Cơ Sở Lý Luận Và Thực Tiễn Về Phát Triển Du Lịch Nông Thôn

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH NÔNG THÔN

2.1. Cơ sở lý luận

2.1.1.1. Quan điểm và khái niệm về du lịch nông thôn

Khái niệm về DLNT ra đời vào giữa những năm 1950 khi quá trình tái thiết kinh tế Châu Âu kết thúc sau Chiến tranh thế giới thứ hai (Lane, 1994). Thuật ngữ DLNT đã là một chủ đề thảo luận trong bối cảnh chính sách hoặc trong ngành công nghiệp và tài liệu học thuật. Tuy nhiên, những định nghĩa như vậy ít truyền đạt được ý nghĩa thực sự của DLNT vì khó xác định được thế nào là “nông thôn”. Để xác định rõ DLNT cũng rất khó vì DLNT cũng giống như nông thôn về nhiều mặt, hiếm khi tĩnh tại, khép kín hoặc không bị ảnh hưởng bởi đô thị. Vì vậy, bản chất của DLNT về nhiều mặt khác với du lịch nói chung.

Thiếu sự đồng thuận định nghĩa chung về DLNT (de Sousa & Kastenholz, 2015; Pina & Delfa, 2005), mặc dù một số nghiên cứu ban đầu đã cố gắng đưa ra một định nghĩa như vậy (Gilbert, 1989; Greffe, 1994; Lane, 1994). Bernard Lane định nghĩa DLNT một cách thuần túy nhất và được nhiều học giả trích dẫn (Hình 2.1)

DU LỊCH

NÔNG THÔN

Nó phải diễn ra ở

khu vực nông thôn

Chức năng nông thôn được xây dựng dựa trên các tính năng đặc biệt của thế giới

nông thôn

Có quy mô nông thôn - gồm các công trình xây dựng cũng như khu định cư thường có quy mô

nhỏ (thôn, bản)

Tính cách truyền thống, phát triển chậm và có tổ chức và kết nối với các gia đình

địa phương

Hình 2.1. Định nghĩa về du lịch nông thôn

Nguồn: Bramwell & Lane (2012) và Lane (1994)

Theo Reichel và các cộng sự (2000), thì DLNT dựa trên các đặc điểm của nông thôn và tính bền vững với các doanh nghiệp ở quy mô nhỏ ở nông thôn. Trong

khi Tribe (2000), khái niệm DLNT lại được hiểu theo ba cách khác nhau: tất cả các hoạt động du lịch và giải trí diễn ra ở nông thôn; một số hoạt động thường được chấp nhận bởi những người tham gia và nhà cung cấp là nông thôn; hoặc bất kỳ hoạt động nào diễn ra trong bất kỳ môi trường nào mà người tham gia cảm nhận là nông thôn. Mỗi vùng hiểu DLNT khác nhau tùy theo nền tảng và tài nguyên của nó như du lịch nông trại, du lịch xanh, du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái,… dựa trên các hoạt động của họ. Quan điểm của Holland và cộng sự (2003), DLNT liên quan đến bất kỳ hoạt động nào khiến cộng đồng nông thôn tham gia trực tiếp vào du lịch hoặc do họ có toàn quyền kiểm soát hoặc để văn hóa của họ là điểm thu hút. Cũng có ý kiến cho rằng DLNT là tất cả những gì không thuộc về du lịch đô thị (Meinhard Breiling, 2006). Oppermann cho rằng DLNT gồm du lịch nông trại và những vùng cộng đồng sinh sống, không bao gồm những hoạt động trong những vùng giải trí ngoài trời như những vườn quốc gia, rừng hay những vùng nơi hoang dã (2006). Negrusa và cộng sự lại cho là hình thức du lịch của người dân địa phương ở nông thôn với quy mô lưu trú nhỏ, sinh hoạt nông thôn và phong tục tập quán của đời sống (2007). Còn Daugstad thì cho rằng nó là một đấu trường nơi du khách và nông dân đến với nhau. Điều này thay đổi về thể chất và/hoặc thẩm mỹ trong khu vực (2007). Theo định hướng trải nghiệm, khu vực nông thôn có dân cư thưa thớt và dựa vào việc bảo tồn văn hóa, di sản và truyền thống (2009). Với Kulscar thì DLNT chỉ đơn giản là diễn ra ở khu vực nông thôn (2009). Pierret, 2012, DLNT là duy nhất vì nó đóng một vai trò trong việc tích hợp trải nghiệm nông thôn dựa trên sự tương tác của các hoạt động nông thôn, cơ sở vật chất nhân tạo cũng như chỗ ở nông thôn. (Hình 2.2).

Tiện ích và dịch vụ cao cấp

Chủ động

Tiếp xúc nhiều với hộ gia đình và các hoạt động nông thôn

Giải trí

Du lịch nông thôn

Giáo dục

Ít tiếp xúc với hộ gia đình và các hoạt

Mức độ cơ sở vật chất và dịch vụ thấp

Bị động

Hình 2.2. Khái niệm về du lịch nông thôn

Nguồn: Pierret, F (2012) [123]

Lukíc lại đề cập đến tính đa dạng của nông thôn, DLNT nên được coi là một chuỗi liên tục các hình thức du lịch khác nhau tùy thuộc vào khu vực/ địa điểm nơi nó đang diễn ra (2013) (Hình 2.3).

Nông thôn

Thành thị

Du lịch nông thôn

Du lịch văn hóa

Du lịch trang trại

Du lịch

hoang dã

Du lịch sức khỏe

Bao gồm: Ngày - Du lịch

Hình 2.3. Mô hình khái niệm du lịch nông thôn như một chuỗi liên tục

Nguồn: Stefan Neumeier, Kim Pollermann (2014) [149]

Mặt khác, nhận thức và hình ảnh của du khách về “nông thôn” nên được xem xét quan trọng trong bất kỳ định nghĩa nào về DLNT (Chambers, 2005. p. 181). Bất kể các định nghĩa và quan điểm khác nhau, điều quan trọng hơn là DLNT, một loại hình du lịch đặc biệt, phức tạp hơn bao gồm cả hoạt động du lịch thực tế cũng như bản thân nền kinh tế. Sự phức tạp của bức tranh DLNT có thể được xem trong Hình 1 các định nghĩa hệ thống, kết hợp toàn bộ các khía cạnh của DLNT [102].

Du lịch nông thôn

Các hoạt động

ở nông thôn

Phát triển nông thôn

bền vững

Khu vực nông thôn

hấp dẫn

Môi trường

nông thôn

Chỗ ở nông thôn

Thu nhập tăng thêm của các gia đình nông thôn

Các hoạt động trong

thời gian nhàn rỗi

ở nông thôn

Văn hóa nông thôn

Sử dụng tài nguyên

địa phương

Hình 2.4. Hệ thống định nghĩa về du lịch nông thôn

Nguồn: M. Pakurar, J. Olah (2008) [102]

Bên cạnh sự phức tạp của các định nghĩa về DLNT, DLNT được nhìn nhận khác nhau ở các quốc gia khác nhau (Phụ lục 11). Tùy vào điều kiện nông thôn và mục đích PTDLNT của từng quốc gia mà ở mỗi nước con đường hình thành và hoạt động cũng như nền tảng cho hoạt động DLNT cũng rất khác nhau. Từ đó vai trò chủ đạo, lực lượng thực hiện PTDLNT cũng khác.

Theo các định nghĩa này, có năm khía cạnh của DLNT: đặc điểm địa điểm, mục đích tham quan, hoạt động, quy mô hoạt động và tính bền vững. Đặc điểm vị trí đề cập đến khu vực nông thôn hoặc môi trường sống ở nông thôn. Mục đích của chuyến thăm có nghĩa là lý do khách du lịch đến các vùng nông thôn để trải nghiệm cá nhân. Các hoạt động phản ánh mặt nhiều mặt của DLNT. Trong khi quy mô hoạt động chỉ ra những nơi nông thôn có mật độ dân số thấp, tính bền vững có nghĩa là sử dụng tài nguyên lâu dài. Khi các định nghĩa về DLNT ở các quốc gia khác nhau được xem xét, ba khía cạnh cốt lõi được xác định: đặc điểm địa điểm, hoạt động và mục đích của chuyến thăm. Nghiên cứu đã chỉ ra ba thuộc tính chính của DLNT xuất phát từ các định nghĩa khác nhau về DLNT từ các quốc gia khác nhau [151] (Hình 2.5).

Khu vực nông thôn

Các thuộc tính

Môi trường

Thị	Nông	Môi trường	Thất	Thiếu	Thiếu cơ sở	Thiếu
tự nhiên	trấn	nghiệp	xung quanh	nghiệp	dịch vụ	vật chất	truy cập

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 255 trang tài liệu này.

Đa dạng hóa

Việc làm bên ngoài

Du lịch

Nông nghiệp

Du lịch

thiên nhiên

Du lịch

nông thôn

Lập kế

hoạch

Xúc tiến

Tác động

Cộng đồng

Tiếp thị

Xã hội Môi trường Tổ chức vận hành DL

Khách du lịch

Hình ảnh

Kỹ năng Lòng hiếu khách

Giải trí Giáo dục

Chủ động Bị động

Hình 2.5. Du lịch nông thôn theo nhận định của Beeton

Nguồn: Tao Li, Qiuyun Li, Jiaming Liu (2021) [151]

Các thuộc tính này được xếp thành các thuộc tính văn hóa, tự nhiên và lịch sử. Theo các tác giả, các thuộc tính văn hóa và tự nhiên được nhấn mạnh hơn các thuộc tính lịch sử.

Ví dụ, các sản phẩm DLNT thường dựa trên giường và bữa sáng, với chỗ ở trong các phòng được trang bị nội thất truyền thống và bữa sáng truyền thống thường dựa trên các sản phẩm tự làm - ví dụ như ở Hy Lạp. Ở Phần Lan, khách DLNT thường thuê các nhà nhỏ kiểu nông thôn. Ở Hà Lan, các sản phẩm DLNT có nghĩa là cắm trại trong một trang trại và các hoạt động theo lộ trình như đi bộ, đi xe đạp hoặc cưỡi ngựa. Ở Hungary, DLNT có một thuật ngữ đặc biệt: du lịch làng quê, đề cập đến du lịch tại các ngôi làng, thể hiện cuộc sống ở đất nước, cộng với truyền thống với sự tham gia tích cực của du khách [95].

Cùng với đó thì các tổ chức trên thế giới cũng đưa ra những khái niệm, định nghĩa về DLNT. Theo Ủy ban Châu Âu EU (1999), một định nghĩa về DLNT thể hiện mật độ dân số của các vùng nông thôn; trong khi những định nghĩa khác lại quan tâm đến loại hình trải nghiệm do cảnh quan mang lại. EU sử dụng thuật ngữ “khu vực nông thôn” để biểu thị là một vùng nông thôn nội và ven biển, bao gồm các thị trấn nhỏ và làng mạc, nơi phần chính của du lịch được sử dụng cho: nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy, hải sản; Hoạt động kinh tế và văn hóa của cư dân nông thôn; Khu vui chơi giải trí phi đô thị hoặc khu bảo tồn thiên nhiên; các mục đích khác như nhà ở.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế OECD tuyên bố DLNT nên nằm ở khu vực nông thôn; Chức năng nông thôn được xây dựng dựa trên các tính năng đặc biệt của thế giới nông thôn; doanh nghiệp quy mô nhỏ, không gian mở, tiếp xúc với thiên nhiên và thế giới tự nhiên, có di sản xã hội truyền thống và các tập quán truyền thống.

DLNT là một hoạt động rất quan trọng trong không gian địa phương và hầu hết các hoạt động phát sinh từ tài nguyên thiên nhiên và di sản văn hóa của nó. UNWTO sử dụng nhiều khía cạnh để định nghĩa khái niệm này: tài nguyên thiên nhiên và lãnh thổ của các vùng nông thôn, di sản lịch sử và văn hóa mà nó gọi là 'di sản nông thôn', các hoạt động được thực hiện trên lãnh thổ, mà nó gọi là 'lối sống nông thôn. 'và văn hóa của người dân nông thôn. Trong số tất cả các định nghĩa mà

chúng tôi đã phân tích, chúng thường dựa trên định nghĩa được UNWTO trình bày trong Hình 2.6.

Du lịch nông thôn

Cộng đồng

Hình 2.6. Khái niệm du lịch nông thôn của UNWTO.

Nguồn: Nulty, P. M. (2004) [117].

Theo các quan điểm, khái niệm, định nghĩa rất khác nhau của các học giả và các nước trên thế giới, phải khẳng định DLNT không phải là một loại hình du lịch riêng lẻ nào như là du lịch nông nghiệp, du lịch sinh thái, du lịch sức khỏe… (điều này thường gây ra những hiểu lầm trong khái niệm). Đồng thời khái niệm về DLNT thường khác nhau giữa các nước khác nhau, điều này phụ thuộc vào đặc điểm nông thôn của mỗi quốc gia. Dựa vào thực tế vùng nông thôn ở Việt Nam, tác giả luận án đưa ra khái niệm về DLNT như sau:

“Du lịch nông thôn là loại hình du lịch diễn ra ở khu vực nông thôn dựa vào cộng đồng dân cư, trong đó du khách được trải nghiệm các đặc trưng về tự nhiên, lịch sử, văn hóa, lối sống và các hoạt động làng quê độc đáo nhất, từ đó tạo ra những lợi ích về kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường cho điểm đến nông thôn”.

Từ định nghĩa trên, có thể thấy DLNT bao hàm những yếu tố sau:

- Diễn ra tại vùng nông thôn