Nguyên Tắc Đảm Bảo Tính Cấp Thiết, Tính Khả Thi

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính cấp thiết, tính khả thi

Các biện pháp đưa ra phải đảm bảo tính khả thi, có nghĩa là thực hiện được một cách có hiệu quả phù hợp, thuận lợi hơn cho CBQL, GV trong các nhà trường.

Các biện pháp quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học được xây dựng phải dựa trên nhu cầu của CBQL, GV; phải thuyết phục được họ trong quá trình áp dụng; được sự đồng thuận của các cấp quản lý giáo dục, GV; nếu không sẽ thiếu tính khả thi và không áp dụng được.

Biện pháp phải có khả năng áp dụng vào thực tiễn hoạt động quản lý HĐDH môn Toán theo định hướng phát triển năng lực người học một cách thuận lợi, sát thực và đem lại hiệu quả cao trong việc thực hiện các chức năng quản lý của người hiệu trưởng.

3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng

3.2.1. Lập kế hoạch quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn phù hợp với tình hình thực tiễn

a) Mục tiêu của biện pháp

Kế hoạch là cương lĩnh hành động của một tổ chức. Để đạt mục tiêu trên trong dự kiến, kế hoạch được xem như một công cụ quản lý, kế hoạch tạo điều kiện cho người quản lý kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các hoạt động của các cá nhân và tập thể trong tổ chức của người quản lý. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch dạy học của TTCM và GVBM là làm cho hoạt động dạy học theo định hướng để đạt được mục tiêu. Vì kế hoạch dạy học là kim chỉ nam, là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình hoạt động của tổ chức trong thời gian thực hiện mục tiêu của kế hoạch.

Biện pháp này nhằm tạo điều kiện giúp cho GV có tính chủ động, “quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm” trong kế hoạch dạy học của mình. Kế hoạch dạy học phải làm sao vừa đảm bảo thực hiện đúng mục tiêu, chương trình dạy học THCS do Bộ GD- ĐT qui định, vừa phù hợp với đối tượng HS mà trong đó có HS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh.

b) Nội dung và cách tiến hành

* Nội dung: Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học bộ môn toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

* Cách thức thực hiện: Để quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học bộ môn toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, thông thường cán bộ quản lý nhà trường, phải tập trung thực hiện tốt các công việc như sau:

- Vào đầu năm học, hiệu trưởng tổ chức cho cán bộ GV học tập nhiệm vụ năm học, triển khai kế hoạch chuyên môn và yêu cầu các tổ nhóm chuyên môn, các bộ phân công tác liên quan cụ thể hóa kế hoạch chuyên môn.

- Huy động đội ngũ GV tham gia xây dựng kế hoạch dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông trên cơ sở nội dung chương trình của Bộ giáo dục và kế hoạch thời gian năm học của UBND tỉnh. Kế hoạch dạy học của bộ môn ở từng khối lớp được chia thành các chủ đề dạy học. Mỗi chủ đề có lựa chọn nội dung, phương pháp, cách thức thực hiện, cách thức kiểm tra đánh giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo được mục tiêu dạy học. Kế hoạch dạy học phải được thông qua tổ chuyên môn và được hiệu trưởng phê duyệt trước khi đưa vào thực hiện.

- Đề ra các quy định cụ thể, yêu cầu rõ ràng về việc lập kế hoạch giảng dạy bộ môn của cá nhân; thực hiện đầy đủ, nghiêm túc kế hoạch giảng dạy đã được phê duyệt.

- Xây dựng nội quy nhà trường về thực hiện quy chế chuyên môn, kỷ luật lao động; gắn hoạt động giảng dạy của GV với quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm nghề nghiệp. Quy định rõ ràng về mức độ kỷ luật giáo viên khi không thực hiện đầy đủ và nghiêm túc kế hoạch dạy học, nề nếp lên lớp.

- Phân công ban giám hiệu, tổ chuyên môn thường xuyên kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giảng dạy thông qua sổ ghi đầu bài, vở ghi HS hàng tuần để nắm tiến độ thực hiện kế hoạch bộ môn. Đồng thời, thông qua kiểm tra và đề nghị của GV có kế hoạch điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện kế hoạch. Đưa kết quả việc lập và thực hiện kế hoạch giảng dạy của GV là một tiêu chí để đánh giá thi đua, xếp loại GV.

c) Điều kiện thực hiện biện pháp

- Để thực hiện tốt các biện pháp trên, hiệu trưởng nhà trường cần phải quan tâm đến các điều kiện hiện thiết yếu như: Quán triệt để GV nắm vững nhiệm vụ năm học, mục tiêu môn học, phân công chuyên môn hợp lý, quản lý tốt các mặt công tác liên quan đến hoạt động dạy học và các điều kiện phục vụ hoạt động giảng dạy.

- Trong công tác quản lý, Hiệu trưởng phải mạnh dạn trao quyền tự chủ và tạo điều kiện thuận lợi nhất, cao nhất (kể cả vật chất lẫn tinh thần, cả về thời gian lẫn các phương tiện, điều kiện) để tổ trưởng chuyên môn cùng giáo viên chủ động trong công việc thực hiện nhiệm vụ của mình, nhất là hoạt động xây dựng kế hoạch dạy học.

- Hiệu trưởng phải có kế hoạch kiểm tra kế hoạch dạy học trước khi triển khai dạy học.

- Hiệu trường phải có kế hoạch đầu tư CSVC, trang thiết bị phục vụ cho dạy học, phải quản lý theo dõi kế hoạch này thường xuyên, thực hiện được theo tiến độ đề ra.

3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên ở trường THCS vùng đặc biệt khó khăn

a) Mục tiêu của biện pháp

Nâng cao nhận thức để hiểu rõ hơn vị trí, vai trò và ý nghĩa của nâng cao nhận thức và năng lực dạy học theo định hướng phát triển người học của đội ngũ GV môn Toán, đồng thời, tuyên truyền, học tập, nghiên cứu các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước về GDĐT.

b) Nội dung và cách thức thực hiện

* Nội dung:

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, học tập nghiên cứu các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước về GDĐT trong các cấp uỷ Đảng, chính quyền, trong ngành GD, các Đoàn thể và các tầng lớp nhân dân nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm đối với sự nghiệp GDĐT.

- Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch bồi dưỡng GV Toán hàng năm, trong bản kế hoạch phải trả lời rõ các vấn đề: Tổ chức bao nhiêu đợt? Vào thời gian nào thì phù hợp? Dự kiến bao nhiêu ngày? Nội dung? Phương pháp? Người tập huấn? Số lượng GV tham dự? Tập trung vào khối, lớp nào?

* Cách thức thực hiệ: Phương thức bồi dưỡng, tập huấn GV môn Toán trong tình hình thực tế hiện nay: Hiệu trưởng nên sử dụng hình thức bồi dưỡng tại chỗ, tại trường. Muốn vậy, Hiệu trưởng cần phải quan tâm tới các vấn đề sau:

- Tổ chức đội ngũ GV cốt cán của các trường, đội ngũ này trong thời gian tập huấn sẽ nghiên cứu sâu một số bài khó dạy trong sách giáo khoa, xây dựng các bài giảng và sẽ giảng mẫu một số buổi cho GV toàn trường hay toàn quận tham dự, phân công nhiệm vụ trong nhóm giảng viên cốt cán, hoạt động này nhằm tạo sự chủ động hơn nữa và tăng thêm năng lực cho đội ngũ GV cốt cán của trường và của quận. Công văn số 2536/GV ngày 28/03/2003 của Bộ GD-ĐT đã nhấn mạnh yêu cầu các GV cốt cán phải là những người đi đầu trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp bồi dưỡng.

- Hiệu trưởng giao nhiệm vụ cho đội ngũ GV cốt cán trực tiếp bồi dưỡng cho GV tại trường mình, thời gian tập huấn tự quy định, trên cơ sở trình độ thực tế của đội ngũ GV của trường.

- Hiệu trưởng chỉ đạo cung cấp đầy đủ sách giáo khoa, sách tham khảo và đồ dùng dạy học môn Toán cho GV tự bồi dưỡng nhằm đảm bảo cho GV được nghiên cứu sách giáo khoa, nắm được chương trình, nội dung trước, GV dự kiến

được cách sử dụng các đồ dùng dạy học trong các bài để trong quá trình bồi dưỡng sẽ có nhiều ý tưởng hay được đưa ra.

- Xây dựng và đẩy mạnh phong trào nâng cao nhận thức và năng lực dạy học theo định hướng phát triển năng lực của đội ngũ giáo viên môn Toán thông qua công tác tuyên truyền, vận động để CBQL, GV, HS và PHHS nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của chính sách bồi dưỡng nhân tài.

- Đối với các trường THCS vùng đặc biệt khó khăn huyện Trùng Khánh, việc cần làm ngay là phải tổ chức được các hội nghị chuyên đề bàn về nâng cao nhận thức và năng lực dạy học theo định hướng phát triển năng lực của đội ngũ giáo viên môn Toán, có nhiều hình thức tuyên truyền vận động ngay từ trong đội ngũ GV đến PHHS và toàn xã hội để họ nhận thức đúng về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng nâng cao nhận thức nói chung, năng lực dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học nói riêng. BGH phải là những người có đủ cả "tâm" và "tầm" để có sức thuyết phục cao, định hướng và tìm sự ủng hộ từ nhiều phía (GV, PHHS, tổ chức đoàn thể) để khơi thông những vướng mắc, mở ra các con đường đi đến thành công.

- Tích cực nêu gương các cá nhân tự học điển hình trên thế giới, trong nước, đặc biệt các gương tự học điển hình trong trường đã thành đạt, để HS lấy đó làm tấm gương phấn đấu.

- Chỉ đạo và tổ chức cho GV dạy học và thiết kế bài dạy theo phương pháp dạy học “tích cực”, thầy chủ đạo, trò chủ động, kích thích và khơi dậy được năng lực nội sinh trong mỗi HS, phát huy tiềm năng sáng tạo của học trò trong từng đơn vị kiến thức.

- Hiệu trưởng các nhà trường chỉ đạo, tổ chức các hội nghị “Học tốt” để tuyên dương, khen thưởng HS có thành tích cao trong học tập.

- Khơi dạy niềm hứng thú tìm tòi, say mê với các kiến thức môn Toán của HS thông qua sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoài giờ lên lớp gắn với dạy học tích hợp.

- Tuyên truyền nhấn mạnh tầm quan trọng của HĐDH theo định hướng phát triển năng lực học sinh để tạo mối quan hệ nhà trường - gia đình - xã hội; vận động PHHS tham gia công tác bồi dưỡng HSG nói chung, bồi dưỡng HSG môn toán nói riêng.

c) Điều kiện thực hiện biện pháp

- Hiệu trưởng phải tạo điều kiện về vật chất, tài lực để tổ chức các hoạt động chuyên môn và cho các cá nhân được đi học để bồi dưỡng nâng cao trình độ và chuyên môn nghiệp vụ.

- Có kế hoạch tốt trong việc thực hiện công tác bồi dưỡng chuyên môn.

3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thiết kế mẫu giáo án dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lưc học sinh ở trường THCS vùng đặc biệt khó khăn

Trong những năm gần đây cùng với sự thay đổi về nhận thức theo Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo và các cách tiếp cận mới giáo dục hiện đại trong dạy học nói chung và dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THCS vùng đặc biệt khó khăn nói riêng đã có những thay đổi nhất định nhằm phù hợp với bối cảnh hiện nay. Nếu như việc soạn giáo án dạy học theo tiếp cận nội dung cũ thì giáo án của giáo viên chỉ tập trung vào các mục tiêu cần đạt về kiến thức, kỹ năng, thái độ thông qua hệ thống câu hỏi mang tính áp đặt của áp trong quá trình giảng dạy thì thiết kế một giáo án dạy học môn toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh ngoài việc cho học sinh đạt được các chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ còn phải xác định các năng lực cần hình thành cho học sinh thông qua các hoạt động tự tìm tòi, nghiên cứu, khám phá một cách chủ động của học sinh thông qua định hướng của giáo viên. Qua mỗi hoạt động dạy học trong một bài học giáo viên giao quyền chủ động tìm tòi, giải quyết vấn đề thông qua các hoạt động, giáo viên chỉ là người định hướng, quan sát và hỗ trợ khi cần thiết.

Thực hiện Công văn số 4612/BGDĐT, ngày 03 tháng 10 năm 2017 Bộ GD&ĐT về hướng dẫn thực hiện chương trình PGPT hiện hành theo định phát triển năng lực và phẩm chất học sinh từ năm học 2017-2018. Phòng GD&ĐT Trùng Khánh đã triển khai và ban hành văn bản hướng dẫn các trường THCS cơ nói chung và các trường THCS ở vùng đặc biệt khó khăn nói riêng nghiêm túc thực hiện việc dạy học các môn học theo định hướng phát triển năng lực học sinh dựa trên chương trình GDPT hiện hành một cách linh hoạt, phù hợp với đặc điểm vùng miền, địa phương.

a) Mục tiêu của biện pháp

Muốn một giờ dạy có hiệu quả, nhất lại là dạy học theo hướng tích cực hóa học tập, GV phải có sự đầu tư thiết kế bài học (giáo án). Bất kể làm công việc gì, có kế hoạch, có thiết kế thì mới có hiệu quả, có thành công. Muốn có kĩ năng thiết kế, nhà giáo cần phải có kiến thức, có kinh nghiệm, có cảm xúc, niềm say mê sáng tạo. Nếu chỉ có kiến thức tốt thì sẽ cho ra sản phẩm bình thường, còn có cả tình cảm, cảm xúc, niềm say mê sáng tạo thì kết quả sẽ là sản phẩm tuyệt hảo. Và đó chính là văn hóa thiết kế. “Văn hóa thiết kế là nét tiêu biểu cho tính chuyên nghiệp của lao động. Nghề nhà giáo là nghề nghiêm túc và phức tạp nên càng cần phải thiết kết trước khi dạy học” [19].

b). Nội dung và cách thức thực hiện

Để thiết kế bài học, trước hết GV cần dựa vào các tiêu chí đánh giá để bài học có định hướng đúng và hiệu quả cao.

Bảng 3.1. Tiêu chí thiết kế bài học

TIÊU CHÍ

THIẾT KẾ TỐT

THIẾT KẾ CHƯA TỐT

1. Chuyển nội dung học tập

thành các hoạt động của người học

Chuyển phù hợp hơn và

cần tối thiểu số lượng hoạt động

Chuyển ít phù hợp và có

sự thừa hoạt động, lãng phí thời gian

2. Cơ hội trải nghiệm các dạng hoạt động của học sinh (ứng với bài học)

Tạo cơ hội trải nghiệm đủ các dạng HĐ: tìm tòi, xử lí, biến đổi, áp dụng, đánh giá, điều chỉnh

v.v…

Chưa tạo cơ hội đầy đủ, thiếu một hoặc vài dạng HĐ cần thiết phải trải qua

3. Tính mục đích của các hoạt động

Các hoạt động tập trung vào mục tiêu học tập cơ

bản, cốt lõi

Các hoạt động thiếu tập trung, tản mạn, trùng lặp

hoặc vô ích

4. Sự tương thích giữa hoạt động dạy và hoạt động học

Có sự tương thích cao,

người dạy chỉ cần hoạt động ít nhất

Có sự tương thích thấp,

người dạy phải làm việc rất nhiều

5. Phương tiện dạy học tối ưu

Ít phương tiện nhất, ít sử dụng phương tiện lặp lại

và thừa

Nhiều phương tiện quá và lạm dụng phương tiện

quá mức

6. Mô tả kết quả học tập cụ thể

Chỉ rõ kết quả học tập một cách cụ thể sau một

chuỗi hoạt động

Không rõ kết quả học tập cần phải đạt được một

cách cụ thể

7. Phương pháp luận hay triết lí dạy học

Thể hiện rõ ý tưởng (theo lí thuyết, mô hình kĩ thuật nào, quan niệm

nào?)

Không có hoặc không rõ ý tưởng, kể những việc phải làm trên lớp

8.Thời gian hợp lí

Thời lượng khớp với

dung lượng hoạt động

Chưa khớp với dung

lượng hoạt động

9.Tính cơ động của thiết kế

Thiết kế dễ điều chỉnh

ngay trên giờ học nhờ phương án dự phòng

Thiết kế cứng và máy

móc không cho phép hoặc khó điều chỉnh

10.Tính hiệu quả (bắt buộc đo sau bài học)

Đem lại kết quả học tập

tốt trên thực tế, đúng mục tiêu bài học

Ít hoặc không mang lại

kết quả học tập tốt đúng như mong đợi

HOẠT ĐỘNG CỦA GV	HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Hoạt động 1: ( nội dung 1)

Hoạt động 2 (nội dung 2)

Hoạt động …

Tiết	Lớp	Ghi chú