Khái Niệm Cho Vay Tiêu Dùng Cá Nhân Không Tài Sản Bảo Đảm Của Ngân Hàng

Nhu cầu vay tiêu dùng của khách hàng có quan hệ mật thiết tới thu nhập và trình độ văn hoá của họ. Nếu thu nhập của khách hàng cao, họ sẽ có xu hướng tăng tiêu dùng và ngược lại. Cũng như vậy, nếu trình độ học vấn cao, khách hàng sẽ hướng nhu cầu của họ đến những hàng hoá cao cấp, do vậy nhu cầu vay để tiêu dùng cũng tăng lên.

Chất lượng thông tin mà khách hàng vay tiêu dùng cung cấp cho Ngân hàng thường không cao, nhất là những thông tin về tài chính.

Nguồn thu nhập để trả nợ cho ngân hàng ở những khoản vay tiêu dùng thường là nguồn thu nhập cá nhân. Thông tin về thu nhập cá nhân là do khách hàng tự cung cấp cho ngân hàng nên độ chính xác thường không cao.

Nguồn trả nợ cho ngân hàng thường không ổn định và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chu kì nền kinh tế, cơ cấu kinh tế, thu nhập của khách hàng, trình độ khách hàng, các sự cố bất thường của khách hàng, tư cách khách hàng. Nếu một trong những yếu tố kể trên có những biến động ngược lại với dự đoán của ngân hàng sẽ gây ra rủi ro cho hoạt động tín dụng tiêu dùng. Cơ cấu kinh tế thay đổi, có sự cố xảy ra cho khách hàng… đều tác động đến thu nhập của khách hàng - nguồn trả nợ chính cho Ngân hàng. Riêng về tư cách của khách hàng, nếu Ngân hàng không thẩm định kĩ dẫn đế đánh giá sai lầm về khách hàng, rủi ro mất vốn sẽ rất cao.

Từ những đặc điểm trên của cho vay tiêu dùng, các Ngân hàng có thể căn cứ vào đó để đưa ra những chính sách, sản phẩm cho vay tiêu dùng phù hợp để thoả mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng.

Từ những quan điểm trên, có thể khái quát khái niệm cho vay tiêu dùng cá nhân như sau:

Cho vay tiêu dùng cá nhân là hình thức cấp tín dụng của ngân hàng cho khách hàng là cá nhân vay vốn để thực hiện các mục đích chi tiêu của mình trong cuộc sống cá nhân của họ.

1.1.1.3. Khái niệm cho vay tiêu dùng cá nhân không tài sản bảo đảm của ngân hàng thương mại.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 85 trang tài liệu này.

Từ trước tới nay chưa có một khái niệm cụ thể nào liên quan đến cho vay tiêu dùng cá nhân không TSĐB. Đây là một khái niệm mới mẻ và chưa được có một khái niệm thống nhất nào được ban hành.

Cho vay tiêu dùng cá nhân có nhiều cách phân loại như theo mục đích vay vốn, theo phương thức hoàn trả, nguồn gốc trả nợ, và theo tài sản bảo đảm.

Phân loại dựa vào mục đích vay vốn:

Vay tiêu dùng cư trú: Là những khoản vay tiêu dùng nhằm phục vụ các nhu cầu mua sắm, xây dựng, cải tạo nhà cửa của cá nhân hoặc hộ gia đình.

Vay tiêu dùng phi cư trú: Là những khoản vay tiêu dùng nhằm phục vụ các nhu cầu mua sắm như đồ dùng, giải trí, học tập, du lịch …

Phân loại dựa vào phương thức hoàn trả:

Vay tiêu dùng trả góp: Người vay sẽ trả (gốc & lãi) cho ngân hàng nhiều lần theo kỳ hạn (tháng hoặc quý). Hình thức vay tiền trả góp hàng tháng này áp dụng đối với các khoản vay lớn hoặc thu nhập của người vay không đủ để thanh toán nợ trong một lần.

Vay tiêu dùng phi trả góp: Ngược lại với hình thức trả góp, người vay sẽ trả (gốc & lãi) một lần khi đến hạn cần thanh toàn. Hình thức này áp dụng cho các khoản vay nhỏ và thời hạn không dài.

Vay tiêu dùng tuần hoàn: Người vay được ngân hàng cho phép sử dụng thẻ tín dụng hoặc séc thấu chi trên tài khoản vãng lai. Ở hình thức này thời gian tín dụng được ngân hàng và người vay thỏa thuận căn cứ vào nhu cầu và thu nhập thực tế, người vay được ngân hàng cho phép trả nợ nhiều kì một cách tuần hoàn .

Phân loại dựa vào nguồn gốc khoản nợ:

 Vay tiêu dùng gián tiếp: Ngân hàng mua các khoản nợ do các doanh nghiệp hoặc công ty bán lẽ đã bán chịu (hàng hóa, dịch vụ …) cho người tiêu dùng.

 Vay tiêu dùng trực tiếp: Là hình thức cho vay tiêu dùng cá nhân mà ngân hàng trực tiếp trao đổi với khách hàng để tiền hành cho vay hoặc thu hồi nợ.

Hiện nay, cho vay tiêu dùng cá nhân chủ yếu phân loại theo tài sản bảo đảm có 2 hình thức chính là có TSĐB và không có TSĐB.

Tài sản bảo đảm (tài sản thế chấp) là tài sản của bên bảo đảm (bên đi vay) dùng làm cầm cố, thế chấp… thực hiện nghĩa vụ trả nợ vay cho bên đi vay. Tài sản bảo đảm đóng vai trò quan trọng trong một khoản vay, trở thành nguồn thu nợ khi bên đi vay không thực hiện đúng cam kết với ngân hàng và đối tác của họ.

 Cho vay không có TSĐB là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của bên thứ ba mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng vay.

 Cho vay có TSĐB là loại cho vay dựa trên cơ sở các hình thức bảo đảm tiền vay như cầm cố, thế chấp, bảo lãnh cho bên thứ ba.

Từ khái niệm về cho vay tiêu dùng cũng như tài sản bảo đảm có thể hiểu khái niệm về cho vay tiêu dùng không tài sản bảo đảm như sau:

Cho vay tiêu dùng cá nhân không tài sản bảo đảm được hiểu là hình thức cho vay tiêu dùng không có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc sự bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng. Loại tín dụng này thường được cấp cho khách hàng có uy tín lớn, trung thực trong kinh doanh, có khả năng tài chính lành mạnh, thường xuyên làm ăn có lãi, ít xảy ra tình trạng nợ nần dây dưa, hoặc món vay

tương đối nhỏ so với quy mô vốn của người vay. Các khoản cho vay đối với các tổ chức tài chính lớn, các công ty lớn, hoặc những khoản cho vay trong thời gian ngắn mà ngân hàng có khả năng giám sát việc bán hàng...cũng có thể không cần tài sản bảo đảm.

1.1.2. Đặc điểm của cho vay tiêu dùng không tài sản bảo đảm của ngân hàng thương mại.

- Quy mô khoảng vay nhỏ, số lượng khoảng vay lớn

Mục đích vay tiêu dùng khách hàng cá nhân thường dùng để chi trả cho nhu cầu tiêu dùng cuộc sống như mua nhà, mua xe, mua sắm vật dụng cá nhân…So với hộ gia đình hay khách hàng doanh nghiệp thì khách hàng cá nhân là bộ phận riêng lẻ nên nguồn thu nhập phục vụ cho quá trình trả nợ không cao, hồ sơ cho vay ít bị ràng buộc về mặt pháp lý và hồ sơ nên ngân hàng cho vay không tài sản bảo đảm giành cho đối tượng này thấp hơn nhiều so với các đối tượng khác.

Tuy nhiên khách hàng cá nhân lại là lực lượng đông đảo của xã hội. Khi có nhiều đối tượng khách hàng cá nhân cùng có nhu cầu vay vốn sẽ làm cho số lượng khoảng vay tăng lên rất nhiều so với mức tăng số lượng khách hàng khác.

- Lãi suất cao.

Cho vay tiêu dùng là một khoản đem lại lợi nhuận rất cao cho các Ngân hàng với lãi suất “cứng nhắc” tức nó đủ để bù đắp chi phí huy động vốn của Ngân hàng và có một khoản lãi cần thiết. Không như hầu hết các khoản cho vay kinh doanh, lãi suất cho vay thường biến động theo điều kiện thị trường.

Như vậy với cho vay tiêu dùng Ngân hàng phải chịu rủi ro về lãi suất khi chi phí huy động vốn tăng lên. Tuy nhiên, các khoản vay này thường được định giá rất cao đến mức mà bản thân lãi suất vay vốn trên thị trường lẫn tỷ lệ

tổn thất tín dụng phải tăng lên đáng kể thì hầu hết các khoản tín dụng tiêu dùng mới không mang lại lợi nhuận.

Lý do chính khiến các khoản vay tiêu dùng có lãi suất cao nhất trong thang lãi suất cho vay của Ngân hàng đó là do chi phí và rủi ro của các khoản vay tiêu dùng là cao nhất trong các loại cho vay của Ngân hàng.

Tất nhiên đây cũng không phải là lý do đặc biệt gì vì đó luôn là nguyên nhân chính làm cho giá cả của các khoản tín dụng Ngân hàng thông thường tăng lên. Nguyên nhân có thể do:

Đặc điểm về quy mô của món vay tiêu dùng thường nhỏ, thời gian vay không kéo dài lâu trong khi số lượng các món vay tiêu dùng thường lại rất lớn.

Hơn nữa, thông tin về các cá nhân thường không đầy đủ và chính xác hoàn toàn, tiêu dùng là hoạt động không mạng lại các lợi ích kinh tế cụ thể cho người tiêu dùng, không cho các con số cụ thể về thu nhập từ hoạt động sử dụng vốn vay hay các nguồn thu nhập cụ thể cho người tiêu dùng nên gây khó khăn cho cán bộ tín dụng từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định các nguồn trả nợ Ngân hàng của các khách hàng vay vốn, giải ngân và thu nợ.

Điều đó làm cho chi phí mỗi món vay cao và rủi ro các khoản vay này tăng lên so với các loại cho vay kinh doanh luôn có những con số cụ thể với chi phí và thu nhập rõ ràng từ các nguồn công khai.

- Có tính nhạy cảm theo chu kỳ.

Cho vay tiêu dùng thường có tính nhạy cảm theo chu kỳ, nó tăng lên trong thời kỳ nền kinh tế mở rộng, khi mà mọi người dân cảm thấy lạc quan về tương lai.

Ngược lại, khi nền kinh tế rơi vào suy thoái, rất nhiều cá nhân và hộ gia đình cảm thấy không tin tưởng nhất là khi họ thấy tình trạng thất nghiệp tăng lên và họ sẽ hạn chế việc vay mượn từ Ngân hàng, và khi đó

tình trạng chất lượng khách hàng cũng giảm khiến tỉ lệ khách hàng được vay vốn cũng giảm xuống.

Ngoài ra, cho vay tiêu dùng còn có một số đặc điểm như: Khi vay tiền, cá nhân người tiêu dùng thường không quan tâm đến khoản tiền họ phải trả hàng tháng hơn là lãi suất mặc dù chính lãi suất ghi trên hợp đồng ảnh hưởng đến quy mô số tiền phải trả.

Trong khi lãi suất không phải là một trong những yếu tố quan trọng mà hộ gia đình vay tiền quan tâm thì mức thu nhập và trình độ dân trí lại tác động rất lớn đến việc sử dụng các khoản tiền vay của người tiêu dùng. Những người có thu nhập cao có xu hướng vay nhiều hơn so với thu nhập hàng năm của mình.

Những gia đình mà người chủ gia đình hay người tạo thu nhập chính có học vấn cao cũng vậy. Với họ, việc vay mượn là một công cụ để đạt được mức sống như mong muốn hơn là một lựa chọn chỉ được dùng trong tình trạng khẩn cấp.

- Chứa đựng nhiều rủi ro.

Nguyên nhân các khoản cho vay tiêu dùng có rủi ro cao là vì:

Thứ nhất, các khoản cho vay này có lãi suất cố định nên ngân hàng phải chịu rủi ro lãi suất khi chi phí huy động tăng lên.

Thứ hai, đối tượng của cho vay tiêu dùng là cá nhân, hộ gia đình nên chất lượng các thông tin tài chính của khách hàng thường không cao. Tư cách của khách hàng là một yếu tố rất quan trọng, quyết định sự hoàn trả của khoản vay nhưng lại rất khó xác định.

Trong cho vay đối với hộ sản xuất kinh doanh, nguồn trả nợ được lấy từ kết quả kinh doanh, còn trong cho vay tiêu dùng thì nguồn trả nợ là thu nhập hoặc tài sản của người vay. Khả năng trả nợ thay đổi nhanh chóng khi người vay thay đổi điều kiện làm việc hoặc sức khoẻ giảm sút, khả năng bù đắp trong trường hợp rủi ro hầu như không có.

Lý do là các cá nhân dễ dàng giữ kín các thông tin đáng ra phải trình bày (như triển vọng về công việc cũng như tình trạng sức khoẻ) hơn là hầu hết các hãng kinh doanh khác (vì các hãng kinh doanh này sẽ phải gửi kèm theo đơn xin vay mọi giấy tờ chứng nhận về tài chính đã được kiểm toán).

Hơn nữa, cá nhân và hộ gia đình không thể dễ dàng vượt qua các khó khăn về tài chính so với một hãng kinh doanh. Đấy là chưa kể đến những trường hợp người đi vay cố tình lừa đảo.

Trong những trường hợp như vậy thì dù có nắm giữ tài sản bảo đảm hay không thì các Ngân hàng vẫn phải đối mặt với rủi ro giảm thu nhập.

- Có khả năng sinh lời cao nhất trong ngân hàng

Là sản phẩm không bị ràng buộc và dễ dàng cho vay do đó sản phẩm cho vay khách hàng cá nhân không tài sản bảo đảm thường có lãi suất cao. Nếu đánh giá và thẩm định tốt khách hàng, khách hàng thực hiện quy trình vay vốn và bảo đảm đúng tiến độ thanh toán nợ gốc sẽ giúp ngân hàng thu được giá trị lợi ích lớn. Việc thực hiện cho vay không tài sản bảo đảm sẽ ít thủ tục trong khâu nhận tài sản.

1.1.3. Vai trò của cho vay tiêu dùng cá nhân không tài sản bảo đảm của ngân hàng thương mại.

- Xét trên phương diện khách hàng

Cho vay tiêu dùng giải quyết mâu thuẫn giữa nhu cầu tiêu dùng hiện tại của người tiêu dùng và khả năng tích luỹ để đáp ứng nhu cầu đó. Khách hàng có nhu cầu tiêu dùng một sản phẩm hay dịch vụ nào đó ngay trong thời điểm hiện tại, nhưng tích luỹ chưa đủ để trang trải chi phí khi thoả mãn nhu cầu đó. Cho vay tiêu dùng giải quyết được vấn đề đó cho khách hàng, giúp khách hàng có thể giải quyết được ngay những nhu cầu tiêu dùng trong hiện tại mà không cần phải chờ đợi.

Cho vay tiêu dùng giúp cải thiện đời sống dân cư, giúp họ có cuộc sống tiện nghi đầy đủ, tinh thần thoải mái, nâng cao chất lượng cuộc sống.

- Xét trên phương diện Ngân hàng thương mại

Cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng mở rộng thêm mối quan hệ với khách hàng. Đó là cơ sở để ngân hàng có thể cung cấp thêm nhiều sản phẩm dịch vụ khác, làm tăng thu nhập của ngân hàng. Như chúng ta đã biết, một khách hàng khi đã sử dụng một sản phẩm nào đó của một ngân hàng, nếu thấy hài lòng, họ hoàn toàn có thể sử dụng tiếp những sản phẩm dịch vụ khác của ngân hàng đó một khi có nhu cầu. Khách hàng cho vay tiêu dùng thường có số lượng lớn, do vậy khả năng mở rộng nguồn khách hàng của ngân hàng là rất cao. Thực hiện tốt cho vay tiêu dùng sẽ giúp ngân hàng có thêm được nhiều khách hàng, không chỉ ở riêng lĩnh vực tín dụng tiêu dùng mà còn ở những sản phẩm dịch vụ khác như huy động vốn, thanh toán quốc tế, bảo lãnh…

Cho vay tiêu dùng giúp ngân hàng đa dạng hoá hoạt động kinh doanh, nhờ vậy có thể nâng cao thu nhập và phân tán rủi ro cho ngân hàng.

- Xét trên phương diện Kinh tế - Xã hội

Cho vay tiêu dùng có vai trò quan trọng trong việc kích cầu, tức là làm cho chi tiêu của dân cư tăng lên, nhu cầu về hàng hoá dịch vụ phục vụ cho sinh hoạt cũng tăng lên. Khi cầu về tiêu dùng tăng sẽ kích thích sản xuất phát triển, do đó góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển.

Cho vay tiêu dùng góp phần nâng cao đời sống dân cư, người tiêu dùng được thoả mãn tốt hơn các nhu cầu vật chất, tinh thần, từ đó góp phần làm cho xã hội phát triển lành mạnh hơn. Một xã hội mà người dân có cuộc sống đầy đủ, tiện nghi sẽ phần nào hạn chế những hiện tượng tiêu cực như biểu tình, phản động, mất trật tự trị an- những hiện tượng vốn được coi là đặc trưng của một xã hội bất ổn và lạc hậu.