Phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

CHÂU QUỐC TUẤN

PHÁT TRIỂN DU LỊCH BIỂN ĐẢO VỊNH BÁI TỬ LONG, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

CHÂU QUỐC TUẤN

PHÁT TRIỂN DU LỊCH BIỂN ĐẢO VỊNH BÁI TỬ LONG, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 62.31.01.05

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS. TS. Nguyễn Thị Minh Hiền

2. TS. Võ Quế

HÀ NỘI, 2016

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày tháng năm 2016

Tác giả luận án

Châu Quốc Tuấn

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Thị Minh Hiền và TS. Võ Quế là những người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ và định hướng giúp tôi trưởng thành và hoàn chỉnh luận án tiến sỹ kinh tế này.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Ban Quản lý đào tạo, các thầy/cô giáo của khoa Kinh tế & Phát triển nông thôn, Bộ môn Phát triển Nông thôn đã tạo điều kiện, giúp đỡ, hướng dẫn, đóng góp ý kiến cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo các phòng, ban của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Quảng Ninh, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh, Huyện ủy, HĐND, UBND huyện Vân Đồn, Phòng Văn hóa Thể thao và Du lịch, Phòng Kinh tế và Hạ tầng huyện Vân Đồn cùng các phòng chức năng, các xã thị trấn trên địa bàn huyện Vân Đồn, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bái Tử Long và các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, đã nhiệt tình đóng góp ý kiến, cung cấp tài liệu, thông tin và hỗ trợ thu thập số liệu để tôi hoàn thành luận án này.

Trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu, tôi cũng luôn nhận được sự động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện của các đồng nghiệp, lãnh đạo trong cơ quan Huyện ủy Vân Đồn nơi tôi công tác. Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới đồng nghiệp, bạn bè, gia đình, đặc biệt bố mẹ, vợ và các con tôi đã kịp thời động viên, chia sẻ, tạo điều kiện tốt nhất giúp đỡ tôi hoàn thành Luận án của mình.

Hà Nội, ngày tháng năm 2016

Tác giả luận án

Châu Quốc Tuấn

MỤC LỤC

Trang

Lời cam đoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt vi

Danh mục bảng vii

Danh mục sơ đồ viii

Danh mục biểu đồ ix

Danh mục hộp x

Trích yếu luận án xi

Thesis abstract xiii

Phần 1. Mở đầu 1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài 1

1.2. Mục tiêu của đề tài 3

1.2.1. Mục tiêu tổng quát 3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể 3

1.2.3. Nội dung nghiên cứu 3

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu 3

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu 4

1.4. Những đóng góp mới của đề tài 4

Phần 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển du lịch biển đảo 5

2.1. Cơ sở lý luận về phát triển du lịch biển đảo 5

2.1.1. Một số khái niệm 5

2.1.2. Đặc điểm và vai trò của du lịch biển đảo đối với phát triển kinh tế - xã hội 10

2.1.3. Phân loại tài nguyên, sản phẩm, loại hình du lịch biển đảo 15

2.1.4. Nội dung phát triển du lịch biển đảo 21

2.1.5. Kết quả của phát triển du lịch biển đảo 28

2.1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch biển đảo 30

2.2. Cơ sở thực tiễn về phát triển du lịch biển đảo 39

2.2.1. Kinh nghiệm của một số nước về phát triển du lịch biển đảo 39

2.2.2. Kinh nghiệm của các địa phương trong nước 42

2.2.3. Bài học kinh nghiệm về thực tiễn phát triển du lịch biển đảo 45

2.3. Tổng quan một số nghiên cứu liên quan đến đề tài 46

Tóm tắt phần 2 49

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu 50

3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội Vịnh Bái Tử Long 50

3.1.1. Điều kiện tự nhiên 50

3.1.2. Đặc điểm về kinh tế - xã hội 51

3.2. Phương pháp tiếp cận và khung phân tích 52

3.2.1. Phương pháp tiếp cận 52

3.2.2. Khung phân tích 54

3.3. Chọn điểm nghiên cứu 55

3.4. Phương pháp thu thập thông tin 56

3.4.1. Thông tin số liệu thứ cấp 56

3.4.2. Thông tin, số liệu sơ cấp 57

3.5. Phương pháp xử lý số liệu và phân tích 58

3.5.1. Phương pháp xử lý số liệu 58

3.5.2. Phương pháp phân tích 58

3.6. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu 68

Tóm tắt phần 3 70

Phần 4. Thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng tới phát triển du lịch biển đảo

Vịnh Bái Tử Long, tỉnh Quảng Ninh 71

4.1. Thực trạng phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 71

4.1.1. Tiềm năng tài nguyên du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 71

4.1.2. Phát triển thị trường và sản phẩm du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 80

4.1.3. Phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật dịch vụ du lịch biển đảo 87

4.1.4. Phát triển nguồn nhân lực du lịch 91

4.1.5. Tổ chức không gian du lịch biển đảo 93

4.1.6. Xúc tiến quảng bá và xây dựng hình ảnh, thương hiệu du lịch 95

4.1.7. Đầu tư và liên kết phát triển du lịch 97

4.1.8. Ứng phó với biến đổi khí hậu trong phát triển du lịch biến đảo 99

4.1.9. Kết quả và đóng góp của của du lịch biển đảo đối với phát triển kinh tế - xã hội 99

4.2. Yếu tố ảnh hưởng đến phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 106

4.2.1. Quản lý nhà nước và cơ chế, chính sách đối với phát triển du lịch 106

4.2.2. Công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch phát triển du lịch biển đảo

Vịnh Bái Tử Long 110

4.2.3. Cơ sở hạ tầng 111

4.2.4. Phát triển kinh tế - xã hội của địa phương 114

4.2.5. Tính thời vụ du lịch biển đảo 114

4.2.6. Hệ thống dịch vụ du lịch phụ trợ du lịch biển đảo 116

4.6.7. Năng lực các doanh nghiệp và môi trường kinh doanh du lịch 117

4.2.8. Môi trường tự nhiên và sự đảm bảo an ninh - quốc phòng biên giới biển đảo 117

4.2.9. Nhận thức xã hội về du lịch và tham gia của cộng đồng địa phương vào cung

ứng một số dịch vụ du lịch biển đảo 118

4.2.10. Tác động của biến đổi khí hậu 121

Tóm tắt phần 4 122

Phần 5. Định hướng và giải pháp phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 124

5.1. Quan điểm 124

5.2. Định hướng phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 124

5.2.1. Cơ sở xây dựng định hướng 124

5.2.2. Các định hướng phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 126

5.3. Giải pháp phát triển du lịch biển đảo Vịnh Bái Tử Long 135

5.3.1. Phát triển sản phẩm du lịch biển đảo 135

5.3.2. Xúc tiến quảng bá, phát triển thị trường 136

5.3.3. Phát triển nguồn nhân lực 137

5.3.4. Phát triển cơ sở hạ tầng 138

5.3.5. Tăng cường quản lý nhà nước và hoàn thiện các chính sách phát triển du lịch

biển đảo 140

5.3.6. Hạn chế tính vụ mùa của du lịch biển đảo 142

5.3.7. Nâng cao nhận thức xã hội và tăng cường vai trò của cộng đồng đối với phát

triển du lịch biển đảo 143

5.3.8. Tăng cường liên lết kết phát triển du lịch 143

Tóm tắt phần 5 147

Phần 6. Kết luận và kiến nghị 148

6.1. Kết luận 148

6.2. Kiến nghị 149

Danh mục các công trình đã công bố có liên quan đến luận án 151

Tài liệu tham khảo 152

Phụ lục 158

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt
BTL	Bái Tử Long
CSHT	Cơ sở hạ tầng
CSVC	Cơ sở vật chất
DL	Du lịch
DLBĐ	Du lịch biển đảo
DLST	Du lịch sinh thái
GO	Giá trị sản xuất
HĐND	Hội đồng nhân dân
LĐ	Lao động
NN-LN-TS	Nông nghiệp – Lâm nghiệp – Thủy sản
SL	Số lượng
TT	Tăng trưởng
TTBQ	Tăng trưởng bình quân
UBND	Ủy ban nhân dân
VA	Giá trị tăng thêm
VQGBTL	Vườn Quốc gia Bái Tử Long