Các Biện Pháp Quản Hoạt Động Dạy Học Môn Hóa Học Theo Định Hướng Phát

CHƯƠNG 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VÂN TẢO, HUYỆN THƯỜNG TÍN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu

Nguyên tắc này đòi hỏi việc xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trường trung học phổ thông Vân Tảo, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội bao gồm các yếu tố có liên quan với nhau như: Mục tiêu, nội dung, phương pháp, điều kiện thực hiện và đánh giá kết quả. Các yếu tố này có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau, cái nọ làm tiền đề cho cái kia và ngược lại, kết quả của yếu tố này là điều kiện cho sự phát triển của yếu tố kia.

Vì vậy, khi xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trường trung học phổ thông Vân Tảo, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội cần dựa trên chuẩn trình độ kĩ năng cần có được quy định trong phân phối chương trình hiện hành của môn Hóa học và mục tiêu đã đề ra trong kế hoạch

3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn

Các biện pháp phải thể hiện và cụ thể hoá đường lối, phương châm giáo dục của Đảng và Nhà nước, phù hợp với chế định giáo dục của ngành trong quá trình quản lý. Muốn vậy phải xác định định hướng chiến lược phát triển giáo dục hiện nay, các biện pháp cụ thể để thực hiện chiến lược giáo dục, trong đó việc nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường là một trong những yếu tố cấp bách cần được tập trung giải quyết. Tính thực tiễn của các biện pháp đòi hỏi phải tìm các biện pháp quản lý phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện, tận dụng các nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực, thông tin), môi trường ở trường trung học phổ thông Vân Tảo, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội trên cơ sở tuân thủ nghiêm ngặt các quy chế của Bộ GD&ĐT.

3.1.3. Bảo đảm tính hệ thống

Tập hợp các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trường trung học phổ thông Vân Tảo, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội đưa ra phải lấy mục tiêu cấp học THPT, mục tiêu của hoạt động dạy học làm mục tiêu cần đạt được. Phải liên hệ chặt chẽ với nhau một cách có logic, tạo thành một thể thống nhất, tạo nên sự phối hợp nhịp nhàng của các biện pháp. Bên cạnh đó nhà quản lý và đối tượng quản lý cũng phải thực hiện các biện pháp đó một cách nghiêm túc, chặt chẽ.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 149 trang tài liệu này.

3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả

Yêu cầu này đòi hỏi các biện pháp được đề xuất có khả năng áp dụng vào thực tiễn hoạt động quản lý của người Hiệu trưởng ở trường trung học phổ thông Vân Tảo, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội một cách thuận lợi trở thành hiện thực và đem lại hiệu quả cao trong việc thực hiện các chức năng, nội dung quản lý của người Hiệu Trưởng. Để đạt được điều này, khi xây dựng biện pháp phải đảm bảo tính khoa học trong trình tự các bước tiến hành. Các biện pháp phải được thực hiện có hiệu quả không những tại ở trường trung học phổ thông Vân Tảo, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội mà còn có thể thực hiện được tại các trường khác có những hệ điều kiện tương tự.

3.2. Các biện pháp quản hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trường THPT Vân Tảo, Thường Tín, Hà Nội

3.2.1. Tổ chức hoạt động tổ chuyên môn theo định hướng dạy-học phát triển năng lực học sinh

3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp

Tạo điều kiện cho các thành viên trong tổ chuyên môn có sự tương tác, có cơ hội giao tiếp, học hỏi kinh nghiệm dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. BGH chủ động trong sắp xếp bố trí cán bộ để nhà trường ổn định nhưng lại luôn sẵn sàng ứng phó được với sự phát triển nhanh chóng của giáo dục hiện nay.

3.2.1.2. Ý nghĩa của biện pháp

Chọn đúng người có khả năng, phù hợp với yêu cầu chuyên môn, nâng cao hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trường trung học phổ thông.

GV thông qua sinh hoạt chuyên môn để thảo luận, đánh giá, thống nhất định hướng nội dung, phương pháp giảng dạy các bài học, có thể góp ý các tiết dạy dự giờ thao giảng đồng nghiệp để học hỏi lẫn nhau, rút kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề đáp ứng yêu cầu phát triển năng lực học sinh.

3.2.1.3. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

- Quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, địa phương về GD, nhằm nâng cao nhận thức của GV về nhiệm vụ GD.

- Tổ chức cho GV trong tổ học tập nắm vững các mục tiêu CM, chương trình, sách giáo khoa mới, các quy định, quy chế CM.

- Tổ chức cho GV trong tổ bàn bạc xây dựng kế hoạch tổ, cá nhân; thống nhất chương trình giảng dạy, thống nhất mục đích yêu cầu của từng chương, bài dạy cụ thể theo khối lớp. Thống nhất thực hiện và sử dụng đồ dùng dạy học hoặc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy ở một số chương, bài nhất định. Thống nhất được nội dung tổ chức HĐ CM nội - ngoại khóa cũng như nội dung bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu - kém. Thống nhất chương trình ôn tập, hệ thống kiến thức cho HS và nội dung kiểm tra, đánh giá học sinh.

- Chỉ đạo và giám sát được các khâu soạn, giảng, chấm, chữa bài. Đánh giá của GV đối với HS một cách thường xuyên, có chất lượng, đúng và phù hợp với chương trình. Từ đó nắm bắt được chất lượng học tập của HS để có biện pháp giảng dạy phù hợp, đáp ứng yêu cầu của người học.

- Thực hiện các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học. Lựa chọn các phương pháp dạy học phù hợp với đặc thù từng môn của khối lớp, đối tượng học sinh, điều kiện trường, lớp cụ thể. Có như vậy thì mới nâng cao được chất lượng dạy học.

- Các thành viên trong tổ có điều kiện tự học, tự bồi dưỡng, viết sáng kiến kinh nghiệm của bản thân, học tập lẫn nhau về CM, nghiệp vụ, trau dồi kiến thức sư phạm.

- Đổi mới về nội dung và hình thức hoạt động của các tổ chuyên môn.

+ Tổ trưởng chuyên môn có kế hoạch hoạt động, sinh hoạt thiết thực tập trung vào các nội dung sau:

(1) Tổ chức cho giáo viên rút kinh nghiệm về việc thực hiện nội dung chương trình sách giáo khoa mới, cách sử dụng đồ dùng dạy học, trang thiết bị dạy học:

(2) Chú ý cách sử dụng trang thiết bị dạy học, tổ chức tự làm thêm đồ dùng dạy học ở các bộ môn mà tổ phụ trách.

(3) Góp ý những điểm chưa kịp thời đổi mới, chưa hợp lý về nội dung chương trình sách giáo khoa.

(4) Bàn bạc góp ý, nêu ra những thắc mắc cần giải đáp về việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, sách giáo khoa mới.

(5) Nêu và giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn giảng dạy như điều chỉnh chương trình nội dung sao cho phù hợp (tiết-chương).

+ Về chuyên môn nghiệp vụ:

(1) Căn cứ vào số liệu thống kê, kiểm tra chất lượng học sinh theo định kỳ để tìm nguyên nhân và biện pháp nâng cao chất lượng, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu, kém.

(2) Tổ chức cho giáo viên học tập nghiên cứu, tham khảo tài liệu thông qua sách, báo, sách bồi dưỡng giáo viên, sách nghiệp vụ, sách tham khảo, tập san giáo dục, công văn chỉ đạo về chuyên môn....Trong quá trình nghiên cứu, cần nắm thật chắc vấn đề và sau khi thảo luận thống nhất các vấn đề mới đưa ra hội thảo chuyên đề và rút kinh nghiệm ở lớp điểm.

(3) Tổ chức cho tổ chuyên môn trao đổi thống nhất về mục đích yêu cầu từng bài dạy, từng đối tượng học sinh mỗi lớp, chọn kiến thức cơ bản cần khắc sâu cho học sinh, lựa chọn phương pháp nào, sử dụng đồ dùng dạy học nào để đạt hiệu quả tiết dạy. Rút kinh nghiệm qua dự chuyên đề, thao giảng, hội giảng. Động viên giáo viên phát huy năng lực sáng tạo, báo cáo những sáng kiến hay để phổ biến và áp dụng trong tổ.

- Tổ trưởng chuyên môn chuẩn bị nội dung họp tổ chuyên môn. Tổ chuyên môn sinh hoạt 2 tuần/ lần (thường thì 1 tháng sinh hoạt chuyên môn 2 lần): Lần 1 nội dung sinh hoạt bàn sâu về chuyên môn, thực hiện kế hoạch giảng dạy, soạn giảng, làm đồ dùng dạy học, thực hiện các quy định về chuyên môn; Lần 2 nội dung tập trung vào các vấn đề bức thiết cần phải giải quyết về nội dung chương trình sách giáo khoa mới, đổi mới phương pháp giảng dạy, mở chuyên đề, hội thảo, thao giảng, dự giờ rút kinh nghiệm tiết dạy....

* Một số lưu ý:

(1) Việc sinh hoạt Tổ chuyên môn thực hiện theo định kì quy định trong Điều lệ trường THPT (2 tuần/lần).

(2) Nội dung sinh hoạt Tổ chuyên môn thực hiện theo nhiệm vụ quy định (tránh việc sinh hoạt chỉ để giải quyết sự vụ, sự việc và hoặc mang tính hành chính).

(3) Động viên giáo viên tự giác đăng ký thực hiện các tiết thao giảng, giáo viên giỏi dạy minh họa các tiết thao giảng để giáo viên khác học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.

(4) Tổ chức tọa đàm trong phiên họp hội đồng sư phạm trao đổi kinh nghiệm về đổi mới phương pháp giảng dạy, nhân điển hình lớp đạt chất lượng tốt nhiều năm liền.

- Tổ trưởng chuyên môn phân công giáo viên giỏi, giáo viên có nhiều kinh nghiệm,... nghiên cứu về một nội dung chuyên đề, đối chiếu với các quy định về chuyên môn, tình hình thực tế của trường viết tham luận đi sâu phân tích nội dung, nguyên nhân, kết quả thực hiện.... để tham luận trước hội đồng sư phạm hoặc tổ chuyên môn (mỗi chuyên đề có ít nhất 3 tham luận). Sau đó hội đồng sư phạm hoặc tổ chuyên môn đóng góp ý kiến đi đến thống nhất và hiệu trưởng sẽ kết luận về chuyên đề, phổ biến thực hiện trong toàn trường.

3.2.1.4. Điều kiện thực hiện

Mỗi tổ phải bố trí một góc hợp lí riêng lưu giữ các loại hồ sơ tổ hay sử dụng: Sổ kế hoạch hoạt động của tổ, sổ phân công thao giảng - dự giờ, sổ sinh hoạt chuyên môn, sổ báo giảng…

3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng cán bộ quản lý và giáo viên về dạy-học theo định hướng phát triển năng lực học sinh

3.2.2.1. Mục tiêu của biện pháp

Bồi dưỡng năng lực dạy học cho CBQL, GV dạy môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh nhằm đảm bảo cập nhật yêu cầu phát triển năng lực trong dạy học. Tăng cường bồi dưỡng về việc xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức và cách kiểm tra đánh giá các năng lực trong dạy học một cách hiệu quả góp phần nâng cao năng lực thiết kế các hoạt động dạy môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho đội ngũ giáo viên.

Ban Giám Hiệu, các tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn trong nhà trường

THPT hiện nay có thể xem là cán bộ quản lý ở đơn vị cơ sở cho nên cần phải được bồi dưỡng về kiến thức, kỹ năng quản lý tổ, nhóm chuyên môn nhằm tăng cường năng lực quản lý cho tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn.

3.2.2.2. Ý nghĩa của biện pháp

Biện pháp này nhằm nâng cao trình độ, nghiệp vụ chuyên môn cho CBQL, GV giúp GV hoàn thành nhiệm vụ giáo dục đáp ứng yêu cầu và thực hiện tốt công tác quản lý tổ chức dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Từ đó, kiến thức, kỹ năng về dạy học phát triển năng lực học sinh của giáo viên được tăng cường

3.2.2.3. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

Trước tiên, hiệu trưởng tiến hành đánh giá, phân loại GV từ đó xác định yêu cầu rèn luyện. Cần có sự thống nhất trong tổ chuyên môn khi CBQL chỉ đạo thực hiện các hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, cần tạo động lực để GV tự giác thực hiện bằng cách tạo ra được bầu không khí lành mạnh. Trong các buổi họp tổ chuyên môn cần thống nhất về nội dung, thao tác thực hiện và quá trình thực hiện hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh sao cho có logic. GV sẽ nhận ra mặt mạnh, mặt hạn chế trong quá trình hoạt động thực tế, từ đó cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với đồng nghiệp, từng bước rèn luyện kỹ năng tổ chức giảng dạy theo hướng phát triển năng lực học sinh.

Để nâng cao chất lượng dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh thì trình độ chuyên môn của giáo viên phải đạt chuẩn hoặc trên chuẩn, có chuyên môn vững vàng, có đủ kiến thức và năng lực sư phạm. Người giáo viên có trình độ chuyên môn tốt, có năng lực sư phạm, có phương pháp, sáng tạo là những điều kiện cơ bản nhất để đạt hiệu quả cao trong tổ chức các hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học. Vì vậy, cần phải tạo điều kiện cho giáo viên đi học, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ nói chung và về cách tổ chức các hoạt động phát triển năng lực học sinh trong dạy học.

Việc bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho giáo viên thực hiện theo chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo với các nội dung:

- Xác định nội dung bồi dưỡng

Bồi dưỡng năng lực dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học cho giáo viên cần xác định trọng tâm bồi dưỡng về xây dựng mục tiêu, nội dung, vận dụng phương pháp, sử dụng hình thức, trang thiết bị, CSVC phù hợp, hiệu quả trong hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. BGH nhà trường đã xây dựng các cách thức tiến hành bồi dưỡng, lập kế hoạch, tổ chức bồi dưỡng, tổng kết rút kinh nghiệm, giao lưu chia sẻ và áp dụng thiết kế mẫu các hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học sau các đợt tập huấn, bồi dưỡng.

- Xác định cơ chế bồi dưỡng cách thức tổ chức hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học BGH nhà trường lên chương trình, lập kế hoạch, hình thức triển khai, dự kiến mời chuyên gia bồi dưỡng, thành phần giáo viên, tạo điều kiện kinh phí, lập chế độ chính sách, sắp xếp thời gian, kiểm tra và đánh giá kết quả, có quy chế khen thưởng, kỷ luật, đưa vào kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên.

Để gia tăng hiệu quả học tập cho HS trong hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, mỗi GV cần nắm rõ các nguyên tắc tổ chức dạy học. Cách truyền đạt của GV đòi hỏi phải mang tính chuyên nghiệp. Người tổ chức phải ý thức được hứng thú học tập của HS là nhân tố quan trọng nhất đem đến sự thành công. Nhiều GV phản ánh rằng họ cảm thấy bị gián đoạn khi HS tỏ ra không thích tham gia hoạt động do mình tổ chức. Muốn khắc phục, cần phải giúp GV có khả năng trong việc sử dụng 6 nhân tố sau đây:

- Trong quá trình giảng dạy, GV cần có thái độ gần gũi, kiên nhẫn, hướng dẫn, dẫn dắt học sinh lĩnh hội tri thức, cần giúp học sinh hiểu vấn đề, có thể ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống. Khi học sinh đã có hứng thú và thái độ tích cực trong học tập, GV sẽ ít can thiệp vào, thường xuyên quan sát, kiểm tra và hỗ trợ học sinh. GV cần chú ý gia tăng mức độ tập trung của HS trong quá trình tổ chức nhưng không tạo áp lực gây căng thẳng cho HS

- Nhận biết sắc thái tình cảm của HS: Thông qua các biểu hiện của HS ở từng tình huống cụ thể người tổ chức có thể biết được HS có phải đang sẵn sàng học

hỏi hay không. Các em luôn có khuynh hướng nỗ lực nếu bản thân thấy thích, tin rằng tham gia mình sẽ thành công. GV nhận biết cảm xúc của HS qua các biểu hiện thích thú hay chán nản và khéo léo điều chỉnh. Đó là kỹ năng của người tổ chức, điều này quan trọng hơn là đơn thuần bổ sung các thiếu sót của HS.

- Tạo sự thích thú với giờ học: Nhân tố này không tự có mà nó phát sinh trong quá trình tổ chức. Người tổ chức tạo sự thích thú cho HS bằng cách làm cho HS thích thú với chính mình. GV đưa ra những lời bình thu hút sự chú ý của HS, liên hệ nội dung bài học với thực tế, khen ngợi HS về những gì các em đã trình bày… Ngoài ra GV tăng cường tính thiết thực của hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh bằng việc gắn việc học tập của các em với thực tế cuộc sống.

- Khả năng nhận biết kết quả: GV cho HS thấy các em đã làm tốt ở điểm nào, điểm nào cần phải cải thiện và cần phải làm gì để cải thiện điều đó. Có như vậy các em mới thấy có khả năng, khi làm được các em sẽ cố gắng hơn. Muốn vậy GV cần tập trung vào sự phản hồi, phải đưa ra nhận xét một cách hiệu quả, khuyến khích khả năng tư duy.

- Tạo động lực cho HS: Động lực chủ quan tồn tại ngay trong mỗi HS khi các em thấy hài lòng với kết quả ban đầu của mình phát hiện được qua giờ học. Động lực khách quan có được khi các em tham gia thấy thích thú khi lĩnh hội được kiến thức qua buổi hoạt động này. Động lực khách quan chuyển thành động lực chủ quan khi HS hài lòng hoạt động học tập môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh đã và đang diễn ra. Các em từ chỗ cần phải tham gia đến thích tham gia.

- Để tăng cường bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động dạy học môn Hóa học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cho đội ngũ giáo viên, BGH nhà trường cũng đã rất quan tâm đến nội dung bồi dưỡng, đó là phải có trọng tâm, phải bài bản, chuẩn hóa và toàn diện. Giáo viên được bồi dưỡng về việc xác định mục tiêu, nội dung về sử dụng các phương pháp, hình thức, đánh giá kết quả… trong tổ chức các hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh rong dạy học ở trường THPT.

- Thường xuyên tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo các chuyên đề tổ chức