo viên còn ít, chất lượng giờ dạy của giáo viên chưa đồng đều.

- Công tác kiểm tra nội bộ, kiểm tra chuyên môn trong nhà trường để phân loại, giúp đỡ giáo viên, kèm cặp bồi dưỡng, phát hiện những sai lệch trong việc thực hiện công tác chuyên môn của mình chưa được coi trọng. Công tác tổ chức bồi dưỡng giáo viên môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh gần như chưa được thực hiện.

- Một số giáo viên môn Toán còn hạn chế về năng lực sư phạm nên chưa chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp các phương pháp dạy học, việc dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức, chưa phát huy, rèn luyện kĩ năng giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh.

- Số học sinh trong một lớp đông, năng lực, trình độ không đồng đều nên việc tổ chức, phân loại học sinh để dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh là rất khó khăn. Nó đòi hỏi giáo viên phải đầu tư rất nhiều trong việc biên soạn câu hỏi, bài tập, nội dung nhiệm vụ giao cho học sinh, phương án trả lời để tất cả các đối tượng học sinh trong lớp đều được quan tâm, đều được tham gia các hoạt động. Những hoạt động đó trong thời lượng một tiết học 45 phút không đủ để thực hiện.

- Một bộ phận không nhỏ học sinh còn chưa biết xây dựng kế hoạch học tập; khả năng tư duy, sáng tạo, kỹ năng, phương pháp học tập, năng lực tự học chưa cao, còn ỷ lại, thụ động, trông chờ vào thầy cô và các bạn.

- Hiện nay, chương trình môn Toán, nội dung chương trình khá nặng đối với học sinh. Do yêu cầu cần đạt được về mặt kiến thức thi, kiểm tra, yêu cầu về điểm số, yêu cầu về đảm bảo chương trình nên hầu như giáo viên chỉ đảm bảo thực hiện nội dung cơ bản của bài học, chưa áp dụng hoặc lồng ghép vào những nội dung dạy học mang tính liên môn, hoặc rèn luyện, phát huy năng lực và kỹ năng cần có của học sinh.

- Mặc dù đã được các cấp (UBND huyện, Phòng, Sở GD&ĐT) đầu tư cơ sở vật chất, nhưng so với yêu cầu nhiệm vụ hiện nay nhà trường còn thiếu cơ sở vật chất phục vụ cho công tác giảng dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh. Công tác tổ chức làm đồ dùng dạy học, sử dụng thiết bị dạy học còn xem nhẹ chưa thấy hết được ý nghĩa, tầm quan trọng của việc sử dụng phương tiện dạy học.

2.6.3. Nguyên nhân

- Nguyên nhân chủ yếu là do quan điểm, nhận thức, cách làm của ban giám hiệu vẫn theo kinh nghiệm, theo phương pháp quản lý truyền thống, chưa tiếp cận việc quản lý hoạt động dạy học nói chung, việc quản lý dạy học môn Toán nói riêng theo hướng phát triển năng lực học sinh.

- Chưa có sự phối hợp đồng bộ từ việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên, đến đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn và đổi mới kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh và đặc biệt là đổi mới trong kỳ thi tốt nghiệp trung học cơ sở (tuyển sinh vào lớp 10 - THPT) hằng năm.

- Những văn bản đổi mới về giáo dục hiện nay thiếu đồng bộ trong chỉ đạo, nhất quán trong hành động, cách thức triển khai từ các cấp trên khiến công tác quản lý hoạt động dạy học môn Toán ở trường hiện nay còn manh mún, chắp vá giữa cái cũ và cái mới, chưa thể hiện được ưu điểm vượt trội và tính bắt buộc thực hiện cao. Hệ thống văn bản pháp quy còn nặng về hành chính, sự vụ, chưa bao quát toàn diện và gắn với thực hiện công tác của nhà trường.

- Học sinh, phụ huynh học sinh, dư luận xã hội hiện nay chưa quan tâm đến chất lượng thực sự của người học mà chủ yếu quan tâm đến kết quả học tập thông qua điểm số và kết quả thi vào các trường đại học, cao đẳng.

- Chưa có biện pháp triệt để quản lý những học sinh lười học, không coi trọng việc học, chưa tự giác trong học tập, không làm bài tập về nhà, không chịu đọc và nghiên cứu tài liệu tham khảo.

- Nguồn kinh phí của nhà trường rất hạn chế, gây khó khăn trong việc đầu tư cơ sở vật chất, triển khai một số hoạt động hỗ trợ giáo viên nhằm tích cực tham gia đổi mới hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

Qua nghiên cứu thực trạng và căn cứ lý luận của đề tài, tác giả đã rút ra những kết quả về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THCS tại các vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng như sau:

Qua nội dung khảo sát, phân tích đã trình bày, công tác quản lý dạy học môn Toán tại các trường trung học cơ sở vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh đã đạt dược những kết quả, những thành tựu nhất định. Điều này đã góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng toàn diện cho các trường nói riêng và ngành GD&ĐT huyện Trùng Khánh nói chung.

Kết quả khảo sát cho thấy về quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường trung học cơ sở vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh được phân tích trên các yếu tố cốt lõi về: 1. Thực trạng về kế hoạch quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn; 2. Thực trạng tổ chức triển khai hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn; 3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn; 4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn.

Kết quả khảo sát cho thấy, thực trạng đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế nhất định về nhận thức đến năng lực tổ chức các hoạt động DH và kiểm tra, đánh giá.... việc xây dựng kế hoạch, tổ chức điều hành, chỉ đạo kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn toán đôi khi còn mang tính tình thức hoặc chưa sát sao, cụ thể, rõ ràng trong công tác quản lí, CBQL, GV nhận thưc thức về tầm quan trọng trong đổi mới dạy học theo định hướng phát triển triển năng lực học sinh chưa đầy đủ, đồng bộ, thiết sâu sát....Để tiếp tục kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động DH nói chung và môn Toán nói riêng thì việc khắc phục những tồn tại hạn chế này là yêu cầu cấp thiết đề ra với các cấp quản lý, với các cán bộ nhà trường.

Để việc quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo hướng phát triển năng lực học sinh đạt kết quả cao, cần có những biện pháp quản lý của hiệu trưởng trên cơ sở phát huy những mặt tích cực, khắc phục những vấn đề còn hạn chế của thực trạng. Những biện pháp này sẽ được trình bày ở chương 3.

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ VÙNG ĐẶC BIỆT KHÓ KHĂN‌

HUYỆN TRÙNG KHÁNH, TỈNH CAO BẰNG

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu

Trong Chương trình GDPT tổng thể (2017) đã nêu: Môn Toán là môn học bắt buộc ở tiểu học và trung học cơ sở, giúp học sinh nắm được một cách có hệ thống các khái niệm, nguyên lý, quy tắc toán học cần thiết nhất cho tất cả mọi người, làm nền tảng cho việc học tập ở các trình độ học tập tiếp theo hoặc có thể sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.

Chương trình môn Toán giai đoạn giáo dục cơ bản kết hợp giữa cấu trúc tuyến tính với cấu trúc “đồng tâm xoáy ốc” (đồng tâm, mở rộng và nâng cao dần), xoay quanh và tích hợp ba mạch kiến thức: Số và Đại số; Hình học và Đo lường; Thống kê và Xác suất.

Giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp: Môn Toán là môn học bắt buộc ở trung học phổ thông. Chương trình môn Toán ở giai đoạn này cũng kết hợp cấu trúc tuyến tính với cấu trúc “đồng tâm xoáy ốc”, xoay quanh và tích hợp ba mạch kiến thức: Số và Đại số, Hình học và Đo lường, Thống kê và Xác suất.

Chương trình môn Toán ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp giúp cho học sinh có cái nhìn tương đối tổng quát về toán học, hiểu được vai trò và những ứng dụng của toán học trong đời sống thực tế, những ngành nghề có liên quan đến toán học để học sinh có cơ sở định hướng nghề nghiệp sau này, cũng như có đủ năng lực tối thiểu để tự mình tìm hiểu những vấn đề có liên quan đến toán học trong suốt cuộc đời.

Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu là nguyên tắc yêu cầu quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học bắt buộc phải có mục tiêu và phải được định hướng theo mục tiêu ấy trong suốt quá trình quản lý HĐDH.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học, hệ thống

Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học là các biện pháp quản lý đề xuất phải căn cứ trên hệ thống kiến thức cơ bản về khoa học giáo dục, khoa học quản lý giáo dục, đã được thực tiễn chứng minh tính đúng đắn. Nó phải phản ánh khách quan quá trình quản lý của CBQL, phù hợp với các đối tượng và các quy luật của quá trình giáo dục.

Tính khoa học được thể hiện ở sự đồng bộ, quy trình hình thành chặt chẽ, các luận điểm vững vàng và tính hiệu quả cao. Những vấn đề nghiên cứu đã trình bày ở chương 1 chính là căn cứ khoa học nghiêm túc để hình thành các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học sẽ trình bày dưới đây.

Các biện pháp phải có mối quan hệ biện chứng, liên kết tác động hỗ trợ lẫn nhau trong một chỉnh thể thống nhất nhằm giải quyết tốt nhất công tác quản lý quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học theo mức độ từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Biện pháp này là cơ sở, biện pháp kia là điều kiện... để thúc đẩy, hỗ trợ lẫn nhau; tất cả các biện pháp phối hợp thành một hệ thống trong mối liên hệ chặt chẽ nhằm đạt mục đích cuối cùng của hệ thống biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ

Quá trình quản lý quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học tại trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh là một hệ thống toàn vẹn. Điều này đòi hỏi phải tôn trọng tính đồng bộ, toàn diện của công tác quản lý quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học.

Thực hiện nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ các biện pháp tức là chúng ta đặt nó trong mối quan hệ biện chứng, không tách rời nhau. Mỗi một biện pháp được xây dựng chỉ có tác dụng nhất định về một khía cạnh nào đó, sẽ không phát huy hiệu quả nếu không được đặt trong hệ thống các biện pháp tác động. Tuy nhiên hệ thống các biện pháp không được mâu thuẫn với nhau mà phải có sự liên kết chặt chẽ, logic, phối hợp nhịp nhàng, phát huy được sức mạnh của nhau, phải tạo thành một chỉnh thể thống nhất. Cho nên, các biện pháp phải tác động đồng bộ vào quá trình quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học để đảm bảo mục tiêu quản lý đã đề ra.

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa, tính thực tiễn

Các biện pháp đưa ra trên cơ sở kế thừa, phát huy những ưu điểm của các biện pháp đã áp dụng. Việc đổi mới thể hiện ở chỗ khắc phục hạn chế, tìm ra cái mới, cái hợp lý, hoàn thiện và phù hợp hơn những mặt hạn chế của các biện pháp đã thực hiện trước đây.

Những biện pháp đề ra phải xuất phát từ thực tiễn và điều kiện triển khai của địa phương; kế thừa những biện pháp đã thực hiện phát huy hiệu quả, thay thế những biện pháp không còn phù hợp.