Nội Dung Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Chất Lượng Cao Trong Bối Cảnh Hiện Nay

trí và tầm quan trọng trong các nhà trường THCS chất lượng cao nói riêng và của ngành giáo dục nói chung.

Bồi dưỡng học sinh giỏi có tác động tích cực đến quá trình dạy và học, tạo động lực cho giáo viên và học sinh thi đua dạy tốt, học tốt, tạo động lực cho học sinh có ý chí vươn lên, nỗ lực để đạt được thành tích học tập tốt, “hình thành những phẩm chất tốt đẹp và năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn hoá, cần cù, sáng tạo” [11].

Bồi dưỡng học sinh tạo ra đội ngũ giáo viên tâm huyết với nghề, tích cực tự bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn. Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, giáo viên phải nắm vững kiến thức kỹ năng môn học, nắm vững phương pháp dạy học, dạy học phân hóa, dạy học tích hợp. Giáo viên phải chuyển từ cách truyền thụ tri thức sang cách tổ chức cho học sinh chiếm lĩnh tri thức.

Bối cảnh hiện nay đặt ra yêu cầu coi trọng dạy học phân hóa cá nhân, biết sử dụng tối đa những nguồn tri thức trong xã hội, biết sử dụng công nghệ thông tin, phương tiện kỹ thuật dạy học, tự học để không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

Đối với GV, bối cảnh hiện nay yêu cầu GV hợp tác làm việc với đồng nghiệp chặt chẽ hơn, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong các quan hệ xã hội, với cha mẹ học sinh, học sinh và các tổ chức xã hội khác...

Mặt khác, thành tích bồi dưỡng học sinh giỏi nâng cao uy tín, thương hiệu của giáo viên trong các trường THCS chất lượng cao, nâng cao chất lượng quản lý nói chung và chất lượng quản lý hoạt động bồi dưỡng HS giỏi ở các trường THCS chất lượng cao nói riêng.

Bối cảnh mới đặt ra yêu cầu bồi dưỡng HS giỏi phải đáp ứng khung năng lực theo chương trình phổ thông mới, trong đó chương trình hướng đến 10 năng lực cốt lõi, đó là năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực tìm hiểu tự nhiên, năng lực tìm hiểu xã hội, năng lực Công nghệ, năng lực Tin học, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất.

1.4. Nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở chất lượng cao trong bối cảnh hiện nay

1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng học sinh giỏi trong bối cảnh hiện nay

Động viên, khuyến khích học sinh giỏi và giáo viên dạy giỏi nỗ lực trong học tập và giảng dạy, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường và chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi.

Có thể bạn quan tâm!

• Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở chất lượng cao tỉnh Thái Bình trong bối cảnh hiện nay - 1
• Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở chất lượng cao tỉnh Thái Bình trong bối cảnh hiện nay - 2
• Trường Trung Học Cơ Sở Chất Lượng Cao Và Ý Nghĩa Của Việc Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Ở Trường Trung Học Cơ Sở Chất Lượng Cao Trong Bối
• Xây Dựng Đội Ngũ Giáo Viên Tham Gia Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi
• Các Trường Trung Học Cơ Sở Chất Lượng Cao Tỉnh Thái Bình
• Nội Dung Bồi Dưỡng Học Sinh Giỏi Ở Các Trường Trung Học Cơ Sở Chất Lượng Cao

Xem toàn bộ 131 trang tài liệu này.

Nâng cao chất lượng công tác quản lý từ khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện.

Nhằm phát hiện học sinh giỏi và tiếp tục có kế hoạch bồi dưỡng dài hạn để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu bối cảnh mới.

Mục tiêu bồi dưỡng học sinh giỏi trong bối cảnh hiện nay nhằm bồi dưỡng những năng lực đặc thù theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

Mục tiêu bồi dưỡng học sinh giỏi trong bối cảnh hiện nay là nhằm tổ chức phát hiện, tuyển chọn học sinh giỏi; CBQL chỉ đạo xây dựng đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi, chỉ đạo lập kế hoạch, xác định nội dung, chương trình bồi dưỡng để bồi dưỡng HS giỏi phát huy những năng lực đặc thù theo chương trình giáo dục phổ thông mới.

1.4.2. Nội dung bồi dưỡng học sinh giỏi

Các tổ, nhóm chuyên môn xây dựng chương trình theo hướng hiện đại, tổ chuyên môn tiến hành xây dựng chương trình khung với tài liệu chuyên sâu về môn học. Giáo viên cần biên soạn nội dung bồi dưỡng rõ ràng, cụ thể, chi tiết cho từng chuyên đề, bồi dưỡng theo quy trình từ thấp đến cao, từ dễ đến khó phát huy năng lực đặc thù và năng lực cốt lõi của HS.

GV xác định rõ trọng tâm nội dung kiến thức giảng dạy, chương trình bồi dưỡng cần có sự liên thông , kết nối kiến thức của các chuyên đề với nhau,

GV phải xây dựng nội dung bồi dưỡng chi tiết, tổ chức bồi dưỡng theo các giai đoạn: Giai đoạn đầu: Giới thiệu nội dung chương trình, sách giáo khoa, tài liệu tham khảo dành riêng cho tác giả (chú ý tên tác giả) và hướng dẫn HS cách truy cập Internet để tìm kiếm tài liệu, hướng dẫn HS cách học, cách nghe giảng

và ghi chép bài học khoa học.

Giai đoạn 2: GV ra các dạng bài tập, hướng dẫn HS giải quyết một đơn vị kiến thức và hình thành cho HS khả năng tư duy logic, tính độc lập, tổng quát và mở rộng vấn đề nghiên cứu. Sau khi học xong kiến thức cơ bản, GV cho HS làm bài kiểm tra để phân hóa trình độ học tập của HS. HS trong đội tuyển cần học các chuyên đề nâng cao, Hiệu trưởng mời các chuyên gia hoặc GV có kinh nghiệm giảng dạy các chuyên đề nâng cao cho HS.

Giai đoạn 3: Tập huấn cho đội tuyển chuẩn bị tâm lý và kiến thức sẵn sàng tham dự các kỳ thi. Hiệu trưởng giao cho Hiệu phó phụ trách chuyên môn lên kế hoạch về thời gian, địa điểm tập huấn, số lượng HS tham dự tập huấn, GV tập huấn và chi phí cho tập huấn.

1.4.3. Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi trong bối cảnh hiện nay

- Hướng dẫn học sinh tự học, tự đọc: Dựa vào những mặt mạnh của học sinh để giao chuyên đề cho từng học sinh , sau đó tiến hành cho học sinh làm việc nhóm với học sinh khác trong đội tuyển. Thực hiện thông qua các hình thức sau: Tự học không có hướng dẫn: người học tự tìm lấy tài liệu để đọc, hiểu, vận dụng các kiến thức trong đó; Tự học có hướng dẫn trực tiếp: có tài liệu và giáp mặt với giáo viên một số tiết trong ngày, trong tuần, được thầy hướng dẫn giảng giải sau đó về nhà tự học; Tự học có hướng dẫn: có giáo viên ở xa hướng dẫn người học bằng tài liệu hoặc bằng các phương tiện thông tin khác [21].

- Học tách rời: Một phần thời gian theo lớp học sinh giỏi, một phần thời gian theo lớp thường.

Ngoài ra sử dụng các phương pháp như thuyết trình, thảo luận, làm việc nhóm… để phát huy tối đa tính tích cực, tính sáng tạo của học sinh, phát huy các năng lực năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực tính toán cho HS.

Trong quá trình bồi dưỡng, giáo viên yêu cầu học sinh đọc trước các phần lý thuyết cơ bản trong sách giáo khoa, trong một số tài liệu tham khảo, tập hợp

lý thuyết cơ bản để hỗ trợ giải quyết vấn đề theo các chủ điểm liên quan. Tiếp tục xây dựng các câu hỏi và bài tập theo các nội dung lý thuyết đã học.

Tài liệu giúp học sinh giỏi tự học giáo viên có thể hướng dẫn học sinh mượn tài liệu của học sinh giỏi năm trước, các đề thi Olympic, học sinh giỏi thành phố, học sinh giỏi tỉnh, quốc gia, quốc tế, các tài liệu chuyên khảo. Hướng dẫn học sinh thu thập qua các tạp chí, qua internet, rèn cho học sinh ý thức và phương pháp tự học, tự nghiên cứu, khả năng sáng tạo, tư duy độc lập.

HS giỏi phải viết các bài tổng kết các chuyên đề đã học dưới sự hướng dẫn của giáo viên, nhờ đó học sinh rèn luyện khả năng phân tích và tổng hợp, rèn luyện khả năng sáng tạo.

1.4.4. Hình thức bồi dưỡng học sinh giỏi trong bối cảnh hiện nay

- Giao các bài tập lớn, nhỏ, bài tập chuyên đề, đề kiểm tra dạng phân hóa cho học sinh.

- Mời chuyên gia đầu ngành, đặc biệt là những người có kinh nghiệm ở Phòng GDĐT hoặc các trường sư phạm về giảng các chuyên đề nâng cao.

- Ngoài ra, có các hình thức: Kết hợp học trực tiếp và kết hợp trực tuyến.

Các tổ, nhóm chuyên môn khi sử dụng các hình thức bồi dưỡng phải tiếp cận cái mới, GV cần xây dựng tài liệu khung gồm tài liệu chuyên sâu về môn học và tài tham khảo, cần căn cứ vào chương trình phổ thông mới để sử dụng các hình thức bồi dưỡng hiệu quả để phát huy năng lực của HS.

1.4.5. Phối hợp của các lực lượng giáo dục trong bồi dưỡng học sinh giỏi

- Sở GDĐT và Phòng GDĐT: Đây là cơ quan quản lý cấp trên đối với các trường THCS chất lượng cao. Sở, Phòng GDĐT chỉ đạo thông qua các văn bản định hướng các trường THCS chất lượng cao thực hiện nội dung, chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi, các văn bản về chính sách thi đua khen thưởng nhằm tạo động lực cho đội ngũ giáo viên và học sinh nỗ lực trong hoạt động bồi dưỡng. Có kế hoạch hỗ trợ kinh phí để các trường THCS chất lượng cao đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, tài liệu…phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng.

- Nhà trường: Sau khi thành lập đội tuyển học sinh giỏi, Nhà trường tổ chức các buổi gặp mặt phụ huynh HS để trao đổi thường xuyên, định kỳ với phụ huynh học sinh để quản lý nề nếp học tập của học sinh ở nhà trường và ở nhà. CBQL nhà trường phải tham mưu với Chính quyền địa phương, Sở, Phòng GDĐT để xin hỗ trợ kinh phí tổ chức hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi. CBQL phải tạo niềm tin cho các lực lượng xã hội để thu hút các lực lượng này tham gia bồi dưỡng HS giỏi trong nhà trường.

Sự phối hợp giữa các thành viên trong Ban giám hiệu thể hiện ở sự phân công công việc hợp lý, theo nguyên tắc phân quyền. Hiệu trưởng chỉ đạo chung, chịu trách nhiệm chính trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện. Hiệu phó phụ trách chuyên môn và phụ trách các điều kiện về cơ sở vật chất trong nhà trường.

Sự phối hợp giữa Ban giám hiệu với các tổ trưởng chuyên môn thể hiện Ban giám hiệu xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện bồi dưỡng học sinh giỏi trong từng giai đoạn.

- GV, GV chủ nhiệm: GV, GV chủ nhiệm thể hiện trách nhiệm là người tổ chức, điều chỉnh, điều khiển hoạt động học tập của học sinh, liên lạc với gia đình để chấn chỉnh nề nếp học tập của học sinh.

- Gia đình học sinh: Khi nắm bắt thông tin về việc con em mình tham gia đội tuyển học sinh giỏi, phụ huynh học sinh cần liên lạc và phối hợp với nhà trường để quản lý nề nếp học tập của học sinh. Động viên, khuyến khích học sinh trong tự học, tự nghiên cứu khi ở nhà. Phụ huynh học sinh cần tạo điều kiện tốt nhất và ủng hộ nhà trường về tài chính, tinh thần để học sinh yên tâm học tập. Phụ huynh học sinh phải thường xuyên liên lạc với giáo viên chủ nhiệm để nắm bắt tình hình bồi dưỡng của con em mình.

Sự phối hợp giữa nhà trường và Ban đại diện cha mẹ học sinh thể hiện nhà trường tổ chức các buổi họp thường kỳ vào đầu năm học, giữa năm học, cuối năm học để thông báo chủ trương, kế hoạch của nhà trường, huy động sự quan

tâm, đóng góp về kinh phí của phụ huynh học sinh đối với công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.

- Các lực lượng khác: Các lực lượng khác như Tổng phụ trách, Chi đội, Liên đội, Công đoàn…phối hợp tổ chức các hoạt động ngoại khóa, hoạt động câu lạc bộ, trải nghiệm…nhằm hỗ trợ cho các chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi, đảm bảo tâm lý thoải mái, hào hứng cho học sinh trong hoạt động học tập.

CBQL phối hợp với các tổ chức xã hội, Ban ngành, cụ thể là chính quyền nơi trường đóng, Phòng Giáo dục Đào tạo để huy động tài chính, cơ sở vật chất cho công tác bồi dưỡng HS giỏi.

1.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường trung học cơ sở chất lượng cao trong bối cảnh hiện nay

1.5.1. Khái niệm quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở chất lượng cao trong bối cảnh hiện nay

Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường THCS chất lượng cao trong bối cảnh hiện nay là quá trình chủ thể quản lý chỉ đạo kế hoạch, lập kế hoạch xây dựng chương trình bồi dưỡng, triển khai thực hiện kế hoạch, tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả của việc thực hiện toàn bộ nội dung, chương trình bồi dưỡng và rút kinh nghiệm cho toàn bộ nội dung thực hiện.

Trong bối cảnh hiện nay, đất nước ta đang đứng trước thời cơ và thách thức trong xã hội thông tin và xã hội học tập, ở đó đòi hỏi giáo dục phải đào tạo những con người có năng lực, phẩm chất tốt đẹp đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa.

Mục tiêu của việc quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở các nhà trường nói chung và trường THCS chất lượng cao nói riêng là tạo ra một kết quả tốt, tạo ra những con người có tư duy trí tuệ cao, do vậy nhà quản lý phải có sự đầu tư ban đầu về đội ngũ giáo viên, về chương trình bồi dưỡng, về cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học, và biết kết hợp hài hòa các điều kiện bên trong và bên ngoài nhà trường để tạo ra một sức mạnh tổng hợp mới có thể đạt được kết quả tốt trong hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi.

Các nội dung cần quản lý bao gồm: Tổ chức phát hiện, tuyển chọn học sinh giỏi; Phát triển đội ngũ giáo viên tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi; Xây dựng kế hoạch, xác định nội dung, chương trình bồi dưỡng; Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên; Quản lý hoạt động học tập của học sinh; Quản lý điều kiện cơ sở vật chất cho hoạt động bồi dưỡng; Quản lý kiểm tra, đánh giá bồi dưỡng học sinh giỏi.

1.5.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học cơ sở chất lượng cao trong bối cảnh hiện nay

1.5.2.1. Tổ chức phát hiện, tuyển chọn học sinh giỏi

- Tổ chức phát hiện học sinh giỏi:

+ Kiểm tra học bạ của học sinh.

+ Kết quả học tập môn học và qua giờ dạy của giáo viên để phát hiện học sinh có năng khiếu. Giáo viên phải tổ chức hoạt động học tập sôi nổi để lôi cuốn học sinh tham gia, từ đó phát hiện phẩm chất và năng lực của học sinh.

+ Các kỳ thi học sinh giỏi của năm học trước.

+ Ảnh hưởng và truyền thống giáo dục của gia đình.

+ Tính tích cực của học sinh trong hoạt động chính khóa, ngoại khóa, trải nghiệm….

+ Khả năng tư duy, nhận biết các vấn đề nhanh, rõ ràng.

+ Hào hứng trong các tiết học, đặt các câu hỏi khó cho giáo viên, trả lời được các câu hỏi khó giáo viên đưa ra, nắm vững kiến thức nhanh.

+ Đạt kết quả cao các bài kiểm tra, bài thi.

+ Tổ chức cho học sinh tự nguyện đăng ký tham gia đội tuyển để học sinh phát hiện năng lực, sở trường về một môn học nào đó [4].

- Tuyển chọn học sinh giỏi:

Giáo viên cần tiến hành các công việc sau để tuyển chọn học sinh giỏi;

+ Mức độ nắm vững kiến thức, kỹ năng đầy đủ của học sinh so với yêu cầu của chương trình THCS.

+ Mức độ tư duy và khả năng vận dụng của học sinh thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo.

+ Tổ chức thi chọn lọc qua vài vòng loại để lựa chọn chính xác đối tượng HS cần bồi dưỡng.

+ Đánh giá khách quan, chính xác học sinh thông qua hoạt động học tập chính khóa và hoạt động bồi dưỡng.

- Thành lập Đội tuyển:

Sau khi có kết quả tuyển chọn học sinh giỏi cấp trường, cấp thành phố, Hiệu trưởng chỉ đạo tiến hành thành lập đội tuyển để chuẩn bị cho học sinh tham gia kỳ thi cấp cao hơn. Yêu cầu về số lượng, đội tuyển có từ 13 đến 15 học sinh được giáo viên tuyển chọn công khai và thông qua các kỳ thi, qua kết quả học tập của học sinh. Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên thông báo cho phụ huynh và phối hợp gia đình - nhà trường - xã hội để tiến hành hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi.

Đối với giáo viên đứng đội tuyển để phân loại được học sinh đảm bảo đủ điều kiện dự thi, cũng như việc xác định lựa chọn học sinh có khả năng thi học sinh giỏi cấp tỉnh các môn văn hóa trở lên, ngoài các điều kiện theo qui định trên, thì người được phân công nhiệm vụ đảm nhiệm giảng dạy đội tuyển cần có sự sàng lọc về chất lượng học sinh trong bộ môn của mình, trước tiên người thầy phải có phương pháp đánh giá kết quả học tập của học sinh thông qua các hình thức thu thập thông tin như: Tham khảo các thầy cô giáo khác về khả năng tư duy, nhận thức của học sinh cần chọn vào đội tuyển, tiếp theo kiểm tra sự nhận thức về môn học qua bài kiểm tra có mức độ chuyên sâu, rộng về kiến thức kiểm tra để lựa chọn những học sinh có khả năng tư duy tốt, tư duy chiều sâu và có sự